Full text of "Coronis ad Collationem Hagiensem, quaÌ‚ argumenta pastorum Hollandiæ adversus Remonstrantivm quinque Articulos de DivinaÌ‚ prædestinatione, et capitibus ei adnexis, producta, ab horum exceptionibus vindicantur Auctore Guilielmo Amesio"

See other formats

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 




Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 






Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 




Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 




Early European Books, Copyrighl© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



C O R O N I S ^^^^ Co^A'""- 

COLLATIONEM 

HAG IENSEM, 

ARGUMENTA PASTORUM 
H O L L A N D 1 JE 

advcrfns 

REMONS TRANTIVM 

Quinque Articulos 

De Divina Pride stiNa tione, & capiti- 
bus ei adnexis, produc7a y ab horumexceptio- 
mbus vindicantur. 

Au&ore 

GUILIELMO AmESIO. 




LuGDUNI B ATAVORUM, 

Ex Officina Elleviriana. 
Anno cId Id jc xviii. 



KOX 




Early European Books, Copyrighl© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



IUuftrifsimis ac Potentijsimit ^ 
Dominis, 

DD. ORDINIBUS 

GENERALIBVS 

Foederatarum Provinciarum 
in Belgio. 

llluftrifsimi Domini, 

TmbuU M& minores 3 cju& navibw 
onerarijs adh&reftunt , ad eofdem 
\ femper feruntur portus , cum illis 
matoribus carinis > quarum appen- 
dices exiftunt. Quum igitur harum regionum 
Ecclefu, quibusme totum adh&rere fateor^ in 
iftis procellis ac turbinibus quibus agitantur& 
graviter iaclantur , ad pr&fidium AmpUtudi- 
nis Veftra confugiunt ,ut fub veftro patrocinio 
fart& tecta conferventur , nemini certe hoc mi- 
rum videri debet , cfuod mea etiam fcaphula 
in eandem tutelam fe infinuare 3 vel pottus in- 

* 2 gerere 




EPISTOL A 



gerere tentat. Vos cfuafi exarce, aut pharofa- 
pientu , & authoritatis vefiyjz, lumen extuli- 
fiis nuper fiuctuantibus piorum animis > cjui 
incertis ventis 3 iam nimis dm cjuajfata vela 
dederunt, cjuum de facra Sjnodo convocanda 
fancttfstmum fecifiis decretum. Cuius tam fa- 
lutaris confiltj mihi certe non alia mens aut 
ratio vtdetur , quam cjUA vifionis iUius fuit y 
cjua Angelus Iehova confirmavit olim Mo- 
fem , quando fiamma ignis apparebat ipfi e me- 
dio rubi. Spem emm non levem omnibus bonif 
adfert , ita res detnceps gerendas , ut quamvis 
rubusardeatigne, non tamen exuTtus confume- 
tur quamvis acriter probata fint Ecclefi&, a 
combufiione tamen falv&manebunt. Siego igi- 
tur interaltos dtvertam nunc paulb,& proptus 
accedam, ut videam vifionem iftammagnam, 
& non contempler folum etus rationem 3 fedeam 
etiam ( unus e multis ) faufiaproficjuar accla- 
matwne ,gratia gratia ei \ quamvis nihtl inju- 
per adferre pofsim , cuius ut ratio aliqua ha- 
beatur 3 apud viros tam gravibus confiltjs in- 
tentos s & in tanto fafiigio dtgmtatis pofitos. 
ullo cum iure pofsim exfeclare^veniam tamen 

huic 



DEDICATORIA. 

huic ccepto poUicetur benignitas illa ftecJabilis, 
qua ftmile ftudium in ahjs fovere foletis. oAt- 
que hoc illud eft 3 quodiftac ago nuncupatione, 
non ut oppifttis invidiam conftare ftudeam ac- 
cufando,aut vobis faftidmm pariamblandien- 
do : fed ut fcelicifsimum exitum cogitatis <ve- 
ftris exoptem, & ab lUuftri gratia ac patroclnio 
veftro } conatibus iftis meis neceffarium acqui- 
ram tutamen. Quod fiab LA. V, impetrave- 
ro y non meo folum ftudio ,fed & ipfi veritati, 
cui operam iftam navavi , ne dicam Eccleftis, 
in quibus diu beneficio veftro perfonavit > fir- 
mamentumnonnuUum,ac robur fuppeditatum 
irifiero. Plura non habeo coram njobis profe- 
renda , IUuftrifsimi ^Domini. O^Cequeenimde- 
beo , neque aiseo ftc <veftris auribus obftrepere, 
Mtin publica commoda;, irt privatum pudorem y 
& in dignitatemetiamacclementiam veftram 
fimul videar peccare. Deum optimum maxi- 
mum in Ie(u Chnfto veneror , ut vobis propi- 
tius y & confiltjs veftris prdfins atque pr£ps y 
gloriam fuam ufque & ufifue y habitare *ve~ 
Ut in terra veftra \ & ut benignitatem ac ft- 
Mm occurrere faciat mter fe y tuftitiam GT* pa- 

* x cem 




Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



E P I S T. DEDICAT. 

ccm oficulari £e \fidem e terra germinare dans^ 
^iuftitiam e coelis proJj?etfare. 

t^»% ■ ■ i. v. a. ^ r ;p 

Obfervantifsimus 

-GUIIIELMUS AmeSIUS. 



PR^FA- 



Early European Books, Copyrighl© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 



P R F A T I O 



A D ECCLESIAS ILLAS 

BELGIC AS, 

J%ux in Confejsiene receptd conftanter 
perjtftunt. 

Ixcrint Iicct iniqui rcrum xftimatorcs , 
five malcvoli, five ignavi , acnimis cauti, 
inceptum hoc audax , temerarium , ac pla- 
neinfolens habendum,quodcgo me proji- 
ciam in concertatrcnem hanc veftram , Sc 
fic ad caufam iftam aggrediar , utpartes alienas non fi- 
ne confidentia videar m me reccpilfe : hxc tamen obtre- 
datio ,confcicntiam illius officij , quod vobis (pro cxi- 
gtiis illis viribus quas dimenfus eft mihiDeus) prseftare 
fum conatus, nullo modoautfranget, aut etiam concu- 
tiet, ac debilitabit. Si enim nihil aliud fubeflet, quam 
ut in hoc veftro graviflimo fine tempore,quo quicquid 
aliquando futtirum fuit in cafttis contra Ecclefiarum 
quietem, hocomnefimul convenifle videtur,ego mera- 
tionibus veftris adjungerem, &; conjun&iflimas focieta- 
tis quaft jure commotus ,partem veftri onerisinmefuf- 
ciperem ; & adres feflas , vel facultate aliqua fublevan- 
das , vel conatu faltem & ftudio recreandas , animum 
applicarem , &: operam quam potui promptus navarem; 
quid tandem in taliconfilio foret,quodnon!audempo- 
tius quam accufationem fpcrare pofle videatur? At ve- 
rd egoamplexus animo fum aliquanto amplius : caufam 
hanc nempe quam fufcepi 3 non veftram tantum efle, 

quam» 




FRIFATIO 
quamvis inter vosjam ferveatmaxime,fedaliorum etiam 
omniura tam fingulorumfidelium , quam csetuum vobil- 
cum fentientium communem; & ad fan&iflimas illas Cal- 
vini , Bezze, Martyris, Buceri , ^hitakcri, Pcrkinfi , ac fi- 
milium animas velmaximepertinere :in quorum beatif- 
fima nomina, non tam incurrunt Remonftrantcs obliquei 
quam infolenter &: infe&anrer invadunt : &: quod ma- 
ximum cft , ad facrofan&os Prophetas ,&c Apoftolos ip- 
•fos fpeclare , quorum infignita maxime verba , plan^ 
inverfa video, ac novis argutijs fophiftice elufa. Hxc 
autem qui attendet diligenter , &: vere fecum exiftima- 
tit, non putabit profedo ab homine Chriftiano , & ha- 
rum rerum ftudiofb , minus quidquam alienum efle, 
quamfitulam fuam adfcrre, qua fi incendium non pof- 
fit extingui , poflint tamen eorum animi nonnihil refi- 
ci , qui ne ulterius graifetur laborant. Quod verd ad 
iftam periculi partcmprse cseteris acceflferim, hanchujus 
confilij juftiflimamhabcorationem. Quum ijfdemfe- 
•re telis ubiquc pugnatur a Noftris , adverfus lmportu- 
nos iftos errores, quibusufi fucruntin Collatione Ha- 
gienfi, (ncc enimfortiora dantur quam funt illorum ple- 
raque ) 8c Oppofiti primariam fuse defenfionis vim fo- 
phifmatis maxime fpeciofis, maximeque lubricis fimul 
congeftis , in ifta fedc collocarunt , ranquam in arma- 
mentario quodam bcnc munito ; illos operam ludere 
necefle eft , vel ita faltem navare , ut facile pofsit elu- 
di , qui eadem jacula fsepius intentant , de repulfuiftoc 
antepra^pararo nihil interim cogirantes. Vel igitur e 
medio nobis tollendum eft hoc quicquid fit munimen- 
ti , vel de argumentis , & Scriptura: teftimonijs gra- 
vifsimis in perpetuum pofthac filendum. Quod cum 
ita fit , an fieri debeat quod cgo tentavi , hoc extra 
omnem dcliberationem ponendum efle puto: anautem 
a me debeat , dubius & hsefitans diu mecum cogitavi : 

tandem 



0 



AD ECCL. B E L G I C A 5. 
tandem verd in illam fententiam , aliorum hortatu &: 
excitatione commotus , defcendi , ut a quovis quidem 
alio potius quam a me provinciam iftam capeilendara 
eflc judicarcm , a me tamcn potius , quam a nemine. 
Hanc racfci rationem , confido & fpero , omnibus non 
iniquis fore probatam. Ad vos igitur jam acccdo, di- 
lc&i Deo ccetus, non ut orhcium liocmeum promerca- 
ii more commcndcm , fcd ut fynceras vcftras mcntcs, 
per fubmonitioncm quandam expergcraciam , &: exci- 
tem ad feriam cogitationem corum , qua: a vobisjamin 
hoc vilitationis & probationis veftra: die , tam Deus 
ipfe , quam omncs illi qui lpiritu & zclo Dci ducuntur, 
vehemcnter poftulant, & cxpccrant. Qui contra vos & 
Confcfsionem veftram , in iftis articulis , quos hic agita- 
tos habctis, veniunr, ij tnplici utifblent armarura. Hor- 
rendas quafdam blafphemias in prima acie collocant, 
quibus dum caufam advcrfam onerare ftudcnr, animos 
Chriftianos,& majeftatem ipfam divinam non parumla:- 
dunt. Has ego refutatione folicita , non dignas cfle du-' 
co. Satis cft eas repulille breviter gravi iilo refponfb, 
quod Scnatus Romanus dedifle fcrtur , orationi cui- 
dam , a Iuhano Apoftata in Conftantini probrum fa- 
dx, & coram iplis recitatae, modeftiam majorem optamus 
mtbori. Terriculamentis iftis, proximum locum tribuunt, 
mtcrpretationibus illis novis, quibus pJurima Scriptura: 
teftimonia , cum arrificio quodam fingulari, in fuam rem 
converrunt: ubi robur & nervi illi iunr quos habet eo- 
rum caufa tota. In lfta vcrdparte , quid vera:, folida:- 
que rationis iniit, fcrutatuscgo fum intcr ahos , & in 
hoc fcripto rcpraefento. Tertium vero cuneum in con- 
fcientias ipfas piorum omnium adigunr. Contendunt 
enim do&rinam iftam , quam nos proriremur , tam no- 
xiam efte pietati folida:, ut fidem, fpem, timorem Dei, 
ac relligionem omncm ex animis hominum evellat , & 

* * vel 




r 

Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



P R & F A T I O 

vel miferam defpcrationem , vcl carnalcm fecuritatem, 
vitamque fblutam,quafi germanos fructtis fcrat. Quam- 
vis autemquod huic veritati affingunt, ab Apoftolo ipfo 
Paulo , cui idem legimus obje&atum, jamolim novimus 
redargutum fatis , atquc etiam explofum fuifle ; nobis ta- 
men ex olTicioincumbit,non verbis tantumnegare quod 
ajunt,fed &rfaftis ipfis rcfutarc. Iftiufmodi enim calum- 
nia; ,non Ieviter abftergi difputando, fed religiose viven- 
do pcnitus debent cxtingui. Harc igitur vobis, qui cau- 
fam iftam ad cor & ad confcientiam intimamrevocaftis, 
qui veritatem (irnul & fanctitatem cjus inviolatam cftc 
vukia , vobisjinquamhax reliqua parseft; hic reftat a&us; 
in hoc elaborandtim eft;ut illam,vcl negle&am hacte- 
nus difciplinam ,malis hifccmoniti ferid conftituatis, vel 
diu collapfam reftituatis tandcm Sc confirmetis,qtia fidcs 
ac doctrina Dei ornari poflit & honeftari , ut ebrictas, 
fcortatio , juramcntum temerarium,&id genus rcliqua, 
tam diftaquam fada putria ,habeanturapud vosinde- 
teftatione jufta, fcriaque cenfura coerccantur 5 ut qt-iai 
plerifque omnibus intcr lufus habentur , alea, faltatio, 
fcena, ea fugiantur a vobis , tanquam flagitiorum gravio- 
rum periculofa fomenta; ut dies Dominicus Deo faccr 
concedatur , nec ad oflicia communia,.nedum ad luxum 
& luxuriam a quoquam vcftrorum transfcratur ; ut pri- 
vata pictatis exercitia , matutina^ ac vefpertinx preccs, 
ledtitatio verbi, inferiorum infpectio diligens , ac inftitu- 
tio ,fine.quibus religio non poteft diu fpirare, vigeant ia 
familijs, &: aflidue colantur ; ut dcnique tam publice, 
quam privatim , vis ipfa pietatis, in manu, hngua, & cor- 
dcipfo frxnando,agcndoque, non forma fola curetur. 
Ha?c qui faciunt , ij fic fe gerunt ut convcnit Evangelio 
Chrifti: ij fynceri Dei filij funt , in medio gentis prava;, 
ac perverfx fplendeiites ut faccs , fcrmonem vitae cum 
di<mitate prxtendentes : advcrfus eos qui infurgunt, erti- 
f befccrev 



AD ECCL. BELGICAS. 
befcere tandem cogentur, non invenientes ut dicant ad- 
verfus eos quidquam odiofi. Pietas quidem ipfanonpo- 
tcft effnenata quorundam ora prorfus oppilare, aculeos 
tamen linguarum ita retundcrcfolet ,ut vix cutem ipfam 
penetrare videantur. Qttem , non dicam prudentem , fed 
vel fanum commoverunt unquam infam Bolfeci clamo- 
res in Calvinum? Quis tam excors,aut infenfatus erir, 
intcr illos omnes qui Tomfoni mores noverunt, utahf- 
que naufea poflit eum fcrrc de feculi infurgentc im- 
probitatc ( cujus ipfc pars magna fuit ) querentcm ad- 
vcrfus Perkinfi , Whitakcri , Sc limilium profeilioncm, 
qui frontibus , &: pectoribus infculptum icmper gerunt 
Sanclitas lehov&l Ut paucis multa compJcclar, ii omnes 
illi qui cum Calvino , Buccro , Martyre , Beza , Zanchio, 
Iunio,Whitakero, Perkinlb ,&: iimilibus, judicio acpro- 
fcflionc confcntiunt , cum illis etiam in vitze ac morum 
initituto a^queeflent conjim&i,inic&atoresifticontem- 
pti filerenr. Quod fupercft igitur, Deumex intimis fen- 
fibus oro, utin coetibus veftris,&:in fidelium omnium 
cordibns ,hoc ftudium vercepictatis magismagifque ac- 
ccndat, &: opprobium auferat ab Iiraele. 



IN 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

232 K 2 



In Coronidem 



GVILIELMI AMESII 

ANGLO-BRITANNL 

ILluftris olim protulit Brit annia 
Dogma hocfuperbum > quo ncgatur illa vis 
Peccati in ipfas intimas mortalium 
Mentis medullas & voluntatis fimul # 
DifFu(a,primorum emalo parentium. 
Divina qua lux, vita,vifque extinguitur: 
Dogma hoc nefandum , quo redemptoiis D e i 
Almsenegaturgratice cfticacitas , 
Divinaqua lux, vita , vifque redditur. 
At ipfa noftro (eculo Biutannia 
Hoc dclitefcens dudum apud Scholafticos 
Protraxitin lucem malum, &neci dedit. 
Iuvelius &re,& nominehoc 5 Ki^Mcv y 
VV i t h a k e r illeterror Hefperl Iovis, 
Rainoldvs acri fervidus molimine, 
Perkinsus interoptimos haudultimus, 
VV i l L e t u s arma qui minafque contudit 
Gigantis alti, qui Deo bellum intulit , 
VVitgiftus &c M at H^us,ambolaudibus 
Clari eruditionis&: fcientiae, 
Uterque Abotus, Anglicanae Praefules 
Ecclefiae,orbisChriftianilumina, 
Et major ipfe R e x fua Biutannia, 
Stylo fimulque vocenoxiamhancluem 
Ecclefijs a Chrifti abegerunt procul. 
Dogmahocfuperbumin Belgicis Ecclefijtf 
Iam denuo poft tot viciflitudines 
Secli repullulans , acuto Amesius 
Britannus ecce nunc ftylo radicitus, 
Fibris refe&is omnibus, plane eruit. 
Tulit malum hoc & fuftulit Brit anni a. 

FES TUS HOMMIUS. 



N 



Admonitio 

AD 

LECTOREM. 

OnnulU fiunt qtm fludiofm Leclor paucis est mihi monen- 
du$. 

i. Pertotum ifiud ficriptum, ubi Collationis Hagien- 
fis certm aliquis locus notatttr, ibi verfionem D. Brandij ficmper 
defignari. Eam enim ego confiantcr fum fecutus in totajcrtptio- 
ne: & in principio ftngulorum argttmentorum^ ex illa pofui ntt- 
merttm paginarum , exquibtis rcfionfioncs Remonfirantittm fiad- 
latim deftmpfi. 

z. K^AbfiinttiJJe me ab illorttm tcfiimonijs adverfius Rcmon- 
firantes proferendis ,qtt&ulla cum ficcte rejici pojftnt abillis , & 
vel cornm verbafiolafere ttrgcre , qtti acJores fuerunt tn ipfii col- 
lattone, ttt Nicolai Grevinchovij, Iohannis Arnoldi, Stmonis Eptfi- 
coptj , & Adriani Borrci , vel Armtnij , quem illi authorem ha- 
btterttnttotius inccpti 5 a quibus , ut fiuimet eptimis interpreti- 
bus , corum qu& in collatione ohficure , vel ambtgne dicJa fiue- 
rttnt , genuinum finfi-m ut peterem , &quttm effe nemo negabit. 

3. Ea q,'t£cx Ntcolao Grevinchovio httc adferuntur , qttorum 
pleraque patrocinio vel figmtione reltquorum maxime videan- 
tur inSgeri , fingtlarem ab tpfis approbattonem habere. Sic 
enim tejlantttr , in libello qttodam Betgico , qui de fiatu qtmfiio- 
numagtt ,ejr tnficribitur , admonitio adverfus malignum & 
falmm fcriptum, pag. zy D. Nicolaus non defcndit in li- 
bro fuo, nifi 4. aut 5. articulos Remonftrantium: &hoe 
codem plane modo quo m Hagienfi collatione defenfi 
fuerunt, 



INDEX 



INDEX LOCORUM 
S. SCRIPTUR£, 

Qui fufius in hac Coronide explicantur. 

Numer. Ezech. C. V .37.V.1S.69.243 

Cap. Verf. Pag. Cap. Verf. Pag. 334' 

14. 2t. 280. $*> 26.27. 192. 39. 16.334.. 

30. 2J3. Hos. 44- 145 

Deut. Cap. Verf. Pag. 56. j>j8. 

Cap. VetC. Pag. 2. 19. 296. 8. 31. ?44 . 

29. 4.. 189. Math. 35- 35z> 

30. 6. 18;. Cap. Verf. Pag. 4-7- 7°- 
1. Samuel. 7- *f "7- V. 3- 14- 

Cap. Verf. Pag. 24.. 34.1. i5> 108. 

2. 30. 219- "• 21 • 11 2 - 16 • 43- 

13. 14. 280. i<5> il- 301. 26. 70. 
Z. SAMUEl. 19. 26. 3'2- 27.28. 335. 

Cap. Verf Pag. 20. 16. 10. 28.29. 292. 

.18. 33. 114. 22. 14. 11. 29. 17. 

Psalm. **• **' "■ 4-3- 221. 

Cap. Verf. Pag. 24 12.311. //. 110. 

1. 3. 341- Marc. 52. m. 

69. 29. 4.0. Cap. Verf Pag. 12, 39,4"' 243. 

U9- 3- 350. '3> 20 - 3'<5- ij> '• 335- 

12 j 1. 197. Luc. 18. 15. 

Proverb. Cap. Verf. Pag. 14. 16. 303. 

Cap. Vcrf. Pag. 7, 30. 253. 17- 242.351- 

3. 3. 204. 8. 34 2 - 23 350. 
7. 3. 2.04.. io 20 y 37. /j 13. 129. 

Esai. i4'> 23, 251 17. 6. 17. 

Cap. Verf. Pag. 22, 32, 325» >5-20. 325 

14. 10. 294. 23. 3$-, 316, A c t. 

27. 2S5. 24. 29. z;i. Cap. Verf Pag. 

46. 10. 2ff. I o A N. s- 31- '34' 

S9. 21. 29S. . Cap. Verf. pag. 7. S'- 270. 

Ierem. /• il. 6s. 9- 15- 3' 6 - 

Cap. Verf. Pag. j. 16. 145.149,154 '3- 4*- 3'> 6 *> 

24. 7. 198. 4. /4. iP7. 16. 14. 20S. 

31. t8. i8t. s> 2-4' *99' ' 8 - • '°' 43- 
33. 134. 6, 3s,37>39,44>4<5 20. 16. 312. 

201.284. 57. 299. 28. 109. 

32. 3t.39.49. 284. R O M. 







f. y 


L O C O R. S . 


S C R I P. 




R O M. 








2 


14. 113, 


Cap. 


Verf 


Pag, 




Ephes. 




Hedr. 


4- 


16. 


5* 


Cap. 


Verf. Pag. 


Cap. 


Verf. Pag. 






261. 


/. 


4. lS.jj.60. 


2. 


14. if. 134. 




6. 


106. 




j. £4. 


3* 


6, 14. 344. 




7- 


114. 




/p. *Jft 


6. 


17. 253- 


6. ■ 


2.8.9.10.11 


• 347- 


2. 


S. 2j8. 


12. 


2. 33L 










10. 66. 


1. Pet a. 


S. 


14. 


242. 


f- 


335- 


Cap. 


Verf. Pag. 




29. 


25- 




2j. !Op t 


£ 


5. 33*' 




29.30. 


58.317. 




26.27. 63. 


2. . 


4. 316. 




34. 118.328. 




P H I<L. 


i. 


P E T R. 


P- 


$5-37-3*- 

3- 
tt. 


359. 
114. 
12. 


Cap. 
M 


Vcrf Pag. 
6. 308. 
29. 1S1. 


Cap. 

*> 
2. 


Verl. rag* 
/. 106. 




14. 


7 8. 




15. rl& 




22. 23. 


20. 


4- 


( $ 57. 




I. I O H. 


lt. 


5> 


13- 




CoLOS, 


Gap. 


VerC Pag. 




7> 


318. 


Cap. 


Verf Pag. 


2, 


2. Jj6. 






7d- 


/. 


i*. *f. 




4.6.14.24. 3jl* 




f/. 


317. 








7- tU s 




12 


J t6l. 


-?> 


/-?. /^. ^j. 




t$. 24.3* 




17- 


286. 


I. T H E S. 








29. 


318. 


Cap. 


Verf. Pag. 




14. if. 3Jt. 


14. 


14.15. 


106. 


J. 


23. 307. 




/6. 130. 


r. 


CoRINTH. 




2. Thes, 


4- 


'3- *43-> 


Cap. 


Verf. 


Pag. 


Gap- 


Vcrf. Pag. 


5> 


4> 355- 


/. 


8. 




h 


//. 236. 




18. 3ss„ 




8.9. 


305- 


3, 


3. 3°8* 




I UD. 


4- 


25.14. 
7- 


141. 
2 68. 


Cap. 


u TlM. 

Vcrf Pag. 




Verf Pag, 
/. 335- 


g. 




106. 


2. 


Z. TlM. 




3- 35*1 


10. 




306. 






A p 0 c. 


2. 


CORINTH. 


Cap. 


Verf. Pag. 




Cap. 


Verf 


Pag. 


/. 


12. 337- 


Cap. 


Verf. Pag. 


/. 


21. 


340. 


2. 


19. J4.76. 


3> 


S- 4°- 


/• 


tS> 


102. 




2j. 2jS. 


16. 


i. 41. 




19. 


146. 




T I T I. 


20. 


6, 358* 




G A t. 


Cap. 


Vcrf. Pag. 


21 


27> 37' 


Cnp. 
4- 


Verf 


Pag. 


I» 


1. S4> 


22. 


19. 4°' 

ERRA- 



E R R A T A. 

pag. 6.1in.i4. pro 899. lege 89. p.16. lin pen. pro homo nimium, bomony- 
miam. p.19. l.i. pro quod y quos. p.56. l.pen. condttionis. p.59. pro quas, qua. 
p. 60 contincntur. p.62.1. pen. ad adopt. p. 65. 1. 10. concomitantt. 
p.6'8.1.15.^ ejm. p.71.1.6. Ttlios. p.75. \.u donand*. p.79.1.34. concedttur. 
f &j: l.i 1 . pro nonne, non. p.85. l.i. anre quadamponeadoptione. p.89.1. 
29. lege pertre. p. 9 1. 1. 2<?. ullum. p.152. 1.3 2. quadam. p.174.1.18. pro jam> 
vam.p.190. 1.27. trrefiftibilem. p.192. l.ifi.&p.io^. l.S.dele non. p.208. 
Li$.znte poftulafti,pone non. p.248.1.28. pro & lege «f. p.255. 1.9.pro 
iucunde, incude. p.i^A.i6.fY0 2.Tim.3.2s.\ege2.Ttm.2.2)'.[i.i6j. I.13. 
lege , utgratia&voluntas unum ftnt p. 271. ulc. condttionau. p.280. 1. 14. 
cadebant. L20. h*c infolens tnfceltctter cerfe. p.282. l.n. ptogemina, 

genuina. p.284. l.i^.proe/nw,^;;/. p.286.antep.pror^r^,^«fi^.p.287. 
i.28 . ante mandantem pone cKp.288. l.^.pro ipfi\egeipfii. p. 294. I.24. 
pro »f 5 «r. p.302. 1.29. pro poto, poteft. p.317. 1. 1. dele per. I.3. pro/«wf, 
/w/f.in marg. lcge Rom.8.29.30.^. 334. £9. proj7.57.in marg. pro /. loh. 
kgc Ioh.p.H$.l.6. pro quas.quos, I.22. ante Corinth. pone, ad. p.358.1.7. 
pro 1.6.10. leee /.<*</ Ttm.6.20. p.345. 1. 16. Antechriftorum, lege Antichrt- 
ftomm.p.^o.Li^Aegecommttantur.p.^ abque lege 

p«3^o.I.7.pro divelletlegc divelli. 



ARTICULUS PRIMUS, 



D E 




ELECTIONE 

Ex Fide praevUa. 

C A P V t L 

Statm qmftionis eruitur. 

j/ Ententia Remonftrantium hxc efhDEVM f"*""* 
' aterno &immutabili decreto , in Iefiu Chrifto Fi- jhantittm 
lio fio, ante jacium mundi fundamentum , fta- deElcctto- 
tuijfe ,ex lapfio ejrpeccatis obnoxio humano gene- ne. 
^^r^k. re , tllos in Chrifto , propter Chnftum, & per 
Chriftum.fiervare , qui Spiritus Sancli gratiain eundem ViUum 
ejm credunt, ejr in ea fide fideique obedientia per eandem nratiam 
ufique ad finem perfiverant. 

Fricanda paululum eft hxc /pica , ut ambiguitatum 
omniumintegumentis remotis, quid grani contineat,fa- 
cilius poftit intelligi, & quid illud fit de quo difieratur. 

In iftoc igitur Eledionis decreto adnotafie mihi vi- ^ tntu ' 
deor, controverfiamhaberi quinque partitam , atq; adco e ZiclT 
totidem quafi membra diligenter ijs confideranda pu- troverfia. 
to, qui in caufa: penetralia defcendere cupiunt. i. Adus 
ipfe ( qui) vel Decretum iftud quale iit. i. Obje&um 
( quod ) cujufmodi. 3. Terminus ( adquem ) quis. 4. Con- 
ditio &ratio (qua ) qux fit. 5. Fundamentum (fiuperquod) 
cujus gcneris ponendum. 

Primum quodattinct,duo funt decreta fab Arminio r 
!" decI 5 r atione pofita pag. 47. ) quoru alterurrumpoteft Decretum 
hisijfdeverbisdefignariperxquivocationemillam,quam ElecTionit 
Arminiusineledionisvocelaterefacitrfrefp.ad quseft.fy- quidRe- 
nod. quxft. 1. ) illud nempe imprimis generale pronun- monjhan- 

A ciatum, tthu i f l ~ 

gmpcet. 



! ARTICULUS P R I M U 5, 

ciatum,quo ftatuitapud feDemnonalivd homimm genmfalute 
donare quam credentes dr in obedientiafilei adfinem ufqtie perfe- 
verantes. Deindc etiam &c particulare vel fingulare lllud, 
quo decrevit Dem certas quafdam ftngulares perfonas falvare, 
qt;as credtturas iam videbat & ad ftnem tfque perfeveraturas. 

Hxc utraqtie decreta Prardeftinationis nominca Re- 
monftrantibus infigniri folent , quamvis prius illudprae- 
conceptio &C praefcriptio tantum fitofficij debiti,&: con- 
ditionis illius, quam infalvandis requifiturus erat Deus: 
fic Arminius ipfe defcribit Thef priv. difp. 41. thef.i. ne- 
que magis praedeftinatio dicenda fit , quam illud legis, 
Facienteshoc vivent, aut oppofita illa , Tnftdeles damnabo , &: 
Tipn facientes hoc damnabo , ita u t omnes mortalcs hac Pne- 
deftinationis ratione admifsa, bis ad vitam & bis etiam ad 
mortcm deftinari dicantur , neque tamen fic ad vitam, 
quin omnes poflint damnari, nec fic ad mortem, quin 
fervari poflint omnes. Ambiguitate hujufmodi involu- 
tus Articulus difputationemipfam non nihil involvebat 
etiam, ncc finebat effe diftin&am. Sic enim Fratres illi 
rcvcrcndi , qui ex adverfo ftabant , thefin illam accepiife 
videntur, quafi generaleillud continereteffatum, &ni- 
hil ultra: acpropterea in Collatione primofcripto diftin- 
ftiorem ejus declarationem poftularunt. Sic etiamRc- 
monftrantes ipfi nonnufquam intelligi eamvolunt. Nam 
in ipsa formatione ftatus , quam Ordinibus in fine Colla- 
tionishujus tradcbant , p. 489 Prxdeftinationem hanc 
quam in iftoc Articulo expofuiftent , extremum alterum 
appellant vel terminum a quo incipiendum ftt^quiacaufa eft & 
fons unde gratia&reliqua fequuntur. Hax de fingulari illa 
Pr^dcftinatione ( cuius antementionem feci) nullomo- 
do poffuntintelligi >quippe quod non primum omnium 
eft, fed ex quatuor illis quse Arminius ut decretaponit 
( Declar. p. 47. ) eft omnium poftremum , neque fons eft 
undegratia &; reliquafequuntur > fed gratiam ipfam &fi- 

dem 



T> E E L E C T I O N E. 

dem noftram fequitur.- ficenim Anmnius ,inn/tit/<r prt- 
fcientii. > fidei & perfeverantia.Scmct ipfos igitur argucre po- 
tius dcbent, quam alios accufare(quod tamcniniqui/lime 
faciunt p. $6. 87. 88. ) fi ad fcopum tam verfatilcm fagit- 
tx quardam non fatis certo colJiment, 

II. De Objecto non debet illud ncfcire Lcctor, pcr 
eos qui credunt intelligi iftic, non omncs cos qui iunt 
Chrifti membravcra. Infantescnim imprimis removcre 
videnturab iftoc albo:ita ut eorum in Elcclione nulla 
ratio habeatur. Hoc Nicolaus Grevinchovius adco non 
conccftiiie voJuit , ut tcmcritatis egregia: accufct cum 
qui pro conceflb &; confeflb pofuit,ex corum ctiam fcn- 
tcntianonnnullam effc etiam infantium eleclionem :imo 
hoc ipfum {wquit f ,l$o ) difqttirendicafaate petij, utprobares 
ullam efe infantium elccfioncm. Ncquc vero omnes com- 
plcduntur cos qui pcrvcram & viuam fidem funt infiti 
Chrifto, fedillos folos qui jam vixcrunt. Sic cnim fen- 
tentie huius optimus interprcsNicoIausGrevinchoviusp. 

Slnpties fideles fltuuimiis obitcl:, m clcclionls^ toties nos f- 
dem & pcrfverantiam in fde conjungimus. Perfevcretigi- 
tur quiSjOportct, ufque ad ultimum vitse terminum, ante- 
quam capax efle poilit ullius adus , frudus, fenfus , qui ab 
iftac cle&ione manaret , atque adco cum prius fidclcs 
fmt, quam dcftinati , non prsedcftinati fideles, fed potius 
pofl deflinati diccndi fiint , quamvis utbeati fint prardefti- 
nati.Diftinguit idem ( fateor) intcr electioncm quandam 
incompletam.quam omnibus fidelibus communem facit, & 
c ompletam hanc,qua: ncminem fpectat nifi morientem. Ni- 
col.p. 137. fed partitione tamcruda,tamaliasexplosa,ut 
bis cocta,finon mortemipfam ,£iftidium faltem adfer- 
ret fummum. Opera: tamen pretiumcrit ftudiofb vcri- 
tatis,eamcum Socini diftinctione conferrecap.i^.Thcol. 
prasle&; ubi elcctioncm unam mfirmiorem facit, &: altc- 
M ram magis firmam. 



Objectum 
Electtonti 
quale Re- 
monflr. 
ponanu 



Vide etu 
hanc di- 
ftmttio- 
nem apud 
Lcffiumde 
Prtdeft. p. 

24-7* & 
24.S. 



v 

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



5- 

Termtnus 
ad quem 
quis fta- 
tuatur a 
Remonftr, 



III. Tcrminus etiam ad qucm Pra*dcftinationem 
iftam rendcre volunr, arrcndendus cft a ftudiofo Le&o- 
re. Hunc erenim in unica. falute vcl gloria illa, qus vi- 
tam iftam fequitur, collocandum cfte doccnr. Ad glo- 
riam folam praedcftinari dicunt fidelcs (Niccl.p.i^z.Jcon- 
tra Scripturae tcftimonium. Ephef 1.4.5. & conrra falutis 
naturam , cuius jus , quod adoptionis cft adj./dicatio , quae 
cftjuftificarionis,&^etiam velgradus , qui in fin&ifi- 
catione prarfcnti donatur,non poteft ab aliofontemana- 
re , quamipfa gloria, necfeparari deberabipfa,quacum 
a Deo coniun&a manct. 

Neque certe diflimulari dcber Arminium ipfum (rhef. 
privar.difpur. 4i.)Pracdcftinationemquandam ad fidem 
agnofcere,& Nicolauminfuper(p.ii6.ii7,)parricularcm 
illam facere arque compararivam , ad Paulum potius, 
quam Caipham ,hac graria donandum. Sed i.ralemnon 
agnofcir Arriculus propofirus, ultraqucm ramen afcen- 
dcre non fas efle putant. p.493. 2.. Prxdcftinario illa quam 
ad fidcm efte Arminius largitur, eft Huberiana Prardefti. 
natiototiusgencris humani , nihil aliud quam decretum 
continensde medijs fidci fuflicicntcr omnibus admini- 
ftrandis, exaffc&ii & volunrate , nefcio qua , mundum 
totumaetcrnafalutedonandi:atqueadeonon eft elc&i- 
va pra:dcftinatio,fedordinatio quaedam cundorum ho- 
minum communis , neque fidei ingenerarionem ccrtam 
adfcrt , fed confiftere poteft cum omnium hominum in- 
credulitate finali. 5. Eleclio illa quam fingit Nicolaus 
(fdei myflerium revclabo parvulis) & generalequiddamcft 
non magis unum quam alium dcfignans,neque gratiac do- 
narionem, fed oblationem folam continctmedicam iftoc 
ineptum plane commentumefle,quod alibifatisoftendi. 
Nonporeftigiturncgari, fedutverum agnofcendum eft, 
quod dixi gloriam folam , non gratiam , ad Praedeftina- 
rionem divinam ab iftis referri. 

Neque 



DE ELECTIONE. 5 
Nequc pretereundum illud,quod falutem ipfam vel 
gloriam fub ratione finis deftinari negant (Nicol,p.i2 9 . 
i*o.)fedtantumutmerceseftatit prarniium. Quaeconfi- 
deratio deviafi beneperpendatur,hocfccuminfuper ad- 
fert , primum &: proprium ekftionis vclpra-deftinationis 
hujus objecl:um ,nonhomincs ipfos, fed prarmium illud 
cfreneceftario ftatucndum. Homo non deftinattir pra?- 
mio, fedpramiium homini. Aliud vero eft, quod nos ex 
Scripturis cum certiffima ratione colligimus,^^^ 
fcilicet, deputationcm, ordinarioncm, & rranfmifuoncm 
quandam ad certum fincm notarc , 6c ad cam tria con- 
currere, quid ordinarur,/^ quid,& ad qmd. Primum eft 
bomo, fecundumgr^/*, &: tcrtium, gloria qux tamcn udoria 
grariam etiam incltidit, ut mcditim finis. 

IV. Deconditionefcicndum,quum Fideshoc titulo 4 . 
donatur ab illisnononmcm vcram & vivamfidcm intel- Conditio- 
licirfed confummatam folam.Eam vcro poni,non ut con- ncm qua- 
ditionem,falutem quidemantccedcntcm/edele&ionem lcm Re ' 
ipfam confcquentem (id quod a noftris nunqnam nega- mo f r ' m 
tum fuit; ftimma vcro cum rcligione conftanrer tradi- eUm fj* 
tum)fed utantecedcnrem:neque ut nudumanteGedens, *W*7 
vclterminuma quofquodtamcn non raro prarfcfcrrc vi- 
denttir,cumxque nos peccatum atque fefidcm cledio- 
nis catifam conftituere dicunt ) fcd ut antecedens prar- 
fcriptum ac poftulatum a Deo , quo prxftito , non falus 
tanttim utpramiium ejus confequitur, fed &:faltitis voli- 
tio & deftinatio. Hujufmodi autem conditionis eandem 
naturam &vimefle, quamverx caufe tribuere folcmus, 
aNicolao Grevinchovio hisverbiscdo&iflmiusp.24.a>»- 
tendo naturs. legttm ac conditionttm prafcrtptarttm omntno con- 
veniens cfe, ut votuntas judtcts a conditione poplata & prtfita 
movcaturad pr-cmium. 

Neqtie vcro exiftimandum eft fidem folam in iftam di- 
gnitatem ab lftis eveftam efle:fed & opera fimul.Sic enim 

A 3 Nic. 



6 ARTICULUS PRIMUS, 

Nic. Grevinch. p. 137. Eleciio peremptoriain objetlo prdtre- 
quirit totam confttmmatamfdei obedientiamfectinditmill/tdPau- 
% Certamencertavh 6*c Sic Arminij filij in Epiftola ante 
ditfertationem eiusiny. adRom. Tenendum cx fcriptttris y 
veram converfonem prsflationemqtte bcnorum operum efe con- 
ditiones pr&requiftas ante jttflifcationem. Si anteiuftificatio- 
nem, tum &£ ante eleclionem etiam , miformia namque & 
conformia funt ( Nicol. p. III. ) Eletfionts & Iuflifcationts 
decreta. Sic denique Arminius ipfe thef. privat. difp. 39. 
thef 4. conditionemnovi fxderis defcribit, ut credat in 
Veumper Chriflttm, ejrin Chriflum y &utriqtte amorem y cultumy 
konorem, timorem y & integram ex pr Afcr ipto obedientiam pr<e- 
flet. Imo Rcmonftrantcs ifti in ipfo refponfionis limine 
(p.899.) qualitatemillam, cujusratio habeturin ele&io- 
ne , conflare dicunt obedienti humilitate qtta ftdcm fuam de- 
monftrant ,nonfide fola. 

V. Quintum illud quod attinet , Fundamenti vim &c 
Tundame- dignitatcm in eledionis decreto Chrifto attribui pofle 
tum ele- non dirHtcmur, fi rc&o hocfenfufiat;itafcilicet,utfitip- 
ctionis fe caput eleclorum, &: principium vel fons bonorum om- 
quod nam n ium , qii2E deftinantur ipfis in ele&ione. Scd aliud eft 
Kemonft. vo l unt R e monftrantcs, &:quodoftcntantetiam er- 

Q)Uocent. rore non j cvi ^ non uno . h Mcdiationem Chrifti caufam 

vr&xampKn wv,\cl extcrne moventem vel provocantcm 
efle ftatuunt , rcfpeclu volitionis divina: in eledionis a&u 
(Nicol Grevinch.p.103.) id quod nullomodo convcnit 
aut Dei , aut mediationis naturx ( ficut alias oftcndi ) ne- 
quc Scripturx teftimonijs varijs , qua? Dei voluntatem 
caufam fuifle docent , cur Chriftus Mcdiator nofter fuit, 
non vcro ccontra mcdiationem illius movifle Dcum pro- 
prie ad falutem noftram volendam. 2. Volitionem ta- 
menillamita diftingucrefolent,utad Chriftum tanquam 
caufam nonpoflit ullo modo referri. Eam enimdiftri- 
buendam elle dicunt in impetrationis &: applicationis 

intcn- 



DE ELECTIONE. / 
intcntioncm fNicol. p.4.7. 8.9.) quarum intcntionum 
unam, impetrationis ncmpe, Chrifti mortcm ut funda- 
mcntum anteccdere , non in illa fundari, rcs ipfa docet 
apcrte : altera ver6 ex morte Chriftinon fcquitur ut cf- 
fe&um(Nicolaojudice p.8.9. Jfedmanebatadhucinde- 
terminatum, utrum Deus redemptioncm illam cuiquam 
applicarivelletnecne. 3. Reprobationisfundamentum 
seque Chriftum faccrc videntur ac eledionis advitam. 
Illiusenim decreri totius, quo crcdcntcs eligere, &non 
credcntes reprobare ftatuit Deus, Chriftum dicunt funda- 
mentumeffe (Nicol. p 4 107. Armin. dcclar.p.47.) 4.Non 
Chriftum ipfumfimplicitcr ut Mediatore caufalcm iftam 
vim habcre dicunt m clcctione fmgularium hominum, 
fed Chriftum fide apprehcnfum ( Nicol. p. 108.) atque 
adeo crcdere hominem, 3c ad Hnem etiam in fide pcrfevc- 
raretenent,antequam proprium fundamcntum ele&io- 
nis eius a Deo ponatur. Imo fundamentum ipfum ele- 
clionis, fidem fcilicet,ab ipfohomine potius quam a Dep 
poni. Fidesenim efta&us hominis. Hoc illud eft quod 
Arminius perfpicue dixit , eleciio inmtitnr prxfcicntiti. fidei. 
Declar. p. 47-ubiper prxfcientiam fidei , nihil aliud in- 
tclligi potcft,quam fides. prarlcita.Quum enim Arminius 
abfurdum efie putat, ( Exam. Pra:d. Pcrkinf. p. i+yper- 
miftonem lapfts a permiffo iapft dftingterc , lapfu cjtta permijjiis 
esi confiderato ; in fimilem non immerito reprehenfionem 
incurrcret is,apud illum &c ejus difcipulos , quifquis prse- 
fcientiamfidei diftinguerenitcreturafideprxfcitarinhoc 
pra?fertimncgotio, ubiprxfcientianullumlocum habet, 
nifi qua in fidem fertur. Fidcs igitur prxfcita vcl pracvifa 
(exRemonftrantiumfententia ) eft clcctionis illius fun- 
damentum proprium , qua fingulares hofce homines po- 
tius quam alios, Dcus decrevitfalvarc. 

Ex lftis jam liqucre fatis cuilibct attento Ieclori po- 
tcft,&huiusthefcos intimus fenfus , &: controvcrfix to- 

tms 



8 ARTICULUS PRIMUS 

tiusgenuinus ftatus. Sigillatim quidcm hxc omnia non 
perfccutifuntnoftri in Collatione: fimul tamenproponc- 
re volui. ut fumma caufie facilius &: plenius intelligatur.In 
difputaf'one verofequente>illa folaveftigiapremam,qui- 
bus prxcedebant noftri in Collatione. 

C A P V T II. 

De partitione caufk. 

Dwpwri-TN articulo illo aRemonftrantibus propofito, duo pras 
pue impu- X cxteris impugnabant oppofiti, i. Obje&um &c u Con- 
gnata w ditionem, ve { ca ufam annexam.Hanc autem partitionem 
^ticulo R*- non P r °kantRemonftrantes Jmononadmittendam eam 
cffc manifeftum factum fuilfe narrant p. 88. Sed asquius 
egiffent multo , fi reprehenfionis caufam , non minus no- 
tam fcciffent , quam ipfam reprehenfionem. Ego fane 
nullam caufam juftam, ne cogitando quidempoffum af- 
fequi , cur materiale quodlibet &c commune obje&um 
non poftit figillatim confiderari a ratione illa formali, 
quaa&uifubjiciturfpeciali. Nonne feorfim oftendi po- 
teft, imo &folet etiam,quidfit in rerum natura vifibi- 
lc, antequam vel coloris, vel luminis, ullamentio fiat? 
Ccrte Paulus ipfe defcripdonem bene longam facit &c 
ele&ionis ipfius , & benedi&ionum etiam aliarum, priufi- 
quam fidem vel nominandam effe putabat Eph.i. i. ad 
verf. ii. 

Sed accufationem illam fatis eft verbo arguifie; acce- 
damus potius ad rem ipfam. Hic autem denuo monen- 
dus cftLcdor , thefinRemonftrantium tamdubijs verbis 
fuiffe pofitam,utoccafionemjuftamopponentibusdede- 
rit ficfenfum cjus capiendi , quafi nihilaliud in fe conti- 
neret praeter effatum illud generale , volo fervare creden- 
tes dr in fde ad fnem ufqtie perfverantes: id quod fecundi 
decreti eft apud Arminium (declar. p. 47O non autem 

iUud 



DE ELECTfONE. 9 
illudetiam comprehendere propofirum (quod Arminio 
eft quarti decreti ) fingulares & certas quafidam perfionas fial- 
<vandi. Illudigitur m prima parte opponebant &multis 
confirmabant, eleciionem ejje certorum aliquorum hominttm. 
Hoc ita generaliter pofitum nihil contra fe facere non in- 
epte refpondentadverfarij.^ vcrofienfius esi(z')\xntRemon- 
ftrantcs p. 89. ) Dci eleciionemad fdttttm pertinere ad finq^da- 
res quofidam homines, qua fingularcs homwes, id est, qttalnatihm 
deflitutos , ac proinde extra Chriftnm acfidcm in ipfium, hoc ncga- 
mui. Imo vero ( inquam ego ) fi fenfus eft , ele&ionem 
hanc pertinere ad fingulares homines, etiam cum defti- 
tuti fint adhuc finali illa in fide & obcdicntiapcrfiftentia, 
quse non nifi in ultimo vitae termino a quoquam poteft 
haberi ; hoc etiam negatis vos, &: thcfisilla veftra , quam 
fupradcfcripfi. An hocigitur argumenrispropofitispro- 
bari poffit cx corum cumrefponiis opponus collationc lc 
quente liquebit. 

Cap. III. 
zArgumentum primum. 

P.8?. 

A Rgumentum primum ab Elefiionis & Eleciorum voca- Eligere, E- 
-**-bulotam frequenterinScripruris ufurpato defumi- lecito, & 
tur. Etfirmaeftratio. Si enimperfiftentiaadfinemcon-E'^^ 
ditio eftet prazrequifita in ele&ionis obje&o ( quod Re-h nt fi cent 
monftranrcs defendunt ) tumnullumeffetobjeciumejus, inScr 'P tu ' 
id eft , nemo eledus eftetante vitasfinemmequea&u ele-™' 
clus dicendus eftet quifpiam dum in vivis eft , quia nullus 
ele&ionis aduscircaillumadhuc exercetur,nequeDeus 
ut eligens ullam habet relationem ad ipfum. Sed huic 
paradoxo reclamant ubique Scripturac , dum toties ele- 
dos etiam iftic viventcs appcllant. Explodendum igitur 
&priusillud. 

B Ad fin- 



IO 



I. 

Uattb. 20 

16. 



ARTICULUS PRIMUS, 

Adfmgula Scripturae teftimonia nonnihil dicunt Re- 
monftrantes ,fednullibi quidquamadferuntpro ele&io- 

ne tam fera. 

Mat. zo. 16. Mttlti <vocat ; , paticielccli. Qualitas finquiunt) 
hic ponitur a parte elettcrum, eyconjlat obedientihumilitatcqua, 
adverfus Patrem famiUas non obmurmurabant. 

Scdi. Qualitas illanonponiturutcaufa autratio ele- 
£tionis,fedut efte&um : hxc enim caufa fubijcitur con- 
ftantiae quorundam in Dei gratia, funt elecii. z. Illaqua- 
litasnon reftringituribi necextenditur ad ultimum vitae 
finem. 3. Si ratio ele&ionis in obedienti humilitate po- 
nenda eflct, tumillipotius eligendi fuiflfe videntut qui 
obedientes manfiifentinopereper diemintcgtum,quam 
quihoram unicam. 4. Comparatio nonficinftituitur 4 
Spiritu fan&o,qtiafiobedienshumilitas ultimoru horum 
etfcrrctur iftic , Sc hofce difcerneret a primisillis :quid 
enimeximij autquid commemot atione dignum fecerunt 
hi, finon obmurmurarunt adveriiis difpenfationcm illam 
patris familias , qua fortem jequalem habebant cum pri- 
mis, quamvis in vincam ibant illi.cum hot a unica ad opus 
reftaret. 5. Hxcuna confidcratio firmiflimumfuppeditat 
argumentum advetfus fidem &c perfeverantiam praevi- 
fam. Si enim fides rationem formalem conftituat in ele- 
dtionis obj edo , idque non ex natura fua fimplice,fed qua 
perfiftentiam habet adjun&am , certe hxc perfiftentiae 
hujus duratiofic dctetminati debet,ut non pendeat ex 
incertillimo vitse fine: ratio enim cujuflibet rei certae de- 
terminata eft & ccrta. Si vero determinetur ad aliquod 
certum fpatium durationis,tum fuadet ratio & neceflitas, 
ut cjus qui diu in obedientia permanfit habeatur po- 
tius t atio , & extrcma defe&io antevertatur aliquo pa&o, 
quam ut uni horulae ex ultimo termino vite. non maturato 
fot titudine ulla fingul ari,fed forte cafuve tum accedente, 
tantumquafi privilegium in re tamgravi concederetur. 

Matth. 



Early European Books, Copyrighl © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



D E ELECTIONE. n 

Matth. 11. 14. Esdem rurfus verba alij parabote fub- 
je&a leguntura Chrifto. 

RefpondentRemonftrantes. i.Vtcid Iuddosejr gentes h&c 
parabola fie&atin genere ,fc Scriptura aperte docet Iud&os effe 
propter infidelitatem rejec7os>Genti/es vero per fidem fare.Kom. 
11.10.Sc rc&e quidem,fedhoc incerim animadverrere de- 
bcnt, vclexhifce verbis aliam cife rationcm infidelitatis 
ad rcjc&ionem, aliam vero fidei ad elc&ioncm, propter 
infideiitatem rejiciunt.ir, ^rnonpropter fidem non eligun- 
tur , fed ftant. Nunquam in Scripturis traditur propter 
fidem uHumunquam, vcl populom, vcl homincm ele- 
6tumfuilTeaDeo. Contrarium fsepiiis inculcare folebat 
MofesDeut. 7.8.9. &:c. ficut&PropheraEzech. 16. Res 
ipfa clamatgcntemaliquamnon primo ficri popuIumDei 
perfidem^&pofteaelecTrumelTea Deo, fcd pcr ele&io- 
ncm Dei populum ejus fieri. Selcgit te Iehova Beus tmk , ut 
fis ei popuhit peculiaris prx omntbus pcpulis qia Ifimt fub univerfo 
coelo. Deut. 7. 6. Dicit imprimis Deus pop dus meu-s efl : & 
tumipfe dicit Iehova est Deus mew. Zachar. 13. ult. Vel 
iftinc igitur cdoceri poflint, qualis vera fit elc£ho fide- 
lium, talis fciiicet qux noninvenit fidelcs , fcd facit. Qui 
enim de mundo mitndum eligi fecit, quod eligeret non invenit. 
Auguft. inloh. 15. 

Refpcndentz. Vtadfmgulares homines applicatur h&c para- 
hola, tribuere eam eleclis veflem nuptialem, qu<z fides eft. Vere 
itidem& hoc, ex parte faltem , fed rogo infuper, annon 
merumDeidonumfuithsecveftis? annontum a Deo fuis 
donata, cumnihil difcrcpabant a cseteris mortalibus, nifi 
quodintermiferrimos fuerint? Utrumque in Scripruris 
manifefte docetur. Ezech. 16. 3. 4. 8. 9. 10. quod fi verum 
fuerit,tum ele&ionem has veftes antecederepalam eft,&: 
non fequi. 

Matth. i\. 11. Propter electos decurtabuntur dies. Refpon- 
dcnt Remonftrantes , Marci 13. 10. exponi hoc his verbis: ele- 

B 1 c~?os 



It 



ARTICULUS PRIMUS, 

fiosquos Deus elegit, qucdfignificat elccios cum fde f:a , quippe 
qua fila Deus deleclatur. Sed qui magis,miror, ex vcrhis illis 
Marci quos Deus elcgit colligitur fides ut anrecedaneum 
quid ad elc&ionem quam ex fimplici illo Matthei titulo 
eleclos? Si in Marco fuifTet, qui Deum elegerunt, non adeo je- 
junafuiffer collectio :fed exverhispohcis nonpoteft illud 
elici. Sola fide inquiunt Deusdeleciatur : ergd non eligic niii 
cumfide,vo.\ ex fide. Refpondeo brevicer ipfiffimis Dei 
ver b i s, Amorepropendit Iehova in fuos,fropter diletlionem Ieho- 
Vit quadiligit eos. Deu t. 7.7.8. 

Dele&acionis macerir;mnon invcnit Deus in fuis,fcd 
infert:& ipfo a&uacpropofiro jaminferendi, non minus 
dele&acur, quam re ipfa jam collata. 

Ejufdem cap. verf.24. Vt & elefios (fifieri poffet )feduce- 

Matt'24. nnt. Refp.Remonftr. T{emo feduciturnifiafide-.elecii igitur 
' ibi funt fideles. Sed fi eledtio ficratio fedu&ionemprohi- 
bcndi,tum 1. Pcrfiftentia ad finem non praercquiritur ad 
ele&ionem, fed ele&io prserequiriruradperfiftentiam. 
2.Tum etiam difpar forshominum quorundam ab alijs 
eciaminhacvicaab ele&icnefluit. 
s Rom.5). 1 1 . Vtprdfiitutum Dei fecundum eleclionem maneat. 

Xom.p. u. Refp. Remonftr. Elecito ktc ibidem diciturex vocante fattajd 
' efi,fecundum fidem ex gratia. Hxc eft flrmiflimi loci ludi- 
brium. Nam 1. Nondicitur ibi eleclio ex vocantefieri,fed 
praeftitutumfecundumele&ionem. 2. Nondiciturhoc 
prseftitutum fieri fed manere vel firmum manere. Et ele- 
clio igitur , & praeftitutum illud, quod fuit fecundum ele- 
ccionem, vocationemiftam ancecedebat ut principium, 
quodper raedium hoc jam perfici csepit. 3. Ex vocante 
benepoteft exponi verbis illis, quibushic ucuntur,^^- 
tiafecundnm fidem, itaut Gratiafit mifericordiadivinain 
eleclione pcrluccns , & fides fit efFcctum ejus , fed hoc 
modo mhil Spartac prodeft, Si vero cum Arminio expo- 
nant , ex vocante,id efiV* f.de qua vocantifaretur v vel ex vo- 

cante y 




Early European Books, Copyrighl © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



D E ELECTIONE. 13 

eante,ideft , cx vocaro,perverfioncmillam cxplofamfaris 
habenrado&iftimo juvcnc, IodocoLarenoJnrefponfio- 
neadAnalyfin Arminij p. 44. 

R o m . 1 1 . f. Reliquit funt fecundum eletlionem. R c fp . R c - 
monftr. Ayoftolwfiibjicithanc eleciionem efe gratuitam\non cx Rom. //./. 
cperibtts,ejr per confequens exfide. Rom. 4. 16. V era dicunr 
electiogratit vocarur in rexru,non aurem paftive quaiigra- 
riaeligererurab homine,fed a&ive quia Deus ex graria 
eligir hominem. Siveroex gratia (inquiunr) tum ex fidc. 
Jranevero? Vocatiocft exgraria: mimquid illa eriam ex 
fide fir , &: non porius ad fidcm > Chnftus Ie/us benedichis 
Salvaror noftcr criam ipfe cx grada darus , promifius,mif- 
fus aDco Parrc,numquidcx fide? Apoftoli (farcor )funt 
illa vcrba, propterea exfide , utfit pergraiiam.-unde criam non 
fme rarione colligcre liccr, lllud efle per grariam,quod eft 
ex iide , fcd c converfo criam deduccre illud omne ex fide 
efte quod pergrariam fir,pra?poftcrumhoc & pexverfum 
forer. 

Ephcf. 1.4. Deus nos in Chriflo elegit. & verf u.In quo elc- 7- 
cii fumus.Kdp. Rcmonftr. Nemoest -elcttusw Chriflojitfli ' qui E ^ e ^ t " 4 * 
in Chriflo efl. In Chriflo vero nemo efl mflfidelis. 2{emo ergo in 
Chriflo elecim efl mfl fidelis. Eodcm plane &: modo &: medio 
fyllogizare licebir & mihi.Omnes qui vocarur, aut eriam 
redimunrur,in Chrifto vocari &: redepri funt.i.Cor.5.18. 
19. ( nelongius abeam) omnt fiirituali bcnediciione benedi- 
cii fumus in Chriflo. Ephef 1. 3. Er ipfi Remonftrantes (111 
arric. 3.) necefiarium efle dicunr , ur homo,a Deo,/# Chri- 
/<?,regignarur,ad credendum , vel boni quidpiam, five 
pcrficiendum , five cogirandum. Er ( arr. 4. ) omnia bona 
opcra quse excogitati poftlint ( atque aded inirium ipfum 
&; fidei & refipifcentias ) Dci grarix in Chrifio rribuenda 
efte.Scdnemo eft vocarus aurredemptts in Chrifto,nifi 
qui in Chrifto eft, in Chrifto vero nemo eft nifi, fidelis, 
nemoigirurin Chriftovcl vocarus vel eriam redcmprus 

B 3 eft , nifi 



i 4 ARTICULUS PRIMUS, 

cft,nifi qui prius fidelis erat.Talis eft vis argumenti hujus. 
Res ipfaveroficfehabet://z Chrifio hicnullomodo referri 
debetadclecnonis obje&um , vel homines qui ele&i di- 
cuntur, quafi ij inChrifto priusfuerint:fedadactionem 
Dei ,ficutverbaipfa clare fatis indicant. Non enimha- 
betur svTctg cv cwtZ, five txs cv oLvtZ, fcd elegitnos in illo cv uv- 
tu , hoc cft per eum ut verfu 7. cv Z, h. e. per quem habemus 
redemptioncm.Ut Col. 1 16. cv o.vtS> per illum omncs crez- 
turae conditae funt ( Non quod inanimata: etiam in illum 
•crederent ) fic &c hic cv *vtu pcr illum ele&i fumus. Ne- 
quetamenita proprie , ut caufa poneretur ipfius princi- 
pij in hac a&ione , fed termini folius , id eft,grati£ acglo- 
rixtampraeparanda? quamconferendas: itatamen, ut in 
Chrifto etiam tunc fuifle nos, cum cle&i fuimus, vere di- 
camur: rton a&ualiinexiftentia, quseeft perfidem,fedvir- 
tuali ( ut ita dicam ) continentia,qux aliam non habet ra- 
tionem quam propofitum ipfum divinum. 
%. 2. Tim.2. 19. Dominus novit qui fttnt fui. Refp. Remonft. 
i.Ym.2. Deus novit eos profuis, qui jufiiti* qu& efi ex fide operam dant. 
J fi' Tales Deumnoviflenorunt omnes: fedquaerirur infuper 
an nonprius cosnoveritquamadfine ufqueinillajuftitia 
perftiterint?fihocfentiant, Scripture; aperte contradicut. 
■Gal.4.9. T^uncautem cognofcitis Deum, autpotius cognofcimini 
a Deo.lmd novitDeus omnes illos profuis,inquibus fidem 
& ftudium illud acccndere decrevit , quod proprium fuo- 
rum cflV novit. Dico ( inquit Auguft. in Ioh. 10.) novit 
Dominus quifunt ejus, ipf&oves aliquando fe ipfas nefciunt ,fed 
fafiornoviteas,fecundum eletlionem ovium ante confiitutionem 
mundi. 

Ioh. 10 . 3. Ille vocat oves fias nominatim. Refp. Remonft. 
lob.10.3. Oves hic confiderantur qua Pafiorisfui vocem audiunt.Scd qua> 
ritur adhuc , an iaeo fmtoves, quia vocem Paftoris au- 
diunt,vel ided audiant , quiafunt ejus oves. Non dicent, 
fpero,eflentiam fluereab operationc, fed operationem 

potius 



DE ELECTIONE. t . 
potius ab eflentia.Secundum prcdeftinationemDeimul- 
tx funt oves foris adhuc errantes , quaepofteaauditurac 
funt vocem paftoris. Aug. inloh. 10. 

Ioh. 13.18. Noviquos elegi, Refp. Remonftr. Novit Chri- I0 * 
fiusquos fibt ^Apofiolos elegeraf.qutd mirum?Ni\\i\ fane quic- ' 5 ' '*' 
quam: fed mirum tamen eft perfpiciaciffimos Remon- 
ftrantes non aliam hic electionem videre quam ad apofto- 
latum, cumdifcrimenapcrtum facitinterludam apofto- 
lum , &c caeteros , non deomnibw vobls loquor. 

f - x . v v ,..v~c a p. riH'..^^-^?^^^ 

Argumentum fecundum. 
P. 92. 93. 

Rationis vis eft hujiifiiiocli : 

Qui donati fuerunt Chriflo antecedenter ad fidem, ij cletTt 
etiamfuerunt antecedenter adfidem. Ratio eft , quia h<tc do- 
natiofiuitabeleftione.Sedqutdamdonatifuerunt Chrijloantece- Q ^ r { 
denter adfidem. Ioh.6.^. 39. & 10. 29. & 17.6. Ergo qutdam J e \ 
elefiifueruntantecedenteradfidem. Rcfp. Remonftr. ad tc-donari 
ftimoniailla fingula qua? aflumptionem confirmant. Sed cbrijlo. 
quam Sophiftice? 

Ioh.tf.37. guicquid Patermihi datadmevenit. Siilluddari 
accipiturpro dari adfervandum^fideles funtilli qui Chrifio dan- i 0 jj^, S7 , 
tur:fi pro dari ut in Chrifium credant , illud nonfluit ex elettione 
ad falutem. Refpondeo, i.Diftin&iohax: eft abfque diffe- 
rentia ; dare ad fervandum, dare ad credendum. Fidei 
opus & ufus proprius non alius eft quam fervare } fides tuct 
te falvamfecit. 

Contradiciionem etiam implicat nimis apertam, ut 
quis Chriftolefu, vel falvatori, donetur,quatali , ita ut 
habeat ipfum pro fuo falvatore (hoc enim eft credere in 
eum ) & tamen nonipfi donetur ad falvandum. 2. Per ve- 

mre 



i6 A R T'I CULUS. PRIMUS 
nire hoc in loco , non corporalis fcd fpiritualis adventus 
intelligi debet,id quod nihil aliud eft quam credere. verf 
^.Quivenit adme,qui credit in me. Fidesigitur eft fru&us, 
vcl confequensaliquod faltemdonationis illius: Quicquid 
dat, veniet. Non polfunt igitur applicari hacc ad donatio- 
ncmillam,qu2e eft ex fide ad falutem,qui fic enimdati 
funt, de ijs non re£te dicitur , vcnicnt , credent: dudum 
enim credid erunt &: ad finem ufque pcrfeverarunt in fidc. 
3. Nequc vero donationem illam defignant quam Re- 
monftrantes ad fidem cfle volunt , fic enim ex eorum fcn- 
tentia nonquidam.fedomnes &c finguli Chrifto donan- 
tur, Iure nempe J alvationis in omnes , & bono falutis pro fingu- 
Us acquifita, ( ut Nicolai verbis utar , p. 49. ) & j ure etiam 
Vocationis &: fufhcientiumetiam ,ac neceuariorum , om- 
nium adminiftrationemediorum (qua* eft communis Re- 
monftrantium opinio)omnes igitur donari Chrifto do- 
ccnt ad credendum. Vel igitur dicendum omnes ac fingu- 
losadChnftumvenirccredere, & in ftatum falutis re- 
ftitui,vclaliufmodidonatio eft concedenda. Nam quk* 
quid Paler mihi dat, ad me veniet. 

Ioh .6.39. H&c est voluntas ejus qui mifit me , ut ex eo quod 
. dedit mihi Pater nihilperdam. Refp. Remonftr. ^Agi hic dc 
fidelibus , qui Chriflo donantur fervandi, ut liquet ex verf 40. 
Bene eft, fi vero verf. 39. donatio ad falutem intelligatur, 
tumeadem etiam & verfu 37. ncceftario eft intelligenda. 
Poftetior enim fententia rationis & probationis locum 
habet ad praecedentem illam , quicquid fcilicet datum fnerit 
venturumilludad Chrifium, ejr in eopermanfurum : quia hxcefl 
voluntas Patris, ad cujus exequutione defcedit ille de calo, utquic- 
quiddatumfueritnon perdatur,fed ad Chriftum veniens redda- 
tur falvum. Analyfis ha;c contextus indivulfi ( Le&ori per 
fefe fatis obvia &; manifefta ) aperte monftrat eandem do- 
nationemutroque defignari ioco, nifi homo nimiiimvi- 
riofam , aut quatuor terminorum «equivocationem perfe- 

diffimx 



17 



DE EIECTIONE. 
diPCimx Chrifti rationi tribuere quis audeat, 

Si vero eademfit,tumfidcmhominis anteccdit, ficut 
ante probavi : donatus venit 6c credit , non donandus. Et 
fimc nihilapertius cftin Scripturis , quam homines fvei 
omncs,vel aliquos) datosfuirte Cfarifto, ad fervandum 
antcccdcntcr ad eorum fidcm , nam tdco vmk filim hcmt- 
ms y tit (crvaretcos. Matth. 18. n. Luc.19. 10. i.Tim.i. 15. 
Idqu c firundum voluntatem Dct cjr Patns no/lrt. Gal.1.4. 

Ioh. 10. 29. Pater, quicos mthi dcdtt. Rdp. Remonftr. De- 3- 
dttfdeles , vcrf.17. Fidclcs quidcmillos eflc, qui abxtcr- loh - lo - J 9 
no datifucrimtChrifto,hoc cxtra controvediam habc- 
tur. Scd an priusfidclcs ovcs fuerint, & voccm Chrifti 
audiverinr,pofteavero Chriftodonati,hoc ipfum qux* 
fitum eft. Affirmant Rcmonftr. nos faifum efte crcdimus. 

i.Quiaiimilitudinisipfiusratiocontrariumfuadct.Opoi 
tct cnim ut ovcs & in ovium natura , atque ctiam (vcl 

dono vclpretiojinpoficilioncpaftoriscxirtant, imo af 
fuefcantpaululum cjusductui priufiquam voccmcjus di- 
gnofcerelatisportimt. 2. Quia vcrf z6.z 7 . Ovilem rta- 
tumnonconfcqucnsaliquid,fcd antcccdcntem caufam 
facit auditionis & fidei. 3. Quia vcrfitf.ovcs illas expref- 
sc vocat, qux nondum credidirtcnt. 

Ioh.17. ^Umfeftnm feci tuum nomen bomintbm, quos 4. 
mht dedijlt. & vcrfi 9. Rogo pro t/s, qtwsmthi dcdtfti e mundo. ^h. t 7 . 6. 
Refp. Remonrtr. Agi hic de donatione ad functioncm 
Apoftolatus: totum caputeo tendcre: & utut fit,Apofto- 
los hos non fuirte Chrifto datos, mfiquia fidclcs,quia 
crant probi ac finceri Iudxi, crcdcntcsin Chriftum ven- 
turum. Ertugium novum & plane incrftum. Novum dico, 
quia nemincm interpretem ab ijs proferri porte crcdo. 
(nifivel Huberum velSocinumeo titulo vclint cohone- 
ftare ; qui totum irtud caput , aut etiam verficulos illos 
propoiitos ad Apoftolos rcftringendos erte docet. Vel 
Arminium ipfum hac w re adverfarium habent contradi- 

C centem 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



xS ARTICUL US P R I M U S, 

ccntcm exprefse. Siccnim iltc(in orat. de fr.ccrdot.Chri- 
ft i . p. 1 8. ) ***** qtwn Ckrifiwfrdfi ipfi cffert , & interceffto 
atttmpro fidelihus,utraquenobisa lohanne cap. 17. luctdentifft- 
me defcribitur. Conttnet enim tllud aiput perpetuum canonem 
precum & interce(ftonis,quas Chrtfus Patrt offert in cdis. 

Neque minus incptum quamnovum cft commentum 
hoctotum. Nami.SideEleftione ad Apoftolatum ac- 
cipiantur illa verba,tumacqueadludampertincnt,acad 
cxtcros Apoftolos : intcr cxteros enim eledus illedici- 
rur.Luc. 6.verf.i3.i£.atqueaded deludadicebatur ctiam 
mundus ettm odio habuit , tjuia nonfuitex mundo prout Chrifim 
ipfenon futt ex ?nundo. vcrf. 1 4- eum tamen ali bi fur ac dta- 
holus. bc co ipfo in loco filius perditionisob ipfo Chnfto vo- 
cctur. 2. Si Apoftoli foli pcr eledos intclligantur,tum 
caetcri omncs erant cx mundoillo , qui odio habebat 
Chriftum & Apoftolos ejus : Hxc cnim diftributio eft ip- 
fius Chnfti. Sed beata Maria alijque multi tunc vive- 
bantr.quineque Apoftolicrant,ncqu€ tamen cx mundo 
illo. 3. Eleaio,dequa Chriftus hic loquitur,^v mnndo 
facta dicitur , & cx illo immundo mundo , qui odio pro- 
fcquutus cftChnftum,nonigitur cxprobis&: finccris Iu- 
daris credcntibus in Chriftum vcnturum , qualcs hofcc 
difcipulos defcribuntnobisifti. Ncque tamenomncs A- 
poftoli tam probi fuerant ante vocationcm, ut m Iuda pa- 

tet, & in Mattheo pubhcano plufquam probabile vide- 
tur,nifi for*e hanc probitatcm intclUgunt, quam Socinus 
ita anxie utpraxcdaneam conditionem ad eledionem &: 
vocationcm inculcar; Prad. Thcdl. cap.jz. 4. Paralle- 
lusillelocusloh.ifi*. 18.19- ubieadem habentur verba, 
apertiftimum rcddit, ele&ionem iftam adpalmites lllos 
omnes extendendamefle ,qui funt in^Chrifto,verf i..& 
adamicos ilios omnes proquibusanima pofuit ,verf. 13.& 
quibus notam fecit voluntatemPatrisr quamvis praxipue 
fp^aenturApoftoliin locutionisutriufquemodo.5.Chi*r 
r 1 ftus 



D E ELECTIONE. 19 

ftus ipfeaperte teftatur, vcrf lo.fenonprofolis Apoftolis 
orarcfedproalijs ctiam credituris, quod eodcm defignat 
titulo vcrf 24. Paterquosdedifi mthi , iclim utubifum ego& 
iUijint mccum. Ccnteratur hicigitur cogitatio carnalis ( ut Au- 
guftini vcrbis utar ) aique difpereat. Dcmundo fibia Patredi- 
cit Tiliusdntos homincs: quibusalio loco dicit.ur. , <go VffS clcgi de 
mupdou 

Capvt V. 

Argtimentum tertium. 
V. 95.94 &£C 

SCripturadocet Deum in quibufdam fiam mifcricordiam , tn Dmmmt- 
quibufdam jujltt/am oflenderc, Rmi. 9.11.2.$ .idque fecundum ftrtcor* 
puflitutum fium. Eph. r. 5. antecedcnter ( puta ) adjidem huma- tJJ^* 
nam. Refp.Rcmonftrantes. 1. Deum non oflendere mifcricor- r e(U)1 j am 
diamfuam adfalutem , nifiin fidel/bus, velin ijs qui cum t/ment. p A ^ m . 
Luc. 1. 50. Quod nec vere dicitur , ncc ad propofitum. t % [ mm% 
Non vere , quia mifericordia fumma &. falutirera oftcndi- 
tur m Chrifto donando vel mictcndo. Tit. 2. u. Ephcf. h 
7. 8. 9. Mifericordia exercctur & oftenditur ad ialutem 
inipfa convcrfionc & tide donanda. Sic Paulus dcfc ip- 
fo, M/fertusefl meiDeus. i.Tim.1.13. 16. dc convcrlione fua 
loqucns. Ncquc ctiamad propofitum qnidquam facit, 
quoniam argumenn ncrvus in eo ponitur,quod Deus Bfti- 
fcricordiam o&cndit fecundum prdjlttutum Juum.lhxdituc- 
rc autem mifcricordiampotuit antcquam fidcm contcm- 
plabatur in hominc, tamcrfi non oftcndiifct aut excrcuif- 
fet cam nifi in fidelibus. lllud utcunque vcl a cxco percipi- 
tur , multos cifc mifcricordix falutaris cftc&us antequam 
cjus vafa curfum hujus vitx ablblvcrunt : lllum tamcn in- 
tegrum abfolville oportct eos (cxfententia Rcmonftran- 
tium) qnihdeles diccndi funt in clechonis ncgotio, aut 
actusiftius capaceshabentur,ficutanteamonftratu fuit. 

C 2 Addunt 



io ARTICULUS PRIMUS, 

Addunt Remonftr, ccntextum ipfum Rom. 9. ' iz. 2,3. 
evidentcr indicare vqfa mifcricordia: cffcfilios promijponis. 
verf 8. Non igitur ( ifrquam) antepromiflionis fontem,id 
eft ,mifericordiam adhibitam > fideles exiftebant: fed vi 
&virtute mifericordisillius promiflionis. Alias non vi- 
deo cur non arqu.c patres ac filij promiflionis dicantur, 
quatenus ad ipfos applicatur : qui funt ex vocantc verf. n. 
non igitur cx vocato aut ex opere vela&ione ulla,quac 
propric cft vocati. Sedrevera non dicuntur ipfl ex vo- 
canteeflc, multo minus antcquam mifcricordiam con- 
fequutifuerint, fidcles fuifle ,fcd prxftitutum Dei man- 
fifle firmum dicitur cx vocante > idque ex amore vcl mife- 
ricordiaoftensa ergalfaacum antequam boni quicquam 
feciflet , &c per confequens antcquam credidiflet. Verfus 
igiturundecimusRemonftrantium caufam non adjuva- 
re,fedplane jugulare vidctur :ficut&; 16. & 18. T^onesl 
currentis neque volentis^fed miferentis Dei : cujus <vult mifere- 
tur : Adeo ut quidaudcant affirmarc,potiusquam quid 
probarc poflcnt oftendcre eos voluiflc putem , cum huju£ 
modi tcftimonia in mediumfuftinebant profcrre. Verf 30- 
& 35. quid ad rcm faciant, nondum adfequor: noncnim 
juftitiam &fiduciamqucnquamaflecutumdicent (fperoj 
line mifericordia prxcedentc. 

Parilitatemquandam inferre conanturexverbis Apo- 
ftoli inter cledioncm &: reprobationem : fed fine ratione , 
Privilegium enim cxcmptionis &liberationis a pama mc- 
rita, benepoteftaliquibus conccdi fine ulla ratione con- 
ditionisimpellentisautanteccdentis,&pxna tamen cx- 
terisinfligirationefuimeriti. De expofitione quam adfe- 
runtad Apoftoli obfcuranda verba Eph. 1. 5. di&um fuit 
antea in argumento primo. 



D E ELECTIONE. 



C A P V T VI. 

Argumentum quartum. 
P. 9 % &c. 

Quofcunque Dem ad falutcm ekgit, eos decrevit qttoque certis Media ad 
medtjs eo tcndentibus ad falutem perducere , nempe per S. fdutem 
Evangelij fr&dicattonem vocare , & per Spiritum fuum trahere, mn con ~ 
utverajide ad Chrifturnveniant. Rom.%.)o. JcJ.ij.^S. Ttt.\.\^ ern om ' 
Hdc autem mcdta non communic.it Dctts omnibns , non omnibtis mbm ' 
dat Verbum audiendum, non omnes vcrbum audientes ita trahtt 
perSpiritttm ut ventant: non omnesigttur ,fed ccrtos altquos ho- 
miniselegtt adfalutem: tde/l , non xqitaltter voluit falntem om- 
nium ,fcd quorundamjingulari quadam ratione,tdquc antequam 
eos utfideles contcmplart potuit. 

Remonftrantes hic poft oratiunculam quandam habi- 
tam de hujus argumenti natur.i , rcipondcnt imprimis ad 
propofitionem,/^^^^^^, Deum quos ad fdutemelegit 
decreviffe etiamper Ferbttm <y- Sptritum ttatrahere , ut veniant 
ad Chrifum, fi hoc abfolttte intclltgitur. Vcrum tamen cile 
quodab ijs tam fynccre negatur , cxindc patct. i. Quia 
fpiritualcsomncs bencdictioncs abclcctione rluunt. Eph. 
i. 3. 4. ubi etiamobfervandum eft Remonftrantes(p.ii4.) 
vcrbailla verf.4. utfimusfanclt &inculpati dc cle&ione ad 
falutem Sc gloriam interprctari : quo pofitOjneceftario fe- 
qui videtur,omnemfpirituaIem benedi&ionem ac pro- 
indevocationemipfam&converiionem ab electionc ad 
lalutcm pendere. 2. Patefactio myfterij voluntatis Eph. 
1.9. &: ipia Khr,pu<ng fortitio vcl vocatio verf 1 i.etiam ab illa 
Pracdeftinationeindicaturfluere,quxefthominumfingu- 
larium ( qui prioreslpcraverant in Chriftum ) &c ad ialu- 
tcmv cl gloriam ad laudemgloru Det,in hxrcditate & rc- 
demptione obtinenda perfe&a ( verf 12. 14. ) 3. Vocatio 
nihil aliud cft quam cle&ionis executio, undceftquod 

C 3 vocati 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ti a rr i c u l u s primus, 

vocati dicuntur ele&i, &vocatioelecl:io. r. Cor.1.26.27. 
Cernitls "jocationem vejlram: ftultos elegit , infirmos e/egit, 
ignobilcs elegit; ubi etiam annotandum eft elecHonem 
fingularium hominum eamque comparativam defignari 
ab Apoftolo,;iw? multos fapientes,non multos potentes,non mul- 
tos nobiles,fed t &c. atqueadeo eaufam propriam vocatio- 
niscmcacisad cle&ioneillam referri ab Apoftolo , quam 
CUrilhis \v$okUv vel bcneplacitum Patris appellat, cum 
-ejufdem rci candem inftituit refolutioncm,Matth. n. 26. 
4. Vocatio eft corum quos Dcus -ues^-niuam hf m%m ante 
pneparaverat ad gloriam ( Rom. 9. 23. 24. ) 5. Eliguntur 
hominesabinitiofvelaprincipio & primd) ad falutem 
fcv fan&ificationem & fidem habitam vcritati , ad qux 
poftea vocat eos per Evangelium(2.Thef.2.i3. ) 6.A Ver- 
bi ipfius &c Spiritus natura ,& ufu confirman poteft quod 
amrmamus. Verbum cnimcft icmen illud rcgeneratio- 
nis,quoDeus regenerat fuos advitam xtcrnam, idquc 
illamobcaufam, quiavoluit. Iacob.1.18. 1. Pet.i. 23. Spi- 
dtu vero obfignanturijdem& arrhabonemaccipiunt if- 
lius vitx. Eph. 1.13.14. non igiturcogitare nobis licetope- 
rari Deum efticaciter per femen lllud vitx, ubi non con- 
ftituitvitameam communicare.aut etiam figillum illud 
«mprimere & arrhabonem tradere , ubi nondtim certo 
conftituit utrum vitam daturus litnecnc. 7- Ex Remon- 
ftrantium fcntentia fic argumcntarilicet. Iufiioncs, pro- 
•miftioncs, comminationes, exhortationes , &c. quarad 
«xtcrnam vocationcm pcrtincnt, veram fcmper volunta- 
«em Dei fignmcant dc convcrfione &falute eorum , crga 
rmos adhibentur : fic illi ubiqueinculcant. Ergo(inquam) 
-neccfte cft utnon aeque Deus velit converfionem & falu- 
temeorum, erga quos his medijs non utitur, ac eorum 
vult, quos omnibushis medijstirget, utadipfumvenire 
velint. 8. Ut planiilimis Propheta; verbis concludam, 
£e#tusquem eligis& facis approfinquareUdmoves vel adjun- 



D E ELECTIO NE, 23 

gis tibi & Ecclcfiae) ut inhabttettn atrijs tuis. Pfaim <5j, <>. 
Fons omnis boni falutaris cft clc&io Dci ad bcatitudi- 
ncm, rivus illinc ccrti/limc dimanans,eft vocatio efticax, 
quafacitDeus ut eie&i vcniantad ejtis atria,idcft, Ec- 
clcfiam. 

Ha&cnus propofitioncmillamfirmavimus qua: a Rc- 
monftrantibus negaturrnunc opcrxprctium crit rationes 
illas audirc , quibus illa negatio nititur. 1 . J2ma vocatto tlla y 
qud per Evangelij pr&dicationem fit y conccdtturettam non elettis. 
Conccditur codcm modo quo folis lumcn conccditur ijs 
qui caeci (unt.. Noncorum caufa proprie. communica- 
turiilud lumen , fcd vidcntium: ipjfos tamen cxtrinfccus 
vcrbcrat , &i aliquomodoirradiat. EodeiTtplane modoin 
fpirituali hac illuminationc contingit , ut ad rcprobos 
multosaliquo modo pcrvcniat, quamvis ad cle&ospro- 
prie cum pcrtinct.tumctiam aDcodirigitur. Reprobi3 
cciam conccditur rcfurrcctioa mortuis :in clcclistamcn 
abclc&ionc fluit,quod a Chrifto fufcitati funt ad vitam 
a^tcrnam, Ioh.6\ 39. Scd medta (inquiunt ) prtcedunt ordt- 
ne ipfxmfide?ntn Chrifum^cr^o aliam habent cauftm.Sic ctiam 
ordine fimili prxcedcbat Chriftum fidcs Abrahami , Sc 
gratia ilk qua tamipfc,.quam cxtcri cx veteribus,inMef- 
fiam vcnturum cicdcbantoIim^numqjLiid igicur neccfla- 
rioetiamfcquituraliam caulam fontem falutarcm il- 
lam gratiam habuiilc quam Dominum noftrum Iefam- 
Chriftumf Valetiftic vetuftillimum illud 6c veriflimuin 
effatum: Mcdia pneccdunt finem in executione, fed fi- 
nemfeqiumtur indcftinatione &:intentione. V erc igi- 
tur aSuarczio Icfuitadicitur ( de Praxieft. l.i. c. 8. p.22.) 
Argumentatto ab effectuadacium pr^definationis esl fophifttca. 

2- Si medta fluunt ab electtone rcfpcttu elecioru^tu nefeffario di- 
cendu efl fluerc eadem a reprobattone rcfyectu reproborum. Illibe - 
rare argumentu,quo ab cle&ione ad reprobatione difcur* 
ntur.Refurre&io fluk ab cle&ione refpectu cledoru , 11011 

tamen 



M ARTICULUS PRIMUS, 

rncn a reprobationepropricfluit>refpe£hi reproborum. 
Uluminatio externaper Solem f fltiit ab intentione vifio- 
nem eliciendi refpe&u videntium$non tamen ab intcntio- 
ne occxcandi fluit refpe&u cxcorum. Cum igitur con- 
fequentia harc nullam continet illationis vim , fuperfluum 
foret fubconfequentias illas examinare , quas cruereftu- 
dent ad invidiam ex radicc hac tam canofa. Illud uiiutn 
Currepro- tamcn cxpcdiendtim cft vcrbo, y/ falus eleciorum tantum 
,bis ver- intendatur in vocatione , quid reprobt cum tllis comgellantur, 
bum pr<t- admonentur , invitantur , tlluminantur ? &c. r. Dicant ipfi 
duetur. mi\\i cur folcm Dcus luccrc Facit ftipcr animalia carca? 
cur pluviamdcfccnderc facit in rupcs ? qtiod hic refpon- 
dcndtim putant,idptitent ctiamdictum dc vocationenon 
venturorum. z. Compclbriilloscumele&is dico,quia 
fimulcumillis ngtint. Sic enimDco viftim, cumhomini- 
btishumanomorcagcrc,non penitusillos in vocatione 
diftingtiens , qui htimanis octihs non poflunt difccrni. Ex- 
terna falutis media fic dilpcnfimtur ele&is, ut ijs ctiam cx* 
ternecommtmia fiant, qtii externe ijdcm funt cum cle- 
&is. 3. Ideo ctiamcxpartefit,uttledi, vcrifidelcs, cru- 
diantur cxinde,dum cernunt alios , ejufdem vocationis 
cxtcrnx participcs , in pcccato tamcn relinqui, doccntur 
enimftib hoc exemplo, fidcmnon efle htimanarum vi- 
rium ,nonnaturx commtinis, fed gratixdivinxac pecu- 
liaris.Admoncntur ctiam qtiidipfis quoqueaccidiflet ci- 
tra Dci mifericordiam fpecialcm. 4. Ipfi etiam vocati 
&non eie£H,per vocationcm illam, farpe utiliores eva- 
dunt, tam focictatibtis htimanis 5 quam ipfi Ecclcfix,in of- 
ficijs externis. 5. Manifeftatio etiam, 6c gratix divinx, 
& reatus humani, eft inter fines propofitos. 

Iftitifmodifuerunt rationesquibus Remonftrantes mo. 
veri fe dicunt ad propofitioncm illam negandam & fi- 
milisplane notxfuntrefponfiones illx, quibus probatio- 
jfies ejufdem declinareftudent.Ubi primarium fibi locum 

vendi- 



DE ELECTIONE. 25 
vcndicat nobilis ilfa falutis noftrx catena. Rom. 8. 29. *m-t.*9* 
Quos prtdeflinavit imagwi Filijfu conformandos , eos & voca- ^**™* 
vit, &cc. Aureus ifte locus fitalis cll quafi fcopulus corum 
omnium , qui electionis gratiam admittere nolunt ; calci- 
trant contraftimulos,cum aciem ejus-rcrundcrc ftudcnt. 
Qui cccideruntad lapidcm iftum , confra&i fempcr ad- 
huc fuerunt,fupcr qucm vero ceciderit cum prorfus dif- 
lipavit. Vidcamus igitur quse nova fitilla ratio, vim &; im- 
pctum ejusdeclinandi,quampra: cartcris omnibus eligcn- 
dam ifti putant, Eo , ncmpe 5 loco ncqne agi de hac Prtdefti- ^ on . 
natione adflntcm , ncqne dc mcdus de quibusjam efl fcrmo,fed\^ 0 ( 0 „jg 
de Vr&deftindtione acvocatione Fidclinm ad cracem, &affliclio- pudefti- 
nes,&pereas adgloriam. Huic interpretationi incremen- nattont 
tumaccedita glofsa Iohannis Arnoldi defenf Arminij. p. adcrncem, 
284. Senfus loa efl eos, qnos Dcm pro fuis agnofcit^ credentesfci-f ed aci P*~ 
licct ejrDcnm diligentes,prddeftinatos cffead conformitatern ima- lmm * 
ginis Ftlij Dei in cruce , cjrpcr crucem ingloria, eofdemqne ad cam 
conformitatem in 'crucevocari , contra jndicium mnndi ipfis ma- 
ledicentisjuftijicari, cjrc. Ej ufdem fcntentix eft Catcchefis 
Socinicap. 10. Scd quam abortivus hic fenfus degeneret 
ab aurca vet itatc,diligentius hoc elt per lingula momcnta 
difpiciendum. 

1. Duo fattt inter fefc diftincta ( verf. 28. ) affiiftiones 
cum fimilibus , &: perfona: circa quas ita vcrfantur , ut in 
bonum cedant. Omnia cooperantur in bonum, ijs qui diligunt 
Deum. Sequentiavero ijs qniexpr^flitutoipfm vocatifmt, 
&c. manifcftum eft ad pcrlbnarum defcriptionem fpe&a- 
re, non ad affli&ioncs, &; carum ongincm , ficuti lfti 
volunt. 

2. Vox illa prima qua: in dcfcriptionc pcrfonarum ha- 2. 
bctur a\r,Toi , vocati nufquam per totam Scripturam eo 
fcniii legitur , ut affliclros dire&e dciignet , quafi termi- 
num adus denotati. De xA>?re7 ? SKiQcpmis vocatis afftitfis, 
nulla fit mentio in tota Scriptura : fed de KtyTctg dpois, 

D vocatis 



i 1 



16 ARTICULUS- P R I M U S, 

vocatis fanclis, ubiquc Rom. t. 7. i.Cor.1.1. &c. ubi fcm- 
pcr objcchim illud,ad quod vocantur, dirccTx hihfl aliud 
cft quam gratia. 1. Thcfi 4. 7. & gloria. Eph. r. 18. affli&io 
cftaccidcntariaconditiofola, nonilludquod fcopi ra- 
tioncm habct. 1. Pct. 5. 10. Vocavit vos adxternam gloriam 
vaulijper affliclos, 

Adje&um illud fccitndum propofttm vclpracftitutum (*£ v 
*$t*& ) vocationis illius &: gcnus , & naturam , apcrtc 
fatis dcmonftrat. Quid cnim Paulus hoc nominc dcfi- 
gnare folet cx alijs locis apparcr. Eph.1.11. In ipfd infor- 
tem adfciti firnw po(iqttam pr/definati fitmus fecundnm pratfi- 
ttttum ejus ,ttt fmus lartdi ' glorix ttfius. i.Tim. 1.9. Servavit 
nos ejrvocavit vocatione fancla,ex fito propofto & gratia.Rom. 
9.11. Vt propoftttm Deifecundttm elef/ionem , ex vocante ma- 
neat. Num quifquam ita caxutit , ut non vidcat propofi- 
tum hoc ad gloriam &: gratiam conftantcr ab Apoftolo 
rcfcrri? 

In catcnas ipfius initio primus illc annulus , vcl prima 
particula , qttos cnimpr&fcivit, non obfcurc monftrat, qud 
gradus illi tendunt. Probationis enim iftiufmodi vim 
continct ; omnia coopcrantur m bonttm vocatis fecundum propo- 
fitttm : nam Deus hos anteqttam cfcnt prdfcivit, ejrc. Qux ra- 
tio invalida planc fuiflet, fi non falutem &: gratiani , fed 
affli&ioncs folas, tam vocatio illa , quam ha?c prajfcicn- 
tia, fpcaaflet. Afflictiones cnim &rpcrfcquutioncs quam- 
plurimis ( cx Rcm.fcntentia Vcre fidclibus ) in lethalem 
ccdunt oftenfioncm. Matth.13. ii. Alicnum ctiam hoc 
affli&ionis commcntum a mcntc&fcntcntia illa,quam 
Spiritus fan&us , hac vocc dcnotat , ut alij multi loci, fic 
unusille. l.Pet.i.z. Eleciis ex pr&ccgnitione Patris adfanclifi- 
cationem Spiritus>&c. liquido fatis oftcndit , ficut &: altcr 
ille, Rom.11. z. 

Ejufdem annuli particula pofterior, hos & pr&deftnavit, 
&: prioremcxplicat, dc explicationcm priorem confirmat 

etiam. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesl LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



DE ELECTIONE. 17 
etiam. npeo{/o-p& cnim , vcl Prtde/tinatio, proprie fignifi- 
cat prxordinationcm ad finem , vel ad aliud aliquid , fiib 
rationc finis &c boni : finis cnim & bonum convertuntur. 
Impropria vaidc eft illa fignificatiq, qua ad crucem & af- 
flidiones aptattir,ut in fefe confideratur, Pofiti revera di- 
cimur adhoc , ut afflietiones patiamur. 1. Thcf. 3. 3. Scd 
hoc non tam adillas refcrri dcbet, quam adgioriam,quo 
deducunt illse , ut fcilicet pcr multas afflictiones ingre- 
diamurtandemin regnum Dei. A&.14. 11. Cumigitur 
impropria &:inufitata fitharc prxdeftinationis accepta- 
tio,&: nullafiturgcnsratioctirifticab ufitato fcnfu dif- 
ccdamus, nimis abje&e dcle&oribus fcntiunt, quorum 
crcdulitatitamdilutum intcrprotamentum obtrudunt. 

Finisillius a&us nullumfcrupulum relinquit,///' confor- 
?ncs fiant imagini Tilij fui : ut is fit primogenitus intcr multos 
fratres. Conformitatcm hanc non efle adimaginemaffli- 
clionum Filij ( quod tamen Remonflrantcs pro confeflb 
habcnt ) fed ad imaginem glorix, id varijs probatur docu- 
mentis.i. Pr^deftinatioadconformitatemimaginisChri- 
fti Filij una eadcmq; res efl cum prxdeflinationeadado- 
ptionem Filiorum Dci per Chriflum. Eph.i. 5. Hoc de- 
fcriptionis , & vcrbortim affinitas , vclpotius identitas, 
abunde fatis indicat. Idcirco cnim conformitas hcec po- 
tius ad imaginem filij, quanW filium fieri dicitur, ut magis 
appareat quainre ponaturhxc fimilitudo, videlicet in 
Filiatione. Sed hxc adoptio ad gloriam 6c dignitatem 
fpectat, ergo & illa conformitas. 2.conformitas Filij qua- 
fianncxam habetfibi confomiitatcmhxreditatis,verf ty. 
Si Tilijergo keredes, hxredes quidem Dei^cohxrcdcs atttem Chri- 
Jti. Sedhxreditas ad glonam pertinet : ergo &: confor- 
mitas Filij. 3. Imaginem Filij quafi vcrbis cxpreflis dc 
gloria expofitam habcmus ab codem hoc Apoflolo. 
2.Cor. 3. 18. in eandem imaginem transformamur , exgloria in 
gloriam. Sicut &; Iohanncs etiamEpift.i.c.3. v. 2. Qwm fa- 

D z tfus 



2.8 ARTICULUS PRIMUS, 

ctus fuerit manifefus ,ftmiles ei, vel infimilitudine ejus, eri- 
mus. 4. Declaratio illa fubjunfta , ut is fit primogmitus in- 
termultosfratres , nihil aliud quam gloriam ipirare vide- 
tur.Significant enim primogenituram Chrifti ex ifta con- 
formitate elucere fimul & illuftrari. Hoc vero non adaf- 
flidiones & cruccm , fed ad gloriam perpetuo in Scriptu- 
ris fiicris rcfertur. Sic enim ad Colof. 1.18. Etipfeeflca- 
put corports Ecclefi&,qui eli principium & primogenttus ex mor- 
tuls, utftt primarius in omnibus. Primogenitura non perti- 
netadftatummortuorumvelaffli&orum dad eosqui 
funtex mortuis ,quemadmodum aperte etiamadPhi- 
lippenf. 2. 9. ut amiaionum &: humiliationis confe- 
quensjnonpars^memoratur,^^/^^/^ Deus eum in 
fublimitatem ftmmam extulit , ac donavit ei nomen quod efftt- 

pra omne nomen. 

Eadem etiam vis eftfequentis illiusannuli: quos atttem 
prtdeflinavit , hos & vocavtt. Nam 1. fi detur illud , quod 
aflumurtt Remonftrantes, affli&iones hic tam in Prarde- 
ftinatione,quametiamin Vocatione fpeclari,tamen ana- 
logise vi exinde fequetur, ficutad crucempriusprardefti- 
nantur homines, quam vocantur , fic etiam ad falutcm 
prius eofdem prardeftinari, quam vocari , quod peflun- 
dat plane Remonftrantium defenfione totam , qua con- 
tendunt vocationem ordine antecedere pratdeftinatio- 
nem illam,qu*cft ad falutem. 1. Vocationem hanc ta- 
lem efle docct,utomnia ad bonum cooperarifaciat,quod 
de affli&ionibus nullo modo poteft affirmari. 

Ejufdem valoris eft quod fequitur , qttos vocavit , eos & 
jufltfcavtt. Nam 1. multos vocavit adcrucem, quos tamen 
nonjuftificavit. Quod&ufus communis, velexperien- 
tia quotidiana confirmat, &: exemplum illud divitis Mar. 
10. 31. quem vocavit Chnftus Salvator nofter, ut fublata 
cruce fequeretur ipfum , tamennon juftificavit. Abijt 
cnimcontriftatus,quia habuitpoflcfliones multas.2.Nuf- 

quam 



D E ELECTIONE. x 7 
quam in Teftamento Novo fic adhibetur juftificationis 
nomcn, quum abfolute fumitur , Sc acium Dei notat, ut 
ad judicia mundanorum hominum referatur fola,fine u]io 
refpe&uadfententiamillam divinam , qua Deus homi- 
nes liberat ab ira fua advcrfus peccatorcs revelanda. 
Cum igicur ncc vocis ufus fert , ncc ulla rario cogit ut ju- 
dictum mundt maledtccntis in ifto j uftiiicationis a&u , vel fo- 
lum veletiampraxiptie fpe&etur, ab atidacifane tcme- 
ritatenonpofluntRemonftrantcs excufari, qui tam cru- 
do commcnto fcntentiam apcrtam dctorquere ftudent 
ad opinionemfuam privatam. 

Neque minus valetquod ultimum Iocum obtinet,^/^ 
amcm jttftificavit cos eriam glorificavit. Nam i. in ifta clau- 
fuia certiores nos facit Apoftolus ,totam hanc fericmni- 
hil aliud fpedarcquamad glorificationcm eorum om- 
nium probandam , qui vocati lunt,(ccundtim propofitum, 
i.Manifcfto ftatmt uiftiiicatcs omncs adipifci glonam, 
atque adco juftificationcm caufa: a mundanorum ho- 
minum calumnijs non iftic folam intclligi : quia multi 
quoad caufam,&perpcflionescx iHa pendentes, juftifi- 
cantur a Deo , qui tamen ad gloriam ntinquam afcen- 
dunt. 

Per prxfcitos , prxdeftinatos ,vocatos , &: juftificatos, 
hocinloco,illifolidebentinteliigi,pro quibus Chriftus 
ita traditus fuit, titcum ipfo etiam omnia donata iint ijs. 
vetf. 31. Sedtalesnonfuntomnesilliqui ad cruccm vo- 
cantur: ergo nec ilh omnespratueftinati , vocati, juftifi- 
cati & glonricati funt. Ubi etiam obfervandum eft , ar- 
gumcntum hoc mftitui a minonaffirmative,idc{t, iiquod 
minus faciendum vidcbatur , fa&tim cft pro nobis , ergo 
etiam quodmagis faciendum videtur , priore illo fuppoii- 
to.Sed indignum omnino vi dctur,ut Chrifti mors in com- 
parationem talemadducatur,cumvocationead crticem 
&ad affli&iones. 

D 3 Huc 



3 o ARTICULtlS P R I M U S, 

Huc etiam rcferri debec, quodcftverf. 53.34. de ele- 
&isDei, &aDeo juftificatis,necnon interceflione Chri- 
fti fervatis. Cum enim hxc non conveniant nifi verc fa- 
lutis harredibus , &: ad falutem ele&is (ficut Nicolaus ipfe 
faterividetur p.137.) &: tamenijfdem omnibustribuun- 
tur , quibus vocatio , prsedcftinatio , & juftificatio prace- 
dens,ratio nulla patitur, prxcedentes illos titulos ad cru- 
cem& adaffli&ioncsreftringi. 

Utfinis tandemponaturinfinita! materia^i.Cum prar- 
deftinationem hanc ad afflidiones efle dicunt, vel meras 
&nudas intellrgunt perpefliones, vel fimul etiam &: fe- 
rendi modum, &: vi&orias certitudinem , & coronam fe- 
quentcm includunt. Si mcram cruccm , tum conformi- 
tatemad imagincm Chriftiin eo collocant, quod peritiir 
ris multis apoftatis accidit:ijs enim perfequutioncm ori- 
ri fepe propterfermonem^vel propter Chriftum , Chri- 
ftus ipfe docet. Matth. 13. sti. Si vcro gratiam , vidoriam, 
&: coronam, ctiam conjun&im intelligi putent, tumin 
fententiamillamconccdunt , quam declinare ftudent,de 
Eledione ad falutem &mcdijs connexis. 2. Cumvoca- 
tos iftos ad gloriam prxdcftinari pcr affli&iones Remon- 
ftrantes ipfi conccdunt, vel abfolute hoc ficri intelligunt, 
vel ex conditione. Si abfolutc, tumcaufam tradunt: fi 
vero exconditioneiufpcndant, tum, 1. Apoftolum cor- 
rigcre videntur,quiconnexioneshas omnes ncccflarias 
facit. %: Nihilmajus affli&is tribuunt,quam non afflidis. 
Quilibet enim ctiam affli&ione remota , fi fidei&: 
. perfcverantiaiconditionem adferrc poflit,ad falutem&: 
gioriamapertumhabet aditum. Quidigitur opus fuitut 
tanto conatu 3 per tot pericula , tam recepta fententia 
probetur. Atqueitahunc locurhinteiligendum efleAr- 
miniusipfe exprefse dicit. Difp.privat. 40. thef. ult. 
Satis jamDeigratiaftatuminatum opinorprincipalem 
+ 8 ' illum &: nervofum locum : cui fimilis pJane acfiippar ha- 

betur 



Wjm 

m 
m 

M 
jp 



D E ELECTIONE. h 
betur Acr. 15. 48. Credidermit quotquot erant ad falutem or- 
dinati. Ubi refj>icere Lucam ( di cunt ) non aliquam prsordina- 
tionem aitt frs.de flinationem Dci ad faltitcm -,fed pr&fentem con- 
ditionem , dtfiofitioncm, habilitatem, feu aptitudinem gentilitnn* 
de quibws loquitnr , qua Dei gratia prsditi erant , v.t ad" vitam 
dternarn pervenirent , fic vcrbum Dei audientes , ut de eogaude- 
rent & fermone?n Dci laudibm extollerenf.und.e oppcnuntur hi 
wccmpofitis iilis ludms , qni fermone?n Dei repellebant , & J} 
ipfos indignos decernebant z>ita <eter??a. verfi 46. Hujus tam 
luculcntilocincfliriamdcpravationcmacceptamfcrimus 
inhiufto SocinojCiijus omnino fcntentiam &; fere vcrba 
fequuntur Remonfcrantcs : ut vidcrc eft lib. 4. cap. 13. de 
Chrifto Scrvatore. 8c Catech. cap. 10. Scdfacilccrithos 
opinionum fumos difrlare. 

1. Vox illa quamadhibctifticEvangelifl:ica,7TTOp//4^<) Quld Jtf 
nufquam co fcnfu per totam Scripturam facram,autctiam/^tff 
in ullo autorc Grxco,lcgitur, ut mternam qualitatem de- n-my^t- 
fignct. Qui Graxam linguamvcl aliminefdutarunt,ma-vo<. 
gnam diftcrentiam intclligunt efle, inter raaye^ &: !• 
rtytdzq. 1. Tam Arabica Iunij vcrfio , quam Trcmellij 
Syra, in ordinationem & poiitionem divinam confen- 
tiunt. 5. Ufitatus hujus verbi fenfus in Tcftamentonovo 
conftitutionem & cle&ionem extrinfccam notat. 
funt poteflates ,funt a Deo ordinats. Rom . 1 3 . 1. Ordinanint ipfi 
diem. Act. 28. 23. &:c. non omnia defcribam excmpla, fcd 
unus ille tam infignis locus inftar omniumerit. Ad. 11, 
10. 14. quivocis hujus rationem luculentcr nobis cxpo- 
nit. Promittit ibi Deus dicendum eflc Paulo Damafci 
quid ord/natuw (7i7%>?) ) fuit illi ut faciat, Sc verf. 14. dici- 
turipfiad Anani* quid conflitutum,vel dcfgnatum illi fuit 
{•zaOtX^O-^^ ) ubi divinitus quah* jubemur, ordinatiofiem 
eodcm accipere fenfu cum defignatione aut elcctione di- 
vina. 4. Chryfoftomusipfcquioptimeintclligebatvo- 
cem Grccam, ordinatos hos interpretatur«0&^r,«V2s™ 



1. 



4* 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



Jr A R,T ICULUS PRIMUS, 

JtS , id eft , ut Erafmus vertit, prafinitos a Deo : a quo etiam 
Erafmus ipfe mutuatus videturgcnuinamiliamhujuslo- 
ci paraphrafin, quam fic format ; credidcriwt ex gentibus, 
non quidem omnes , fed quotquot divina mifericordia dcftinave- 
rat ad vitam Atcrnam : ad qnam ncmo pertingit , nifi a Deo vo- 
catm & elecius. 5. Auguftana: Confeflionis Theologi 
( quibufcum confenfum intimtim inhis articulis Remon- 
ftrantes oftentant ) non aliter hunc locumquam de pra:- 
dcftinationedivinainterprctari folent >imoinipfo Con- 
cordise libro hxc ipfiflima verba ad electionem appli- 
cantur serernam : Prsdeftnattone aterna noftrafalw ita fun- 
data ett , ut etiam inferorum ports adverfus eam pravalere ne- 
queant. Scriptum ejl enim^ oves measnemo rapict de manu mea. 
JLt alibi : Crediderunt quotquot advitam atcrnamerant ordina- 
ti. Hxc Concordiae formula. 6. Difpofitio illa , c\ux eft 
internae qualitatis non folet ( neque fine \^^iGc>wcraT{i 
xct<m%tr,<TU poteft ) ad prxmium refcrri. Ad habitum, ad 
formam,ada£HonemaIiquam,difponi dicuntur tamho- 
minesquam alia qualitatum iftiufmodi fubje&a: non ad 
mercedem ,autpra:mium. Minus igitur confentaneum 
VidetutjUthujufmodiaffcdusad vitam arternam refera- 
tur , ab ijs prefertim qui pra:mij rationem in illa vita prae- 
cipuamhaberi contendunt.y.iEque etiam alienum vidc- 
tur, utprius advitam difpofitos eos fuiflc dicatur, &po- 
fteaad fidem, cum fidcs ipfa (fi ulli doti convenit hxc 
appellatio) primaria fitdifpofitioad vitamarternam. Sic 
enim ad praemiumprius difpofiti eflent,quam ad difpo- 
fitionem , quse ducit ad illud. Quam abfurdum quam 
incongruum, quam dxwmty^ov clamare folentRemon- 
ftrantes , cum homines dicimus ad vitam prius eligi &: 
difponi aDeo, quamad fidem. Numquid Deo hoc au- 
ferunt,ut homini tribuant?8. Difpofitiointima ad vitam 
eft conditioad vitam. Si igitur difpofitio talis ante fidem 
exiftat, tum &: prater, & ante fidem, certa datur con- 

ditio 



DE ELECTIONE. ;j 
ditio Teftamenti feu fa?de-is novi. 9. Cum difpofitio- 
nem ad vitam ftatuant in homine nondum credente, 
hancillis inefle dicere necefle habcnt, qui vitam dcfide- 
rant , ambiunt , &: in mandatis divinis , prout pollunt,am- 
bulantadeandem confequendam. Sednon omnes tales 
credere (quod tamen ftatuendum Remonftrantibus eft 
ex hoc locoj velex juvcne iJlo pa tet, qui ad Chriftum 
flcxisgenubus acceflit, nihil aliud quarrens , nifi vitam,iic 
etiam praxepta Dci colens, ut Chrifto aliquo modo dica- 
tur eonominecharus.Marc.io.i-r.ii.Tambenecerte dif- 
pofitus fuifte videturad vitam,quam quifquam fcre non 
credenspoteft: non tamen crediditillc, ied lrurftus dif- 
ceflit. 10. Non dilpofitionem prxfentem , fed prxviam 
otdinationemhic denotari vcrbum ufurpatum oftendit. 
Non enimtantum prarteriti, utappellant,fed &plufquam 
perfecti temporis eft Tiiuy^voi^Bicv ordinati fuerant(dc nam- 
queproprie voxillavertenda, qu cimv is Erant fsepe eodem, 
& fenfu , & tempore , foletadhibcri) ordinationcm igitur 
notat qux difpofidonem praefentcm longc fuerat ante- 
grefla ,a!ternamfciIicetDci prxdeftinationem. 11. Gau- 
dcre deverbo &:laudibusillud extollere ,non femper 
demveramconfequentemhabct (quod tamen de ordi- 
natis ad vitam tcxtus hic afhrmat ) nampopulus totus pe- 
pendiife dicituraChrifto cumipfum audiebat,Luc.i9.48. 
Scdc faetisdictifqueejustribuiifclaudcm Dco. Luc. 18. 
43. non totus tamen credebat.Imo gaudium fyneerum ex 
fide,quali fructus, exfurgit, non anteccdit eamrgaudium 
igitur iionpoteftintclligi per difpolitionemiftam ad vi- 
tamxtemam. 11. Reftrictionem continent hxc verba, 
& diffcrentiam caufalem. Ratio cmm cur credebant, 
&: caufa primarianotatur, eadcm ratione qua Chriftus 
lpfe dixit : Omnes quos dedit mihi Pater vemcnt ad me. Nec 
tenon Scripturae convenit, utadxquataratiofidei aprar- 
viahominis difpolitionepetatur,ficuthisin locis petitur 

E obor- 



10. 



11. 



11, 




r 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



54 ARTICULUS PRIMUS, 

Ccmmet. ab ordinatione divina , ut graviflimis igitur D. Calvini 
ad bunc verbis concludam ! Ridicnlum cavillum ejl referre hocad cre- 
locum. denthim affeffum , quafi Euangelium rcceperint qtii animis ritc 
dtffofiti erant. T^jtm ordinatio ifianon ntfi de aterno Dei confi- 
lio potefi intelligi 7 nec dicit Lucas fuiffcad fidem ordinatos , fcd 
advitam: quia Demfuos advttd &tern& h^redttatem prddefii^ 
nat. Docet autem hic locus fidem ab elettione Dei pendere. 
Titl u i. Tertius cft locus ( Tit. 1. 1. ) qui prioribus illis optime con- 
Quomodo cinere videtur >ubiFidts dicitur Electorum Dei cftc. Cum 
fides dica- enim Paulus Apoftoli titulum fibimet afliimfiflet, id eft 
r ^ £ ^"mifli,oftendere etiam voluit adquid fuitmiflus, velfe- 
iUm ' cundum quid conftitutus fuit Apoftolus : addit igitur fe 
efle Apofiolum fecundum fidem electortt?n Dei , vel circa fidem 
elefforum ( fic enim ^poteft exponi,ut w xa(f \smtM%fa vo- 
ftoi y legescirca exceffitm ) id eft, ad fidem illam &; ingeneran- 
dam &; confirmandam,ad quam vocanturEle&iaDeo, 
&:c.Hanc veram cfle Apoftoli mentem ex colJatione fimi- 
lium locorumapparet. Cumfcopum& finem totiusapo- 
ftolatus explicare nobis voluitidem ipfe PaulusEph.4. 
non alio cnim fpe&are docet, quam ad xdificationem 
corporis Chrifti , donec pervcniamus nos omncs inunita- 
temfidei & agnitionls Filtj Dei. Eodem plane modo, quo 
hic ad Titum , fecundum fidem Electorum Dei & agnittoncm 
veritatis. Quod i bi fuit corpm Chrtfii , hi c funt , elecli Dei: 
quod ibi unita* fidei , hic fides eft : quod ibi agnitto Filt/Dei, 
hic agnitio dicitur veritatis:quod ibi ad>id hic fecundum no- 
tat. Cum itidem idem declarandum ipfi fuit de fefc. 
Rom. 1. 5. eandem adfert fententi.x formam; Pcrquemac- 
cepimus gratiam drapofiolatum ad obedientiamfideiintcr omnes 
gentesypro ipfins nomine.Ncquc multum diftat quod 2.Tim. 
1.1. dicit>i^Apo(lolus Iefu Chrifli per voluntatem Deifeamdum 
promtffwnem vita ^qudcH in Chrifio Iefu: id eft, ad patefa- 
ciendam & perficiendam promiifionem Dei , qui promi- 
fitnobis vitain Chrifto Iefi^inquonos elegitante mundi 
i> con- 



DE ELECTIONE. 55 

conftitutionem. Hxc igitur fidcs donativum illud gra- 
tuitumeuSquod per Evangclium communicat. Ncque 
omnibus datur theiaurus iftcj Vides non e(i omnium.z.ThcC 
3.2. fed peculiaris eft fclectis quibufdam,jf^ eleftorum. 
Exiftoc igitur tcftimonio cumoptimaratione deducipo- 
teft. 1. Proprium fcopum efle Dci in mittendis ApoPcoIis, 
&; falutismcdijsfidcmveram ingcnerarc ac promovere. 
2. Fidemiicamper talia media donari quibufdam cx di- 
lcclionc fpeciali , idcit, cicctionis virtute. 

Excipiunthic Rcmonfrrantcs. r. Per fidemhic intctiigi do- 
cirinam fidei > quam Apoftoius ibidcm appcllat cognitionem ve- 
ritaiis. Httjm antem doclrinajic fat Apoftolns Pa/tlus, ut earn 
cleciis, id csi^ fanclis ejr credcntibiis annnnciarct,ficnt Indd. yPi- 
des dtcit/trtradtta fanclisfeu electis, &abijsrcceptafttit. 2. Pof- 
feetiam pcr fidem eleciorttm inteltigifidem , qttam elecit habent, 
ftne cujus refbectu ncmo elccttts est. 

Sed. 1. Fidcs hxc non dicitur in textu cognitio, fcd agni- 
tio veritatis. Vox eft, \7nyv0dmg, cujus propria fignificatio 
nondebet ifticnegligi ubi cmphalin habct &: vim. 2. Si 
agnitio haec veritatisuna eademquc fit rcs cum fideilla, 
tumFidcs hocinloconon figmiicat dochina. Difcrimen 
enim nonparvumcft inter agmttonem vcritatis &: verita- 
tcm ipfam. Veriras cfc docrrina fidei , fed agnitio vcrita- 
tis cft reccptio iilius docStrina; , id eft , lidci donum in ho- 
mine. 5. qurd fibi volunt non fatis capio , cum Apoftoli 
ofHcium cflc dicunt doclirinam lftam fidei annunciare R- 
deiibus. Nam 1. Apoftoli prarcipuumfuitmunus & cura 
cvangelizare non ubi nominatus fuit Chnflm, ne f/per ■ diemm 
ftndamentum xdtficarct ,fed qmbus non fttit ann/mctatnm de eo. 
Non folis igitur necprxcipuefidclibus pnedicabat Apo- 
ftolus. Si vero idco hoc dic\um putet qma fidclibus ctiam 
prxdicabat, tum nullam relinquunt caufam , cur ut pro- 
prium quiddamtribuacuridhdehbus,quod arque ialtcm 
(linon magisj eft alijs communc. 

E 1 Cum 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



\t ARTICULUS P R I M tl S, 

z. Cum elecnonem vcrfari circa fidelesdicunr,fic id 
intelligi volunt,utpriusfidelesilli fiht, quam eledi. Si 
eandemifticrationemfequantur, tumprius homines fi- 
deles fuifle docent ,quamfidei doarinamhabuerintfibi 
annunciatam. 

4. Confundunt ea quae diftinguenda funt, cum non re 
tantum , fed & ratione eofdem eleftos & fandos faciunt. 
Eleaifunthominesutfiantfancl:i,Eph.i.5.i.Pet.i.2.Prius 
igitur eligi eosnecefle eft quam audirepoftint fandi. 

5. Fideshaeceft obedientiafidei ,ficut Paulus ipfe in- 
terpretatur. Rom. 1. ^feamdum fidem Eleclornm igitur, eft 
fecundum obediennam illam fidci,qua ele&i fubjiciun- 
tur Deo. 6. Fides hsec non poteft dici elc&orum , quia 
fmeejmrejpeclii nemo eft elettus ( quod alterum eft Remon- 
ftrantium efFugium) quia tum. 1. non tam proprie dicere- 
turFidesEledorum: eledio enimfequeretur fidem non 
fidesillam: elecuo efletfidelium,vel potius exfide, non 
fideseledorum: eledinon eflentfubjecTrum fidei, & na- 
turaprius ,fed exadverfo. z. Illafolafidesintelligerctur, 
quae eft Eledionis conditio prcrcquifita, id eft, confum- 
mata fideiobedientia,qua:tantumhabeturin fine vitae: 
fed haecfidesnonitareftrida eft: dcnotatenimprarfen- 
tem ftatum ,ficut ex verbis appofirisliquct,4g/«//0,/>/>A«f, 
ad fpem <uiu , & exeomaxime quodTitum ipfumFilium 
fuum jam tum fuifle dicit infide illa. Hadcnus confirma- 
tam dedipartemprimamargumenti tcrtij.Adaflumptio- 
nem per duplicem diftindioncm refpbndcnt. 1. Decretum 
non dandi media non fluere a voluntate Dei abfoluta fed jtt- 
fio ejus judicio adverfus tndignos tali benefao. z. Deum 
trahere omnes fufficienter , licet non ejficaciter quoad even- 
tum. De trachone divina , & converflonis modo,in quar- 
to articulo eft diiquirendum. De causa decretinon hic 
agendum, fed in altera parte quasftionis hujus prima:. Sa- 
tis eritin praefcntimonuiilc, quod cum omnes indigni 

fint 



D E ELE.CTIONE. 57 
fintiftis bcneficijs , & aliquibus tamen (ijfque fsepe indi- 
gnioribus )conceduntur falutismedia,imo cfficacia red- 
duntur,cxterisinpeccato rclicliis, &: hoc fiatcxfirmo de- 
creto,idquc ante finemvit£c,velcxhincneceirari6, fequi- 
tlir, difcretionem primam falvandorum a cxtcris ab ele- 
dione & gratia fpeciali fuum ortumhabere. 

Capvt VII. 

Argumentum quintum. 



P. 



101. 



M 



Entio frcquens in Scriptura fit Libri cujufdam qui 
dicitur Liber Dei , Vvventinm , Vit£, cui quidam , non 
omnes, dicunturinfcr/b/. Hanc infcriptioncm nihil aliud 
elle afilimitur, quam ordinationcm ad falutemper im- 
mutabile Dei dcctetum: atque adeo quofdam homincs 
ex fingulari favore& privilegio ad vitam ordinari. Huc 
atfcnmtur Scriptura: loci quidam. Phil. 4. 3. Apoc. 21. 27. 
Luc. 10.20. Quod argumcntumimprimis adverfusgene- 
ralcm illam Prxdeftinationempugnat, qnam fblam Re- 
monftrantes pofuific videbantur in thefi : fed valet etiam 
contra fpccialcm eleclrione exfide previfa,quamexprio- 
re deducunt. Sic enim res ipfa docet , milites qui bello, 
vel Senatores , qui concilio publico , aut ctiam palatio> 
confcribi folebant, &quicunque adaliquodonicium,vel 
dignitatem ordinati , quafi in matricula fcribuntur , non 
prius in eomuncre folcnr cxcrccri, & poftca confcribi, 
fed priusconfcribi, &pofi; ad exercitium ipfum vocari. 
Eodemplanc modo ordinantur primo clccti in decreto 
divino ad locum &: officium falvandorum , pofiea vocan- 
turad muneris functionem & fruitionem dignitatis a£- 
fcriptar. VideaimisigiturquidaRemonftrantibus in con- 
tranum affcrtur. i. 2{egant hbro vitA ir.fcriptum ejfe nihii 
aliudfignijicare quam Dei Aterno , & immutabili confdio ad fa- 

E x Intcm 



Qutd Jit 
infcribt 
Libro Dei, 
Viven- 
tium y & 
Vit<e. 
Phil.4.3. 
Apoc. 21. 

27- 
LUC.10.20. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



38 ARTICULUS PRIMUS, 

lutem ordinatum effc. z. ^Affrmant dapliciter in S. Scriptura 
de infcribcndo vit& Libro agi : nempe aliquando de infcriptione 
UbrivitA, cujus oppcfitumejl deleri ex co.K^ipoc. 3. 5. & zi.19. 
quodnihil aliud ejl quamfccundumprajentem fidci >juflitUi & 
obedienti&conditionemprobum & Filium Dei haberi. Luc. io« 
20.li. x^Alteram vero infcriptionem delctionem non habere op- 
fojitam, & fignifcare eleffionem ad vitam aternwi fecundum 
Dei Aternnm & immutabile confilium-.hanc vero non ad aliosper- 
tmcrequamadperfeverantesinf.dcqnatales. Pfilmdy.zy. A- 
* foc. 13. 8. & il. £7. 

Scdi. diftin&ionem iftamfic fottnarttiit, ut obfcuret 
*magis propofitum,quam illuftrctinfriptiooppo/itadeletioni, 
cfrinftriptio non oppoftta. Vctat logica, ic ratio re&a, diftri- 
butionemconftituereexcontradicentibus \ nam ccntradi- 
centiafunt omnia , utin Scholis dicitur , & arque poflunt ad 
quodlibetaptari. Prxtcrea temcre dicitur &; inconfide- 
rate , quandam infcriptionem opponi dcletioni, quan- 
dam vero minime: quafi dicerent quoddam calidum op- 
poni frigido , & quoddam non opponi. Qu^ ratione &r 
rediflentiunt, itautnonpoflinteidem , fccundum idem, 
ad idem,& eodcm tempore, attribui, eaomniafunt vere 
oppofita:fednon dicent fpero pofteriorem illam infcri- 
ptionemin librum cum deletione ex eodem conliftere 
poflcfimulrnonminusigiturdeletioni opponitur fecun- 
da hxcinfcriptio, quam altera ; rmo vero multo magis 
opponitur. Nam dcletionem excludit,non in prarfcntia 
tantum, utprior, fed in cetcrnum. Ncc minoris eft viti) 
quod argumcntum illud non planc notant,inquodiiFe- 
rentia haruminfcriptionumconfiftit,an fcilicet in fcri- 
bente , vel in libro , vel in modo, vcl etiam in fine fcriptio- 
nis ponatur. z. Prior iMa infcriptio quam per probum& 
T>et Fihumhaberi definiunt, indcfinite nimispcnitur. Ha- 
betur quistalisvelabhominibus,vclabipfoDco: abho- 
mmibus cx rcgula charitatis, ex efte&is, &: indicijs in 

oculos 



DE ELECTIONE, 



3? 



.:■ 



oculos incurrcntibus. Multi fic habcnturabhominibus, 
quitamena Dco nonprobantur, Hinc diftinftio folet a 
Thcologis quibufdam adhiberi , mtcr /ibruw ccclcfu , &U- 
brum Dei,comm:mem & fngn/arew, vocationis & eketiomsy in- 
tcr infcriptioncm ctiam apparcntem ejr verm ,ftmpliccm & 
ificundum quid, &c. Scd nihil horuma Rjemonftrantibus 
• probarividctur. DcbuiiTent igitur diftinclius quod vo- 
luiilentexpheare. 3. In eo quod negantinfcnbiin librum 
vitar, effe praedcftinari ad vitam,non noftrx iolius Confef- 
fionis Theologos,fed Auguftanos etiam,imo Wittcnbcr- 
gcniesipfos adverfarioshabcnr. Sic enim Hunnius: Eft ouaft. & 
txtra difceptationis aleam pofitum , infcriptumeffe in /ibrumvi-Re(p. dc 
t.e, idem efje quodad vitam clcctum & pr&deftwatum efe : unde Prtdeft. 
ejr Formula Concordtx. pro tjfdem planehabct eos qui electi funtj^-* 0 ^ 
cyquorum nomina fcriptafmt in librovil*. 4. Cum ambi- 
guepofucruntrciponfumtotum,ad rcfutationc cjus de- 
monftratio rcquinturgeneralis ,qua'nullam elabendi ri- 
mam admittit. Hanc vcro fic inftitucrc conabor. Libcr 
vitx eft proprie apud Deum non inter homines.Infcriptio 
cft adio Dci , non hominis. Eft vel dccrctum, vcl ex de- 
cretomanans. Dccrctumhoc circa fingularcs &; certos 
homines vcrfatur : ncmo enimmilitcs vcl Senatorcs con- 
fcriptosunquamdixit,co quod ftatuta fit conditio, qua; 
ad munus iftiufmodi poftulatur: conftitutio talisnon dici- 
tur infcriptio, fcd certorum hominum elc&io & acccnfio 
certa. Infcriptio igiturin Libro vitae eft certorum homi- 
num adfcriptio in mente di vina ad vitam. Iam vero ad- 
fcriptio hxc vel apparcns eft, vel vera. Dc apparentenon 
nunc quamtur: veram intelliguntRcmonftrantes (ni fal- 
lor ) in utraque diftindionisparte.Verahxcinfcrjptiofcu 
adfcriptio ad vitam , vcl cft abfoluta , vcl conditionata : Ci 
conditionatam dicant, faltem primam illam ; tum vclip- 
fa infcriptio cx conditione fuipenditur, vel vita fola ad 
quam fit. Si ipfa infcriptio, tum a principio non exiftir, 

non 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



4 o ARTICULUS PRIMUS, 

non vere, &: re ipsa, vel a&u,fa£ta eft. Quod enim ex con- 
ditione pendet,ante conditionem illamimpletam non 
fit. Conditio proprie (ajunt Iurifconfulti ) est quaudoaliqutd 
confertur tn cafum dubium, quipotef fe habcre ad ejje dr non efe, 
& ficin futurum eventum. Ex conditionalr fipulatione tan- 
tum fpesett debitum tri , ut Iuftinianus tradit. Si infcriptio- 
nem dicant abfolutam, fed vitam conditionatam , tum 
disjungunt ea quae Deus conjunxit, &: adjudicationcm 
illamvitsequx fidclifit infcntcntia juftificationis, arque 
incertam faciunt ac futurum quodque contingens. Si 
abfolutafit , tumvelab arterno,vel intemporera&a: vel 
firma &: immota, velexoccafione mutabilis : fi tcmpo- 
raria & mutabilis , tum ncc Dco, ncc Libro, proprie con- 
venit ea infcriptio. Liber enim & Infcriptio firmitatem &: 
conftantiamfummam arguunt, &c Liber ac Infcriptto Ve/> 
aeternitatem illius firmitatisin dccrcto &c notitia divina 
manifefto defignant. Quam evafioncmhic mcditari pof- 
fint, idipfis&: Le&ori cogitandum rclinquo. 5. Qjiod 
oppofitionem inculcantintcr Infcriptioncm alteram , &: 
Deletioncm contrariam, hocdcoppofitione ncgante Sc 
contradicentcbene poteft intclligi : itautdclcri exlibro 
nihil aliud fignificet ,quam nonfcribiinco,ficut exprcf- 
29 fis verbis aDavidevidetur exponi, Pfalm 69.19. Velean- 
tur ex libro vite,id eFt> cumjuflls non confcribantur^ vel non 
accenfeantur juftis : &: fiitis ctiamindicatur ijs ipfis locis, 
? s quxaRemonftrantibushicafferuntur, Apoc.^.^.ubi Ve- 
leri de libro vit& 5 nihil aliud efleproximis verbismonftra- 
tur.quam nonagnofci a Chrifto coram Patre & Angelis ijus* 
> 2t Apoc.22.19. eodem modo dcbet explicari,ficut enim^- 
jetfio plagarum verf.18. nonfignificat eos, quibus minita- 
turplagasillasantea fenfifle, &:ex adje&ione ad librum 
illum fa&a graviores adhuc perpclfuros; fic ablatio partisex 
librovitxvcvf.iy.non probateospartem aut (brtcm in illo 
libro pofledifle ^rius, quam ulcra non retinebunt. Hoc 

nam- 



• -'.« J 



DE ELECTIONE. 4i 
namque contradi&ionem recum inferret, utijdcmho- 
mincs , eodem tempore (eofdem enim in utraque partc 
obteftatur Apoftolus ) &plagas illas, &partcm iftam ha- 
berent : 6c a&ualem etiam pofleflionem vitae ( qua: per 
partem intelligitur, ficut actuales plagse ex adverfo po- 
nunturjereptionifubje&am faceret. Sedplagas illas in- 
fligendas , vitam autcm denegandam , pronunciat Apo- 
ftolus ijs omnibus , qui facrum volumen corrumpere ten- 
tabunt.-quse denunciatio phrafibus illis exponicur, qua: 
peccati Sc pxnx proportioncmjuftam oftcndunt,y^»- 
tibus Deus addet , auferentibus Dcus auferet : fic eni m G r xzc 
ponitur , quafi per Anaphoram , uh u rjg &nnfc , Sh^<ru 
o &tog , tuv u ng dtpcapri , dOcu^o-tio &tcg. 6. Si oppoiitio- 
nemhanc privativam efle vehnt,iicutInfcriptiofimplex 
rcalisvctaprxccdat,&: Deletio fimilis a tergofequatur, 
tum i. Scriptura: contradicunt apcrtc, qux cxpreise af- 
iirmat fectatores beftix non habuiflc nomina fua con- 
fcriptainlibrovitxa jado mundi fundamcnto. Apoc.i^.^' 
8. Ncqueincte hoc dcipfisnegatur, quia nunquam Ec- 
clefia: fua nomina dediilcnt, lcd cx advcrfo , quia profef- 
fione Chriftiani fuiifcnt, &nunc Antichriftum quafi ado- 
rabant, ne apoftafia talisinprarjudicium ccdcret electio- 
ni divina:, jnterponitur illa claufulaut Apoftatarum pro- 
feflionem a vere ridelium ftatu longiflime rcmotam efle 
difcamus. Si igitur iftiufmodi hominum vel nomina , vel 
partes , cxlibro vita: auferri dicantur , vcl id ncgative fu- 
mendum, ut antea expofui,vcl Chriftiverbis declarari 
debet: ^utcimque nonh.ibet , ctiam quod putat fe habere an- 
fereturabeo. Luc. 8. 18. Nunquam cnim talcs in viven- 
tium albo verc numeratos fuifle , <Sj Iohannes arfirmat, &c 
Chriftus etiam ipfe, Matth. 7. 23. Nunquam novi vos. Cer- 
te fi unquaminlibrum vitae vcrc conugnafTet cos, talcm 
ijs nuncium nunquam rcmiliflet. Fimdamentum enim Dei 
'^atjnbens hoc figillum,novit Deus eos^quifmt fii.i.Tim.1.19. 

F Hxc 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



I» ARTICULUS PRIMUS, 

Hxc ctiam interpretatio cum conftantia Dei , & de- 
crctorum ejusindelebili vi non bene confifterepofle vi- 
detur. Nullam indu&ionem admittit libet divinus, li- 
turampatiturnullam. Rcde Auguftinus: homodixit, 
quodfcriffiyfiripfnDeusquenquamfcribitejfdelet? 7. Non 
rc&e diciturfeptuaginta duorum Luc. 10. lo.nomina in 
cadis confcripta dici , ratione habitaquodefent Chrifti difci- 
puli,tunc enimludaeproditoris nomcnin cxlis etiam con- 
/criptum fuiflet , tanquam filij Dei , etiam tum cum indi- 
tum a Scripturis habuit contrariumplanenomcn ,vide- 
licct,fi/y ferditionis. Vbi illud infupcr non fatis confen- 
tancc videtur apponi,hocetiam dici rcfpeclu rcvclatio- 
nis illius,cujus mcntio fit vcrf 11. cum revclationem illam 
non aliam efte volunt, quam objecli aut verbi propofiti, 
& illam omnibus communem faciunt,qui verbum habent 
Htcolaus praedicatum. Nifi omniumludxorumnomina.etiam per- 
Grcv.pag. ditiflimorum, qui Chrifti conciones aliquando audie- 
32. bant, in Libro vita: confcripta fuifle diccnt. 8. Cum Li- 
brum illum vitar, quem immutabilcm efle concedunt,fi- 
delcsillos comple&i dicuntfolos, qui ad finem jam per- 
fevcrarunt,rationcm&:fidcm,&:libri,&fcriptionis,amo- 
vere videntur ab iftoc tam divino libro. Nam fcriptio 
iftiufmodi firmitate pr^cipuc dcnotatrci future. : fed ifta 
limitatiofidelesut practcritos confidcrari vult , & vitam 
ut prxfentem : nam inter perfeverantia: finem & initium 
vitaf , diftantianulladatur. 9. Ridiculum illudcftquod 
dnfcrentiam tam grandcm faciunt, intcr Librum vita, 
Apoc.3.5. & 12.. 19. teLibram Agni, Apoc. 13.. 8. Vfi 
quafiliber Agni immutabilis efTet&: certi dccreti,ad fi- 
deles &: perfeverantes ipe&antis , alter autcm qui Vit& 
dicitur, communior multo, &: inccrti cvcntus : cum om- 
nes tamen in Agno , vel Chrifto, rcdemptos efle defen- 
dunt alibi,&: folos in fide pcrfeverantes ad vita ordinari. 



Cap, 



DE ELECTIONE. 



4» 



D 



Capvt VIII. 
<*Argumentum pxtum. 
P. 104. 

lcit Chriftus Icfus Ioh.ro. 16. Ovcs fuas etiam illos loh.to.ii. 
inter Ethnicos fuiftc, qui vcrbum ejus nondum ati- Att.1S.10. 
dierant, utin cum credercnt.Dcus etiam Populumfuum oveschri 
eos cfte dicit , qui nondum omnes credidiflent A&. 18.10. ' ^ Po T 
Sic autem efte , vcl dici non potuerunt nifi elc&ionis vi, ? u w ^f 1 
ejufque lingularis. Datur ergo fingularis ele&io ctiam l 9Cmm 
nondum crcdentium.Hscc mens 6c vis cft argumcnti,qua non dum 
valct advetfusRemonftrantium fentcntiamde ele&ione cndcntts. 
fmgulari, cui duo harcrefpondent Remonftrantes. 

1. Deum ejr Chriflum loqnifecundum pr*fcientiam > qua no~ 
runt quifunt eredituri, qui Oves, & Populus,futuri,qua & ele- 
ffio ad falut emnititur. Hoc verbis ipfls denionflrari , quoniam 
non hominesappe/iantur, fed Oves , & Populus. T a/es enim non 
crant aciu , ergo pr^fcientia : ut & D. Cahinus recfe exponit. 
K_At7. 18.10. Ex iflis igitur locis rcclepofje colligiy eleciionem niti 
prdfcientia, nominantur enim ita, reflettu certA Dei pr<eflienti.t y 
illos idfutnros , quaeleclionititnr. 1. Locum illiim Acl. 18.10. 
intelligi pofle de acin credentibus: ?nulti enim Corinthiorum jam 
tum credebant. 

Ubi 1. operajpretiumcritnotarc, quam incerta.&du- 
bia,lithsec tota rcfponfio. Non conccdunt his locisagi 
deele&ione atterna, non negant tamcn/cd in medio re- 
linquunt. Prarfcientiam fpeclari dictmt(& quis negat?) 
fed anpra:fcientiamnudam &: folam vclint , hoc taccnt. 
^01:0^111^10^^111^11^^^/^///^/^^^ affirmant, an verode- 
bcat, id non pronunciant. Pottuftcnt illifme , ac dcbuif- 
fentetiam apertiusac fynceriusquidintelligiintmonftra- 
re. Sicut Socinus , quocum in hoc negotio confentiunt, 
levatovelo animi fuifcntcntiamprodit. Eosnempehicdici 

F 1 Chn- 



44 ARTICULUS PRIMUS, 

Chrijli Oves , qui propter probitatemalicjuam qu& in ipfis fuit» 
ad credendumapti & accommodati erant. Praleft. Theol. cap. 
12.5. iz. z. Obfervandum etiam Chrifti verba inverci 
penicusab iftis. Chrtftus enimracione reddirquaremuU 
tos ex Gencibus adducere deberec( Ki dytyiiv ) ad ovile 
fuum,quia oves ej us eranc. Ifti econcra , ideo eos oves,&: 
dici, &: efle , volunr , quia vencuri eranc ad ovile Chrifti, 
id eft, credicuri. Chriftus addu&ionem &: vocacionem a 
paftoris&:oviumracionededucic:hivice versa, racionem 
omnem ovilem ab addu&ione &: advcncu pedere faciunc. 
3, Pervercicur eciam hoc pa&o ele&ionis cocius ordo. E- 
le&ionemadfalucemnici dicuncprarfcicnciailla, quano- 
vicDeusqui Oves, &: Populus ejus,fucuri cflenr,vcl elfe 
vellenc. Nicicurigicur ele&io divina prsefcicncia falcem 
elecl:ionislniman2e:accedereenimhoc modo ad Chri- 
ftum , &: Dcum , nihil aliud eft , quam eos in paftorem, &: 
Deum,cligcre : id quod Chriftus ipfe, uc prxpoftcrum 
nimis, ex animis fidelium expc&oravic. Ioh. 15. 16. 7{on 
vos me elegifiiSffed ego elegi vos. 4. Nugax prorfus cft illa ra- 
tio , quam folam non femel mculcmv. Non erant ovesaclu, 
ergo erant Deiprtfcientia. Quis cnim ncgaveric fuifle illos 
Oves in Pra;fcienria divina?Numquid inde fequerur non 
fuhTc eos in Pra^deftinacionc divina? Chriftus ucMedia- 
cor fuic inPrefciencia Dei ab a:cerno,i.Pcr. i.zo.fed fuif- 
fe eum eciam in Prxdcftinacionc, Chriftianus opinor ne- 
gabicncmo. 5. Similis valoris cft quod cxnomine Ovium 
& Populi deduccre nicuncur : non dicuncur Homines fed 
Oves,Sc Populus, ergo prarmpponitur eos in prafcientiaDei 
fideles fuilfe, &:fj)edancurhic uc fidei qualicace ornati. 
Pofuic cciam Chriftus animam fuam pro Ovibus, verf 15. 
& fervavic Populum fuum a peccacis fuis, Macch.i.n.non 
tamen fpe&abat eos , ucqualicace iidei ornacos , cum re- 
dempcionis opus aggrcdicbarur. 6. Mirum eft, quod 
D. Calvini confenfum interpretationi fux praetexunc, 

cum 



DE ELfcCTIONE. 45 

cum in ejus commcntarijs in Act. 18. 10. ne nomen qui- 
dem praifcientise legatur , &: fententia noftra , tam lucu- 
lenter explicetur 6c confirmetur, utnihil fupra. Sic enim 
ille : Dominus Populum fuum vccat , qni Itcetmerito tttnc alic- 
nus poflftt cenferi , quia tamen fcripttts crat in Libro vitA^mox 
in familiamcooptandus ,non improprie ornatur hoc titttlo. Sci- 
mus enim exlra gregem ad tcmpus vaqari mnltas oves,flcttt ovi- 
bus mttlti Ittpi permixti fint. Ergo qtios Dominus ps.ulb posi 
acquirereflbi decrevit , reJpeeJu ftttura eorumjidci , m populo flu& 
jam agnofctt-.fed meminerimus inferun Chrifltcorpus> quitter- 
nk Dct adoptionead tllttd pertinent. Sicutflcriptttm efl f Tuierant, 
& tumihi eos dedtfli. Ioh. 17. 6. Popultimdici eos affirmat 
refpc&u fidci futura\- fed futura?, ex infcriptione in Libro 
vitx,cxdecreto certiflimxacquifitionis, ex xternactiam 
adoptione ,qua Chrifto fervandi donati fucrunt. 7. Suc- 
cedanca illa interpretatio,qua Dcus Ad. 18. 10. dc a&u 
jam converlis pcrhibetur loqui , arguitur cx ipfo contex- 
tu. Nam 1. dictum hoc Paulo fuitper viflonemAcd conver- 
fbrum numerum fatis notum habuit Paulus cx evidentia 
rei nihil opus vifione & revelatione nova. 2. Quamvis 
multi Corinthiorum credidifle dicuntur, amplius tamen 
aliquid fonat mttltus popttlus, autmultitudo populi , quam 
ut illis tribuatur gcntilibus jam converfis qui mttlti dicun- 
tur per comparationem paucorum eorum qui intcr illius 
loci Iudxos tunc recipiebant Evangclij do&rinam. }.Non 
congruitratio confequentia? , ut Paulus ibi cumfiducia 
pcrgeret &:protectionem cxfpectaret certam, quiapopu- 
lus multus jam converfus fuit. Nififorte velint animum 
Paulo additum a Deo ex magnofatellitio,quafimilitari, 
quo ftipatus, tutus a Grxculorum intcmpcrie, qux in 
illum erfervcfcere potuit, &: intrepidus rem ageret; quod 
quam a ratione &: ufuhujus legationis abhorreat, nemo 
non videt. 7. Si enim collegiffet illic Ecclefiam juftam 
tum confentaneumfueratutalio feconferrct ad fimilcm 

F 3 operam 



4* ARTICULUS PRIMUS, 

operam navandam ubi maxime opus erat. Si populus 
eciam tam numerofus converfus jamfuit non illud argu- 
menro eflet immunem Paulum futurumab hoftium op- 
preflionc,fed quoniam convertendusadhuc multus po- 
pulus erat cx decrcto divinoper Pauli operam , idcircd 
&: pergendum erat PauIo,&: non metucndum ab hoftium 
vi ac tumultu. 

Capvt IX. 

DoBrina Confefsionis £f Catechefeos 
Belgica de EleBione fmgnlari. 
Pag. ioj. 

TJT Adenus cum Scripturispugnantem audivimus Re- 
A X monftrantium fententiam &: dcfcnfionem in iftac 
articuli parte:jam fuperpondiumillud pondcrandum ac- 
cedit,quod cx Catcchefi &: Confcflione Belgica deduce- 
batur. Ubi de Formulis ecclefiafticis, eodem litigatur 
modo, quo mulieres olim puerpere. , de filio vivo , coram 
Salomone,certabant, i. Reg.3. ubi clamabatur utrimque 
cum a:ftu, FiUus meus eft qui vivit: Sic enim iftic ab utra- 
qucpartc conteftatum habemus, Catechefis meae/?,qu<evi- 
vit & vigef.Confeftoetiam mea. Salomon igitur ahquis op- 
tandus eflbt judex , in quo fapientia Dci iuceret ad re- 
£tum exerccndum judicium: ftatim obfervaret ille, qui- 
nam illifinr, quorum xftuantvifcera erga Catechefin &r 
Confeflioncm, ncafliciantur morte: &: quorumvox ac 
votum etiam fitin ifta lite, 7{eque mihi neque tibifuntofcin- 
dantur. Sed cumfententiam hujiifmodinon pronuncia- 
runr adhuc illi quorum inrercft , tentandum nobis eft an 
non fignis &: notis quibufdam intclligi certe poflit , quid 
verum , quid fidum , in conrentione tota. 

Quatuor produda funr loca advcrfus Remonftran- 
tium thefin, Catechef q.54. &: 51. Confef art. 16. &: 37. 

de qui- 



D E ELECTIONE. \ 7 
dc quibus omnibus refpondent illi >non folumnon contra fe 
quidquam facere ^fed etiam pro fe maxime. Videndum lgitur, 
fed paucis , non quid affirmatur, fed quibus rationum ni- 
titur momentis. 

Primtis locus ex Catechefi q. 54. ubi habetur Deumex ouafl.sA, 
univcrfo genere humano c&tttm fibi ad vitam aternam elegijje. cateth. 
Relp. Remonftr. Nthi/hoc adverfttsnos : imo perfpieue pro no- 
bis, qucniamex verbis proxime fequentibus ( perjptritumfuum» 
& vcrbum in vera fideconfentientem) refpextfie Deum hanc Ec- 
clefiam tanquam in vera fide confentientem apparet. Sed inte- 
grum relponfum viderc j uvabit : Credo Ftltum Dei , ab initio 
mundi , adfinem ufquefibi , ex univerfo genere humano y C£tum 
advttam stternamelcc~tum,per Spirttum fuum &verbum> in ve- 
ra fide confentientem y colltgere, tucri, acfervare : mcque vivum 
ejtts cAttis mcmbrum efie perpetuo manfurum. Harc funt 
verba, ex quibus obfervandum eft, Catechefin ibidoce- 
re, quod Chriftus colligit, tuetur, ac fervatcxtum, ad vi- 
tam a^ternam elc&um, inde manifeftum fitcx Catechif- 
mi fententia in ipfa colle&ione, aut vocatione , cxtum 
hunc ut cle&um lpectari, atqueaded vocationemeffica- 
cem ab ele&ione pcndcre.Annihilhocadverfus Remon- 
ftrantes? 1. Cxtus clechis & Ecclcfia eodem fenftt di- 
cunturin Catechcfi, itaut Ecclefia: vera: nulla fit pars, 
quxnonre&e dicaturad vitam a:ternamelc£ta. SedRe- 
monftrantesdocentperfeverantiamad fidem eftecondi- 
tionem prarrequifitam ad hoc uthomo, aut cxtus aliquis, 
eligatur ad vitam , lta ut Militanti ccclcfix qtix nondum 
pcrvenit ad finem , nonpoflit Eleclio tribui , fcd Trium- 
phanti foli. Nihilne tamen hoc adverfus Remonftrantes? 
3. £Ie<5tioibiponitur utprima caufi totius difcriminis, 
quodinter hunc csetum eft , & rchquum genus huma- 
num : Ex univerfo genere humano , c£tum ad vitam stternam 
eletlum cclligit. Remonftrantes hoc ukimum effe volunr, 
& confummatam fidei obedicntiam fequi. An non hoe 

aliquid? 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



I 



4 S ARTICULUS P R I M U S, 

aliquid? 4. Non nihil etiam eft quod Catechumenus ibi 
docettircredcre,fe vivum hujus ele&i caetus efle mem- 
brum , &c perpetuo manfurum. Non enim perfeverantiam 
ad finem prarrequirit ha:c refponfio ad hominem confti- 
tucndumcledum ,fed fidelem quemque ele&ionis vas 
in prxlenti facit,&exelechone perfeverantiam , non il- 
lam ex perfeverantia deducit. 5. Verba illa (per fpiritum 
drverbum in vera jidc confentientem ) ut ad Chriftum colli- 
gentem referuntur, media illa manifefte notant , quibus 
ele&io divinafuumfinem aflequitur, ele&i cxtus y refpc- 
£tu defcriptionis , habent locum& caufas , & notas ejus 
continentis , utroque modo Remonftrantium caufam 
evertunt. Sednon magis probant tonfenfum in vera fi- 
deprxrequifitum ad ele&ioncmefle, quamadcolle&io- 
nemautvocationem primam j vel etiam ad redemptio- 
nem per Chriftum. Collegit cnim &: redemit Chriftus 
Ecclefiam fuam: talis autem tum demumeft, ajuntRe- 
monft. cum in vera fide confentit. 

Secundus locus eft Q^uarft. 5Z. Ubi habetur , Chrijlum 
omnes fuos elettos ad fe in cdejlia gaudia & gloriam traduttu- 
rttm. Qu^verbaficum antecedentibus conjungantur fi* 
mul, & ex ijsexplicentur y non nihil adferunt ad argu- 
mentum firmandum : in Collatione igitur non temerc 
prioribusappofita fuerunt. Seorfim quidem fumptanon 
multum adpropofitum faciunt, nifi quod Catcchume- 
nus ibi femet eledionis participem in prarfenti credit, 
quodcumRemonftrantium fententia non poteft con- 
ftare. Sed tamenexceptioncs oppofitae nihil quidquam 
valent* 1. Per eleciospro modo Scripturt fideles intelliguntur. 
Verumeft ijdemhomincs qui tandem fideles evadunt, 
cle&i dicuntur >tam in Scripturis, quam in Catechefi, 
fed qua^ritur infuper an non fint ele&i antequam fideles 
exiftant? Qui fic ftatuunt,ij non morem Scripturarob- 
fervant, qua: Dei pr#rogativam efle docet, non ut eligat 

dignos 



DE ELECTIONE. 4 <> 
dignos ( quod hominum eft ) fed ut dignos faciat eligen- 
do . z . Elcfii quos Chrtfius in gloriam fuam recipiet ,fint bene- 
dicliTatris. Mafth.i^. Vidclesfunt benedi&t illi Patris, acprotn- 
defidelesfunt elettiilli. Quis unquam ncgavit fidelcs cflc 
electos jllos? Sed probatio tamentamin forma, quam 
in materia peccat. Formx vitium diale&icus quifque 
percipiet. In re ipsa graviflimum errant errorem, ii ne- 
minem benedictum eiTc Patris exiftimcnt, niil qui jam 
perfeveravitad finem , aut li perfcverantiam illam prxre- 
quiri putent ad bencdiclionem etiam omnium primam 
pcrcipiendam. Sic enim & Redcmptionem,& Vocatio- 
nem, & Adoptionem,& jtiftificationem,&primitiasom- 
ncs xterne. vitx ex benediCtionumexpungercntalbo. 

Tertiuslocus eftex ConfeiTioncBcJgica, An.i6. Deus Artk.it. 
adamnationeac interitu liberat ac fervat eos, quos intterno fuo Con fefi 
confilio elegit. Refp. Rcmonftr. Videles tllos effe qut ertptun- 
turexinteritu. Sed Confeflio mamfeftamdiftributioncm 
hominum lapforum conftituit, quorum alioscreptos ex 
peccato &: mifcria dicit, alios vero relictos. Ereptionis, 
autliberationis illius,primam cauiam &: fontem m mifc- 
ricordia eligcntis Dei collocat. Unde mamfcftumeft,fi- 
dem non anteccdens aIiquid,fcdconiequens ciectionis 
ficri. Nihilenim intcrcedcns cft, inter peccati mortem, 
& ele&ionemadvitam.Preterea dcnatioipfiusfideipars 
cft ereptionis illius expeccato & morte, rluit igiturai 
elcctione ( fi Confeflio fit vcra ) & datur eledo , non prg- 
requiritur ineligendo. 

Quartus & ultimus eft cx ejufdem confeflionis Art.37. ArtlC ' 37 ' 
Cumnumerus eleclorum fuerit ccmpfetus, Chrijlus , Dpminus Con fefi 
noflere cdorurfus venturm efi. Rcfp. Rcmonftr. ?{umerus Bel Z' 
elecJorum eff numerus fideltum. Quod non male quidcm 
dicitur, fcd amplius aliquidhac phrafi vidctur notari: 
Dcum fcilicet elcgiiTe certum numcrum hominum , & 
Hiundi intcritum ideo prorogarc , ut elcdionem illam 

G exequij 



5 q A.R T ICULU5 PRIMUS, 

cxequi in gencratione quaque poftit, prout in fefe con- 
ftituitabseterno. 

Capvt X. 
Pars altera : de Caufsa Elettionis 
fmgularis. 

£*L* f lt TT Ucufquc difputatumfuit de primoquarftionishujus 
ttufffi, cur H mcmbro,id eft, deEleftionis Objedq: fequitur jam 
prTttlock alterum > dc ob J e &i hujus Ratione,ftatuitur enimano- 
gmt? ft ris > Caufamcitr Deus decreverit ahquos bomines , alijs pr<tteri~ 
tisy ita eligere ,folam efie ejus beneplacitum^ & meram gr&ttam> 
minime vero i quod prxvidit alium in Chriftum credtturum, 
alium minimc : ac proinde Fidcm non efe caufam vel conditio- 
nem , qu& Elefiionem adftlutem pr&ccdtt > fed fruttnm , qui ex 
ea prodit, & itt*m confequitur. Probatur etiam quod fta- 
tuitur, varijs validis argumcntis. Sed priufquam ad illa 
pcrveniamusadvertendi funt oculi ad exceptiones illas 
gcncraks , quas adferunt Rcmonftrantesadconftitutio- 
nem illam quxftionis. 

r . Veniam verbo prrfati , dicunt Fratres turpiter errare^cum 
caufamdecreti Dei de quibufdam noneligendis> etiaminDei be- 
neplacito confiituunt y imo hoc ipfum (Deum nimirum aliquem 
non eligere ) gratiam & meram gratiam faciunt. Sed i. Turpi- 
tudo , fi qu# iit erroris hujus,in colle&ione hac latet,non 
in aflertione illa, ex qua peti videtur. Interfatio adhi- 
bitade alijs prxteritts comparatione indicat non fimilium, 
aut parium,in eadem causa convcnientium , fed diftimi- 
Jium,quorum qualitas vel conditio nonefteadem. Di- 
xit olim Mofes de Ifraelitis : Te felegtt lehova Dem tutts^ 
at fts ei popultts peculiarls pr£ omnibus populis reliquts >eo quod 
diltgit Iehovavos, Deut.7.6.8. Numquid hicetiam & er- 
rorem, &: turpit-udinem notabuut jfti, quafi dile&ionem 
conftitueretMofes caulam/cur omnes fere populi prae- 



centi 



DE ELECTIONE. 



5* 



.1 . 



I 

.'• 

I 



teriti fuerunt a Deo? 2. In Remonftrantium fcriptis eun- 
dem iftum errorem jam ante notavi. Sic enim Nico- 
laus Grevinchovius p.107. Caufam eleclionis Pauli,pr<e Cai- 
phaflatuo purum Dei beneplacttttm,cttjus fttndamentum efl Chri- 
flus : hoc fctlicet , quo omnem credentem , velcredtturttm cliqere 
'volttit in Chriflo, noncredcntem ,vcl non crediturttm reprobx- 
re. Decreti hujus, in ^uo reprobatio continetur, non 
aliud fundamentum ponit, quam Chriftum, non aliam 
caufam , quam Dei beneplacitummerum. Et intempc- 
ftive igitur, &imprudenterfecit idcmNicolaus,cumca?- 
teris,quodanfulam bancarripuennt invidiofnm aliquid 
obje&andi , cum femet ipfbs etiam codem carbonc deni- 
, grant.Necimmorarimihinecefte eft in fequelis illis exa- 
minandis, quasex principio hoc fictitio conati funt for- 
mare. Multd vero minus in ambiguitate , quam oriri di- 
cuntexeo,quod elcCtorumqualitates non exprimuntur. 
Nullas enim agnofcimus illius genens, quodm hac quar- 
ftione fpe&atur, vel cauialem , fcilicct ,vel occaiionalem 
rationemad cle&ionem habcntes. 

2. Injuriam fibtjteri , conqiiertmtnr, qttod tjs hec impingitur, An Rewoit 
quaft 'fldem ftatnerent eleclionis Caufam , cum illi contrarium di-jlrantes 
ferte aflirmarint. Sed quid verbis affirmant,aut ncgant, (iatuant 
nonmultumrefert: quod re ipsa doccnt, quod in icntcr)-P r£Vl f am 
tia, quam defcndunt , apertiilime continetur,idipfis tn-fi dan & 
buere non eft injuria. Quin vcr6 caufevim &: virtutem j^g? 
concedantFidci,Eledionis rcipe<5tu,hoc re&e intucntem 
ab ipfis non re&e tradita,non poteft ullo modo latcre. 
Primo enimde dc conditionts vocabulo fenonadmodum 
follicitos cile hoc iplb loco profitcntur omnes, & Nico- 
laus Grevinchoviusmulto affirmantius (p. 111.) Scriptitra 
fidem perpetub defcribit , ut conditionem prarequifltam a Deo % 
qualcm autemconditionemintelligunt,firisaIibi docet 
idem Nicolaus ( pag. nempc fequente ) ubi prstfcriptam 
eam Sc poflulatam appcllat."^//^ verb legum ac condttio- 

G 2 ffttm 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



yi ARTICULLIS PRIMUS, 

mm prtfcriptarum omninoconveniens ejse eontenditide{p. 24.) 
/// voltmtas judicis , a conditione poftulata , ac prsfttta , moveatur 
adpramium. Inccr condirionem movenrcm j.udicis volun- 
tarem ; &: caufam impellenrem , fi.differcnriam ullam 
oftendere poflincponecur illudfane inter Paralipome- 
na Logicorum. 2. Fideles faciunr adarquarum ElecHo- 
nisobjecl:um,&:rideirribuunrurfirformaIisobjedihujus 
rario. Iam vero axiomailludeftinrerharum rerumcon- 
fulros , Ratioformalis ad&quati objeclifcmpereH fpcctfcanscau- 
fatlitus habitus potentia ,vel aclus , cujus est objcfium. Sic in 
vifionc lux(que rario formalis cft objccli vifibilis)eft eriam 
caufa vidcndirficbonum apprchcnfumab inrcllectu,eft 
volirionis caufa,quiararionem habct formalis cjus ob- 
jeclri- Eodem plane modo ciim fidem ElccT-ionisrefpe&u, 
formalem objc&i rarioncm Remonftranres ponant , &: 
Deum ctiam ab cxtra proprias volcndi caufas habcre do- 
ccanr, caufamdiccrcnequcunr, cur cosafticcre dicanrur 
injuria,quiFidcm Elccrionis Caufam ab ijsficri,procon- 
feflo habcnr. 3. Electioncm prarfcicnrix fidei inniti do- 
cet Arminius , Dccl. fcnrcnr. p. 47. docenreriam Rc- 
monftranres omncs,Coll. p. 104. Qux.aurem vis hujws 
verbi iir. Nicol.Grev.oftendicp.102. TtdemfciMccteleftto- 
nipr.eftrui ut fundamentum , voce innitendi cmnino ftqntfcari 
videri,undc criam cft quod eleclionem Cbrifroinnitf&c Chri- 
ftumefc Caufim Eleclioms unum idcmquc fignificanc in Re- 
monftrancium fcripris. Clarum cft igirur vcl hac rarione, 
fidem abijshaberi pro clcdionis causa. Nequc id om- 
nind negare viderur Nicolaus,fed hoc folum caver (p.io$, 
106. ) ne ftaruere puccncur Fulem fundamenrum, aur 
caufam primam , aur ex meriro , & dignirare fua, moven- 
tcm. 4. Ordints ratio ( ex Rcmonftranrium fenrcnria ) in- 
ter Elefiionem ejr Reprobationem , ut jpectes ftbi invicem oppoft- 
tas , omntno exigere videtur, ut quo lot o tncreduUtas vcnit in Re- 
probatione ,eodem veniat eyftdefin Eleclione. Suncverba Ni- 

colai 



DE ELSCTIONE. 53 

colai Grcvinch.p.i7<^.At ver6'infidelitatcm efle CauflTam 
Reprobationisnon affirmantfolum Remonftrantes (hac 
ipfa pagina 107 ) fed conrrariam fententiam horribilem 
vocant &: deteftandam. 5. Si Fidcs determinet volun- 
tatem Dei ( alias in dirrerentem)ad eligendum unum po- 
tius quam alterum , tum caufa eft electionis. Sed vim 
hanc determinantcm atrribucre fidei rcmonftrantes rcs 
ipfa docet. Cum enim pra?ter fidern nihil antecedit 
electionem , quod non eft ctiam non ele&orum commu- 
ne , & nihil communc dcterminat, neoefle eft ut dctermi- 
nationisratio collocctur infide: &:Nicolaus id profite- 
ri videtur ( p. 106. ) cum arbitrium determinare gratiam affir- 
mar, cujus eoncurfum tamen conditionemfaciunt ad cf- 
ficaciam gratia: nihilo valcntiorem , quam fidcm etiam 
conftituunt ad elc&ioncm. 6. Ut in dubium reddatur 
quid Fidei tribuitur a Rcmonftrantibus fyllogifmus pro- 
ponendus eftillc,quem formarunt ipfi ad ordinem de- 
clarandumconfilij divini: eft autem hujufmodi. Volo fer~ 
vare credentes. Tetrus credit. Ergo volo falvare Tetrnm. Sic 
enim confulentcm Dcum , &: quafi difcurrentem , indu- 
cunt. Propofirio eft generale pronunciatum illud,quod 
Arminius decretum lecundum facit. (Dccl. p. 47. ) Af- 
fumptio eft prarfcientia fidei, vel potius Fides in prazfcien- 
tia,cui clcttioruemfingulareminniti dicitidem(ibidem) 
Conclufio cftipfa electio fingularis. Iam vero quis tam 
alienus" eft afenfu&: ufu communi, ut non intelligat in 
deliberationibus hujufmodi,concluuoncmab aflumptio- 
ne, utex veracausa , penderc. 7. Argumcntis lftis lllud 
etiam adiftruipotcftjquod Suarez Iefuira five confitctur, 
five tcftatur , ( dc Prxdeft. 1. 1. c. 17. f. 13. ) Si quis dtcat , fo- 
la?n elefiionem ad gloriam , feu voluntatem dandi gloriam, ejje 
■prddeflinationem -, 3* deinde tcneat , non dari prxleclionem ad 
gionam , ante pr&vifa merita y (quamRcmonftrantiumfen- 
tentiam elTe palam eft,nifiquodwm// vocem non ufur- 

G 5 pant) 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



54 ARTICULUS PRIMUS, 

pant ) neceffe est , ut confeqnenter afferat , dari Cauftm Pr&defti- 
nationU exparte hominis. Apertius efl: igiturquam ut poil 
hac negari poflit ultra, (quidquid antehac fecerunt ad 
cautelam) Fide Remonftrantibus ele&ionis eflfe Caufam. 

3. Illud etiam reprehendunt in Fratribus, quod gra- 
tiam&cfidem inter fe pugnare faciunt, vel facere faltem 
videntur. Sed injuriam hic inferuntillam, quamillatam 
fibi dicebant modo. Male enim accipiunt , qux bene di- 
cuntur:gratiam & fidem non opponebant illi ,fed ele- 
clionem ex mera gratia , fine ulla cxterna causa prace- 
dente , ac movente , & ele&ionem ex fidc praevisa. Sic 
exceptiones illas gencrales quales quales explicatas ha- 
bemus : accedamus jamad argumenta. 

Capvt XI. 

Argumentum .primum. 
P. 109. 

Caufam *VT OiV poteftalia elefiionisDeixtew* cattfaconftitui ,qmm 
e^toum * Dei S ? ir ! tH 3 & in S ' Scri t tur * exprimitur: illa au- 

Deipropo- t6m a ^ am e ^ ion ^ c * u f™ non ftatuit ,quam Dei propofitum, 
fitum & con M ium voluntatis ejus , beneplacitum , ac mcram gratiam, 
beneplaci- Rom - 8 - z8 - & 9- 2.'Tim, 1. 9. Eph.1.9.2.5. Matth.11.2tf. 
tum,& Luc. 12.32. Rom.9. 1$. Exod. 33. 19. 16. iS. Rom. 11. 5. 
tneram K-A c proinde pugnat cum verbo Dei, quod docetur pr&vifam fidem 
grattam. aliquo modo eleclionis caufam effe. Si atttem elefiionis cattfa non 
eft , neque conditio eft , qtu adeleclionem defideratur , aut quam 
Deus in eleclionis ftt& confilio refpicit: nequeenim in Scriptura 
hancphrafin est invenire , Deum nos eleg.fe qtta fidcles , ejrei le- 
ge fi ineum credamus ejr in fidei obedientia perfevercmus. 

Huic argumento fic refponfum efl: a Remonftranti- 
bus,utvix quidquam adferant, quod feriam refutatio- 
iiemveIpofl:ulet,velmereatur; breviter tamen funt au- 
diendi.Poftrejedionemargumenti totius,proptcr caufc 

mentio- 



D E ELECTIONE. ss 
t. mcntionem , quam prius vidimus non temere poiitam,fed 
a in eorum fententia manifefto contineri , accedunt ad 
3 crrorum notationem , quos hoc ordineproponunt. 

i. Gratiam & Jidem non recie opponi videri. Quafi favor 
I Dei internus &a!ternus non eflet diverfum aut difpara- 
1 tum aliquid ab a&u, vel dono fidei,qua: mortalibus incft, 
i &inirio &: fine mortalis etiameft. Ccrte autunaeadem- 
I que resdiccnda:, autlicitam, aut firmam hanc argumen- 
) tationcm cfte , non poflunt non vidcre ,fela hxc est caufa, 
\ ergonomlla. Namfela vim habet excludentem &: rcmo- 
r ventem omnia , qua: non funt plane eadem : unum inclu- 
) dens cxteraomnia excludit. Optime quidem convenit, 
s ut aliquid cx mera gratia donetur, &: recipiatur per fi- 

> dem,qux Apoftoli mens cft Rom.4.16. fed ut deftinetur R om ,^, t $ 
. aliquid exmera & fola gratia, &tamen aliam habeatra- 

l tionem & caufamcur deftinetur,hoc nullo modo confi- 
\ ftit. 2 . Scriptura di cuntpncter Dei beneplacitum aliam elecfionis 

> caufam flatuere , propter quam elecii fumm^ Chriflum fctlicet, ju- 

. xta illud Eph.i.^.Elcgitnos inChriflo. Sed i.Eligere in Chriflo; Ephefi.j* 
& cligere propter Chriftum t non debentconfundi. In Abra- 
hamo decimatus eftLcvi,Heb.7.9.fedtion propter Abra- 
hamum , ut caufam impellentem. In Chrifto paravit no- 
bisDeusrcdemptioncm a peccatis,fednon propterChri. 
ftum paravit.Sic enim Chriftumipmm proptcr Chnftum 
donaftenobis dicerctur. 1. Palameft ex ipfo contextu, 
Chriftum ibi ad eledionis quidem tcrminum , vcl bona 
quas deftinantur ele&is, anteccdentis & caufa? rationem 
habere , fed ad aclum ipfum intcntionis divina: , confe- 
quentis potius effe&i. Sic enim verf 3. in Chrifto bcne- 
di&iones nobis omncs communicatas arKrmat : verf 
Adoptiomanifeftd conjungitur cum verbisillis,/Vr /<y?^ 
Chriftum,nonat\us praedeftinantis. Neque hocpatietur 
vox ufurpata ( per ) quas medium denotat a deftinatione fi- 
nis dependens, &fatis explicat alteram lllam phrafin in 

Chrijlo. 



S6 ARTI CtlLETS PRIMUS, 

Chrifto. 5. Partem hanc fententia: ( in Cbrifto ) fic explica- 
re videnturipfi Remonftrantes(p. 9 i.) utfpeftet potius ad 
cleaorumftatum,quamadeljgendi caufam : in Chrifto 
nemo eft eletlus ,nifi qm in Chrifto eft. ideft fidelis.. Eligere in 
Chrifto , & eligerc fideles , idcm faciunr. Non igitur fibi- 
met conftare iatis videntur, ciimfidemnon dicant efle 
caufam,& caufam tamen his verbis dcnotari contendant. 
Certepraepofitiohaec;/* non poteft & eligentem & ele- 
aumetiamfimul notare. 4. Electionis illius gencralis, 
qua ftatuifle Deum dicunt fideles falvare, & infideles 
damnare , hujus ( inquam) decreti Chriftus non eft caufii: 
quiaredcmptione per Chnftumjam tota peracta (dicit 
Nicolaus Grevinch. p. 8. ) Deo jus hoc integrum manebat pro 
arhitratufuo eam applicare velnon applicare, ejrquibus ,velqua- 
Ubus, velfub cfuacuncjuevellet conditione , communicare. ■ Vo- 
luntasigitut divina cumfideiqualitaremprarfcripfit, non 
movebatur a Chrifto tanquam a caufa. Si vero gcneralis 
hujusdecrcti Chriftus non fit caufa propria, tum nequc 
alterius illius.quo fingularcs & certos fidcles fervare con- 
ftituit. Hoc enimnihilaliud eft quam confequcns alre- 
rius ,autconclufiocx eodcducta,hoc modo: Volo ferva- 
refidelesomnes ; hifuntfideles, ergo volo fervare hos : ubi nul- 
ladatur conclufioniscaufa, preter decretum illud gene- 
rale,quodin propofitione ponitur, & fidem actiialem, 
qua; aflumptioncm cfficit: vel igitur nullam caufam ha- 
bet particularisharc eIectio,nifi eam qua: convenitetiam 
encrali , quam fcilicetimmcdiate inniti voluntati & ar- 
itrioDci,tanquamprmia:,unica', & complcta: caufar, 
Nicol. Grev. agnoicit (p. 105. ; vel fidemillam caufam 
eflc neceflario dicendum eft: Chrifto nulhbi caufic lo- 
cum, fcd nomcn tantum dederunr. 

Ftdcs(a)\mt)poteft efie conditio,quamvis non fitcaufa. Quod 
verc quidemdicerent,ficonditioninomineillud folum 
mtclligercnt, fine quorcs eflc nequit : fic cnim naturalia 

multa 



DE ELECTIONE, r 
mulra conditionalem necciTitarem habent ad vitam fu- 
pernaturalem , (urfimus [puraj vivamus, fuftenremur, 
rationis participes fimus, &:c. Jfed aliam rarionem efTe 
condirionis prxfcripr;e,poftulara;, prxfcira? , qualem fl- 
demeffeftaruunr,Nicol. Grev.oprimc demonftravit p. 
24. verbisillis jam antelaudaris >H«e ampltwcontendo , na- 
tuvA legum ac conditionum prtfirtptarum omnino conventens efse, 
ut voluntas judicisa condtttone pofiulata ac prxjftta moveatur ad 
prdmium. 

Fatentttr phrafin hanc in Scriptura non inveniri , Deum nos 
qua fideles elegifc, eaque legefi crederemttstn tpfium:ficdtnde non 
magis fiequi , dicunt, rem ipfiim non efie veram, quam contrartam 
defienfionem etiam, fialfiamefie, quianon legitur tn Scripturis fi- 
demefie elettionisfruttum , nosefieelccfos fidei nonhabtta ratto- 
ne,autqualitatisulltus. Sed 1. Varia &c impar eft ratio ha- 
1 um, & illarum phrafium. Iniquiflimum eilet poftulare 
teftimonium Scripturx cxprefllim cun&anominatim cx- 
cludens, qux removenda neceflario funr ab elc&ionis de- 
creto : aut omnia porimiata defcribens, qux cx illo dedu- 
ci poffunr. Ars cnim & do&rina cujufcunquc rei, ncc 
negativis prxceptis debcr cxplicari,nequefupervacaneis. 
In affirmarione vero , qua. ipfa conditio rantx rci prima- 
ria ,prxfcripta, &poftulata traditur ; quisnon cxipecta- 
ret manifeftam legemf 2. ApertedicirurinScriptura, 
cum nihilboniaut malificcifient, ideft, cum nulla qualitate 
difcriminante fuerunt induti. Rom.9.12. & eligi nos ad 
falutemperfidemhabitam vcritati. 2. Thef.2.13. &:quof- 
damad cognofcendam voluntatcm Deiprefignacos eflc: 
Ad.22.14, 



H 



Cap. 



5« ARTICULUS PRIMUS, 

Capvt XII. 

<*Argumentum fecundum. 
P. iii. 

Jtdem effeT* Le ^ mis f rH ^ non poteft ejfe ejus caufa, velconditio , qitA 
fruclum Mam pracedat. Eides, una cum obedtentia & perfeverantia, 
ilecTtonts. elecitonis eft frticltts. Rom. 8. 29. Eph. 1.4.5. com f- eum Ioh.i.li. 
Eph. 2. lo.^Aci. 13. 48. Iohan.6. 37. 8. 47. & 10. z6. 

Afliimptio fidcnter aRemonftr.neg.uur:nequeillam 
confirmariconcedent vel uno extcftimonijs illis,quas ad 
fulciendameamadducuntur. Rationes adfcrunt varias, 
qux breviter funt perpendcnda*. 
H9m.S.*9 x r " ^ om ' 8 * 2 9- 3°- non agcre apoftolum de ulla abfolu- 
30. & ordinatione ad falutem , aut vocationc ad fidcm : fed 
deordinationc &: vocatione fideliumad crucem& affli- 
diones. Incongruam hanc cfle gloflam fatis antc proba- 
tum eft, inpartepriorc,adarg. 4. aufercndumhictamen 
integrumentumcjus unnm. Nos (inquiunt ) cum D. Calvi- 
po aferimtiSyScc. quafi Calvinum fcquerentur au&orem in 
aflertione &; non Socinum, dum Apoftolumhic negant 
agere de ulla alfoluta ele&ione ad falutem , aut voca- 
tione ad fidem > ex illa pendentem, quod Le&or non de- 
bet cogitare. Quamvis enim in explicationepofterioris 
partisverf.29.nonmultumabipfo difcedunt:in carteris 
tamen omnibus hujus gradationis mcmbris, adverfarium 
eum hic habent , non minus acrem , quam in ipfo libel- 
Jo,quem de Prardeftinatione confcripfit. verf i%.falutem 
noftram eleclionefundariobfervat, &caufas ejus non altbi qttt- 
rendas, quam inarcano Dei beneplacito. vcrf. 29. fic iftos ho- 
mines refellere videtur : Dei pr*cognitio , cujus Paulus hic 
memimt,nonnudaeft prtfcientia, ut ftulte fngttnt quidam im- 
periti tfedadoptio , quajtliosfuos a reprobis femper difcrevit. In 
caeteris etiam eodemplanemodo. 

Graviter conquerunturde vocibus quibufdam odiose 

infer- 



D *E ELECTIONE. 



59 



ij 

a, 
:.: 

K 

lt 



inferti s , obedientia fc. perfeverantia , 7//^/? £><?//># /7// i^au i, 
£0/2^ rejpexijsein eleclione docerent: quodnec docere fe necfenti- An Re- 
re fancle profitentur. Vel ex una igitur hac fimulatione om- ni^nftr. 
nes difcet Lc&or: carlum teftem jurant fibi hanc mcn- ft atuant 
tem noneile , falfa vociferantur fibi impingi, cum veritas J r ^j^ 
hujuseorum fententia: tam apertis documentis in caufa: V* ° nA 
conititutione nrmata iir,ubi tntegram ex pr&Jcrtpto obedten- p am n c . 
tiam, amorem^cultum, honorem,timorem^humilitatem^certamen 8'nnk. 
totam , confttmmatam obedientiam> ejr opera bona,mtcr clectio- 
nis prxrequiiita ,non minus quam fidem abijs poni , ta- 
bulisprobaturquaiiobfignatis. Nc fubito tamen &: ino- 
pinato hxc ijs excidilVe vidcatur, aliasvero nec in ipfo- 
rum contineri fententiamcc in fcriptis haberi,opera: prc- 
tium erit audire quid Simon EpifcopiusLeydenfis Profef- 
for Academicx juvcntuti in privatis thefibns inftillat. Simon E- 
Fcederis novi duas conftituit partes. i. Stipniationem offictj P'f C0 P llts > 
nofiri juxta certa qtt&dam pr&cepta infituendt. z. Pro- 
mijftonem Sc JJonfionem Dei gratiofam >, ojftciurnjuxta fipula- 
tionemf&deris pr&jiantibas faclam , & promijjioncm hanc , qtta 
juflificationem ejr pr&mij remunerationem, idefi,vitam &temam 
contineri docent , atqtte adeo elecltonem ipfitm ( unifortvia enim 
& conformia fttnt ifiis eleclionis ejrjttfiificattonis decreta. Nicol. 
p.ui. )fiipulationem illam ojficij feqni docet ordine. H x c D i fp. 
•45. thei. r. 1. lam vefb pr&ccpta tllaqttas promifftones fjiri- 
tuales antecedere facit , tria ftnt , qtt& novi ftdcris pr&cepta, no- 
vis vocibus appellat, P&nitentia,Fides in Chrifittm,cr obedientia 
ftricfe fumpta >five Charitas , %tel SancJimonia , qtt&nihil alittd 
est qttam fyncera ejr continua mandatorum lege cvangelica pr&- 
fcriptorum pr&flatio , ufque ad extremurn vit£ termtnum : pcr 
mandata vero pr&fcripta , illa omniaintelligit, qtt&vel generali- 
ter a Chrifto ejrpafftmin Scripturis N. T\ promnciantttr (deab- 
negatione noftri , tolerantia cructs, &c. ) vel fpccialiter jttxta Le- 
gis divin& moralis pr&ceptaexponuntur ej> plenius clucidantttr. 
Hxc Difp. 23. 25. 2,7. 

H z Ex 





Early Europe 


an Books, Copyrigh 


©201 1 ProQuestLLC 




Images reprc 


duced by courtesy c 


)f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 




232 K 2 









<?• ARTICULUS PRIMUS, 

Exiftisclariflime patet domefticam Remonftrantium 
fententiam (quidquid publicc nonnunquam prse fe fe- 
rant) illamipfam cffc , quam in prarfenti tam ftudiosc co- 
nanturafemetamoliri: obedientiam fcilicet vel pra:fta- 
tionem bonorum operum, & perfeverantiam ejufdem» 
non minusaDco fpcctari & conditionislocum habere in 
JuftificariomsacElcdionis nftu , quam fidem ipfam in 
Chriftum. Imo vertfpcnitiiis rcm ipfnm intucnti appare- 
bitforre , plus multo caetcris EHls officijs , quam fidei, pcr 
iftam doctrinam conccdi. Nnm cum cleftioncmficnobis 

N/fo/.Grcdefcribant s Vtfit voluntas frxminm velmercedem confcrcn- 

rmch.pag. dh wtercedenteconditioneprtfcripta & fraflanda , qnemadmo- 
dum agonotheu brabium decernttnt athletis mediante cttrfn , vel 

Jdem ptg.certamwe : xquum eft ut ilh conditionis parti-debcatur 
t p, maxime,qua3inaximimoliminis & certnminis eft , vel in 
qua plura, fcu prarcipua continctur officia : fed in uni- 
verfalisobedienria? pra:ccptis multo pluspoftulnri &pr<£- 
ftari , qunm in fidci prarfcriptionc ncmo poteft nefcirc 
Cum ctiam nullnm diiFcrcntinmftntunntintcr fidem ac 
obcdientiam eorum, qui cledi funt ad faIutcm,&multo- 

Nicol pa« rum d amn -™dorum , prxter durationem fblam , vel pcr- 
t/u fe^ciawte»'» & ramen cledionis condirio in aliqua re 
ponenda fir,quamhabctcledusfiipranonelecl:os omnes, 
confcntancum plnne vidctur , utnda:quntnele£rionis ra-- 
tioinhac durationcaut pcrfcverantia collocetur potius, 

Mfkt.4. q« a nainipfafidc, 

Dc vcrbis ilhs Apoftoh Eph. j. 4. F.legitnos in Chrifio an- 
te jaclttm mtmdifundamentum, ut fmus fanfti ejr incttlpati in 
conjpecltt ejus cttm caritate : tria regerunt Remonftrantes. 
1. K^ifoflolum loqttide fidc/ibus, qttod tnmtit qnando ait 2{o s , 
qttos ante vccafet benedictos & fideles. Acuta fane ratio. 
Apoftolus dicitnos qui nuncfidclesfumus, elcdi fuimus 
antejaclamundi fundamentn : cr«r 0 fidcles crnnt anre- 
quam clecH vel eledio igitur non cft caufa ridci,fed fides 

cftclc- 



DE ELECTIONE. €1 
cft ele&ionis prserequifitum. Eft etiamubi dicit idem ad 
eofdem , Sc fimiles , vocavit nos, redemit nos ,i//uftravit nos 
cognitione evange/i/ ,fide nos donavitiminquid concludent ex 
inde, fidem etiam antcccdere vocationem,cognitionem, 
redemptioncm &femetetiam ipfam,ita utfidcles fuerinc 
antequam fide donattf i. 2Y>// fidem hicut eleclionis effe- 
ttum pont fedfanclitatem fo/am,tjtt£ dijltncta resesta fide,quam- 
vis fmefide non exifiat,fcd oritur ex if/a ut ex arbore frucius. 
' i. Quod de arbore Sc frudu dicunt illud iano fenfu 
ampledor,imo adverfus ipfos velmaximefacereconten- 
do , cadcm enimradix, &:arborem , &; fru&um ferr, ea- 
dem utriufque natura, cadem etiam efficiens caufa, iiigi- 
tur elediofit fanditatis radicalis caufa,necefie cftetiam 
ut fides ab eadcm exoriatur. Qmdat formam,datetiam 
facultates cmanantes a rorma, veieam confcquentes , &c 
cx advcrfo qui dac facultates iftiufinodi,dat etiam for- 
mam. Eandemigitur caufam obtinentfidcs, cum qualita- 
tibus lllis , qua: a fide fluunt, &: ab elcdione pcndent am- 
bar, ii alterutra. Satis cft igitur ad argumentum fi fides 
& ianditascamindividuo ncxu connedantur, quamvis 
non fint unum &: idcm. i. Fidem fanditace compra:- 
hendi , cum generatim hxc vox ufurpatur, pro adu quo- 
libec acommuni ufu fegregaco, & cultui divino confc- 
cratoNicolaus Grcvinch.fateturp. 119. Nonrcdeigitur 
faciunt quod iimpliciter hoc loco , fme diftindione re- 
pugnant. 3. Omnis aclus fpiritus Sandi in nobis habi- 
tantis f fandificationis noftra: pars cft , indc cnim fandus 
appellatur qiua vim nobisinditfandificantcm s fcd fidcs 
cftinter principalcs ejus achis: ergo. 4. Pcrfidcm inhac 
quxftione intelligcre feRemcmftrantcs arHrmant confum- ^kolms 
matam fidei obedienttam:\\3XiQ, autem obedicntiam confum- Gr. 
matamut a fandimonia diftinguere poflint, ego certe 
non novi. 5. Eledio haec ad ianditacem,&c. arque late de- 
bet extcndi , ac benedidio illa cujus fit mcntio vcrf 3. 

H 3 pro- 



1 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



61 ARTICULUS PRIMUS, 
proportionem iftam aperte denotat particula conne- 
dens x*Q£s>qucmadmodumficut:ncquc firma foret Apofto- 
li ratio, nifi hxc Ele&io aliquo modo comprehenderet 
in fe benedi&ionesillas omnes, quarumantementionem 
feciflet , fed inter omnes benedi&iones fpirituales, fidem 
etiamlocum aliquem habere, noneft Chriftiani negare: 
ergo &c in fan&imonia quse ex ele&ionefluit continetur 
etiam fides- 

4. Sententiam fuam hanc efe dicunt,fanftos &inculpatos 
cfe coram Deo , idem efe quod in cdo glorificatos efe. Sicut & 
Eph.j.2.6. 27. CoU 1.2.0-2,1.12,23. qualoca non pofe intelligt 
dicunt y nifide vita futura^atque adeoelettionemiftam nihilhujus 
<vit* Jpectare } fed gloriam folam. Hoc etiam ex Mufculo , & Pifca- 
tore confirmari pofie dicunt. 

Sed. 1. dicant mihi velim , utrum ele&io harc Dei, quse 
eft adfan£Htatem,fitad partem ejus tantum, &:nonpo- 
tiusadintegram fan&itatcm ;fi ad partem folam , dixe- 
rint&gradummnni.eandemremexeadem causa pen- 
dere imperite nimis negant. 2. Tum etiamele&ionem 
hancad fan&itatem,vitam,cxlum, non cx pcccati, mor- 
tis, &mundiftatu,levare nos docent cumScripturis,feci 
ex unogradufanditatis,vita: 5 &:ca:leftis naturae,adaliam: 
quodquamalienumfita Scripturx perpetuo tenore, id 
quifque novitquicam vel alkninefalutavit. Si vero ad 
integram nos eligifan&itatcmconccdant, tumvelnemi- 
nem in hac vita fanditatis participem facienr, contra ex- 
preflam Scripttirxfententiam. 1. Cor.tf.n.vcl ele&ionem 
hanc etiamad vitam iftam referre cogentur. 

2. San&ificationem hoc in loco generaliflimo fenfu 
accipi connexioilladocet,quamhabctin textu,cumbe- 
nedi&ionibusomnibusfpiritualibus.-nec non illud ctiam, 
quodtotumeledionisfcopumdefignat , quam hoc ipfo 
capite, adoptionem , &; alia , qux dum vivimus , iftic per- 
cipere folemus , extendendam efle Paulus ipfe docet. 

Cum 



iri 



D E ELECTIONE. 



<5 



Cum igittir fazpiusin Scripturis non renovationemfolam, 
fed & juftificationem etiam compleclitur, utloh. 17.17. 
Heb.9. 14. & 10. &: 13. maxime confentaneum videtur, ut 
abfolutionem etiam illam in ifta fan&ificatione compre- 
henfam effe ct edamus. Id.em etiam fentiendum de locis 
illis parallelis, Eph. 5. 16. Col. 1. 20. quandoquidem to- 
tus fru£tus,&:amoris,&:mortis Chrifti, in illa fan&ifi- 
catione ponitur,qui tamenintra caeli terminos contine- 
ri non poteft, fed ecclefiam fibimet defponfatam,quam- 
vis peregrinantemin terris, &: militantem, per imputa- 
tioncm tamenimmaculatam liftit, &: gradatimetiam ef- 
fe&ive purgat. Hkc fi vera fint ( ut funt veriflima ) &: ab 
intcrpretibus optimis probata, tum toto ca:lo aberrant 
illi , qui ad cadumfolum reftringunt, tam late patens bc- 
neficium : quamvis colophonemejus in caclis exfpe&are 
jubemur per fidem. 3. In eo vero quod procul omni du« 
bioarHrmantincuIpatamiftamfanditatem non pofie in- 
telligi,nifi de conditione fideliumincadis futura,contra- 
riummanifeftum fatis erit,fieximium illum locuminfpe- 
xerint,qui eft ad Phil. 2. 15. ubi fideles eo vocantur, ut 
irreprehenfibiles &: inculpati fint W <$J>jo9-g a^^o^rUvei 
Jt$ dfmfAYjiu, , c¥ fttroo fytSLg o-koXi£$, &cc. in medto generationis 
& mundi prtfentis.Lucidius nihil ab ipsa luce proferri po- 
tuit, aut ad rem iftam accomodatius.Pifcatoris abutun- 
turnomine, cum eum dicunt locumillum Eph. ^.26.27. 
non aliter interpretari quam de conditione fidelium in 
cadis: quamvis enim beneficium illud fan&ificationis non 
confummatum fore tradit antenuptias agniin cxlisper- 
agendas, apertis tamen verbis in Analyfi dicit verf 16. 
loqui depurgattone tllk>qu& eHremi[fonis\&verfi.j.partim 
etiam 16. de illa qu£ fit per effcaciam Spiritus fanclificando feu 
renovando corda credentium indies magis ac magis. Neque 
Mufculo funtsequiores dum ipfum in eandem fententiam 
trahunt : Quamvis enim perfe&ionem fan&itatis non- 

nifi 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ff4 ARTICULUS PRIMUS, 

nifi in cadis futuram docet in Eph, 5, 16. Intereatamen fiw- 
cltficari ncs ac mundari monet fiangmne , fptritu, vcrbo dr Baptif- 
mo^perfidemin Chrifium: quodplenius ad Eph. 1. 4. expo- 
nit : unde etiam (entcntiam fuam petendam efle dicit ad 
Eph. 16. & Col. i.z.6. 

5. Similiplane modo quo verfum illumquartumtor- 
quent ad quintum etiam refpondent : dicit Apoftolus 
pr^defiinatos nos ejje in adoftionem filiorum , qux fine fidc 
non poteft acquiri. Ioh.i. iz. unde colligcrepromptum 
cft ad fidcm etiam nos prxcleftinationis virtute deduci. 
Rdpondcnt illi. 1. Deus confiderat adoptandos vtfidcles , & 
qua talespradefiwat eosad adoptioncm. Scd & cum Scripturis 
pugnat hoc , &: cum recta rationc. Adoptio cnim cft ex- 
traneae perfonx in familiam &: jus filij vel filix aflumptio 
legitima. Adoptatio noftri,per Deum,filios nos Dei facit : 
tales autem fadi fumus per fidcm , fidcs enim eft funda- 
mentum ipfum relationis hujus vel adoptionis in a£hi: in 
fidci igitur ingeneratione , adoptionis ratio includitur. 
Jamvero id adquidaliquid prxdcftinatur, cft cxtra ip- 
lum, quodprardeftinatur: nemo deftinatremad id, quod 
in ratione ipfius rei concluditur. Homo non prxdeftina- 
tur ut habeat animam : nequc animal rationalc ut fit ho- 
mo : nam qui unum dicit altcrum includit. Ifaacus jam 
generatusab Abrahamononprxdcftinatur ut fitejusfi- 
lius, in generatione continctur ipsa. Eodem planc modo 
perfidem aDeo gencratus,non poteftpnedeftinari utfiat 
filius, aflumis enim eflc filium , cum dicis per fidcm regc- 
nitum. Efficaciflimum hoc eft argumentum, etiam ad 
quaeftionem hanc totam clariflime demonftrandam : qui 
namque ad relationcm &: ftatum aliquem prxdeftinan- 
tur,ij ad fundamentum & rationem ejus non poflunt non 
deftinari. CumDavid aliquando dcftinatusfuitut Sau- 
li ficrct gencr. i.Sam. 18. fimul ctiam deftinatus fuit ad 
Sauli filiamduccndam. Cum Saulus vel Paulus pr#de- 

ftinatus 



DE ELECTIONE. c$ 
ftinatus fuitad apoftolatumRom.i. &: Gal. r. annon ea- 
dcm opera deftinatus etiam fuit ad vocationem illam, 
qua adillam functionem fcgrcgatus fuit actu. Sicqui in 
adoptioncm deftinati funt, deftinantur ctiam in fiJiorum 
Dei aflbciationcm , vel cooptationem per fldem. Si vero 
ullius diftantixmomentumvelcogitationccomprchendi 
poflit, intcr fidci ingenerationem , ac filiationcm vcl 
adoptione , ita ut ordinatio divina interccdere eas poflit , 
prxdcftinati tamen fidclcs ad adoptioncm non eflcnt di- 
cendi , quia nulla darctur hujus achis antcgrcflio talis, 
qualemratio vocis defignat , ncc tam fidelcs adoptionis 
quam adoptiofidclibus adjudicarctur Inftant Remonftr. 
Jidem ordine adoptionemprjccdere, JohannU tefiimcnium oflen- 
dit. i. 12. ijs quitn Chrifli nomcn crednnt jtts dedit y nt fiUj Dei 
fant. Si quidcm ordincm talem intclligant , qualis mter 
gcnerationcm &: filiationcm , mtcr vocationcm &: fun- 
ctionem , autinter quemhbct achim,aut rclationcmin 
eofundatam, qui ordorationis tantum eft,tum nihil di- 
cunt adrem. Si vero cum Ponrificijs quibuldam jm illud 
filiationis , non dc prx-fenti dignitatc fidemipfam conco- 
mitate , fed de abfenti aliqua & futura potcftatc , tum ni- 
hilad locum dicunt, imo ficile rcfclli poflunt ex vcrbis 
ipfis. Vcrbum cnim hic ufurpatum ab Apoftolo ( ^us^ ) 
non eft futuri tcmpons, fcd prxteriti aorifti, utcunquc 
latinalinguatamcnuclcatamdiftincrioncm non fatis cx- 
primere valeat , ut recte ac verc a D. Rcza declararur in 
hancfententiam, utfacltflnt filtj Dei , non utfwt ,in futu- 
rum : qua? interprctatio hujus vocis , cum pcr fc clara iir, 
tum confirmationemhabet cx vcrbis proximc fcqucnti- 
bus, ijs quiex Deogemtiftnt, qua.' fatis oftcnduntnon majo- 
rem dari diftantiamintcr fidem &; dignitare lllam, quam 
inter genituram &cjus mdividuum honorem. Confir- 
maturctiam clariflime ex homogcncisillis cjukicm Apo- 
ftoli phrafibus Ep. i. c. 3. v. 1. 2. Pidete qualem ch.tr itatem jid 





I eft qua- 1 

1 






■■■■■■■»^■■■■■1 


Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ARTICULUS PRIMUS, 

cft qualcm dignitatem ex charitate ) dcditnobis Pater % ut filf 
Deivocemuri nunc flij Deifumus (id cft exDeo genitifnmus) 
ubi dignitatcm noftram aperte collocat in eo, quod 1/0- 

camurfilij Dei,&c idem hcit vocari &£ effe :hxc autcm om- 
nia fide veram immcdiatefequi,fequcntia vcrba doccnt, 
quifquis habent hanc fpem. Spe igitur fua prorfus falli funt 
Remonftr.qui exiftis adverfiifimis ipfislocispatrociniunv 
fibi quarrebant. In eo vcro miferandi funt, quod ad vo- 
culamillam TVju jam denuo confugiunt,quafi aliquid ex- 
torqucre vcllent cx litcris & fyllabis invitis. 7Vj?s(in- 
quiunt)pr#deftinavit: ergo fidcles.Quam inops &: egcjia 
fit hxc ratio , fiuis antc monftravi. 

Capiteprimo adEphcf jam aliquatcnus vindicato,fc- 
. cundumfequiturubi verf 10. h#c vcrbahabcntur,Z)f/^^ 
famtts^ conditi in Cbriflo Iefuadopera bona^qu^ prxparavitDeM 
utinijsambulemns. Ubi omnia opcra bona , vcl obcdien- 
tiamfidci totam , atquc adeo fidem ipfam,ex Dci ante- 
ccdcntc confilio &: intcntionc falutis noftrar venirc doce- 
mur. Refp. Remonft. hic non e(Je fcrmonem de ele£lione,qu£ 
ejl abatcrnoy fedde taqud fit regeneratione.E(\o,(i tamen fpe- 
cialis qusedam &pr£veniensgratia 5 erga fingularesquof- 
damhomincs prx cartcris in ijs vocandis, rcgcncrandis, 
&: ad bcnc beateque vivcndum aprandis,cx iftoc loco pro- 
bctur,quinab #tcrno ha?cgratia fucrit pcr eledioncm 
ordinata, nemini dubium erit, qui Deum agnofcit aeter- 
num. Refp. z.pr&parationem hancnon effe hominum^fedutte- 
xtmhabet bonorum operum y qu&ft pr<efcribcndo,pr<ecipiendo> 
adbortando,dr urgendo illa. Scd i.prarparatio hxc omnino 
r.d homines pertinct,non enim grxcc diciturqu^ praepa- 
ravit , fcd quibm^ immediatum igitur prarparationis hujus 
objc&um funt homincs ipfi , qui opcribus iftis prarparan- 
tur. Hocgcncre phrafeos^o interprctcs utunturfxpius: 
ut Prov. 25. ii. 2.Par.4.itf.i4. Gen.24.14.44. 2. Si noh 
dirc&c inhomincs hxc didio krztur prdparavit, funt ra- 

/ men 



■ 

jfl 



D E ELECTIONE. <? ? 

men aliarnon minuspollentcs, quxmanifc/tafyntaxi re- 
fctunturad homines , ipfimfumus opm conditt in Chrifio Iefit 
adopera bona. 3. Condete homincs ad opera , & pr&para- 
re opera hominibus , cumfimul conjunguntur , fatis in- 
nuunt ,pr;eparationem iftamfic opcribus tribui , ut ho- 
minibus intcrim nullomodo negetur. 4. Quod prarpa- 
ra.tioncmhanc inprtfiribendo tk proponendo coniiftcrc pu~ 
tant, id finc ullo exemplo autetiam ratione faciunt , fc- 
mel tantum(quodfcio) prartcrquam iltic, hoc vcrbum 
<B&tToifta,!jd habctur in toto novoTeftamcnto,ideft,Rom. 
9. 13. ubi apcrte referturadordinationemiilam quxvo- 
cationem prxccdit , iic enim in contextu fequitur vafia qn.t 
pr£paravit ad gloriam , quos etiam vocavit. Prxfcriptioncm 
igitur& propofitioncm omncm harc prxparatio prxcc- 
dit. Prau.erea vcrbiipfius vis non clt ncgligenda m&inU 
^avzanteprAparavit, quod anccgreifioncm diuturnam in- 
dicat achis bujus divini , ante opcra bona,& vocationcm 
adipfa. Dcinde fcopns Apoftoli non patietur,utprxfcri- 
ptioncm & propodtionem pcr prarparationcm intclliga- 
mus. Id eniminfert Paulusut operibus detrahatjuiticia: 
noftrae laudem , & gratiae defcratfoli : jam vcro bpcrum 
bonorum prarfcriptio , propofitio, &c. nihil omnino fa- 
citautadopcradeprimenda,autad qrFcrendamgratiam: 
fub lege enim bona opcra prarparata fucrunt , prxfcriben- 
do , proponcndo , prascipiendo, adhortando, 6c urgendo. 

Refp. 3. Si hdc verba de pr&paratione qu& eleciione fit intelli- 
tg?t"r* tAmen pertinerct ad fideles, quiadictt Apoftolus Nos. 
Tcrtio jam clumbem hanc rationem obtruferunt Lc&o- 
ri : quem infujfum valde /popondifle fibi videntur qucm 
cnim cordatu adduccre pojiunt , utiidelcs credathomi- 
nes , antcquam conditi fuerint a Deo ; aut opus ejus po- 
tucrint appellari, autad ullum opus bonum ullomodo 
prxparati i fic tamcn nos incptire jubent,qui»<v tam im- 
probc vexant 6c urgcnt importune in ifto loco,' ubi noftra 

i a fachira 



1 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



6% ARTICULUS PRIMUS, 

fa&ura vel creatio prima ( qux gratise eft ) per Apoftolum 
in eum finem urgetur, ut nihil eam boni antecedcrc 
potuiflfe demonftrer. 

A8.13.+!. De eximio illo teftimonio , quod Acl:. 13. 48. habetur, 
(Crediderunt quotquot advitam Aternam ordinati erant) eoi- 
dem illos cavillos movent quosante. Noninejt quodafftt- 
mitur, inquiunt, de rr&deflinatione,neqne vcrbotenm,qtiianon 
dicuntnribi a Deo ordinati , nec pr&ordwatifed ordinati tantttm; 
Neque virtuU tenus , quia habitudo qu&dam interna per ordina- 
tionemintelligi debet , utmanifejio apparet ex oppofito compara- 
tionis membro verf. 46. Indignos vos ipfos decernitis tterna vi- 
ta. Praepoftera hxc loci detorfio in argum. 4. prioris par- 
tis jam examinata eft. E6 refpiciar ftudiofus Lcclor , &: 
fimul loca Socini illicnotata, confcrarcum his verbis, 
qua: quafi ejus ore excepra videbit. Nunc au&arij loco, 
paucis expendam illas argutationis hujus partes , quibus 
plurimumfetribuere&rmaximcccnfidereprodunt.i.Co- 
gniti & praxogniti , definiti &r pra*definiti , deftinati &r 
prxdcftinati , codem fenfii ficpius reperiri, Rcmonftran- 
tcs ipfincqueunt autignorarc, aut etiam difnteri, imd 

?ag. 119. ipfimct poftea in verbis Apoftoli , qua: z.Tim.z. icj.haben- 
tur cxvcrbo fimplice ( novit ) praefcientiamcolliguntj fi- 
neullaratione fubjuncH. 1. Verbum ipfum adfignifica- 
tionem habct plufquam perfcdam , quod ejufdem plane 
valoris eft , ac fi didi fuiflent prsordinati. 3. Qualifcun- 
queha:cordinatio fuerit, homincs eam pro obje&o ha- 
buifle , &: Deum pro au&ore , tam clarum eft , ut illi ipfi 
qui fcrupulum hunc injecerunt( nondicia Deo ordinati) 
eodem quafi ipiritu fatcntur cile gratuitum quid, per Dei 
verbum ac Spiritumeffcctum. Quodidcmeft ac fi ordi- 
natos a Deo dicercnt. 4. Comparatio illa verf. 48. cum 
4^. eadem ficilitatc reijcitur, qua affirmatur. Nam 1. 
fubjc&umilludproximum, cujus limites determinantur 
pcr iftam particulam eai, qttotquot, illis verbis defcribitur 

a Luca: 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesl LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



DE ELECTIONE. c$ 

a Luca: Gentes autcmhac audientes. Comparatio igiturpro- 
ptie non inter Iuda?os &: Gentes, (cd inter Gentium pat- 
tem unam ,&altetam, inftirui videtur. i. Simutuofe- 
fe refpicerent defctiptiones iftar, decerncbantfe indignos vi~ 
ta Aterna^ ejrordinati erant advitam Atcrnam , nihil tamcn 
prohibctquinmcrirumhumanumabuna parte, &abal- 
tera mifcricordia divina conferanturinvicem intcr fcfe. 
Sic Mofcs olim Deut. 9. 5. JSjnproptcr jufitiam tnam , aut 
propterrectum animum ingrcfarw es, ejrc. Sed propter impro- 
bitatcm gentium ipfarum , Iehova Dem tum cxpellit eas afacie 
tua>ejrut praflet vcrbum quod promift. 3. Vox ipfi cjuam 
ufurpat lbi Paulus ( dccernitis ) optime patietut oppolitio- 
nem illam decreti, vel ordinationis divinx : interna: Vero 
&inhxrcntisqualitatis,nonfatis apte. 

Tria reftant ex Iohannc defumpta teltimonia cap.V. 7. 
verf, 37. Quidquid dat mihi Pater ad me veniet. &Cap. 10. Iok.f.37. 
vcrf 16. Sed vosnon creditls: non cnim eflis ex ovibus meis. 
Ioh. 8.47. Propterea verba Dei non auditis,quiaex Deo non eflis. 
De primo refpondent , rcfercndo Lcclorem ad ca quxfu- Vag. 92. 
pra dixi/lcnr. Sed ibi nihil habetur quod bis legi merea- 
tur,femel enim le&um fuo fc indicio tcnuitatis prodit. 
Nihilcnim dcfiniunt dcfenfuloci , fed fceptice tantum 
fupponunt,/?/w , fiillud, non audcnt ftatucrc, quid ibi 
Chriftus vclit , quia nullam rationem interpretandi 
norunt , nec poffunt quidcm honeftam aliquam excogita- 
re. Ccrtum cft per illud venire ad Chrifium nihil aliud in- 
tclli gi quam credere in cum, Chrifto ipfo intcrpretante, 
vcr f-3$. Quiveniet admenequaquam cfuriet ■> ejr qui credit in 
me nonfitiet unquam. Certum etiam donationem illam Pa- 
triscfle adum ahqucm Dei fidem iitamanreeedcntcm, 
ex qua, tamen fidcs ncceiTario tandem fcquetur. Sic ver- 
ba clamantipfa, Quidquid Pater mihi dedit , ad me veniet. 
Unde patetfquod negant ) manifertd, hunc ncmpe lo- 
cum ad rem ipmTimam pertinete. Secundus locus eft 

I 3 Ioh. 



7o ARTICULUS P R I M U S, 

IthJ. 47. Ioh. 8. 47. Propterea vos non auditis , quia exDeo non efris. 
Opponunt autcm duo. 1. Si ex Deo efe^idem fit qnoda Deo 
eleffum effe^tumex Dtabolo effe>verf^. idemefct quoda Dia- 
bolo eleclumejfe , nam eadem eft phrajis. Cujus argutationis 
autor primus fuit Fauftus Socinus (ut vidcre cft in cjus 
difp. de Chrifto Servat. parte 4. c.12. ) fed invalidam eam 
efte ex alijs Scripturx locis , potuiilent Rcmonftrantcs 
obfcrvarc. Namcadcm etiamphrafis cft Ioh. 6. comedere 
panem corporeum , comedere mannam, & comedere Chrifum. 
Hoc tamcn ultimum, Comedcrc, folum idem eft quod 
Crcderc ,non ccetera. Sic nafci ex Deo fignificat regene- 
rari pcr infpirationem \itx novse : non (xcnafci ex Diabolo> 
aut nafci exmundo, eadem difcriminis ratio cft, inter efe 
ex Deo&C efe ex Diabolo ; illud quatuor contincre vide- 
tur joriginationcmquandam a Dco, divinam virtutcm 
generantem , pofteftioncmdivinam, &: E ei etiamimita- 
tioncm,quibus quatuorfuntinaltcro aliqu tenusrefpon- 
dcntia , fcdu&io pcr Diabolum a princi} io,cfficax obdu- 
ratio, poftelilo, &imitatio. Proportio h^c fatis juftam 
caufam continct cjufdcm ufurpnndxphrafeosifcdut ea- 
dcm penitus originisfit utrimque ratio, ita ut exDeoilli 
nonfintper clcdionem , nifihi ctiam ex diabolo codem 
exiftant modo, iniquiftimum cft hoc ut proponattir 
Chriftianisindignum. 1. Sed Be%a ( ajunt) hunc locum ali- 
ter cxplicat, aferens fenfm loci efe hunc ,profterea ex Deo non 
cflis, quiaverb/im Deinon auditis. At vero hoc non eft ali- 
ter explicare locum > quoad fcntcntiamipfam/cd fcriem 
commutareverborum,&:argumenri ordinem , vel for- 
mam in aliam ipeciem vertcrc. A causa ad effe&um ar- 
gumentatum eile Chriftumaffirmant alij , ab efFedo ad 
caufam Beza mavult : de rcbus ipfis effe&o, fcilicet, &: 
caufa, nulla varietas apparet. 

Ub. 10.26 De tertio loco Ioh. 10. 16. Vosnon creditis quia non eflis ex 
ovibm meis , tria regerunt Rcmonftr. 1. Ovem Cbrijli efe, 

non 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



DE ELECTIONE. 71 

non efeomnino idem quod ad vitam dternam eleclum effe : quia 
\ MAtth. 10. 6, ejr 15. 24. domum ifraelis oves perditas appellat m 
qnibusmulti crant non elecii. Sed eadem plane racionc pro- 
bare poiTint ctiamelectum eiTe,non omnino idem eife quod 
electum cfic , ncc fanttum, quod finttnm , ncc juflificatum 
quod jufiificatum , aut nlijs Dei cum Dci filijs. Iftis enim 
omnibus titulisintegri cretus ornari folent in Scripturis, 
in quibus tamcn multi non tales erant. Im6 ijdcm huic 
Iiraelis populoharc omnia jfepc tnbuuntur, ne dicamfa:- 
pius , quam ovis appcllatio. 2. Sequi dicunt ex interpreta- 
/ioneno/Ira infidelitatem efie frnctum Reprobationis. Sequitur 
fidcm cffe fructum elcctionis & infidcJitatcm obfirma- 
tam confequcns &c fignum cflc rcprobationis,vcl elcctio- 
nis negatx, non autem fructum aut crreclum proprium. 
3. Genninum fenfum affbmmt efcproptercanon cred/d/fse.quo- 
niam Chriflum non agnofcebant paflcrcm , neque voccm ejus 
audire vokbant, cjrc. Scd fcnfum prius oftcndcrc dcbcnt, 
quam ut gcnuinum laudarc. Crederein iftoc loco idcm 
plane cft quod audirein priorc, co igitur inrcrpretatio hxc 
rcdit,qua(i dicerctChriftus,iw ncn v.dtis aud/rc , quianon 
■ vultis audire. Ha&cnus deargumcntofecundo. 

Capvt XIII. 

aArgumentum tertium. 

O 7 vlcctiofit conditionalis exhominum voluntate pendens,eft Elettio- 
ctiam incerta : fed est ccrtijftma , prout natura , votnntas-, nem non 
potentia,ejr confilium Dei. z.Tim.z.19. Rom.y.w. lacob.i.ij. efecondi- 
Num.zyiy. jf 14.17.cf 4^.10. Ergonon est cond/tionalis. thnatam 
Rcfponfio Remonftr. ad quatuorharc redit. 1. Negant ma 
illud quod in propoiitioncfupponitur,&proconfclTo ha- 6j 
bctur , electinnem, fcilicet, ex eorum fententia conditionalem 
efse. 2, Confequcntiampropolitionisnegant &:refcllunt, 

qua: 



f t ARTICULUS PRIMUS, 

quasfideminnuicuccondicionem ele&ionis incerticudi- 
nis caufam efle. j, Incommodum graviflimum oftendunc 
huj as colle&ionis. 4. Scripcurse locos favere dicuncipfis. 
Dehifceordine. 

In prima illa refponfionis parce ,nonjam de jure qux- 
ricur , fed de facto iblo : Vibretur , inquiunc, hoc argumen- 
tum in eos , qui dicunt eleclioncm efeconditionalem. Hoc non 
eft noftrum. An eorum igicur hoc fit , quod abfurdum 
agnofcunt,dumfuumeflenolunc,ex ijs videamus, &prin- 
cipijs,&: conclufionibus,quasprofuisagnofcunc. i.De- 
crccum elc&ionis , vcl condicionale , vel abfolucum efle, 
necefle eft uc ftacuanc , fed abfolucum neganc, & in hac 
ipsaprima: chefeoscradacione^idipfumefle quodrefu- 
care conancur , eft ubi proficencur ipii , pag. f cil. 42.8. Vel 
igicurcondicionalem eledionem defcndunc, vel nullam 
admi ccunc. z. Voluntatis divina. <veram Jj?ecicm (latuunt con- 
ditionalem. Sunc verba Simonis Epifcopij f qui Remon- 
ftranciumunus eft , & Profeifor eciam Leydenfis ) in Di- 
fpuc. de Voluncace Dei Thef. z^. 3. Voluncas \\xc con- 
dicionalis vcl eadem eft cum illa,quam ancecedencem ap- 
pcllanc, vel eam falcem comicacur uc aftedum nacuralem 
voluncacis proprius a£cus,icaucfundamencum ficevange- 
lij cocius , promiihonum , exhorcacionum , vocacionis , & 
gracia: oblaca?. Exinde namqueharc omnia fieri dicunc, 
quiaDeus vulcomnibushominibus falurem. Fundamen- 
cum igicur communc eft ele&ionis ipfius. 4. Hinc fe- 
quicurDecrccumillud gcncrale quod Deo cribuunc, vo- 
lo fahare fideles , quod duplicicer poceft incelligi , vel uc 
axioma, & fcncencia fimplex generalis, quo fcnfu nihil 
vulc creacurx (uc Arminiusreclc obfcrvac in Perk.p.196.) 
fed vulc incer fe coh.xrcre duas res indiflolubilirer , fidem 
& falutem : vel poceft eciam accipi, uc in homines ipfos 
fercur, id quod neceflarium eft , ad efficaciam decrcci, 
quofeniu axioma compoficum, conncxum,vel condicio- 

nacum 



m 

pri 

CCtOt 

m 
m 

■ 
■ 

1 



H 



D E ELECTIONE. 7j 
I nmim ,cvadit, fi crediderint falvi erunt. Dccrctum iftud 
conditionacum,dccrcaim & clc&ionem conditionalem 
Rcmonftrantcs appellant. Deus ( inquit Nicol. p. 23. ) de- 
crevit falutem conferrefub conditione fideipraflandk ab qui- 
bui falutcmapplicaret. Et p, 10 1. Neque certe intelligo ut magis 
certa vocaripojfit eleciio decretum fingulare, quam decretum illud 
ipfum conditionale , de quolibet , ficredat ,fervando : certo enim 
fiatuit de omnibus fub condttione certa: p. 12. <^Atfiones illas 
Dei conditionatas vocamus ,quas interveniente aciione humani 
exercet. p.2,1. 13. Ratio,intentio , voluntas applicattonis ,e/I con- 
ditionata. Hanc etiam cle&ionem nihil aliud eile dicimt, 
quam evangelium vcl cvangelij promiflioncm. Arminius 
Declar. fent. p. 48. Nicol. p. 195. Remonftr. Collat. y.66. 
Fromijjtonem aittem evangelicam conditionatam efse qui negave- 
rit, ipfum quoqtie evangelium ncgabtt, ait Nicol. Grev. p.r^S. 
Qiii ele&ionem igitur iftarrf condicionacam clfc negant, 
quidillinegandonon audenc? j. Ex iftoc uno decrcto, 
volofalvarefideles,diioalia emananc, dc fide unum, & al- 
terum defaluce, quorum eciam ucrumque eft condicio- 
nacum. Decretum dcfide huic ingeneranda , non abfolutumfed 
crdinatum ejr conditionatum fiatuo, dicic Nicol. p. 117. Hoc 
tamen decretum , elecltonem ad fidem appellant, qux con- 
dicionempoftulacam , &c prarrequificam habcc, concur- 
fumliberumarbicrij humani. Alccrum decrecum de fa- 
Juce conferenda jam adu crcdcnci fic:& cft cledio ad vi- 
tam fingulariumcercorum quorundam hominum , quos 
crederevidec, vel credicuros prarvidcc Deus. Hxc au- 
tem ele&io, vcl ica confideraripoceft,ucfideles relpiciat 
viatores in tcrris hiice , vel fic , uc cos fancum lpedec qui 
jam vixerunc. Si rcfcracur ad homincs in cerrismiliran- 
tes ( quomodo in Scripcuris perpccuo folcc ) cum ha?c 
eciam ele&io cft condicionahs ( cx Remonftrancium fcn- 
tencia ) incompieca , &: revocabilis. Sic enim NicoI.Gre- 
vinch. p.136. 137. yt ftlut/s nofir* bona fnnt mcompleta in 

K hasi 



i 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



74 ARTICULUS PRIMUS, 

hac wi, qud continuanturfide continuatk , & abncgata fide 
revocantur : ftc eleciio eft tncompletain hac vtia , nonpcrempto- 
ria , non trrevocabtlis. Electio igirur illa quam intelligit 
Scriptura, cum particulares fideles , jn ecclefijs varijs 
degentes , ornare folet eledorum nomine, ex Remon- 
ftrantium opinione cft coditionalis. Iiia vero altera, com- 
pleta &: confummata ele&io , qux hominem fpe&at , ut 
vitse curfum jam totum emenfus eft 2 citra legum prarfcri- 
pta,& conditionum omnium officia, nifi ante prseftita, 
cujus nullumfenfum aut fru&um haberi fatentur inter- 

XkoL p. ris : hxc inquam elc&io quamvis tunc non confcrtur in 
13S: cafum futurum , &c dubium eventum , conditionalis ta- 
mcndiccndaeft ,refpe£tu conditionis praetcrita: &: pra:- 
ftit#,rationc cujus exiftit. Nequc vidco fanc quomodo 
aba:ternoha:celecHo dici potfitabfoluta fuifle,aRcmon- 
ftrantibus , qui in temportfeam conditionatam , con- 
tingentcm, &: indeterminatam affirmant. Proutenim fi- 
dcs , perfevcrantia , &c falus Petri jam viventis eft, fic 
ctiam &:elc&io ejus eodem tcmporc rfcdfidcs&perfe- 
verantia Petri viventis eft plane contingcns.Satis utrum- 
quc liqucrc feci, ele&ionem ab ijs , & fieri , &: dici , con- 
ditionalcm , idquod apcrtc etiamex co probatur quod 

Ntcol.pag. jujlificationis & elcciionis dccreta conformia & untformta cum 
///. fecerint,juftificationcm tamcn &: conditionalem \ &: re- 

idem pag. vocabilem ftatuunt. Ha&enus de propofitionis priorc 
13***37* parte ,confequcntiafequitur. 
u Dicunt igitur fecundd ,fidem in eleciione non confidcrart 
ttt condttionem ,aut eventumincertttm >fed ut donum collatum 
pr&fens & certu?n>atque adeofidem pr&vifam non reddere ele- 
cttonem incertam. Sed 1. fides in ele&ione illa , qua: in vi- 
ventes fertur, non fpe&atur ut prafens, aut faltem non fo- 
lumutprarfens,fedfuturum etiamaliquid. Namutante 
monftravi generalis eledio fidelium, &: ele&io ad fidem, 
fidem fpc&ant utadhuc futuram:Elcd;io incompletare- 



m 

Hj 

::. 
-■■ 

II- ■ 



D E ELECTIONE. 7; 
picit cam partim prefentem, acpartim futuram. i. II- 
lud in fide quod propriam rationem conditionis habet 
ad voluntatem divinam de falute noftra , non fpe&atur 
ut donum Dci. Non dicent Rcmonftrantcs Deum pra:- 
fcribere , exigere , pofhiiarc ab homine prjeftandum do- 
num fuum proprium, qua rale cft. Tunc enim totum fLium 
ftatum haberet promilfio cx voluntate promittentis. Sed 
fub hac conditione fivolam^fl donem,mi\hm promiflio- 
nem , aut obligationem fieri. jurifperiti benemonent. 
Aliud eftquod yolunt, cumDeum decrevifte dicunt fa- xi co i pa( , 
lutem conferrefub conditionc fidci prseftanda: a nobis, 2 \. 
nondonandoafcfe. 5. Fidci conditionc ut nobisprefcri- 
bitur , non eiTctantum,fed oporterc ctiam incerti evcn- 
tus efle , Nicolaus Grevinchovius contendit. pag. 138. 
Cond/tio omms lege frjfirifta , ex farte noflira mutabilis ell & 
contingens ,flc ut eam frdflare & non fraflare foflimtis:frdfcri- 
bitnr enim creatnra liherd. Ab ifta igi tur conditione li ele- 
dio noftra pendcret, non poflct non cfle incerta. 

Cum vimargumenti frangcrc non polfcnt incommo- 
dis illud diiiamarc ftudcnr. 

Si ( inquiunt ) omne conditionale fit incertam , tum dternum 
Dei decrctum , defilio fio tn mandam witicndo,fuit etiamincer- 
tum , quia fendebat ex eo quod frimm homo , ex libera ejr muta- 
bili voluntate, feccarct, vel non fcccaret. R e fp 011 d c o , n on p a- 
rem, imo non ftmilem efle rationem. Nam argumentum 
propofitum inftitutum fuit dc condinoncprcefcripta , po- 
ftulata, &: in hunc fincm prxftanda , ut promiflio fit rata, 
quae confertur inillam. Hujufmodi conditionis natura 
poftulat ,ut rcm illam cui adjungitur, reddatfcmpcr in- 
ccrtam , ufquedum a&u perficiatur : hxc cnim conditio 
eftadjeffioafium fujpendens-, prouta jurifconfultis re&e lo- 
letdeflniri. Exemplum adfcrtur , & quafi parile multis 
verbis urgetur, de conditione non pracfcripta, non poftu- 
lata 

> non in hunc fincm prxftita, fed antcccdcnte folum- 

K 1 modo, 




Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



7 6 ARTICULUS PRIMUS, 

modo , ut occafione fine qua non : \\xc talis enim cft con- 
ditionalis illaratio, quam pcccatum Adami ad Chrifti 
miflionem habebat. 

Obtorto qtiafi collo, Scriptura? teftimonia per noftros 

2. propofita infuaspartes cogunt. i. Ex z. Tim.Licj.ficar- 
guunt: Soltdum Det fundamentnm^ id esi , eleffio flat ,habens 
hoc figillum , Dem novit fucs , ergo folidum eleclionis noflr£ ad 
falutcm fundamentum , fiat^ ac nititur , frtfcicntik , qua Deiu 
novitfuos>id cstfideles. Scd potius hic ingcnij luftisquam 
probatio cft. Nam i. non dicitur in tcxtu ftat fupcr & 
gillo, vclnititur figillo, vt ifti rcferunt Jcd fundamcntum 
Dei flat ,habcns bocflgillum, &cc. ita ut confiftentianonre- 
fcratur adfigillum,fcdadconftantiam Dci,poncntis hoc 
ftindamentum. 2. Ncque \oxilh,flgi/Iu?n, ullam vim ha- 
bet ad fundamcnti rationcm prarfcicntia: dcfcrendam, 
itaut illanitatur elc&io,quoniam obfignat clcctioncm. 
Nam qui credit , obflgnat qnod Dcm verax esL loh.3. 33. Fide 
tamen hominisnon nitituracftat veracitas Dci. 3. Mi- 
rum cft eos hic prxfcientiam cliccrc cx vcrbo fimplici novit, 
qui nuper non fincrentnos prxordinationem colligere ex 
ordinati , A£h 13. 48. cum tamen illic ncmo intcrpretum 
prxordinationemnonintelligat, hic vcro do&iftimi ex 
ufu Scripturx , & analyfi contcxtus pcr novit intelligunt 
tmat. 4. Sigillihujus duo funt mcmbra, novit Dominus 
quifunt fut : drabflcdat ab tniquitate , quifquis nominat nomcn 
C/;r//?/:quxdtionondebentafcmutu6 divelli in a&ufi- 
gnandi- Si igitur priore nitattir electionis fundamentum 
nititur ctiam &: altero , ld eft, receffione ab iniquitate,aut 
reformatione vitx 4 

9 \ 2. ExRom. ^.ii.probantelcdionemnitifidcquiadi. 
citur ,non ex operibw 9 fed ex vocante , id cft ( inquiunt illi ) 
ex fide. Si per fidem intelligant fidclitatem &; vcracitatem 
promittentis Dei,rede loquunttir , fed nihilin rem fuam. 
Si vero fidem velint hominis vocati,per vocantem Deum 

intelli- 



D E ELECTIONE, 



77 



ltelli 



, mentem m illis ianam,&: bonamfcdem nemo 
non dehderabit,qui vel locum infpexerit, vel audiverit 
vverba. 3. Interrogationesnonnullas adjiciuntinrme,que, 
nihil contincnt novi : Nec opus efl: ut quidquam i js repo- 
nam. Uni tamcn , aut alteri, fubijciam refponmm. Ecqttis 
unquam (rogant ) negavit Deum efie immittabilem natnra fua & 
voluntate , Scc. Refpondeo , pofl Conradum Vorftium, Vorjllusde 
Simon Epifcopius hoc quafi negaflc vid ctur. Dilput. de Deo fag. 
Voluntatc Dei. thef. 7. ubi affirmat , mtdtas varias& divcr- uz - 
fas cjfe volttiones Deit & earum aliquas certo quodam tempore de- 
fmere. Ncque fatis ccrtum cfl: , an contraritrm a Remon- 
ftrantibus hoc ipfoloco ponatur. Sic cnim quadtionem 
inftituunt : Ecquis unquam ncgavit Dcum efe immtttabilem 
natura fua &voluntAte ,conjunclis ttnacum potcntia infinita & 
folidttatc confdtj ejus. Ubi claumlam poftcriorem (conjun- 
clisuna^ ejrc. ) tam dubia itruChira formarunr, ut vcl difFe- 
rcntiam conftituatunius voluntatis ab alia ,quafiomnis 
voluntasDeipropria &libera, non conjun&am haberet 
potcntiaminnnitam &: coniilij foliditatcm,ut fitimmuta- 
bilis , fcdquxdam tantum: vel lic accipi poteft, utconfir- 
matio lit veritatis propoiita: de immutabilitate volunta- 
tis divinar. Priore fenfu videntur loquuti , quoniam ali- 
bi do&rinamlimilemhabent:ficenim Nic.Grcv.p. 2,71. 
Ttybis ceriumesi Denm multorum convcrfionem & falutcm in- 
tenderejnquibM eam non afeqttitur.Cujus fruftrationis hanc 
rcddit rationem p. quia Deus hominiconvertendo omni- 
ptentemvim adhiberenolit. EtRemonflx. hoc ipfb collo- 
quio p. $16. &: 327. Decrctum yotenter aUqtiid effcicndi- alius 
generisefle dicunt quam dccretum hominis ad fidem & 
lalutemproducendi. Utcunque hoc fuerit,argumentum 
propofitum inta&um relinquit implicatum hoc refpon- 
fum : fic enim ratio fuit,natura divina efl: immutabilis, er- 
go voluntas^necdeeftpotentia, crgo firmum confilium 
vel immutabile, &: per confequcns non pendet , quoad 

K 3 even- 



&: b< 



fid< 



7 S ARTICtlLUS PRIMUS, 
cventum , ex arbitrio hominis incerto. Pvefpondent Rc- 

monftr. 7S[aturam & voluntatem immtitabilcs efie, conjunclas 
cu?n potentiainfinita & foliditate confilij. Qu-id hoc ad argu- 
metum? Addunt infuper quiijnfereturhinc elcttionisnofir* 
certitudo?tlla aneminenegatur. Nicolaus Grevinchovius t$* 
men ex Arminiodifputat. p. 100.102. ele&ionemnon di- 
ccndam cffccertam, quia certitudoadfcientiam fpedar, 
&ele&io ad voluntatem. De vcrbis non contenderent 
virigraves,fi rcifaverent ipfi. Incertam etiam &muta~ 
bilemab ijsfieri cle&ioncm illam omnem,qux fpc&at 
advivos j&cujusfru&um, &fcnfiim, habemus in hac vi- 
ta, fatis ante monftravi. Nec dcmonftrationem apertio- 
remullam defidcrare poteft Le&or , quam eft ratiofupra 
KicoLpag. memorata : elettionis &ju(ltficationis decreta Femonfirantium 
tii* fententia funt uniformia &*conformia : fed juftificatio , eo- 
ldem pag. rumfcntentia, eft incerta &revocabilis: ergo &:ele&io. 

C A P V T XIV. 

Argumentum quartum. 
P. 110. 

Tidempra (F* I fides prtvifi, obedientia, & perfeverantia ,habendd funt 
vifamnon *J eleciionis caufc^dr conditionespr&cedane&> tum Apofioli cb- 

probatur ^ ttur HcemHS?num Dews injufim efi?) nihilhaberet coloris.Nul- 
ex refpon- ? a €Ulm fiecies inefi decreto hujufmodi , quo eliguntur jj 

fione Apo- quiautecedcnter ut credentes^ obedientes ^&perfeverantesinprA- 
fioli ad fcientiajpectantur, neque alio modo folvifct objectionem il^am 
objccl. Apofiolus 5 fi ita finfiffet , quam claram 3" evidentem rationem 
RoM'P'1+rtddeniotam eleciionis quam reprobationis> ex fide> obedientia y 
& perfcverantia > pr&vifis in quibufdam , & non in alijs. Sed 
fpeciofam objetfionem proponit Jpofiolus y & alio modo refpon- 
det. Ergo. 

Multa hic regerunt Remonftrantes : argumentum ta- 
men non labefa&ant. 

Omnes 





£4. 



DE ELECTIONE. 79 
Omnes ObjeBiones ( a)unt) non dehent efi probabiles: rudes 

* multas fingit Afofiolm Hom.i.i. 1.5. 4.^.6,7 6.1. 1. Cor.i^. 
I $1. neque ullas rationes habebant Iud&t , tale qutdobjiciendi Apo- 
\ Jlolo >quidcc~trinam fiam tanta mirs.culcrun virtute confirma- 
\ bat. Sed 1. re&e Ariftoteles moncbatolim Rhctor. lib. 
1 2. c, penr.lt. ooomp cRn t£v \?j.r>u.a>v, n Treeg ti vJj ^-yj <J rzstsr- 

Tijtyfya 7n>iei tjv ovwQ&VT.av vjy twnivfy 'ZS^oi 73 eaSg eivcct , f&j 
ttzsKug d^d tt ewV> hoc eft, Sicut in Sophifltcts dtfputationibus 
cavillatio admittitur , cum dijputat quisx dtcio fecundum quidad 
difium fimplicitur :Jic in rhetoricis cadem cst captio aprobabtli 
fecundum qutdad probabile omntno. Hsec enim illa fallacia 
efl: quam excrcentifti. Probabile dicitur illud , quodvi- 
deturita etfe ex veri limilitudine apparente: fimplicirer 
igitur probabile eft, quod cuiquc, vcl plerifque omnibus, 
ita videttir:probabilefecundumquid,77«K9?,cftqtiodali- 
qtiibus ita vidcttir , & lpeciem aliquam veritatis prse fe 
fert. Dc poftcriore hoc inftituitur argumcntum , ut ex 
^ verbis illis apparct nthtl haberet colorh : dc priore illo re- 
! fpondentRemonftrantes,atq; adeo captioscpouusquam 

* ad rem. 

2. Aliqua cx partc &: aliquorum rcfpe&u probabilia 
debent efle , qtix fibimet vir gravis dc ferius, nedtim Apo- 
ftolus,objicicndaputabit. Pcrtinetcnim addignitatcm 
& candorem difputantis , cum adveriani rationcs rcfuta- 
re vult, pugnare ij ttxvtk , P, T&(Ayi&y>iTu\v$o>ti[A$v7u. vel 
adverfusomnia , vel adverfus maxima,vel adverfus lllu- 
ftriora: fcligere ea qua? funt iviteyxTa , facilioris refutatio- 
nis,hoc Sophiftarumcfhnongravium virortim. 3. Ob- 
jedionesillarquasoccupat ApoftoIusRom.5.&:^ i.Cor. 
i)-. tantum colorem &: fpcciem fccum fcrebant, ur multo- 
rumanimos probabilitate falsa decipercnt , ficut cx locis 
qipus apparct. 4. Ilhid autcm nullam fpeciem autproba- 
(bihtatem rationis habet, quod dicxmtludtos nulUs rationes 
^abuife objiciendt fic Apofiolo miraadis claro. Ccnceditur 

enim 




Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest ttC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



*o ARTICULUS P R I M U S, 

cnimnullam hujus fa&i rationem efle juftam, fed potue- 
runt interim in di&is aliquam adferre probabilitatisfpe- 
ciem,im6veroficfemperfoIetSatanas, & ejus operarij 
dolose tam fua,quam fe,transfigurare in fpecicm& fimili- 
tudinem veri , ut efficacius deciperc poifint. Quo ver6 
major fuit Apoftoli authoritas , & do&rina firmior ,five 
exmiraculis, fivealias , eo magis putandum eft adverfa- 
riosomnesartes adhibituros fuifle , &infpeciem autfi- 
militudinem optimam fefe verfuros, cum fcntentiam cjus 
impugnatumibant. 

K^ipoftolum nihil ^vi/fcnarrant, exquoaliquo paffoprobabi- 
literpotefl inferri, Deitmefte injuftum: iniquatgitur est objecJio, 
tjr non folliciti excufanda. Iniquiflimam efle fidelcs omnes 
norunt,imo prodigiofum humani ingenij furorem,ut re- 
de Calvinus: fcd infidcii niliil magis videtur injuftum, 
quam taminaequaliter cumxqualibus agere,quamDeum 
fecifle docuiflet Apoftolus verbis proximc prxcedenti- 
bus. verf n.12.13. 

Speciem habere potuit ajunt & habuit htcobjectio ( doEirinn 
illade eleclione exjide prtvtfa non obftante) exeo quod Apofto- 
lus doctierat,fideles efte eleclos-, non operarios,& gentes ad falut em 
vocari nunca Deo, quiprius lud&osin populum adoptarat . 

Si ex hac do&rina de electione ex fide prxvisa , cum 
aliqua probabilitatc aut fpecie, poflit hacc obj e&io infer- 
ri, tum vel do&rinamillamnon docuit Apoftolus in prio- 
refaltemejuscapitispartcvcl falfum fuit, quod modo 
affirmabant Remonftrantes nihil dixifte Apoftolum ex quo 
filiquo patto probabiliter pojftt inferriDeum efte injuftum. z.In 
generali illo placito volofervare fldeles fDcum nihil omni- 
116 creatune velledicitur (Arminius contra Perk. p.196. ) 
nullam igitur injuriaminferendi fpeciem videri poteft ha- 
berc 3. Nullam injuria? fpeciem habet quod fit volen- 
ti: fed exclufio Itidasoruma Chrifto Iefu,&: fide in ipfum, 
volcntibus ipfis accidit &: cupientibus.4.Si fedus novum 

fitmere 



D E ELECTIONE. 



tr 



f\t mere conditionale,&: omnibus tam Iudans,quamGen- 
tibus xque commune ( quas fentcntia eft Remonftran* 
tiumjitaut nulla fit difparitas in elcdioneac difpcnfa- 
tione divina, antequamhomo conditionem difparcm ar- 
tulerit ; tantum hoc abefTet ab mjuftitiar fpecie, vt niliil 
aptiusexcogitari poflitad calumniam illam refutandam, 
neque opus fuiflet Apoftolo ad abfolutam Dei potcfta- 
tem tam humanam legem referre , cum fimplici expli- 
catione rei obloquentis os potuiftet obturarc. 

Bicipite quodam argumento fcntentiam illam exclu- 
dunt. qucefublimioremaliquam hujusobjecrionis ratio- 
nem reddit. Vel ( inquiunt ) inde nata?ndicendum efl objeclio- 
nemillam,quia verba Mofes ac Mahchin citaverat Paulus virfiy, 
qtt£ tamen Iud&i quotidie legebant Jine ojfenfmte yvtt quoniam 
JEfavum fic reprobatumftife docuerat, de cujrn rebus non mnltum 
laborarcnt Iudai,nec fatis tum refutata fnfeet fequentibus tllis y 
Miferebor, cujus mifertusftero,Non eft currentts,nequevolentis, 
fed Dei miferentis. Sed i. multa lcgcbant quotidieludad, 
qux tamen ad verum fcopum applicata , non pptuerunt 
audire , fine offenfione fummarcxcmpIumhabcmus.Luc. 
20.17.19. ubi Pfalmifrae verbisillisoftcnduntur, t g£^ la- 
f idcm reprobaverunt ddtfcatores , is fafius e(l caput angnli 
AcT:.i8.i) ubiEfaia: propheciamaudire ndnfuftinuifiedi- 
cuntur , fed digreffi fiutcum Paulus tlludverbttm dtxtfset. 
1. Non tam de Efaui perfona folliciti fuerunt incrcduli 
Iudxi , quam dc femctipfis, ncc tam de fc, quam de totius 
humanigeneris conditionc, quamnimis ab Apoftolode- 
primi, &Dei arbitrio fubjiciputabant,perargumentum 
Apoftoli,deelecT:ionedivina, humanis omnibus operi- 
buspriorc,Iacobi & Efaui exemplis tamilluftratum,quam 
confirmatum. 3. Rumtatio illa, quamopponit Apofto- 
lus.verf.15. 16. abundefu.mcitadftabiliendos fideles,ne 
obje&ationibushujufmodiabripiantur, atque etiamad 
retundcndam fuperbiam aliorum , qui nondum Pha- 

L raonis 



4' 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



8r ARTICULUS PRIMUS, 

raonis afTumpfcrunt fibi verba, *ft Iehova? 

Duo adnotant in hujus argumenti fine. i. DoBrinam 
qttam tradtmt illi omnem excttfationcm reprobis atferre ,at pro- 
inde ju(lam><zquam , & veram e(Je. i. St non rejeflifint reprobi 
propter prtvifitm infidelitatem , rattonem illam exponi fibi ctt- 
piunt y qtta tollipotejl omnis excufatio. 

Relp. i. Inhrmanimis eftratio ab excufationefublata 
ex rei cujuflihetfuppofitione , ad ejus a:quitatem gene- 
ralcm > ac veritatem etianx Si in ftatum integrum omnes 
homincs reftituerentur , &c quidam dclerercnt eum de- 
nuo, coquenominercjicerentur,nonne habercnt lllide 
quoqucrcrcnturfnonfcquitur tameidcircohoca^quum, 
juftum, ac verum etiam eile. z. ^Equum hoc homini 
videri poteft , ita ut non habcat ipfe,de quo conqueratur, 
&Deointcrim iniquum& conqucrendi matcna in illa 
faltcm parte , qua fidcles ab infidclibus difccrnentcm 
caufam propriam & primam , non Dci , fcd hominis ele- 
ftioni dcfcrret. 3. Hoc unum fufficit ad excufationem 
omnem tollendam ab homine , quod nihil unquam pati- 
tur, nifi dxpeccato : nec pcccat, niii ex voluntate% 



Ekctio- 
nem non 
eljeexprt- 

rifajide* 
vd cvndi- 
tion*tam> 
tptid fides 
fendet 4 
fola Dei 



Capvt XV. 
<±Argumentum quintum. 
P. 123. 

Sleleciio fitconditionata^ re/peffu fideifattarfr&ftatio hujus 
conditionls pendetvela fola Dei gratia > vel a folo hominis ar- 
bitrioy velpartim a Dei gratia y partim ab hominis arbitrio : fed 
non pendet aut prorfm aut partim ex hominis arbttrio , ergo afolo 
Deopendet\ac proinde elettio non efl conditionata refpettu caufa* 
rum & conditionttm prxcedanearttm. 

Obfervant hic imprimisRemonftrantes contradiciionem 
meram inveniri inter priw, quo dtcitur ,fielecli$ fit conditionti- 
lis pendet vela Deigratta, &c. &pofierms ) quo dicitur, fi eletfifi 

folitm 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



k 
... 

:ii.r, 
M 

m I 



DE ELECTIONE. 

folumaDci grattapendet eam non efte conditiortalem: hte (in- 
£ quiunt) fiunt plane contradifloria. 

Sed contradi&io hxc partim fi&a eft a Remonftranti- 
■ bus,partim exipfbrum verbis defumpta. Nam t. non di- 
citurin argumento ,ftelcciiofit condittonata, aw,id eft,ele- 
i\ionempendcrevel a Deigratia feU, &:c. fed fic/ccJio fit con- 
ditionata,tumillam conditionem pendere, vela fola Dci gratia, 
&c. neque dicitur in pofteriore parte ,fieleclio exfiola Dei 
gratia pendet, eam non efie conditionata?n. Sedy? fidesex fiolo 
Deopendet, tumelctlionem non efise conditiovatam rejpeciu cau- 
farum ant conditionum pr&cedanearum. Contradicliio eftafnr- 
matio & negatio axiomatis ejufdem. Hic autem varia 
iiintaxiomata, contradi&ioigitur nulla. z. Contradi- 
ctionemquam formaruntngnofccredebentutfuam ; id- 
que duplici nomine. Nam eledioncm conditionalem 
3 efle ncgant , & fidem interim cle&ionis conditioncm efic 
t volunt: fidemetiamameraDei gratia provenirc dicunt, 

1 & a Deo tamen ut conditioncm prarccdaneam rcquiri, ut 
( tn gratiamnobifcumredirepoflit,vel cxgratianosprofuis 

2 agnofcat. 

Cartera quce huc adfcruntur vcl prius cxaminata fue- 
■unt, velad thefin quartam, ut ad propriam fcdem, funt 
rcfercnda. 

Ex Catechefi & Confeflione hujufmodi formatum eft Dottrina 
argumentum. Siftdesfit frucius Spiritm, tum etiam eftele&io- Confcffio- 
nisfructus. Spiritus enirn ipfius donatio eft firuclm eleciionis. nis& Ca- 
\.?et.\.y Gal.4.6. Ioh.\$.\j. Sed fides efl firucim Spiritm. Gal. cbefeosBel 
5. iz. Catech. qutft. i\. 6^. Confiefis. Art.\6. Ergo<*/? ch'citonis^ udecau 
etiamfruclm. Argumcntum hoc non difputationislegefol-^ Eldfl °- 
vitur a Remonftrantibus , partem aliquam negando,aut m ' 
diftinguendo,fcdin porriunculas quafdam fcinditur , ut 
eo facilius impugnari poflit. 1. Novam rationem formant 
c ad hunc modum: Quidquid Spiritm Sancim operatur m nobis, 
!i dr Sptritmfruttus eft t tdemeft firucim elcciionis:Spiritm autem 

L 2. efficit 



S 4 ARTIGULUS P R I M U S, 

cfjicit fdem>& ifla eftfruttw Spintus : ergo. Hujus autcm Syl- 
logifmi propofiticnem ncgandam elfe ptitant, quia fru- 
£his qtiidam Spiritus funt ali>s cum cle&is communes. 
Heb. 6.4.5. Sed. 1. fru&tis radiccm arguit,& frtt&us Spiri- 
tus,Spirittimnotatinhabitantcm, vivificantem, ac radi* 
ces agentem in illo corde > ubi oritur illc fru&us. Com- 
munes igitur dotes, quamvis efFeelafint Spiritus, fru&us 
tamcn cjus non funt diccndi,nec proprie cftc&a Spiritus 
lan&i , vcl fan&ificantis , qua tahs : quia tcmporanj illi 
nunquam radiccmhabcbantinfc. Luc. 8.13, 2. Fideselc* 
clorum, viva, fola, conftans, alia rationc > alioquc propo- 
fito fl uit a Spiritu , quam evanida llla , qux carteris com- 
municatur: unde illa prarditi ?wtf//dicuntur,pcculiari ra- 
tione >fecundum propojitum. Rom.8. 28. 

Spiritusjx) pjttj aaopttouis in flios ab infdelibus non recipitur> 
fed a fidebelibus , non jequttur tamen hunc Jpiritum ejfe elcctionis 
fruttunr.quwtam qut credunteleclijunt ad fdittem & perftdcm 
ftlij Dcifatti. Imd vero. 1. vel iftinc fcquitur, fi fidclcs cli- 
gantur primo, & dein filij Dci fiant , tum filiatio , &: fpi- 
tus filiationis, vel adoptionis , cft clcclionis illius frtictus. 
Vcl enimintcrceditaliquid, incerfidem &: clc&ionem, 
itaut fidclium omnitim, & femper , non fit elcctio, vel 
cle&ionem illam fidelium fpirittis filiorum ut fru&us cjus 
necefte eft ut infequatur, 2. Spirittis antecedit fidem, 
utcaufa effc&um. Gal.5.22. SedSpiritum ipfum adoptio 
quaxiam in filios prarccdit, quoniam filij eflis^ Deus n uobis de- 
dit fpiritum. Gal.4.6". adoptione vcro illa, qux in tempc- 
*c fit,ele&ionemprioremeffe ,&Rcmonftranteshoc ip- 
lo refponfo concedunt, & res ipfa docct fatis clare :nc- 
mo enimhominum prius arrogat extrancum aliquem in 
filitim, & dein eligit. Prxpofterum hoc efle tam leges, 
qtiam mores humani teftantur, fcd prius cligtintur adop- 
tandi 3 tum vero pollea in ftatum filiorum cooptari fb- 
lent. SicDeus nobifcumcx abundanti fua mifericordia, 

primd 



loj 

m 

tk f 



DE ELECTIONE. t s 

primd eligitinfilios, quadamasterna, tumper Spiritum 
regignit , unde fides &: fpes exoritur viva. i. Pet. i. 3. Fal- 
luntur igitur, aut fallunt Remonftrantes cum duos iftos 
locos ( Gal. 4. 6. 1. Pet. 1. 3. ) nihil ipfis adverfarij con- 
tendunt. 

Id vero quod fequitur non pofTum fatis mirari. Quoad confejfio- 
Confcftionem ( aj unt ) Art. 16. tlla eH pro nobis, ut in argumen- nu Articu- 
tis mftris fetfpkut oftmdimm , quocirca & nos paratifumpu pa- hts deci- 
lam fcribcrc (fr fiubfcribere , quodfratreshic flatuunt, nempc ele- mus f ex ~ 
ftionem efie in Chrifto fiaclam , nulla operum nofirorum habita m an f a ~ 
rationc. Nam. 1. operabona conditionis illius non mini- VMt 
mam eflc partcm, quam ifti prxrequifitam cffc dicunt , ut mon * U 
clcctiofequatur,tam dilucidc probavi fupra, in confti- 
tutionc cmlCx & ad Arg. 2. partis hujus fecundcc: utpudor 
planc fit, cos hi»dcnuo id fruftra diffimulantes vidcre. 
2. Quumperfpicuc fc oftendiflc dicuntin argumcntis, 
articulum iftum pro fc £icere;oftendimtperfpicue fcnon 
multum habcre penfi quid dicant , modo id caufcprofit. 
Nihil enim ibi oftendunt prabando ; fed nude tantum af- 
firmant. ^uicquid in articulo continetur de mificricordia 
ftitia, & deelcclioncin Chrifto,fine rcfipcctu operum,fujfra^ari 
cmninofiententitfiu } p.ji. Satisetiam pcrfpicue probatur 
articulumiftum contra illos vclmaxime facere;hocargu- 
mento. Totaliberatioapeccato &perdirione fru&useft 
' ele&ionis: id Confeffio aperte docet: fed vocatio efficax 
6c converfio adfidcm &obedientiam vcram,cft pars,vel 
gradus ,liberationis illius,autrefurrectionisa peccato&: 
morte -.hocomnibus Chriftianiseftetiam in confcffo:er- 
go vocatio crficax & confeflio ad fidem eft ele&ionis fru- 
arus. 3. Hanc ipfam Confeffionis hujus partem , quam 
hic pro fefacere non verentur arfirmarc,eft ubi damnant 
ijdem , ut verbo contrariam ,& pictati noxiam. Sic cnim 
p.7.8. fecundamillam fentcntiam quamdamnant;propo- 
i nunt,(utampIificationibusillisremotis,r-uas ad invidiam 

L 3 intrufe- 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



S£ ARTICULUS PRIMUS, 

intrnferunti]li) nihil aliud contineat, quamhujus articu- 
li mcntcm. Sic enim articulus ab ijs damnatus docet,ie- 
pofitis redundantijs illis, qua* ab illius dogmatis defenib- 
ribus,non magis adhiberi folentin explicatione icnten- 
tix , quam ab ipfa Confeflione ; Deum in decreto fuo fpetfajfe 
genus humanum , ut in peccato corrttptum , acproinde maledi&io- 
nis reum , ex quo lapft & damnatior.e decrevit aliquos adojlen- 
dendam fuam mifencordiam ex gratiaredimere ac fervare , alios 
vero in maledittione , jufto fuojudicio , ad jttftitu fu<t manifefta- 
tionem relinquere. Hxc illa fententia eft.quam exprofeflb 
impugnantrintermifccntquidemaliquid de Infannbus, 
quod tamenalienum efle Arminius ipfe videbat , arque 
adebomifitin declarationeopinionis ejufde.Declar.fent. 
p-45.Aliquid etiam fubjungunt de fidei &: iafidelitatis 
nullo habito refpe£tu ; quod falsb noftris»impingitur: nifi 
caufa; vel rationis antecedentis intelligant refpcclrum. 
Sententiasdamnatx fummam vcram defcripfi : jam Con- 
feflionemaudiamusillam, quam pro fe facere dicunt in 
oppugnation e fenten tix prio r i s : Credimm Denmpoftqttam 
tota Adamifobolesinperditionem & exttium,primihominis cttl- 
f>a,pr<ecipitatafuit ,/eipftm talem demonftrajfe , qualis eft reve- 
ra, &mifericordem,ey'juftum:mifericordemqiiidem, eos dam- 
natione ejr interittt liberando , ejr fervando , quos in aterno ftto 
conftlio ,pro gratuitafua bonitateper Iefum Chriftttm , Domtnum 
noftrttm elegit, abfque ttllo cperttm ipforum refpecitt tjttftum vero, 
tliosinillo ftto lapfu ejr perditione relinquendo ,in quemfefeipft 
fr&cipites dederunt. Conferat \\xc Ledor cum prioribus 
illis , & facilc videbit , neque Remonftranres ( in ifta fal- 
tem parte ) favere Confeflioni, neque Confeffionem illis. 



ARTI- 



<>tlC!]. 



*.entfli, 



ARTICULUS SECUNDUS, 



D E 



REDEMPTIONE 

VNIVERSALI. 



mm 



pi 




C A P V T I. 

Statits qu&jlionis eruitur. 

H ES IS hxc his vcrbis exprimicur a Rc- 
monftrantibus : Proinde Ieftts Chriftm pro om- 
nibus ac fwgulis mortum cft : atque id ita qutdem^ 
utomnibm per mortemCrucis reconciliationemejr 
peccatoru remifftonem impetrarif.ea tamcn con- 
ditione,nt nemo illapeccatornm rcmijftonefruatur,pr*ter homi* 
nemjidelem. Ioh. z.16. r.Ioh.2.2. Quod primum ac pri- 
marium eft in ifta thcil , Chriftum ejje mortuum pro omntbm 
ac fmgulis ,hocvel ficaccipi poteft & folet, utpotentiam 
&: valorem huj us mortis defignet , fufficientem fcilicet &: 
idoneam , omnibus , & fingulis hominibus falvandis : quo 
fenfu a noftris agnofcitur. Vclfic,ut adum ejus notet 
&: effici entiamaliquamad omnes ac iingulos indifYeren- 
ter fpe&antem,partimex morteChrifti caufatam, par- 
im mortemipiam caufmtcm , id quod Rcmonftrantes 
hic intelligunt, &impugnantNoftri.Inter valoremenim 
ufficientem, &: actualem efficaciam nullum datur me 
ium. ACtum autem&: efficientiamhanc,vel in homini- 
us iplis omnibus &: fingulis produci putandum eft, velin 
k eo folo. In hominibus cftapplicatio ad perceptionem re- 
conciliationis & falutis : in Deo aut impetratio eft , nefcio 
^ua^aut ej us & applicationis intentio. Utrum horum iit, 
uod mortisChrifti vi ad omnes & fingulos Remonftraa- 
es extendunt, ( quamvis bene Jibi inter fefe de hac re conve- 

nm 




SS ARTICULUS SECUNDUS, 

4.97. nire dicunt ) vel fcriptis adhuc non fatis explicarunt , vcl 
tarditati noftrse veniam faltem dabunt ipero , quumhadi- 
tationis rationem audiverint. 
v Salutem ipfam aut vitam xtemam omnibus & fingulis 

fbJnres aftu donari , non affirmabunt. Sed 1. fant inter eos non- 
docereom-nn\[i,<\\xiuniverfiumgenus humanum in Yeconciliationis gra- 
nes&fin- tiam affumptum ejfe doccnt. Sunt verba Borrei apud Ar- 
gulos ho- miniuminRefp. adArt.31. Art. 13.14. quibus rriedicinam 
mines in acm ibere ftudet Iohannes Arnoldi in refponfione ad no- 
monc% ~ tasBogermannipart.i. p.233. fedplane miferam. Senfiuse 
hattonts ^ in( j Uit j omnes kactcnusa Deo in gratiam adfiumptosefje ,utfie- 
®fa*™dwcumillisinierttrf 

' narepojfctfubconditionefidei gratiam obtulit. Sed aliud om- 
nittd eft quod ibi docetur a Borrco,illam enim aflumptio- 
nem omnium in gratiam deiignat apcrte , qua: nihil aliud 
requiritadfaltitem confummatam , vcl remiflionem pec- 
catorum omnium,qiiamperfiftentiamfolam , illam qua: 
per fefe valet acfatis eft adfalutem infantium omnium 8c 
ungulorum. Ha;oenimeft concltifio Borrchomnesomniun» 
qentium infantes ,morientes fine peccatis actualtbus, fihos efie. 
"Ratiocft, qnia Deus univerfium genus humanum in reconcilia- 
tionis gratiamafifumpfierit, & cumAdamo omnibufiqueejuspojte- 
ris in eo,fiedus gratu iniverit , in quo remififiionem peccatorum 
ommumpolhcetur, quotquot inillo fiedere perflabunt,& adverfiu 
hoc non pr&varicabuntur. Neque vitari hoc poteft a Remon- 
ftrantibusullo modo,quum infanres omncs 6c fingulos 
in coftatu collocant, ut migrantes cx hac vita,priufquam 
adufum rationis acceflerint , faltitem habeant certam, 
quin aut immunes eos ab omni peccato ftatuunt, 8c abfqi 
Chrifto falvari,vel Chriftum i js omnibus applicari dicanr, 
unde peccati reatu remoto , in gratiam rccipiuntut 8c 
actualem & falutiferam. Univerfalem ctiam aliquam ap- 
plicationem efleChriftiad omnes &: fingulos mortales, 
clariflimc videntur in eo doccre ,quodgratiam aliquam 

fuf- 



■ 



•m «; 



in 



D E REDEMPTIONE. 8<> 

fufficientemomnibus&lingulis communicari docent ut 
univerfalem , vel enim gratiam illam a Chrifto feparari 
neceflario dicendum eft illis , quod Chriftianotum non 
ferentaures, vel Chriftum cum gratia, modo 6c gradu 
aliquo , omnibus etiam & finguliscommunicari. 

Quod attinet ad a&us divinos , i. Intentioncm abfb- ** 
lutam Chrifti adfalutem, vcl omnibus & fingulis, J^^SIJ^ 
quibufdam applicandi, ex Chrifti mortc ormndam efle, tl0 Dei m 
nonnegant folum Remonftranrcs, fcd eam non magis tradend» 
cum applicationis conditionata natura. conlentire,quam Ftlmm m 
ignem cumaqua dicunt. z. Conditionatamhancinten- tnortem. 
tionemfalvandi, nequc deftinationem Clirifti ad mor- Kmlfag. 
tem anteccdcrc, neque mortis ipfius finem proprium fta- 
tuunt, vel effedumdiredum. Imo Chrifto jam mortuo 
Deum finem fuum aflequutum fuifle dicunt, &c a&ionem 
illam in fefe completam ac integram fuifle , quamvis illa 
poftea nonapplicareturcuiquam. Deo enim jam Chri- 
ftomortuointegrumfuifle dicunt,vel applicare vel non 
applicare. Hxcomnia clarefatis continentur in ordine 
dccretorum , quem Arminius conftituit , quo Chriftum DccUr. p. 
cruci deftinatum vult , antequam de falvandis per cum, ^7. 
vcl in gcnere , vel in fpecie , vcl abfoiutc, vel conditiona- 
tc , quidquam omnino ftatutum fuerit a Deo. Sed cla- 
rius & exprefsiis a Nicolao Grcvinchovio proponuntur 
pag. 8. 9. 12.13. Adeo utDeumincertumfaciat,quumFi- 
lium fuum deftinabat morti , utrum quifquam hominum 
falvuspereum evaderet,necnc: &c Chrifto jam mortuo 
mortales tamcn omncs perite potuifle contendat. 3. So- 
la jamreftat impetratio , eaque folitaria, nonab applica- 
tione tantum fejun&a , fed Sc ab intentione cjus , fivc ab- Quid Re- 
foluta, five conditionata. Hxc autem qualis fuerit, ope- mo »ft' 
rxpretiumeritimprimis audire. Quando dicimus (ajunt^ r m ? c " 
Remonftrantes pag.iyz.)chrijlum omnibus remijfonem ptc- "^™'* 
catorumimpctraffe,fententianoflra esl , Chrifium Dei jttfiitut ' „ anu 

M fatisfa- 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



9 9 ARTICULUS SECUNDUS, 

fatisfacientem y hoc ejfetifie, utDeus fincjuftiti& fn& Ufione y ho- 
minipeccatorijanuamiterum aperuerit grati<efu<c y quamvisnc- 
mo adillius gratid communionem esi ingrejfurus^ntfi per fidem. 
Sed li phrafis haec {januam gratU aperire) non minus du- 
bia videtur, quam eft res ipTa> cuj us naturam nobis expli- 
caredebet. Nondum enim liquet in quo veftibulo col- 
locanthanc januam gratia: Remonftrantes,titrumin vo- 
luntatisa&ualiquo, aninpotentia foIaDei. In volunta- 
tcdivina locumipfi nullum relinquitNicolaus,quumil- 
lamintegram &liberrimam adhuc manfifle dicit,jam im- 
petratione pera&a, gratise applicationem vellc vel non 
velle, & fub quacunque vellet conditione. Non igitur ef- 
ficithoc Chrifti fatisfa&io, ut hxc janua bencvolentise 
divinse aperiatur nobis. Potentia reftat , ubi fufpenfos 
nos hserere non finit. Nicol. Grevinch. fux fuorumque 
. mentis optimus interpres , Finis impetrationis hic fuit,ut 
Deus non obflante jufiitia fua, peccatoremfalvarcpoffet y &pcc- 
cator non obfiante peccatofalvari. Hanc igitur januam gra- 
tia^impctrationis &c mortis Chrifti effe&um unicum exi- 
ftere faciunt , in potentia maxime remota , qua Deus 
poflit, fi velit , in gratise ftatum nos rcftituere. Non magis 
igitur dicenduseft Chriftus(exhorumfententia ) impc- 
trafle falutem fidelibus,quamoperarijs rtampotuitenim 
Deus,Nicolao Grevinchoviojudice, pag.4.5. hanccon- 
ditionem prxfcribere falvandis , quam illam. Non magis 
Deusaperuitgrati^januam propterChriftum^quampro- 
pter femet ipfum plurimos condidit mundos: potcft enim 
& hoc. Annon prceclare fentiunt ifti de mortis Chrifti 
cffe&o, &reconciliationenoftricum Deo, cujus digni- 
tatem a noftris minutam efle qucruntur. i. Hincetiam 
obfervandumaccedit, rem impetratam perClirifti mor- 
tem ex Remonftrantium placitis non efle proprie , vel fa- 
lutemnoftram, vel gratiamnobis falutarem ,fedliberta- 
tem & potcftatem Dei ; non tam Deum nobis hoc mcdio 

recon- 



m 

m 



D E REDEMPTIONE. 



.^1 



: I 



rcconciliatum fuifle, quamDeo libcrtatem &:pocefta- 
temillam conciliatam , qua velle jam & cfficcre potuit, 
quod ante ne velle quidem poterat : funt verba Nicola i. p.9. 
Neque patitur fane aut vocis ratio , aut a&ionis hujuf 
modinatura, utilludnobis impetrari dicaturpcr Ckri- 
fftimortem, quod mortehacperadanonfuit ullo modo 
inoftrum. Quod meritis impetratur , id ftatim ipfi debc- 
tur,vel jure & habitudine rclationis ejus eft,cui per illud 
mcntumparatur. Rom.4.4. Quod precibus impetratur, 
illud ftatim ad eos pertinct, quorum caufam preces age- 
banc.i.Ioh.3.2,1. Sivecxmcrico,iivecxgraria fit adjudi- 
catum: quidquid impctratur, ftatim conceditur &c ccdit 
inejus bonum, cujus res agitur. At vero nihil falutis, 
graticenihil cuiquam hominum creatu.m fuit per mor- 
temChrifti(fiaudiendifintRemonftrantesj ita ut im- 
mediate poft, & vi ejus ,in fuis illudnumcrare poflit bo- 
nis,aut dicere ialus eft mea , mecum in gratiam jam re- 
dijtDominus, .Namcum integra jam &: complctafuic 
oblatio Chrifti , fieri potuiiTe docet Nicolaus , uc nemi- 
ni vclfalus, vel gratia adjudicaretur unquam, ncc un- 
2 quamadjudicatas eas fuiirc,nevel conditionalitcr qui- 
dcm.ni/i exnovo &libero dccreto poft Chrifti mortem, 
non neceflario fequente. Sic igitur hxc bona nobis im- 
| pctrari dicunt,ut patrari nobis ncgent. Impetrationem 
) fine patratione aut conceffione finxerunt , cum tamen 
impetratum refcriptum vocatur in jure , quando illud 
: Supplicans obtinuit: utconcedere ad Principem rcfcra- 
tur,impetrare ad partem, fcd impetracio nulla flt linc 
conceflione,nec rclatumullofine correlato. Imo vero 
ut metaphoram pcrfcquamur ab ipfis clectam , cxli ja- 
nua vocatur , per limilitudinem ad janux fruclum (' qui 
^ i eft vel impedircvel expcditam reddcre penetracionem 
'I I interiorum )^ ruitioriis divina: confecutionem,itautape- 
• i rirc cxli januarn , eft cxpedicam tacere confequucionem 



M 



beacio 



3- 

An Re- 

monftr. 

ftatuant 

ttiam im- 

ftjs & in- 

ftdelibus 

impetra- 

tam re- 

vrijfwnem 

peccato- 

tum. 



5,1 ARTICULUS SECUNDUS, 

beatitudinis aeternae, id eft , toliere peccatuni quoad rea- 
tum,& pxnamomnem. Claufio enim regni cadorum, 
non aliter fit, quamper obftacultim &: peflulum pecca- 
ti, quo impedimur a cado, atque adco non aperitur ja- 
nua nifipeccato fublato , a Dei (cilicct confpe&u , non 
quoad poteftatem , fed quoad voluntatem in Chrifto j am 
placatam, &: applicationem talem qualis in Deo ipfo con- 
fiftere poteft , nobis adhuc non a&ti commtinicata. 

Quum impetrationcm hanc per Chrifti mortem omni- 
bus &: fingtilis factam cfle docent, mirtim eft eos tam 
segre ferrc ( pag.i70.i7i.)impios,infideles,&: impxniten- 
tes , pari jureinter eos numerari , quibus remiflionempec- 
catorum impetratam eflc per Chriftum tradtint.Annon 
majus continet minus? Quidqtiamne dc genere pr^dica- 
tur, quod non convenitctiam fpecicbtis fmgulis, aut cui- 
vis ejtisparti? Velintcr omncs&: iingulosnullos impios, 
autinfideles,inveniri concedent? Nihil horum caufan- 
tur \ tres quatuorve tamen rationes allegantjqtiibus pro- 
bare vellent injtiriam fibi factam per fratrtim errorem, 
dum illud ipfis impingunt , quod non cft ipforum. i. K[ulU 
in thefi mentio fit de infidelibus & imfmitentibus. Quafi no- 
ftris nihil impingatur ab ipfis, nifi qttod in thefibus no- 
ftris exprcfse ponatur. Inhac ipsa refponfione abfurde 
ipfis imputari dicunt, quod Chrifttim pro fidelibus , &: in- 
fidelibus,qtia talibtis , morttium efle dicunt, quum ta- 
men limitationis i\\ius(qua talibu>$)x\\\\\\ fa£ta fit mentio in 
propofitioneNoftroru,quafi vero nihil in thefi contineri 
poflit, nifimentio ejtis nominatim fiat. i. NulUfitcollatio 
in thefi inter fideles dr infideles, qnafi farisejfentjuris^ quoadre- 
demptionemper Chrifium. Scd nota eft regula juris, non efle 
diftinguendum , ubilcxnon diftinguit. Quum igiturin- 
differenter &indifcriminatim ad omnes , & fingtilos,im- 
petrationem illam pcrtinerc doccnt in thefi,qtiis non pa- 
re* omnesconftituidiceret,&: jurisxqualis? $.Cumpajfio 

drmors 



DE REDEMPTIONE. 9$ 

& mors antecodant ordineipfam fidem , ejr infidelitatem r exifli- 
% mant abfurdum die~lu-> Chriflum pro fdelibm velinfidelibm (qiui 
\ talibm ) mortuum ejfe. §fua talibm^ ambigue &c inepte infe- 
iritur:c£terafilint abfurda,quidfiet Scripturx, qua: ex- 
] prefse dicit Chriftum fuam animam ponere pro ovibus. 
) iiiis , Ioh.io.ii. id eft, (ut Remonftrantes interpretantur 
pag. 95. ) pro fidelibmi Nec obftat quidquam illud quod 
mors Chrifti fidem ordineantecedit.-moricnim dicitur 
pro fidelibus , id eft, ijs qui fideles futuri funt, ficut aperte 
liquetex Ephef.^.z^.ubi femet expofuiiTc ChriftusproEc- 
clcfia dicitur,cum tamcn Ecclcfiavimortis illius exiftat. 
SicHeb. 1. 14. Angeli dicuntur minifterij causaemitti 
proptcr cos qui falutls h&redes erunt, Neque finit nos pie- 
tas crederercdemptionem a Chrifto factam nihil omni- 
nd valcre , aut ad infideli tatem hominum tollcndam , aut 
ad fidclium abolenda peccata, quorum utrumque tamen 
concedendum efie vidctur, fi fimpliciciter hoc admitta- 
tur, neque pro fidelibus reque pro infidelibus mortuum 
fuiflc Chriftum.Prrcterea cum Chrifti jamanimamfuam 
ponentis confilium&: inrentioncm hancfuilTe docenr,ut 
ipfum Pharaonem,& dudum ad gehennam damnatos, 
aeque rcdimeretac Apoftolos tunc viventes, (quodNi- 
col.nonobfcure facitp. 46.47. ) neceuarium videtur,ut 
ad infideles etiam beneficium iftud extendant. Sed efto, 
fubabfurda fithsec comparatio, &refponfio vcra ,necpr& 
fidehbm, necpro infidelibus mortuum efje Chn(lum y hoct2.mci\ 
mde fequetur,quod modo rejectumvidimtis, seque pro 
infidelibus , ac pro fidelibus oblationem hanc fadam 
fuifle,nam inter non entia nulii funt difpares qua/itita- 
tis gradus. 

Fallax eft & captiofa circumfcriptio illa verborum , 
quaminarticulo pofuerunt primo, ea tamen conditione , ut 
ncmo tlla peccatorttm remifftone reipfa fruatur prater hominem 
M^j&reponuntiterumin impetrationis defcriptione 

M 3 p. 17*.) 



DecUr. 
llridem. 



94 ARTICULUS SECUNDUS, 

( p. I7 2, ) nemo adillius gratu communioncm est in- 

grefiurus nifi per fidem. Nam 1. in redemptionis decreto 
nihilinveniturquodconditionemhujufmodi fapit : abfio- 
lutum eft hoc decretum , vel Arminio tefte, nec ullus in 
eo locus eflepoteft fidei aut conditionispoftulatx , cum 
nonfit prxfcripta fides , aut cum falute connexa ( ex Ar- 
minij fententia) antefecundum illud momentum , quo 
fervare fideles decrevifleDeum dicit,.cum prius ordine 
Filiumfuum pofuifletin Mediatorem& Rcdemptorem, 
quod eft primidecreti. Abfoluta igitur, non conditio- 
naliscft reconciliatioilla,quia cxtriniecus,nonex impe- 
trationis decrcto,conditio accedit. 2. Illam fententiam 
apcrte prac fe ferunt hxc vcrba , fi cum praxcdentibus 

• con)\.\ng&nt\ir ,impetravit Cbrifius omnibus reconciliationem 
dr remiffionem, fiedea conditione,ejrc.quam repudiabant Re- 
monftrantes nupcr, quafi non fiiam : omnesnempe ejr fin- 
gulos refiitutos efie in ftatumgratix: ex Dei fcilicet parte a&i- 
va,donatione, vel inftitutione, quamvis nonacrualipof- 
fcflione vcl receptione pafliva.-ita ut talis difterentia fit 
inter redemptionem & juftificationem, ac falutem, qua- 
lis eft inter hsereditatem , & hacrcditatis immiflionem 
vel aditionem , vcl inter delatam &aditam hasredira- 
tem : inftituitur quis ha:resnondum forte natus , filius 
pofthumus , vel nepos , &c. adit e tamen vcl capcfcere 
non poteft haereditatem , vel immifcere fe ei nifipoft- 
quamnatus fucrit. Sic Deus olim Abrahami velpromit 
fionis filios hasredes inftituit fuos. Gcn. 17. 8. hcercdita- 
tcm tamen capefcerenequeunt nifi a&u credcntes. Hoc 
fi depmnibus & fingulis mortalibus Remonftrantes af- 

• firment (quod liquido fatis faciunt) tum omncs &: fin- 
gulos non femel tantum in gratiam reccptos ex parte 
Dei , fed Sc ej us tandem bencficio frui, & perpctuo in ea- 
dem permancre, necefle eft concedant, nifi Chrifti Iefu 
teftamentum refcindi aliquando putent aut revocari. 

Refcri- 




M 



WH 



DE REDEMPTIONE. 95 
Refcriptum enim illud quod eft dereconciliatione, cum 
legitime fit impetratum,non poteft unquam rej ici aut re- 
probari, quia omni nititur veritate , neque obreptionis, 
neque fubreptionis exceptionibusobnoxium. Neque vi- 
deolane quomodohoc incommedum devitari poflit, ab 
ijs, qui reconci Jiationem & peccatorum remillionem om- 
nibus ejr fwgulls propne impetratam efie contendunt. Si enim 
fitomnibusimpetrata,neccfieetiameft ut aliquo modo 
concdfa fit atque donata : largitio femper vel conceflio 
impetrationem iftiufmodi non comitatur foIum,fed con- 
ftituitetiam &: perficitvi quadam relationis,etiam antc 
mutuam acceptationem feu X^o^otnccv. Ius &proprietas 
doni exdonantis beneficalargitione refultat: acciperet ' 
alias non fuum donatarius omnis , quum rem donatam 
tencret: quamvis non defuit etiani,qui reconciliationem 
donatam nomine agcepit noftro, Chriftus videlicet no- 
fter advocatus. Nec juvat dicere donationem hanc cum 
certo modo , certaque lege &: conditione fieri , nam ( ut 
non repetam iftic , rcdemptionis decretum abfolutum 
efle,non conditionatum ) etiam in donatione modali, 
conditio vel caufa fequens intelligi femper debet , non 
prxcedens , quia tunc eflet remuneratio potius, quam 
donatio. Donatio femper in praefentia valet, quamvis ef- 
fedum ejus,.velpoueflio doni, ex conditione nonnun- 
quam fufpendi folet. Donatam igitur hoc pa&o , & gra- 
tiam& falutem omnes & fingulihabent, quamvis dona- 
txrei poftelfionem non habent ante fidem, Talemdo- 
nationem cxleftis patria* omnibus & fingulis fa&am eifc 
docent , qualem terreftrem olim habuit Abrahami fe- 
men. Gen.15.18. Semini tuo dedi terramhanc. Modum & le- 
gem annexam ibi videmus ,peregrini erunt in terra aliena) 
quadringentos annos. Donatio tamen abfoluta fuit, & in 
pra?fentia fa&a , quamvis executio ejusin quadringente- 
iimum annum dilata fuit, nec ingremYunt , aut frueban- 

tur 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



9 * ARTICULUJ SECUNDUS, 
tur illa terra,nifi per fidem. Heb. 3. & 4. Hoc ipfum eft 
quod in Remonftrantium verbis innuitur , quum nihil ad 
fruitionem & communionem gratiae ,velfalutisimpetra- 
tx, defiderari docent amplius , praeter ingrefum perfdem 
in janmmprinf afertam. Non opus eft igitur ut januam ali- 
quam aperiat ultra Dcus per reconciliationem novam a 
parte fua.-hocfemcl omnibusimpetratum fuit per Chri- 
ftum : ingrediantur tantumqui volunt,& ftatim fruentur, 
autfiita videtur , pofiunt etiam repudiare. 
Summa Huc igitur tandem redit controverfiae hujus fumma. 
hujut con- 1# Utrum in morte Chrifti ralis impetratio fit , qua- nul- 
troverfu. j am a pph ca tionem aut intentionem applicandi propofi- 
tam habet, utpropriumfuumfinemf z. An impetratio 
hxc xque &: indifcriminatim , quoad confilium Dei , & 
Chrifti propofitum,ad omnes &r fingulos mortalcs perti- 
neatf 3. An non omnes illi quibus.Chrifti mors inten- 
debatur, applicatam eamhabucrint coram Dco, vel ex 
parte Dei.ejufque donationis vel dcftinationis xtcmx, 
itaut adualis applicatio certo iequatur exindefuotem- 
pore. Remonftrantes 1. Dcumfuum Filium morti defti- 
naffe dicunt, antequam faluti quemquam deftinafiet, at- 
que adeo cum adhuc incertus fuit, an quifquamper cum 
falvus fieret nec ne. 2. Grariam hanc redemptionis in 
fefe, fuaque natuta, fimpliciter volunt indeterminatam 
efle,quafifpargeretur inaerem, uteam adfe rapiar,qui 
volet. Atque adeo mortem Chrifti folam , & folitariam, 
ad omnes pertinere volunt : non etiam refurrcctionem &r 
interceflionem ejus: has enim adfolos fidelcs reftringi 
tag. m. fvtentur. Nos mortem, refurrectionem, afccnfionem,fef- 
! g * fionem, & interceflionem aeque conjungendas efle dici- 
musinfineac intentione,ac in Chrifti perfona conjun- 
gebanttir de facto. z. Fontem applicationis in arterno 
decreto Patris confifterecredimus, pro quibus Chriftum 
oirerrevoluit.DeindeinvoluntateMediatonsobedientis 

illx 



DE REDEMPTIONE. 97 
illi decreto. 3. Non omnes & fingulos in ifto decreto 
& intentione fpe&ari, fed ele&os quofdam. 4. In ipsa 
iredemptione firmiifimam fuifie applicationem coram 
IDeo:& in clectis ipils certiifimc ficri , dum llJius vntu- 
1 te . Evangclij do&rina cum efficacia ad cos mittitur , ut 
> Spiritusopcratione , 8c propriafidc,rcconciliatione ptm* 
parata jam a£tu fruuntur. 

C a p v t II. 

Argumentum prrmum. 



i 



■ 



I 



Pag, 117. 




N iftoC argumcntd mxi&o prima in axiomatc dif- yhnwrtk 
creto proponitur : ^mmvU proommbus Chrifius dicatnr chrifti 
mortuus fuiffe qttoad fujficicntiam prett/ \unde etiam communi- conjide- 
ter hominibus propomtur , tamen quoad efficaciam realcm , non randa du " 
moriebatur pro cmmbm ejrfingulis. Subjungitur tum rario: P ltarer ' 
quia Scnptura dtcens eum mortuum ejfe pro cmnibw, pro fiuis Ouo r en r u 
cvibii4,pro Ecclefia fua,pro us , quos Pater ipfi dedit , ejr c. Ex- 2catm 
flicatfefie alibt , perMidtosfideles wtclltgi docens, loh.j. 1 6. AcJ. proomni- 
10. 43. Rom.yn. 10. 4. ey obfequentes Deo , Heb.j.y. aut fan- bm mor- 
clificatos, Heb.io. 14. mfquam autem dicit reconciltationem ejr tms e JF e ' 
remifftonem peccatorum tmpetratam fitifie ommbus (frfinttdk Per 
Chnflum. 

Multa hic adferunt Remonftranres, quae dirficiiia for- 
te videri poflunt, fcd rcfte tucnti non crunt mclefta. 
1. Cttm Scriptura dicit pro ommbus Chriftum efie mortuttm, non rf . 
■ddit limitationem illam {quoadfiifficientem i.irttttem ) tendajT 
tur igiturhoc glofiema extra textum. Quafi impctrationis, dijlintiio 
autjanux apertx, aut fimilium formularum a Rcmon- fiiHcien- 
ftrantibus excogitarum, exprefla ficret mentio in locisr^ &ef- 
ilhs,quos harum interpretantur ope, aut non fuatn fidcm^"* 
fatis xquc liberaret interprcs,quum fcntentiam alicujus mmis 
loci, exanalogia fidei collationeque aliorum locorum c/ ^' 

N dedu- 



i 

Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LIC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



9 8 ARTICULUS SECUNDUS, 

deducat. z. Contradi&ionem exfculpunt ex duobus 
illis inter fefe commiftis, Chriflum pro ornnibm effe mortuttm^ 
dr non fuife conjilium Patrisut moreretur pro omnibus. Sed 
nec invenitur contrarietas harc apparens , in hujus ar- 
gumenti terminis, & fi alibi occurrat, quovis tamen alio 
loso mentionem ejus facere debuiflent , quam hoc. Hinc 
enim di&iones illx facillime pofliintfic explicari.utcon- 
tradi&ionis nullus remaneat color. Chrijlum fctlicet pro 
omnihtts ejse mortuum y hoc eft , fic mortuum cftc Chriftum 7 
ut mortis ejus dignitas&: valor, fufiicicns pro omnibus 
dicenda fit in fcfe : non fuijse confilium Patris p$ pro omnibus 
moreretur> id cft , ut argumenti verba retineam, ut homi- 
nibus omnibus ac fingulis rcmiflionem pecc&torum , Sc 
reconcilifttionem cum Deo a£ti impetrarct ,Sc eos in 
ftatum gratixrcftitueret. Contradi&ioigittir eft fi&a. ^ 
3. Kylbfurditatem hujus expoftionis oftenfuros dicunt fefein ft- 
militudine^hdudminus abfurda. Hujtifmodienimcompara- 
tionem inftituunt, Medicus , aut Princeps ^venditantes 
SimileRe- medicamentum, attt pecuniam habere fujficientem, omnibm agris 
monfir. de & capti vis , cum interim non effet ipfis in animo omnes libera- 
Meduo & re> non jufie gloriarcntur : fc non potesl confijlere ut Chrijli 
Vnmipe. mors dtcatur fuffciens , nif volttntas Patris fuerit ut 

omntbus impenderetur. Sed i. qualis eft hic proportio inter 
gloriationem vanorum hominum, &: confbnantiam dtio- 
rum axiomatum,qnse,ut hic faltemproponunttir ,ne mi- 
nimamquidemfpeciemhabcnt oftentationisullius? 2. Si 
gravis aliquisMedictis hoc nomine pharmacum aliquod 
commendaret, quodcuilibet morbo fanando fufficeret,. 
kiqueeo fine, ut dile&os quofdam/ad illud petcndum 
ac fumendum, & gratis etiam accipiendum inftigare pof- 
fit, ac inflamare, quamvis omnibus & fingulis nonpor- 
rigeret medicinam illam , juftas habcns fa&i fui caufas,, 
tum commendationem lllam, &: veram,& juftam elfe di- 
co: fimiliter ctiam dc Reee & Principe eft coffitandum. 



DE REDEMPTIONE. 



99 



m 

m 

H 



ta- 
■ 



toblj. Abfurdum efle affirmo, wfficientiam alicujus prenj, 
tt-telvei medicamenri , putare ex voluntatc folventis,aurdo- 
«-'.^lnantis. Sufficientia cnim eft intrinfeca potentia & apti- 
wt&ltudo rei, nonfluit ab extrinfeco ordinantis veldirigen- 
sifeltis a£fu. 4. Cumfimilitudinibus&exemplisremagi vo- 
cHtnc lunt; agc, dicantilli mihi, an non fumcientem habeat po- 
tcftatem Deus , ad plures mundos ctcandosr' Ad lftum 
unum,£epius, aut citius, in ruinas agcndum.- 3 adplures 
dcniquecreaturas formandas? Nonhoc ncgabunt, fpc- 
ro: affirmat utcunquc Prophera MaJ. 1. ic. Non tamcn 
eft voluntas Dci,ut cfficicndis iftis poteftas cjusimpen- 
dcrctur. An non fuificicns ctiam Adami lapfus fuit, non 
poftcris rantum lllis, qui ex lpfb jam funr onundi , vcl 
orituri, in perpetuum perdcndis , fcd alijs etiam quam 
plurimis , ii modo nafcercntur cx ipfor* Non fic tamcn, 
aut Deus,aut Adamipfe yoluitut cvcnirct.-oprime igitur 
\ hoc duo inter fc conveniunt, & in una fede fme ulia pu- 
gna morantur. 

Ignitum abinferis&r,urputant, inextinguibilc fpicu- 
i lum jaculantur m vcritatcm : Si Chriflusdtci Psffit morhms 
pro omnibus, qnia fnffciens ejm pajjio fuit adtollenda omnium 
hominum peccata , tum ejr pro DiaboJis etiam dici potesi mor- 
ium , nttm ffficientem etiam ptffwnem ejmpro Diabolis ejfe 
non audebtmt fratres negare. Non audcbunt? Quid qua?fo 
\ metuerent? Sufficiens non eft, quod non cft 'occtvcv , aptum 
ac idoneum ; aptitudinis autcm in Chrifto ad pcccata 
humana tollcnda pars magnafuit, quod fimilitudincm 
carnis peccatricis aflumpfir.Rom.S. 3. Cumigitur Ange- 
lorum naturam non aiTumplir, Hcb.2. 16. nec ftatum ha- 
buit idoneum,nec fufficicntem pallioncm ad malorum 
angelorum toilenda peccata. Si illud vernm esi ( inquiuntj 
tju* Chrijlo ignominia ? Omnino nulia : Nifi primo Ada- 
mo in minutionem reatus & ignominix cedere dicenr, 
quod fufficiens non fuit Diabolis damnandis. Qticmod» 

N 2. tum 



Early European Books, Copyright © 20 1 l ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ioo ARTICULUS SECUNDUS, 

turn dtciturpajfionem fufficcre multis mnndorum milltbm? Eo- 
dem plane modo, quo verc dici poteft, Adami lapfum 
plurimismundisfufficere damnandis:mundisncmpcnon 
Diabolorum > fed hominum,j(i menbra eftent ex membris 
ejus , &:caro exejus carnc. 
Refponfio Ha&entts de quxftione ? ut in hoc argumcnto propo- 
adargu- ncbatur : argumentum fcquitur ipfum , ubi communc 
mentum. p r j us refponfum proponunt,&: applicantidempoft adftn- 
gulas iftas phrafes , Sc locos , qui continentur in argu- 
mcnto. 

x. Pve/ponfum illud commune hoc eft , qunm pro omnibus 
Commu- morttttis dicitur Chriflm> intelligitur illud de impetratione re- 
nis. conciliationis > quttm atttem pro multis , pro ovibus > pro ecclcfia 7 
&c.participatiotttmejm y velfrnitio>tntelli^idebet. Scd i.di- 
ftindionemhancnihiliefle.probatumtuitfupra, cum de 
ftatu quseftionis hujus agebatur. x. Si participatio & ap- 
plicatioin fcfe rationem &:caufamjufta contineatphra- 
fcos hujus , de qua difputatur, itautproprie dici potcft^ 
mortuus efl pro quibufdam tantum^ tum pari jure funicien-' 
cientia in fcfe juftam ctiam continet caufam cjufdem lo- 
cutionis modi,& fas cft affirmare pro ommbus morttius 
eft Chnftus, quatenus jnorsejus fufficienseft pro omni- 
bus. NuIIa enimreddi poteftratio,curpotentianonaeque 
pro ijs efte dicatur,ad quos extendi poteft, ac afFe&us^vel 
a&us pro ijsad quos pertingit. Imo multo magis proprie 
potcnnam hacc particula pro defignat 5 quam a&um ; fu- 
turinamquepoffibilisrefpe&um exnatura /tta notat , &; 
ufu communi. 3. Si peculiari & proprio.modo, pro qtii- 
bufdam potius quam alijs mortuus eftChriftus,tum Deus 
in deftinatione ipiius ad mortem , & Chriftus in fubeun- 
da, peculiarem habuit rationem quorundam potius, 
Decl r ^ uam a ^ orum > quod nullomocio confiftere poteft cum 
K ordtnedecretorum iIlo,quemfingit Arminius,Chriftum 



morti deftinatum fuiire, tamindeterminato modo.ut nc- 

moin 



DE REDEMPTIONE. 



IOI 



m 



■ 



■ 



o in illo a£tu electus ac falvandus potueric fpe&ari: 
eccum impecratione Nicolai,quam ab omni appl i ca- pag.s.p. 
ionis confideratione ac intentione fejunCcam cftc con- 
endicmec denique cum incencione illa vaga,quam Chri- 
ifto fic Remonftrances cribuunc,uccum jam animam fuam 
R" 4, jdeponeret, non magis eum difcipuli cujufpiam, vcl beatx 
Marias falucem ipc&afte doccnc, quam Phacaonis,vel cu- 
jufquamjam olim damnati. 

In parcictilaribus tcftimonijs cria cancum invcnio re- lt 
fpondcri , qux func ad rcm. i. Per mtdtos in Scripctira VanicuU- 
omnes aliquandonocari : infirm.im igitttr ef/c raticnem, prorisadloc4 
multis est mortum ,ergo non pro omnibm. Quod ego quidem 
' non difiicercr , Ci vox illa nuda argumencum inccgrum . 
confticuerec. Scd cumilli mtdti dcicnpci imc alibi ( ficuc 
cciam adjicicurin argtimenco ) per illasnocas, quae om- 
nium &: ungulorum hominum non func communes , ma- 
xime confcncancavidcctir incerprccacio illa, quam Hic- 
ronymus probac in Macch. 10. Non dixit pro ommbm fed 
ro multis, idef,pro tjs qui credere voluerint. i. Cxteros lc- 
os plerofque omnes , de reali applicatione tratlare, aculcirco 
txtra propoftum atari. Et realcm quidcm applicationem in 
illis traccari nonnego.-fedpeculiarem quoqueintcntio- 
ncmillins notari , eamqtie &: ordinanti Deo & Clirifto 
t moricnti obvcrfatamfuiffe, hocvcl indeliqtict, quodap- 
{ plicatio hxc alias non fierct fecundum intentioncmDei, 
> & Chrifti , in illo opcre , fed prxter auc concra eam. Eft: 
i eciam realis qtixdam applicacio coram Deo in ipsapro- 
piciacione facta. Sictic enim Chrifti mediacioncmnon- 
dum a&u confummacam , applicavic realicer Deus cre- 
dencibus in eum vcnturum : ftc eandem jam adu con- 
fummatam jiimili etiam reali modo, applicavit ijs, qui 
nondum adu credcbanc. Nequc imperfccla fcffc hxc ap- 
plicacio,ance a&ualem fidem, propcer imperfe&ionem 
applicacis Dei,fed propcer defe&um fiifcipientis hominis. 



N 



Sol accu 



Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ioi ARTICULUS SECUNDUS, 

Sol a&u lucens xquc illuminat domum claufam , ac apcr- 
tam , fed domus non recipit iilam lucem , nifi fuerit aper- 
ta t non majus difcrimen datur,inter applicationem lllam 
.quq in Chrifti facrificio perficicbatur, & correlatam illam 
quaefitin a£hicredente. 3. Santtificatio nojlri cst finis rc- 
dcmptionis, qucm Chri(lm cxfpcffat ut pafionis fu& fru£lum y 
z.Ccr.j.ij.fcd illum( ajunt) nonfcmpcr afjcqmtur Chriflus. Si 
vero fandificatio noftri fit proprius hujus mortis finis, 
tum non impetratio fola : tum applicatio fcopus eft pro- 
prius impetrationis illius, atqu e adeo non ad omnes aeque 
pertincbat rcdemptionis opus,exintentione Dei,Chnfti 
que : tunc eriam voluntas pro.pria ialutis&fanctificatio- 
nis noftra: prior fuit ordine apud Deiim, quam Chrifti 
fatisfa&io. Nam intendere proprie eft velle per aliquid 
ad aliud pervenirc , qu# a Remonftrantibus nec agnofci 
folent, necpoftlint concedi , fine caufx totiusrtiina. II- 
ludautemquod intentionem Deialiquando non perfici 
dicunt,fed contrarium fkpe ficri, fi propriam intentio- 
nem intclligant, plufquam monftrum eft acportentum 
Theologix. Tam religiofus enim vel ethnicus ipfe Var- 
ro fuitcircaintcntionemdivinam,ut fcripferit olim, por- 
tenta ipfanon contranaturam fieri, quia divina volun- 
tatefiunt,cumvoluntas creatoris cujufque conditx rei 
naturafit :unde etiam portcntum non fieri contra na- 
turam, fedcontra quam eft notanatura,Ifidorus conclu- 
<lit 12.3. Si vero nihil accidat vel inter ipfa portenta contra 
intentionemnatura: 5 certe in gratix fphaera quidquam 
contraDei propriam intentionemaccidere,fides &: pie- 
tasnonfinuntcogitare. Neque fane magis intentionem 
hanc Dei aberrare putandum eft , quam intcntioncm 
ejus falli. Addunt poftrcmo Vcrba HU ( qui vivunt ) accipi 
pojfc dcomntbm hominibus vivis ^utpaulo antc dicium cfl *>cum 
effe pro omnibus mortuum. Hic vero non alia opus eft re- 
f utatione quam quac in contextu habctur verf 15. qui pro 




D E R E D E M P T.I O N E. 103 

\\ ipfismortuus esi , & reftrrexit. Ad alios non poteu: hxc lo- 
3 cucio extendi, quatti ad eos tantum pro quibus Chriflus 
1 refurrexit : refurrectionem autem ad folos fideles per- 
Jtinere, concedunt &: crcdunt Remonftrantes ip(i,pag. 
1 188. 189. 



C a r v x I I I. 

<lA rgumenttm?- fecundayr. . 
P. i8a 




Q / Chriflus , peculiari qutdam ratione , pofiuit fiuam vitam 
■3 ^r* ovibus ,rcdemit ecclcfiam , tradidit fic pro ecc/efia , w^r^ 
fri congregavitfilios Dei dificrfos^ populumfuum firvavityde- 
dit femet ipfitm ut redimeret tc pttrificarct fibi popttlum peculia- 
1 tem , tum non omnibus & fthgulU homtntbus, tam infdclibus 
\ qnam fidelibus pariler ac indtfrtminatim, rcconaUationemcum 
\ Deo , ejr pcccatorum remifftonem reipfia imfetravit : non enim 
1 omnes ejrfinguli tales habendi fitnt , nt Itquetex Matth.i^. 33. 
i loh. 10.28. Ioh. 1. 11. rftl. 33. 11. 144. 15. Ofe. 2. 22. Sed ve- 
1 prius. Ioh. 10. 15. Atl.zo. 28. 5. ij.Ich.ii.si. Matth.i. 
i u.Eph. 5. 2.3. T». 2.24. Hu vls & mens rationis hujtts est m 
ormam fyllogtfmi rcducJt. 

Conqueruntur hic imprimis Remon/trantes con- 
clufionem ambiguam eiTe , rogant igitur qttid ft quod 
\ probatur : num Chrifit mortem fifficientem effe pro omnibtts 
( quod extra controverfam cffe diatnt ) an efficacem efe pro 
ttltis tantum , ita ut reflituantttr in flatum gratia l Hoc 
quoque extra controverftam efe : an vero id quod in conclu- 
fione ponitur^. T ttm fiatum quaftionis mifere inverti clamant } 
quontam controverfa in' eo fonttnr , an Chrtfius morte fiua re~ 
mijfionem peccatorurm omnibus hominibus impetrarit , quarn- 
vis illi ejitts , 0 b defeclum fidci, non funt parttcipes, nec ne. Quam 
I luec dedecens viros graycs hiltrionia eft ? qua'rerc a bAd- 
erfario quid concludat, Numhoc , Num illudifive id 



Chnfim 
efi mor- 
tuus pro 

clefta , fi- 
Iqs Dei , 
populofuo. 



qii( 



1 



104 ARTICULUS SECUNDUS, 

quod in conclufione ponitur > Ccrte fi non diffimulatio- 
niscausi quxritur; ftupor &: vaxordiaeft. Res ipfafatis 
clamat,&: clamareeos prohiber, mifcram &: turpem in- 
vcrfionem in conclufione , ubi nihil quicquam cft,quod 
non eodem quafi fpiritu , in controverfix ftatum conji- 
ciunt ipfi , ut ex collationc liquebit : wfi vel impetraile 
CUriftum dicent, quod reipsa non impetravit,aut diftin- 
ctionem gravcm aliquam invemant inter manentes in infi- 
delitate & imptetate, & eos, qui Chrijli, ob defecium fidei 3 reip- • 
sa non fiunt participes. ' 

Tres adterunt rationes gencralcsadverfus aflumptio- ' 
nis ex Scripturis confirmationem, quat ordine funt pcr- 
pcndendx. X. Omnta h&cloca intelligi poffe nonde impetra- 
tione , quA pro omntbus fit,fed de reali fruitione , qux folis fi- 
delibus contingit. Per fruitioncm rcalem h mtentionem 
ejus firmam intelligant, tum verumeft, quod m iftac 
parteaffirmant , de illa fcilicctharcloca intclligipofle, & 
alterius partisnegationi contrarium, ubiimpctrationcm 
ab hac intentione diftinguebant,ficut antea me fatis pro- 
bafle puto. .Si vero a&ualemintelligantfruitionem&ap- 
plicationem ad acTru fideles , falfiflimum eft quod aflii- 
munt. FruitioenimChrifti eft a&io noftra: fcd phrafis 
iftxyponendianimam pro ovibus, tradendi fe pro ecclefia , redi- 
mendiecclefiam, &:c: funt Chrifti a&iones proprie, tam ex- 
tra nos, quam fine nobis perfe&a:. Propofitioncs etiam 
ifta: veritatcm complctam habucruntinillo ipfo momen- 
to,quo Chriftus ponebat animam, pofuit vitam pro ovibus 
fttis,fanguine fuo redemit Ecclefiam y tradidit fe pro Ecclefia,&c. 
Sed adualis fruitio non ftatim fequcbatnr in omnibus 
Ecclefije membris. Tam latum denique difcrimen eft 
intcr phrafium iftarum fenfum , & fruitionem a&ualem, 
quam cft inter mediumquodlibet deftinatum , &finem 
cxtrinfecum , vel potius ufumillumad qucm deftinatur. 
z. Sccundum quod opponunt cft.,in locis citatis ,nufquam 



M 



DE REDEMPTIONE. 105 
reperiri fartiettkm i&m , Solls. Ckrijhs ( ajunt ) dedit fie pro 
^aulo, Gali.2.0. anigitur pro neminealio fefie trad>dit> Omnes 
7 deles rcfi.rgent , an ergo foli ' Jtdektf fc mortuus e$t Chriftus 
>ro fiis Gvibus : fiedejr pro impijs. 2o?n. 5. 6. pro ijs quipereunt. 
"om. r 4 . 1 4 . 1 <> . 1 . Cor. 8 . 1 1 pro rjs qui abnegant ipfim. z. Pct. 1 . r . 
Ibi illudimprimis obfcrvandura vcnit,non dic crrorcm 
pud Remonftrantes ,ncc a fuisipforum Ioquendi for- 
mulis alicnum , diccrc Chnftum cflc mortuum pro im- 
*tjs,pro perditis> vel pcreuntibus in infidelitate , cy pro apofla- 
jff: quum hoc tamcn illis tribuitura Noftris, pro impijs 
( nempe) ac infidelibus, &in co ftatu manentibusac mo- 
icntibus Chriftum efle mortuum,cx eorum fentcntia; 
ijuriam clamant , &quaii cx plauftro convitiantur , fi- 
utmodd vidimusadhujus argumenti conclufionem, dc 
[fupra etiam in quxftione pnncipali definienda. Quod 
>vcro ad exclufivam illam vocuhm ,fidis , dico , cum dif- 
crentia & disjunctio continctur inaliquo tcrmino, tunc 
exclufio, vel reftrietio, non minuseft manifcfta , quamfi 
idcnota defignaretur. Sic bcnedidio/umma promitti- 
tur Abrahami fcmini, non additur fioli, fcd non minus ad 
folos Abrahxfihosab Apoftolo refcrtur, Rom. 4. Gal. 3. 
quam fi hxc vocula cum emphaii fuiffctadjeclra. Quum 
phdicunt fidclcs ele&os efle , annon folos ridclcsintcl- 
ligi volunt? Poffiim ctiam idem ipfis hac in causa rcpo- 
nere , quod noftri dodores Pontificijs rcfpondcrefolcnt, 
cumfidenos juftificari conccdunt, fcd fide folahocRcri, 

tiufquaminScrjpturisexprefsclegirquemadmodumenim 
ilhs re&e oppomtur , non cx opcribus, fcd cx fidc , idem 
pIanefonarc,quodexfidefola,ficiftis etiam, nonprohe- 
ra- j i pr ° ovl ^ ls > non t>™<",2u;ido ,fedpro ijsquos mihtde- 
iiftt ,Ioh. 17.9. prorfas idem efie quod pro fohs ovibus, 
mtpro folis ijs,auos mihi dcdifti. Si vcro defiftgulari 
Uliquoindividuofimilishabearurfermo,utGaJ. 1. 20.I10C 
lccundaria quadam ratione fit. llt enim Socratcs vifibilis 



O 



di 



ci« 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



to6 ARTICULUS SECUNDUS, 

dicitur ,quia eft homo, fed homo primario , atque adco 
non foli Socrati , fedfoli tamenhomini haecaffe&io con- 
venit: lic Paulus redimitur, &c ele&us eft , fed elc&us pri- 
mario, & Paulus qua ele&us , non folus igitur Paulus , &: 
folus tamen ele&us. Hxc igitur inftantia non quadrat. 
Alteram vero libenter concedo, fi eadem fpecies intelli- 
<ratur> omxes fideles refurgent , id eH >foli fideles y fcilicet ad 
refurrettionem jufiorum. Luc. 14.14. vel in refurrettionem vt4 
ta.Ioh.<;. 19. Sed Scriptur&m aperte dicere affirmant, pro alijs 
eum fuiffe mortuum ^prdterquam pro ovibus fitis. Audiamus 
vcrba> pro impi/s inquiunt. Rom.5.6. hoc eft, ut Apoftolus 
quidem interpretatur verf 8. pro nobis ( ovibus c)us)quum 
adhuc ejjemus peccatores. rroeoqu1pcritKom.14.14.ij. 1. Cor. 
8.11. Sed non dicitur his locis perireillum, pro quo Chri- 
ftus eftmortuus: Admoncntur tantum intelligentiorcs, 
neftatrem aliquem infirmum perdant offcnsa : perdere 
autem quis aliumpoteft ,quantum in fe eft, quamvisal- 
ter nonpereat : Sicut ftuprarefeminam diciturMatth.5. 
28. quamvis ipfa maneat cafta. Neque poteft perditio 
certe hic propric intelligi, nifi perirequemdicimus, qui 
aliquomodooffenditur,aut afficitur triftitiaex alterius 
fa&o. Pro ijs qui eum abnegant, dr fibt ipfis celerem perniciem 
Accerfunt. 2.Pet. 2. 1. non autem dicitur Chriftus pro his 
mortuus fiiiffe. Nulla enim hic mortis fit mentio, nequc 
fanguinis , neque Chrifti, fed dicitur Dominum (non 7»* 
ku(/ov fed 7zv $icnrcTbv,c\uod Patri communiter attribuitur) 
cos emiffe : quiafcilicet, aliquo modo eos liberaffetaefi- 
bimet afferuiffct per aggregationem extcrnam : &c ipfi 
etiam dominumeum agnoviffent, quuminter emptitios 
cjusfervos nomenfuum profitebantur. 

Argumentum hoc nobis confiderandum proponunt: 
Si Chrifius pro fuis ovibus >profua ecclefia, &c. qhia talibus^ efi 
mortuusy ergo aliquls fuerit priusordine ovis Chrifii, & deejus 
Ecclefia,quam chrifius pro eo mortuus efi, drpriufqnam Chri- 

fius 



D E REDEMPTIONE. 107 

ftm illtm fingiune fito obtinuit: quod ejf abfitrdum ejrfifim. 
3Refp. r. Confequcntiamnon ufque quaquenecciTariam 
5 elle. Sicut cnimfervivtt ifiacJpro uxorc, & pro uxorccxjio- 
divitgrcgcm.Hol.it ij.&tamen uxor illa non fitft Ifraeli 
du&a antcquam pro illa ferviviflcnficChriftus pro foortsa 
fua,ideft, ejusecclcfia potuilTctmori, quamvis camnon 
habuit defponfatam, antequam fua morte comparaflet 
eam fibi. Et ccrtum quidem eft ecclefiam fic cflc redem- 
ptionis obje&um.ut fimul etiam efrecTum cjus exiftar, 
; quemadmodum &: falutis hxredes , qua talcs, cum ob- 
je&i tum effecti rationem habcntad miniftcrium angc- 
lorum. Hebr. r. 14. Et promiflionis filij , funt eius ob- 
iedum, quatenusijseft fa&a, &: erFedum etiam, qua- 
tcnus eius vi funt ipfi filij fafti. 2. Ncquc abiurdum ne- 
quc falfum eft aftirmare , in confilio ac intcntione di- 
vina , prius ordine aliquem efle ovem Chrifti , &: dc ec- 
3 clcfia , vel cxtu falvandorum , quam Chriftus pro eo 
1 mortuus eft. Oves enim iftse ptius-datac funt Chrifto, 
) quam fuerint in manibus Chrifti. Ioh. 17. 24. Quam 
pro ipfis interceflbr fuit. Ioh. 17. 7. Im6 & falus omnis 
quse in Chrifto paratur illis , &: Chrifti ipfius miifio, 
fontem & originem primam habet in illa donationc 
I Patris. Hdc efl , volantas ejm qui mift me^id efl, Patr/s, 
\ uPquidquid mihi dederit, non perdam exeo,fed fifcitemilltid 
in ultimn die. quam donationem Apoftolus prsedefti- 
nationem appellat , Eph.i. 5. Et redemptionem per 
Chriftum ex eadem pendere fatis manifefto declarat, 
veri. 7. Imo aut in mente & propofito divino castum 
aliquem falvandorum obverfatum fuilTe fatendum cft, 
quum Chriftum deftinavit morti , aut mortem illam 
Chrifti , incerti fuifle eventus , &: myfterium hoc to- 
r tum redcmptionis irritum cffici potuifle per Diaboli 
aftutias , & hominis contumaciam , nec ratum jam 
cfle , quoad evcntum , nifi vi receptionis humanx , tan- 

O 2 quam 



xoS ARTCIULUS SECtlNDUS, 

quam applicationis ejus rationis primx. Addam criam 
infuper , fi nullo modo verfabatur ecclcfia in mcnte 
divina , quum un&us &c (andtificatus fuit Chnftus ad 
officium fuum , tum capttt eonftitutus fuit fine cor- 
pore , ac rex fine fubditis ullis in praefcntia notis , vel 
omnifcio ipfi Deo : quod quam indignum fit thefau 
risillis divina?fapientia:,qui in hoc myfterio abfcondi 
fucrunt,non opus eft ut cgo dieam . Hoc unum pcrpen 
dat cordatus Le&or,Satisfa£Honem illamChrifti pro no- 
bis nocentibusfufceptam valerenon potuifle, nihaliqua 
antccedente internos & Chriftum, conjun&ione : tali 
fcilicct qua defignatus erata Deo ut caput cfset corpo- 
ris,cujus nos fumus membra : Ut vir Cl. Hugo Grotius, 
relidis Remonftrantibus , quosalibi defcndit, ingenue 
concedit. Defenf: fidei Catholicx. p. 66. 

Ad fingula teftimonia figillatim aliquid animadvcr- 
tunt : quarum animadverfionum habenda nunc ra- 
tio eft , fed*paucis. 

Ad Ioh. 10. if. Negant ele&os intelligi. i. Quix 
electi nufquam defignantur nomine ovium. * Quas non 
falfa mintis quam audax eft aftertio. Nam Remon- 
ftrantes ipfi , non alijs , vitam acternam , aut con- 
ferri , aut deftinari concedunt , quam ele&is ad vi- 
tam ; &: Matth. 25. 33. Ioh, 10. 28, Ovium nomine 
aperte defignantur xtcrnx vitadixredes. z. g)uia Chri- 
ftus lcquitur de hujnfmodi ovihus , qtta poflunt ah alijs agno- 
fci , eo quod Chrifti vocem audiunt , agnofcunt , & fequun- 
tur , quod in elecios tales , quos pr&ter Deum nerno novit non 
poteft quadrare. Quafi non fcirent Remonftrantes, com- 
munem efle fententiam Theologorum noftrorum, ele- 
dionem, acque ac juftificationem , &; veram fanftifi- 
cationem , dignofci poile , imd fimul fideles utriufque 
harum certiorcs fieri folere. Mira hax eft confiden- 
tia, nonfalfum fupponere tantum , quod anoftris do- 

ftoribus 



xss 
■I 



T>E R E D E M P T I 6 N E. 



109 



dtoribus conftanter habetur pro vero, fed adverfam fcn- 
ntiam ab omni probatione nudam argumcnti loco 
roponcrc , ad a/Fcrtionis alterius impugnationem, qux 
ifdem innititur fundamentis. 

Ad.Act. 20. 28. Dem redemit ecc/cfam fuam , animad- Acl.20. 
ertunt , folos e/ettos mn intelligi , quoniam vifbilis er.it ec- 2$. 
'efla , de qna fermo illic habetur , cjr quamvis vifbili ec- 
kfla qnandoque tribuuntur ea qiu funt invifbills , propria 
tmcn h&c in ijs fieri , qn& realem communionem concernunt. 
ed non po/liint ignorare , cle&ioncm ipfam vifibi- 
bus ecclefijs in communi tribui. Ephf 1. 4. 2. Theff. 
4.1. Pet. 1.2. Quam tamcn a rcali cornmunicatio- 
ae, utab executione decretum , diftingucndam eiTe 
aorunt. 

Ad Eph. 5. 25. Chriflm tradidit femet ipfim pro ecclefa E$h. 
"ua , rclpondcnt. 1. ^(nnhabcrt ibifola , ut tnde connc/u- 
fatur , quod Chriflus je tradidcrit pro nnllis alijs. Quod 
3>erinde eft ac fi adultcr aliquis ad priorcm illius ver- 
liculi partcm , ( viri diligite uxores veflras ) animad- 
ertere vellct,non lbi habcri fo/as , ut inde concluda- 
ur , quod viri diligere dcbent uxorcs fuas folas & 
on fimul ctiam ahenas. 2. De fo/a traditione hic agh 
ullo rcfpccJu habito <&d redemptionem , qna reali app/ica- 
one fideltbus contingit. Quo nihil inconiidcratius di- 
fci pdtuit. Nam 1. Ut Chriftus tradcrct femet ipfum 
uiullo refpedu habito ad rcdemptioncm iftam , &: 
rjcum dialectica pugnat , qua? nullum adhiberi me- 
'ium docet , fine rcfpe&u ad finem : &: cum Scri- 
tura , qnx traditionem ipfam pro multis fa&am 
ife docet in Redemptionis pretium. Matth. 20. 28. 
"t denique cum Arminij ipfius conceilis , qui tra- Decl.fent* 
ditionis huius hunc fincm ciTe docet , ut fafa- pag'+ 7 . 
tem impetret&: communicet. 2. Pugnat etiam cum 
ei pleniilima mente. Nam tradere fe pro Ecclefia 

O 3 eft 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



iio ARTltULUS Sf CUNDUS, 
eft tradere fe ( Apoftolo fic cxpcnente verf. 16. 27. ) ut 
eam fanttificaret , pojlqnam eam purgajfet lavacro &qu& perver* 
bum 5 dr fijleret eam ftbigloriofam, &c. Quifnamne affirma- 
rc jam liiftinebit de traditione ha^c tali dici, qu# nuU 
lum refpedum habcat ad rcdemptionem &c applicatio- 
nem ejufdcm? 3. Pugnat dcniquc cum Remonftrantium 
ipforum intcrprctatione , qui in Articulo priore pag, 
114. vcrficulos illos proximos 2.6. 27. qui alium fcnfum 
a priore non tradunt, fed eundem exponunt , ac lllu- 
ftrant folum , non pofle alitcr intclligi dicunt , quam 
de conditione fidelium in cadis. Si cnim conliitionem 
fidelium exponunt, rcdcmptionis ctiam applicatipnem 
neccfle eft ut notent. Vel igitur verfum z^.nullumre- 
fpedum habere diccndum cft ad fequentia verba,quod 
nemo Chriftianusputabit, velfatendum traditionem ibi 
memoratam, aliquam etiam relationem habere adre- 
demptionem fidelibus applicatam. 

Ad Ioh. 11. ji.Iefus mortuus fuitpro illo populo. Refp. Re- 
monft. 1. //// erant Iud&i y in quibus erant & reprobi :ergo non 
tantumpro elettis mortuus eft % Ubiduplicem errorem ad- 
mittunt,ut fimpliccm veritatcm cxcludant:unum,quum 
Iudaros intelligi volunt omnes &fingulos : in fpirituali- 
bus enim &: promiffionibus ad Ifraelitas fa&is , qux per- 
tincnt ad foedusnovum, Ifraelitas omncs &: fingulosnon 
comprehcndi,contenditApoftolus verbis expreifis,&: fir- 
mis ctiam argumcntis, Rom. (3.7.8. &u. 1. 1.7. 

Alterum, quum fequclam ne&unt , & fuis principijs 
&: Scripturis ipfis plane advcrfam : fi ludai, tum reprobi. 
Num candem etiamAngelimentemfuifleputant Matth. 
1. 11. Populum fuum falvum faciet, id eft , reprobos Iud&os fil- 
vos faciet y non minus quam elettos* An non Confecutioncm 
iftam rejiciunt ipfi^ ut abfurdam Collat. p. 171. Pro omni- 
busmortuus ejl Chriftus, ergo pro infdeltbus veLreprobis?Kcfy. 
z. Mori ut congregaret , ejfe poteftatem congregandi accipere. 




■ 

I 
■ 



DE REDEMPTIONE. xu 
od quum cxtra propofitum fit ( nihil enim in argu- 
nto di&um fuitde verf.ji. ubi verba fiuntde congre- 
atione) jure potuit a me prxteriri. Liberanda tamen 
tiam eft illa fententia ab hacfophiftica depravatione, 
ux mutud videtur accipi a Socini figmentis, qui mor- 
i Chriftinullam fuperiorem virtutem tribuit,quam ut 
o medio poteftatem accipiat colligendi & confervan- 
li fidelcs. Hoc certe aufim affirmare, inter omnes in- 
erpretes orthodoxos , intcrpretationem iftam non re- 
-eriri, morittt congregaret >nihil aliud continere , quampote- 
l atem congregandi accipere: apud Socinum vero ubique oc- 
urrit ha:c ipfiffima corruptcla. Vide Catechef. Cracov. 
». 294. Hug. Grot. def, p. 32. Rcfclli autem facillime po- 
eft ex ipfo contextu. In illis enim verbis , lefius mori- 
urus efi non tantum pro illo populo , fied & ut difiperfios Bei 
Utos in unum congregaret , imparium comparatioindicatur 
xprefse notis illisproprijs, nontantum fiedejr: in qua,po- 
•ulus Iudaicus, & omnes fiJij difperfi, interfe compa- 
anturutminus &: majus, in relationcad Chriftimor- 
em,velpotius mori pro populo Iudaico, & mori pro 
>mnibus filijs Dei. Si igitur Chrifti mors refpe&u filio- 
imm Dci , nullam aliam rationcm habeat , quam pote- 
tatis acquircndac ad vocationem eorum ; tumnec am- 
'lius aliquid contineri poteft in altera parte, qux mi- 
loris locum habet, moripro populo. Si plusaliquid inifta 
hraii denotctur,minus non eft in illa partc , qu# obti- 
iet hic majoris locum. At vero aliud lbi notari pneter 
£ fupra poteftatis illius acquifitionem , cum Chriftus 
icmwmoripro populo , V. C. Hugo Grotius accurate de- 
lonftravitcontra Socinumcap. 9. nequenegabit quif- 
uam,mfi plane Socinianus. Congregationis voxiniftoc 
egotio nihil aliud notat , quam reconciliare ut onum 
orpus , ficut explicatur ab Apoftolo Paulo,Eph. 1. 9. 10. 
: 2. 16. Col.1.20. quorumctiamlocorumexplicationem 

congruam 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



iii ARTICULUS SECUNDUS, 

congruam videre pofliint in codem illo fcripto Hug. Gro- 

tij, cap. 7. 

Refp. Rcmonft. 3. Filios Dei hic dicivel flios fcederis* Att^ 
3.25. in quibus ettam erant qui ncn fervtbantur \ <velqui voc 
bantnrut crederent , (fcjk filij Deiferent. Hoc etiarn pr 
fcruntextra limites argumenti. Dicc tamen breviter, 
illos filios focderis non pofle hic defignari, quorum Pe- 
trus mentionem facit, A&. 3. -2.5. iJli enimlocum habent 
in altera comparationis hujus parte montttms cft pro illo 
populo. Nequc omnes quovis modo vocandi titulum hunc 
fuftinere poftunt , quia tum (ex Rem. fententia ) omnes 
mortalcs cflentin iftocalbo. Si vero cfficaciter vocan- 
dosintelligantfblosjioc lllud ipfum eft quod nos affir- 
mamus:& maxime facit adVerfus Remonftrantcs. Quum 
enimhis verbislatiflimi finesredemptionis illiusindican- 
tur,quam Chriftimors allatura fuit, ficut comparatio- 
nis vis &ufus dcmonftat, & illi tamen ulterius non ex- 
tenduntur , quam ad efficacitcr vocandos , vel fideles; 
quis ille, qui redemptionis hujus finem,adomnes &: fin- 
gulosmortales audebit prolatarc? 

Ad Matth. 1. zi. Salvum faciet populurn funm a peccatisip- 
forum> animadvertunt 1. ex Calvino, perpopulum Chrifliju- 
ddos nominariyfcddmul etiam animadvertcre debet cxeo- 
dem Calvino, extendi hanc falutis promiflioncm ad oni-.i 
nes,qui fide in unum ecclcfia? corpus coalefcunt,&: cx A- 
poftoloRom.n. 2. populum Dciproprie zftzpopulnmillum 
quempYAcognovit. z. Obfervanthunc locum cum fimi- 
libus non agere deimpetrationc falutis, fed dc falute ip- 
sa, vcla&ufalvandi. Ergofinquam cgo) non impetra- 
tio nuda, fed applicatio falutis , & falus ipsa, fcopus &: fi- 
nis fuit, quemDeuspropofitum habuittamin miflione, 
quamin traditione Chrifti. Intentionem enim Dci in 
Chrifto mittendo , & miflionis ipfius finem aperte defi- 
gnat Angelus,pernominis impofitionem , vocabit 'nomen 

ejus 



DE REDEMPTIONE. n 5 
tjuf Jefium : &: per notationcm , vcl rationcm c\us>ipfi> enim 
Qrvabit popukm fium a peccatis ipfius. Ho c Ar m i niu s ipfe 
-on obfcure docct, Difp. priv. 35. thef z. 

Ad Tit.z.i^.Dedttfimetipfitmpro nobisutredimeret nos ab Ttt.i.i+. 
mni iniquitate, ejrpurificaretfibt ipfipopulum pecultarem ^fttt- 
Utofium bonornm operum- Rcfp. Remonft. Ttynpsjfe h.tc rcfcr- 
"7 ad folos fideles , quam vis Apoftolus cxprefsc refcrat ad 
opulumpeculiarem,bonorumoperumftudiofum,id eft, 
delem , &: per hanc populi defcriptionem , dcclaret fa- 
isquos intellexit verbis lllis prioribus, Deditfiemet ipfium 
V>ro nobis. Sed contrarium innucre dicunt vcrfum un- 
decimum , Omntbus homimbm apparnit , & 1. Tim. 1.6. 
Dedtt fie pro omntbus. Nihil tamen contrarmm illis locis 
docetur. Apoftolus cnim Tit. 1. 11. fervos monet ut orfi- 
cium luum faciant erga heros,quia gratia illuxit omnibus, 
;id eft,quibufvis, tam heris, quam fervis:fic etiam. i.Tim. 
ifi i.6.preccsficri vultpro regibus , &c. quia Dcus vult ex 
:& ^unoquoque genere quofdam fervare,& co finc Chnftum 
j;etiam pro lllis dedit. Nihiliftic doccturquodnon opti- 
"e congruitcum argumentodedufro exTit. 2.14. , 

Capvt IV. 

^Argumentum quartum. 
P. 18 j. 

TP R ° y u '^ m C l )rt ft us e & proprte mortutts, eorum loco ftc mor- 
tuuses^ tit mortem ab tllis commeritamin fefie tran(lulcrit y 
-*c ab eadem fervavit illos : hoc phrafis ipfa moriendi pro aliquo fa- 
Uis commonftrat. 2. Sam. 18. 33. Rpm. 5. 7. & 9. 3. Sed omnium 
fingulorum debitam p&nam vel mortem , nm fitc in fie tran- 
\(lultt, &ab ijsabftulit Chriftus; Toh^. 36. Matth.j. 23. Ego ncc 
fpro omntbus & ' fingulis proprie moricbatur. 

Refp. Remonft. phrafin iftam ( mori proaliquo ) non fiem- 
per defignare tranflationem iUam mortis ab uno in alterum,quod 

P varijs 





Thrajis, 
pro aliquo 
tnortjocct 
Chriftuni 
efficaciter 
pro fingu- 
lis non ejjc 
mortuunu 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



n 4 ARTICULUS SECUNDUS, 

varijs inftantijsoftendnnt,Socini veftigia prementes, qui 
vim hujus phrafeos ijfdemfere cuniculis oppugnare co- 
natur ,nefatisfa£tionem propriam continereputetur : ut 
videre eft in Defenf. Hug. Grotij,cap.i. & ^.Sedfruftra: 
ipfimet enim referunt fibi refponfum ex colloquio , Fra- 
tres ( nepe) hoc intelligere de ejufmodi meriendi genere^quo Chri- 
ftm pro nobisest mortum 5 qui nimirumut fponfor pro nobisfoU 
*vit. Hoc vero ( inquiunt ) non est hic exprejfum , imo exprimi 
hocdico in defcriptione , quam argumentum proponit: 
non minus etcnim definitionibus &c defcriptionibus ex- 
primi vcl cxplicari folent rcs , quam propria nomencla- 
tura. 7(equeDavid( addunt) 2.0^.18. ^.neque Vaulm^Rom. 
5-7- &9- $*ad aliquam (ponftonemrefpexit- Refpcxit(inquam) 
David aperte,quatenus voto refpici,vel concipipoteft, 
quod fic infe&um eft , ut faftum jam fieri non poteft^ fi- 
cut verba ejuscxprcfse docent, ^uis dabit mori me> me 
inquam loco tuo\ Idem etiam fuit animusPauli, Rom. 9. 3. 
quemnemo non videt eundem plane induiflfe affe&um 
erga fuos fratrcs &c cognatos , quem Iudas erga Benjami- 
nem. Gen.44. 32. qui fpopondcrat pro ipfo apud patrem, 
& manerevoluit in ejusloco. Talis etiam traje&iomor- 
tis , quafi per vadimonium > fatis videtur innui, Rom,5.7* 
in illa ratione fubeundse mortis pro bono. Significat enim 
Apoftolus reperiri forte aliquem, qui beneficia ab illo 
percepta fecum reputans , & cogitans ctiam quanturp 
commodum exinde fequeretur , fi tam beneficus diutius 
hic fupereffet ; non recufaret ejus vice dedere fe prsefenti 
neci. Adjiciunt poftremo pro nobis 9 tantundem pofe efe> 
quodnofro bono,ut i.Cor.S.n. &c. Vel etiampropter nos , ut 
propter peccata. 1. Cor. 15. 3. Eom.^.z^. Prius illud, noftro bo- 
no nemo noftrorum , imo vix haereticorum quifquam un- 
quam negavit. Scd hoc generale nimis velum eft>fub quo 
lethales crrorcs varij facile pofTunt abfcondi. Alterum,fi 
re&e explicetur , propeccatis, hoc cft,mmem tllam noftra 



X 



D E REDEMPTIONE. 



wiceferefts,qu£ peccatis noftris debebatur,ilh\d ipmm eftquod 
rin argumcnto ponitur a Noftris. Si vcro pcccata fpe- 
flencur , ut a.peccatoribus abftra&a (quod hic Remon- 
rftrantes faciunt) mirandum nc# cft abfurdam cxinde 
onclufioncm dcduci, Chrijlum ( fcilicct ) lcco malc geflo- 
um femet ipfum tradidtffe morti. Hujus autcm rcfponiio- 
is totius autor,&:inventor , Socinus fuit.-quo nominc 
ene caftigatur ab Hugone Grotio, cap. i. & 9. Ulud 
tiamobfervandum eft a LecTorcquam follicice Remoft- 
rantes fugiant ab appellatione Sponforis, & in omncs for- 
as fcfevertant, nc concedant Chriftum pro nobis, ut 
ponforermfatis feciifc, idque phrafibus illis notati ,pro 
obis tradidit fe , mortuus cst pro nobis : Quum tamen a 
Spiritu San£to cxprcfse appellatur , Sponfor novifce- 
' Wis. Hebr. 7. 22. Et morbos noflros pertulife , dolores 
noftros bajulafe , cui caftigatio pacis noflr<z imponitur , ejr 
n quem incurrit iniquitas omnium noflrorum , ita ut im- 
quitates noftras ipfe portet , & facriftcium exponatur pra 
reatu noftro. lfai. ^3.5. 6. 7. 1. Pet. 1. 24. Qua: omnia 
dcnotantur per phrafin iftam contra&am , pro nobis 
vmortuus , vel pro nobis faclus est peccatum , ut Apofto- 
lus diferte interpretatur. 2.Cor. 5. 11. Hoc probatio- 
ncm , femiplenam faltcm , cfficit , non ab omnibus 
Remonftrantibus probari , dodrinam illam de Satisfa- 
dione Chrifti pro nobis, quam ex Scripturis Theo- 
logi noftri tradunt,& Ecelefiar credunt. 

Obfervant fecundo in loco , hanc locutionem , Mori 
0 aliquo >rejpicere fepe magis ad intentioncm ejus, qui vi- 
tam deponit, quam ad eventum in fervando eo , proquo illade- 
ponitur , quo fenftt Chriftus pro omnibws esi ?nortum , quttm 
fuerit ejus intentio fervare omnes. Sed phaleratis verbis 
incautum Le&orem fallunt. Nam 1. fraudulcnter infi- 
nuant negarenosintentioncm Chrifti,Dcique,dchomi- 
um falute in iftac phran* fpec~tari,cum tamen in co pona- 

P z tur 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



«<? ARTICULUS SECUNDUS, 

tur controverfixhujus cardo, ficutante vidimus, utrum 
impetratio mera , quam per apertionem janua declarant, 
fit integrum propofitum Chrifti morientis ( quod illi 
ftatuuntj anverd (quo#nos credimus)conjundamctiam 
habeat intentionem certam introducendi quofdam,per 
januamillam apertam, in gratiam &falutem seternam? 
2. Tum contra vcritatem, tum contra mentem & morem 
fuumetiam loquuntur,quum Chriftuminmortefua om- 
nium falutem, vel falvare omnes,dicunt intedifle.Contra 
veritatem,quia multi tunc temporis, in eo ftatu erant , ut 
non potuerintfervari , vel tranfire ad Abrahami finum. 
Luc. 16. z6. faltem igitur illos non intendebat fervare. 
Nec fane quifquam cxterorum in eum locum venket, 
fi falutem ipforum fimphciter intendiflet Chnftus.Quid- 
quid enim per mortem intendebat efticere, id a Patrc 
impetravit. Si vero fimpliciter impetravit ,vere etiam 
conccfliim fuit , atque adeo fervarentur omnes pro- 
culdubio , fi omnes intenderet fervarc. Id quod ex 
eo fimiliter probari poteft, quia teftamentum in mor- 
te Chrifti tam ratum fuit , ut morientis ipfius in- 
tcntio , ac voluntas poftrema , non potuit ita cafla- 
ri , utipfanon fit regula certa fequentis effe&i , vel 
diftributionis bonorum, qux in teftamento ponuntur. 
Contra mentem etiam ipfbrum efle, quodhic prae fe 
ferunt,A T /r. Grevinchovius abunde teftatur, quum hanc 
eorum fententiam efle narrat , applicationem reconcilia- 
tionis ad falutem non effe proprie finem impetrationis aut 
intentionem Chrifti , reconciliationem per mortem 
fuam impetrantis. Deum nonpotui(fe velle hanc apptica- 
tionem, nifi pofi impetrationemcompletam. pag.8.^. &c. 

N/fi .difiinttio pr&cedens recipiatur , fententiam nofiram 
cum illis Scripturd locis conciliari pofie negant > qn& Chri- 
fium pro omntbus mortuum effe dicunt , neque cum propria 
nofira confejfione de fuffkientia > xujut reftettu Chrifium 

pro 



JH 



D E REDEMPTIONE. xi 7 

w omnibus mortuum ejje fatemur. De Scripturas te- 
Hmonijs fatisfa&um eft fupra. De phrafi 'illa , pro 
xmnibtfs , a. Noftris propter fufficientiam Sc intentio- 
lem Dei , qua voluit ut ftt fufficiens pro omnibus, 
idmifla, fciendum eft , impropriam hanc locutionem 
;fte : non tejiciendam tamen , quia fundamentum 
iliquando in re ipsa habet , &c apud Theologos eft 
lfu longo recepta. Ha&enus de propofitione certa- . 
im\ :um fuit. In aftumptione nihil reprehenditur , quod 
ion faepius jam refutatum fuit. Verbum tamen ad- 
dendum eft de loco Matth.7. 23. ne videantur locum 
fiftum nobis extorfifte. Dicit Chriftus fe operarios ini-Matth, 7. 

uitatis nunquam noviffe, id eft ( inquiunt ) qua tales , qua- *$ 9 
Jfivel operatores ifti iniquitatis tam iniqui rerumarfti- 
jpartlmatores eflent, ut hoc in dubium vocarent ( prarfertim 
rin illo dic) utrurn iniquitatis opera probarentur Chri- 
:fto , nec ne/ Dicit Salvator fc nunqnam eos probafle, 
-ine quidem , qua propbetarunt per nomcn ejus , & multas 
irtutes ediderunt, Addunt Remonftrantes, non fequi hoc y 
hriflum pro eis non ejje mortuum , quia illos non agnofcebat y 
.'. xquandcqutdem non mori tantum pro i/s, fed mortem etiam ip- 



t 

ift 



r is applicare debnit , priufquam agnofceret eos pro fuis. Quod 
-deo abhorret a ratione , morti fefe tradere Chri- 



Jftumproijs , quos nullo modo pro fuis agnofcit,ut vix 
jiegeatrefutatione. Refutatur tamen fatis apertis Chrifti 
verbis, Ioh. 10. 14.15. Ego agncfco oves, & anrmam depono 
fro ijs : ubt agnitionem ovium , & anima: dcpofitionem 
j?ro ipfis , individuo nexu conjungi videmus, imo depo- 
ntionem hanc animce , agnitionem illam arguere fic, ut 
effe&um arguit fuam caufam. Refutatur edam in re- 
demptionis typo,liberatione populi ex Egypto,quem po- 
r.pulum,qui Deum nullo modo agnovifte contendet pro 
il fuo, antequam ex Egypto deduxit, cum ipfo non puto di- 
' [1 lputandum efle : De illis dicit Deus , portammi a me inde 

P 3 abutero 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



Nfillos co~ 
demnari 
pro quibiu 
Chrtfius 
efi mortu- 
w\ acpro- 
tnde non 
ejfepro o- 
mnibm & 
fingulis 
tnortuum 
efficaci- 
ter. 

i. 



o 



2. 



ai8 ARTICULUS SECUNDUS, 

abutero meo. Ifa. 46". 4. quod ad ele&os omnes re&e ap- 
plicatur : ficut &: illud quod Ieremise 1. 5. dicit z quum non* 
dum formtjfem te w utero, agnovi te. 

C a v v T V. 

Argumentum quartum. 
Pag. 187. 

Mnes illipro quibus Chrifius efi mortuus y pojfunt libere di~ 
cere y quis ccndemnartChnftuscfi pro nobis mortuus. Rom. 
8.34. Hoc antem non pofunt dicere omnes & finguli mortales y 
fedfoli fideles elecli : alioqui hoc argumentum tnfirmius ejfet, 
quam ut eo fideles confolxrentur fife. Ergo non pro omnibus y & 
fingulis , mortuus efi Chrifius^fedprofolisfidelibuselettis. 

Obfcrvant hicimprimis Rcmonftrantcs , argumentnm 
hoc in auttores ipfius retorqueripojfe , quia non negant ipfi Chri^ 
flum aliqua ratione mortuum ejfe pro omnibus . Scd obtorta 
nimis cfb haec inverlio . Hoc enim a Noftris conceditur 
tantum refpe&u intrinfecae naturse, vel fufficienti* mor- 
tis hujus, &intentionis Dei, quavoluitut fit ftifficiens 
pro omnibus: non refpedu intentionis&: voluntatis o-? 
mnes &: fingulos falvandi per hanc mortem. Moricntis 
autemintentio, cum pretio mortis conjun&a, opponi- 
tur hic ab Apoftolo condemnationi, qtix non in meri-j 
tis peccati folis, fed &: in judicis voluntate confiftit. 

Di/linguunt Remonftrantes de modo vcl genere dicendi. 
Chrijlus pro nobis mortuus efi: efi\ inquiunt ) unum genus di 
cendi hoc ante fidem^ quod impetrationem rejpicit fplam : fic 0- 
mnes hoc diccre poffunt ad hifioricam narrationem &c. efl aliud 
genus illud ipfum dicendi , quod eft ex fide, & applicationem fe- 
quitur:fic nemo nifi fidelis & particeps Chrifii facius^potefi di 
cere ad confolationem veram. Diftin&io hxc re&e intelle 
&a fuum locum & ufum habet, fateor : fed argtimentum 
propofitum non folvit. Vis enim rationis in hoc nodo 
latet ; qtiod verum efle omnes xque pofllint fcire, illud 

omnes 



DE REDEMPTIONE. n 9 
>mnes poftimt aeque dicere : fed hoc verum efle, Chri- 
:um pro ipfis mortuum effe, omnes (ex Remonftran- 
ium fententia) jeque poffunt fcire: ergo omnes etiam 
d seque poflunt dicere. Tum etiam porro, quod omnes 
xrque fcire ac dicere poflunt, ejus etiam confequens 
^fre&u certum,&fcire,& dicere poHuntxque.Ergo fi x- 
]ue poflint omnes dicere ,Chrifius pro nobis mortuus <*/?,pof- 
iint ctiam dicercyquis efi qui condemnatiAbfoknio enim a. 
rondcmnatione , eft confequens efFe&um mortis Chri- 
H, omnibus ijs , pro quibus eftmortuus , cerrjflime con- 
•re/Tum, & impetrationis eius proprium correlatum, vt 
\poftolus non affirmando tantum docet, fcd efficacius 
' nterrogando fupponit , gh/s efi qui condemnat ? Chrifius 
s ejl qui mortum efi. Sed inftant Remonft. negando ; An 
?on ApofiaU illi , dequibus Apofiolus agit,Heh 6. 6. ejr 10. 29. 
^Webebantfateri, Chrifium femel proiffis ejfe mortuum. Refp. 
. Apoftatas illi judicio Remonftr. veri aliquando fide- 
es erant: non fequitur igitnr quod inde concludunt, 
am infideles, quam fideles hoc pofle dicere, fi llli ali- 
quando potuerint 2. Nemo debet immediate dicere, aut 
::tiam poteft fcire, Chriftum pro fc mortuum efle , fe- 
bundum intentionem Dci, antequam radicetur in fide. 
£rgo non apoftatse , qui radicem non habebant in fe . 

atth. 13. 2i. 3. Poteft quis contumeliose tradare fan- 
riminem, cuj us profeflio feparaverat eum a mundo,quam- 
s nunquam ad falutem ejus effufus fuit. 
Confolationem fidelium a morte Chrifii petitam fatis firmam 
^ re dicunt , quamvis non pro folis ipfis mortuus fuerit. i.Qvia 
alfa c onfolatto fidei putatitiA non reddit inanem <veram confola- 
^onem fidei vert. 2. Quia confolatio fideltum non nititur fola 
orte Chrifii, fed ejr ejus refurrefiione , ac intercefftone , qu& 
rtinent adfolos fideles. Sed t. Argumeutum omnibus 
aominibus commune non magis poteft ex fefe confola- 
onem quibufdam propriam adferre , quam poteft 

cum 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



iio ARTICULUS SECUNDUS, 
cum proprio confundi. z. Obfervandumilludquod Ye- 
re dicunt, dicere Chriftum ex a:quo pro omnibus mor- 
tuum cflc fides eft pntatitia &: confolatio ex inde fequens 
falfa. Hoc enim eft quod volunt , fi comparationem 
infticuantrede, &: adargumenti fcnfum. 3. Perpenden- 
dum etiam 6c urgendum illud , quod ipfi notant , Mor- 
tem, Refurre&ionem , Sefsionem ad dextramDei, & 
Jnterpellationem, conjungi ab Apoftolo , R01T1.8.34.&: 
cum ele&ione conne&i eciam, ut ex verf.33. manifcftum 
eft,f uis intentabit crimtna adverfus eleclos Dei? 4. Ultimum 
illud,non tam refucari,qua explodi meretur,ab omnibus 
Chriftianis, Morte Chrifii ad mnltos pertinere adquos non per- 
tinet ejus Refurreclio & Intercejfw. Nam 1 . fi non refurrexit 
pro omnibus , pro quibus eft mortuus , tum pro quibuf- 
dam mortem fubivit, pro quibus mortem non fupcravit. 
z. Pro qmbufdam obtulit fc in terris , pro quibus non 
praefcntavit fefe coram vultu Patris in ceelo , quam ta- 
men oblationis ejus partem cffe, Arminius ipfeconce- 
Difp.publ.dit. 3. Tum quidam corumfuntpcnitus, & omni mo- 
i4..Thef. doin fuispeccatis. 1. Cor. 15.7. 4.Quibufdam eo- 
rumnulla vis & gratia Spiritus communicatur unquam: 
hxc enimab Afcenfione Chrifti pcndet. Eph. 4. Quid 
igitur fict dc graria univerfali , &: nullis non fufficientc? 
Infinicum eflct recenfere cunfta , quae figmentum iftud 
convcllunt: facis eritex Apoftolo,Heb. 9.12. monerc, 
redempcionem ipfam non obcineri complece , nifi per 
lngreflum Poncificis noftri fummi , in fanduarium ccele- 
fte cum fanguinc fuo. Monendus tamen hic Lcclor ver- 
bo vno , quomodo Remonftr. in refponfione ad Wala- 
chros percurbaca nefcio qua diftindione, invidiam hu- 
jus commenci ftudeant effugere. UMortuus eft Chriftus 
(dicunt p. 51.^ ad&quate pro peccatoribus ommbus , refurrexit 
&intercedtt cum falvandi intentiome adtquate pro ftdeltbus. 
Diftinguitur hic mediatio quafi in partes , priori nempe 

morti 



14- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



■ . 

m 



D E REDEMPTIONE. 



1*1 



morti nullam intcnrioncm falvandi rclinquunt, &ob- 
verfari faciunt circa ipfos reprobos:fed poftcriori,nempe 
refurre&ioni, totam falutis intentionem adrogant, eam- 
quecircafolos fidcles obveriari volunt. Undemanife- 
ftdfequitur,nonmorrisfolum valorem & ejus applica- 
tioncm ( ut fcntirc vidcri volunt) fed &: Mortemip/am & 
Refurre&ionem, intentione, finc, obje&o, fquod nc^ant 
eadem pag. ) diftincbs ipforum &: disjun&as efte (enten- 
tia. Diftin&io hxc igitur ita nihH eft, ut ubi fmt, ipfine- 
fciant. » 

* Capvt VI. 
Argumentum quintum. 
Pag. 189. 

omnihus & fingulis hominibus > nemine excepto , reconci- 
Uatiocum Deo;& remi(Jio peccatorum impetrataeft , ftw» 
-quoque reconciliationis , ommbus & fingulis hominibus, 
•xcepto,femper ejfet annunciandus . R a tl o eft , quia par- 
iceps hujus reconciltationis nemo fit , nifiper fidem. Rom.y zj. 
Fides non ingeneratur , nifi per audttum. Rom. 10. 1 4.17. Hocau- 
l emnonfieri,nonexperitientia foladocet, fed& Scriptura. Pftl. 
147.19. 2.0.ACI.14.16. &\6.6.Ergo. 

Remonftrantes ijpeciem huic argumentoine(fe non negant, 
fed ijs evanefcerr dicunt eam ftatim , qui rem probe expendunt. 
Videamus igitur eorum lances quibus alijs praeunt in 
expendcndo. 1. ^AEquehoc argumentum valere dicunt ad- 
verfus nos y quiomnibusnationibuSyac popu/is, reconciliationem 
•mpetratam ejfefatemur } quia omnibus populis, acnationibus,ver- 
vim nonfemper annunciatur. Ubifallaciam admittunt non 
•nam. 

Quum omnibus nationibus ac populis reconciliatio 
impetrari dicitur a noftris, communiterhoc intelligi no- 
runt, non univerfalicer, vel generaliter: hoc eft,nullam, 

natio- 



Verbum 
reconcilia- 
tionu non 
omnibus 
annun- 
ciari : ac 
prcindc 
Clmjhm 
reipfaom* 
nibtts & 
fingtdis 
non impa* - 
trajjerc- 
conciltx* ' 
tionem, 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



iii ARTICULUS SECUNDUS, 

nationem nqminatim excludi, non omnem tamenficin- 

cludi, utqualicunquepopulo ininfulam aliquam conve- 
niente, necefle fit, ut in illo numero nonnulli lint, ad quos 
Chriftiredemptiofpc&at. 2. Omnibuspopulis &natio- 
nibusfic annunciari poteft verbum, ut redemptionem 
communem exequet,quamvis nony^^^romnibus pr^di- 
cctur, non enim dicitur in omni populo, omni tepore,ali- 
quoseorumhabcri, quibus Chrifttis impetravitfalutem. 
At vero qui <*mnibus & fingulis mortalibus reconciliatio- 
ncmimpetratam cfledicunt, ij in omniloco,*ibi vivunt 
homines fempcr tales invcniri docent,qualcs Chriftus re- 
dcmitj&reconciliavit Patri. Quamvisigitur nulla ratio 
exigat, ut Evangcliumfemper omnibus nationibus prx- 
dicetur,proptcr omnium nationum redcmptionem com- 
munem^univerfalis^tamen redcmptio omnitim &: iingulo- 
rtimhominum, neceflarid poftulat, ut femper omnibus 
Evangelium adfit. 

Verbum recociliationisordinariumeffemedittm concedunt >quo 
benefcium Chrifti morte partujjominibus adminifratur^fed qtio 
tempore y &qua ratione> hot debeat fierhhoc relinquendu ejfe ptitai 
fapientiA&juJlititdivinx. Relinquatur igitur,^ qtiis vetat? 
modonihilinterimftatuatur,quodcumfapietia,juftitia, 
& reda ratione pugnat.Pugnat autem apertc cum fapien- 
tia divina, ut falutem omnitim fub ratione finis aequc velit, 
jntendat, ac impetrarifaciat,&:mcdiun#amen,finequo 
fruftra falus exfpe&atur, non nifi paucis concedat: Vt im- 
pctratio falutistalis impetretur omnibus , exvoluntate 
falvandi omnes,qualis neminiquidquamadferatboninifi 
cognofcentibus , non cognofcatur tamen,niii a paucis. 
Cum juftitia pugnat, utuniverfalis conftituatur lcx , om- 
nes obligans&afficiens,quae nonitapromulgetur, ut o- 
xnnibus & fingulis innotefcat. Cum ratione deniq; &: fenA 
fucommuni nonfatiscpnvcnit, ut ordinarium illudme- 
diumdieatur Salutis^quodnon ordinanc conceditur ijs, . 

quibus 



t«8 

n 

m 

m 

m 



DE REDEMPTIONE. 



uibusfalusintendicuripfa. Haxego mcis verbisnon ur- 
cbo, fed exipforum potius de/umam orc, quod ipfis ob- 
uretos.Similitudinesnempe,quasuthuicilluftradomy- 
terio, acconnnadariffimasab ipiis acccpimus, fcmutatas 
laululum rcponcmus ipfis. Medicttsvendttat fcremcdinmha- r*g- 
ereadverfius omncs agritudtnes,quod 'agris etiam ommbns com- 
innicare vellctttt cjus benefcio fanetur, intertm veronulio modo 
'gntficat, nifipauctfpmis, hujufmodt rcmedtum ipfis paratum cffc. 
'imtliterpotensaltquis Princepspccuntafc paraffc dictt,redimen- 
l is omnibus capttvis, ejr liberattonem eortt cx antmo dcfidcrarefed 
suamquam hoc pra fcfcrt y tamen ccrto apud fe dccrevit Jincre, ttt 
vu/lt capttvipancis quibifdam exceptis, ccrttorcs nnquajiant, vcl 
ntcnticnis, vel pr&parationis hnjus bemgna. An gloriatio ejttfi 
nodi medtci velprinctpis.effet jufia?Nthtlo magis confitfercpotefi, 
fttod Chrtfluspro omntbm mortuusfiucrit, rejpetftt vohntatis vel 
ntentionis dtvina, nifi omnibus nota fiat hac tam propenfia volun- 
Hujus ctiam comparacionisopc retundi pocclt argu- 
mentum , illud abipfis inverfum. QmbusDeusvult verbum 
veconciltationtsproponh illts qaoque efi rcconciliatio bnpetrata: at 
\9eusvttltilludomnibusproponi. i.Tim.i. Marc.i6. ergo. Si 
cnim Princeps,vel Mcdicus ille,communiccr omnibus rc- 
"cmprionis prctium, aucmcdicinapanchrdtam, propo- 
endam efle diceret,interim tamcn ad nullorum aures fa- 
amejus pervenruramfciens, nifipernuntiosdeftmatos 
aTingulos camdcferricurct, non mittat fervos tamen 
ifi ad paucos, quorum habct rationem fingularem, an 
iccnduseftilleproprie, &exa;quo , omnibus&fingulis 
eHalutemvelmediumejus velle? Sicferes habet in di- 
pcnfatione verbi. 

Obfervant affumptionem argumenti nonrecle formari qttia 5 
icitttr ibt verbum non effe omnibus, propofitum, quttm dtcendum 
fety&on omnibus effe proponendum, qnodfalfum efi. Sed nihi 1 
iixiflepreftabat,quamde nihilo vicilicigare.Non latebac 
:os, cum in propofitione dicitur fuppofica reconciliatio- 



'7f. 



ne 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



u 4 ARTICULUJ SECUNDUS, 

ne generali verbum reconciliatonis omnibus & fingu- 
lis annunciandum efte, hoc non de officio hominufti intelli- 
gi,quafi ijs hanc ob caufam incumbcret omnibus & fingiu 
lis praedicare, fed de providentia divina, qua profpexiffet 
ille, &: effecifTet, ut a&u omnibus hoc verbum annuncia- 
retur, fi modo omnibus & fingulis,redemptionem &: falii- 
tem tamprseparaflet, quaimpetrarifeciftet. Appofite igi- 
tur, &:fccimdumdiale<3:ic2e regulastollitur confequens 
pars propofitionis in aft\in\^tionz y hocverbumnonejlanntw- 
ciatily vel Dem non ejfecit ut attu annunciaretur, quod id em eft 
ut antecedes tollatur in conclufione, ergo omnibus &Jingu- 
lis redemptionem &falutem non paravit^& impetrarifectt Deus. 

Ad allumptionem ipfam tandem accedunt &: imprimir 
affirmant, huicfratrum propofittont obloqui Scripturamjefpettu 
temporis novi Teflamentu Huic propofitioni? Cui, rogo? 
nempe verbum reconciliationis non omntbus annunciari. Ni hil 
quidem dubito, quin propofitiones Noftrorum fpecic laU 
tem contrarias efficient Scripturx facra*, modo eas finge- 
di &: r efingedi libera concedatur poteftas. Aliud fuit quod 
aifumebaturinargumeto, nempe omnibut (Jrftngulis homu 
nibus^nullo excepto, non annuciatum effe reconciltationis verbum 
Jemper.Huic propofitioni,ne verbo quide tenus, Scriptu- 
ram ufquam obloqui videbant.per figuram igitur transfu- 
gurationis,in dubiam conjjcmnt verborum formam, cui 
di&aqusedam Scripturae videnturadverfari.Sed quideft 
quodadferunt ex Scripturis? Deum omnibus mandare utreji- 
ptfcant.Ad:. 17. 30. Apojlolorumfonumexijjse in omnem terram 
Rom.io. \%.Evangelium pr&dtcatu efeomni creatura. Col. 1. 13. 
falutiferam gratiam illuxtfe omnibus hominibus. Ti z.z.i^ Qui- 
bus omnibus nihil aliud vult Apoftolus , quam non jam in 
angulo aliquo mundi contineri fonu Evangelij , fed omni 
hominum generi^per totu orbem,communiter,&: publicc 
proponi,&: magna ej us parte j am permeafie. Quid hoc ad 
propoficione Evangelij debira omnibusacfingiilishomi- 

nibus 




n 



St 
i 

u 

a 



DE REDEMPTIONE. u) 
libus fa&am,quibus recocilationem perChriftu impetra- 
nm eiTc dicutf Difcant iftinc potius,quomodo phrafes ille, 
eneraliores,queJnredeptionisnegotiofoletufurpari,cx- 
licaripoiTmtexalijslocisreodeYcilicetmodoChriftu di- 
i mortuum pro omnibus,& pro mundo,quo Evangeliu o- 
mi creatur^ pr^dicarij&Spiritus effundi fuper omne car-' 
e.Chriftinaq;mcrita,Evagelij efEcacia,& Spiritusinha- 
itatio coj ungutur a Deo,& ab homine no debet feparari. 

Poft hasc fatentur ejfepopuloscfttofdam^tiamhuim tempori$ y 
ui adhucdum nihil omnino de hoc reconciliationis verbofciunt. 
Vflumptionemigiturintegra concedunt,fed licet veram 
am efle nonpoflint negarc, quu flc fe rem habere, cxlum 
:>fum terraquc teftantur,intatram tamennon finuntprae- 
erire. Dicunt igitur Deum ab initio mttndi, & pojiea inprofa- 
via Noachi,rjr tandem per Chrijii Apojlolos, toti mundo verbum 
oc reconciliationis propoftijfe, ut illud ad omnes propagarett/r, 
^uodnihil omnino ad rem facit.-cum enim reconciliatio- 
is beneficium, fit quafi privilegiu,non hominibus per fo- 
ietate conjuctis, fcd fingulis privatim feorfimpro fc con- 
efsu,&alienafidenemoparticeps ejusevadit, quidatti- 
letnarrarehomini miiero,quinunqua forfan de Adamo, 
~oacho,& Apoftolis audivit,quid illis,autab illis,fac"hmi 
lierit ante aliquot annorum millia? De fingulis quxritur 
r:n fefe,anverbu rcconciliationis pr^dicatum habtant fibi? 
'oluifedeum, dicunt, ut propagaretur adomnes. Quamiejunu 
oc? ad velleitate imperfc&a confugere, quum de provi- 
entiadifputatur,&ejus effe&ortalernenimintelligutaf- 
~ectum,cum Deum hoc vclle dicunt.Si autem vere & pro- 
Tie voluifle hocDeu dicant, Ariftotelis verbis refelli fatis 
oflunt. Rhet. 1. z.Si voluit:&potuit>ergo etiafecif.omnes enim 
tmpojfunt ejrvolttnt aliquidfacerejd ettam faciunt. Refutatur 
tiam expreflis Chrifti vcrbis, Ioh, 3.8. Ventusquo vnlt,fpi- 
at: ita ejl quifjuis genitus eft ex Spiritu. I&um huiufmodi 
fcntentitf priori videbant Remonftrantes quafi immi- 

3 nentem^ 




i 



n6 ARTICULUS SECUNDUS, 
ncncem,&pra;cavereftudebanceciam,quoadfieri poflec. 
£u<t fit Vifum cft igitur ipfisinquirere in caufam >cnr<uerbutn ubU 
caufacur que nonfit pr<tdicatum. Sedlitem hanc totam fruftra mo- 
Evange- yent, hoc falcem loco, neque enim de hujus rci causa 
litim ^'dicebatur quidquam in argumenco : ncc poflibile cft,uc 
ritbus & .p Crcall f am ullam impediacur illa caufa, qux quidquid 
jtnguu yu |j ? facit, tamincarlo, quam ccrra. Non nihil tamcndc 
cetur. hu jiis rci causa profcrrc geftiunt: atque adco poftquam 
pcroraverint in fcntcntiam noftrorum de Prsedeftinacio- 
ne , eaquas non funt hujus loci,monenc imprimis ut con- 
ftantcrin omnemeventum recineatur, quod Apoftolus 
habct,Rom. 11.32. Dcumomntafub peccato conclufjje ,ut om- 
mum mifereretur. Qua inreme quidcm aflcnibrcm ha- 
bcnt, vel maximc, fed ealegc, ut ab eodem Apoftoloop- 
timo interprete fui , genuina mcns hujus didi pctatur. II- 
lam vero his verbis expofiiit Gal. 2. 22. Scrtptura concbfit 
omnia fub pcccatum , ut promiffw exfde Icfu Chrtfli daretur crc- 
dentibus:ubi per omnes intclligere fe indicat omnescredentes. 
Hocfuppofito apponunt i\lud,faffibujus rationem plurtma 
ex parte abfcondttam effe nobis. Qjiod nos libenter accipi- 
mus , modo caufani intelligant voluntatc Dei priorem: 
hoc enim nobis abfconditum cfle non potcft , voluntatcm 
ipfamDci caufam aliquamfaltem eile , tam cohibitionis, 
quam communicationis eorum , quse ab ipsapendent,&: 
in iftiufmodirebus abfconditis, optimum fcmper ac tu- 
tiflimume-ft ,inDei voluntate quiefcere, ut in fuprema 
causa. Hanc nobis modeftiam Chriftus ipfe commen- 
dat propriofuo exemplo. Matth.11.26. Etiam Pater >quo- 
niam ita placuit tibi. E6 poftea dcfcendunt , ut fpem no- 
bis faciantveram audicndicaufam :fed exfpe&ationem, 
ut prius , fallunc. 1. Fieri pofle dicunc,uclacius .opinio- 
nenoftra ficpropagacumcvangelium , quanquam poftea 
obfcuracum &: collapfum. Hocnosnonimusinficias:fed 
fieri non poflfe dicimus > uc ad omnes, &: fingulos , perve 

nirec 




m 



w 

m 
h 
ea 

i 

i!OJ 



DE REDEMPTIONE. J17 

iiniret, nullo exccpto: quod in qujeftionehabetur. i. Cul- 
ipam ejuspotuiffehdrere, partim in negligentia pr&cont<m,partim 
i» hominnm ingratitudtne , cfui curfum Evangelij remorati fe.nt. 
Culpam ahquam in iftis hatrere , nihil dubium: fed i.mi- 
erum elTet Eccleiix, il ex aliorum hominum arbitrio,fa- 
lus ejus fufpenderetur, itaut ad cognitionemDei perve- 
niant illi foli, quibushomines negligentes &ingratinon 
volunt eiTe fraudi. i. Cum de praeconibus ac prophe- 
tis quseritur, vetus illud verbum revocandum eft in me- 
moriam. 1. Sam. 10. 12. £)uts efl eorum pater? is nempe qui 
Saulem , inter Prophetas, & Saulum, Intcr Apoftolos, 
rfic inftituere novit, utmuncre fuo , cum fumma cura fun- 
gantur. 3. Quis denique virn facit Evangelio, vel ja- 
nuam fuis aperit,nifi Dci Spiritus? Deoautem pra?pa- 
firanti fibi viam,celfiiTimi cedunt colles. Ua.^o.yDeum cum 
' >lacet, alio modo utipoffe dicunt. Poteft indubie , fed 11 alijs 
itatur ad falutemfufficientibus , in ijs omnibus, qui E- 
angeliodeftituuntur,tum Evangclij predicatio,noncft 
?cdium falutis ordinarium: eorum cnim numerus longe 
aximus cumiit , illa ratiofilutem aflequendi dicenda 
eft ordinaria, qua? interillos obrinet,& ev^ngelicos om- 
ncs , extraordinaria via filvari. 4. Caufam qu&rendam 
tffe monent inprcprtjs hominis pr&cedentibt{s peccatis. Ncque 
id nos omnino negamus,fcd hominum opera pra^ceden- 
cia, legem & menfuram efle vocationisdivinzehocnega- 
are nos,&Scriptura jubet.Deut.9. 4.5.6. &experienta co- 
yt. 5. Deum non patife dicunt expcrtcm ejfe teflimonij , inter 
os qui nec Evange/ium, nec Legem fcrtptam habent & (fuidem 
h anti, utillisomnis excufatio tollatur. Hoc varijs teftimo- 
lijs confirmant« Sed mirandum eft hujufmodi aflertio- 
es ab iftis accumulari, cum nec ad argumcntum pro- 
ofitumquidquam faciunt, nec a Noftris unquam indu- 
*um vocatae fucrunt. Nobisnon licet elTe tam otiofis, 
lit divinando quseramus, quorfum hsec talia fundunt. 

Capvt 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



n8 ARTICULUS SECUNDUS, 



Capvt VII. 

Argumentum fextum. 
Pag. 193. 

Cfmjftu T)RO quibtu Chrifttu proprie eH mortuuf,eas ejrfimmedU 
fumme 1 /^. Io h. x ij 0 h.^\6. ^tqui non amat fingrios fum- 
non dilt- ^ ^ ^ uo p. um q UC f umme amat , ijs non meretur tantum ,fed 

& Tnt & a PP ltc4t f alutem re ¥*' Er £° mn eU f r ° f m & ulU t r °P ie 

los:a"cpro- morttm ' . , •• u u 

indeproijs Rcmonftrantes hoc in loco tam varns ambagibus 

ettampro- circumvcftiunt refponmm fuum,ut vix intelligi poifit, 
pric non q U id illud fit , in qua pra: carteris acquicfcerc volunt. 
eil mor- $i fupremus amor confiftat non tantum in promerendafed& 
tms - in appltcanda falute , ficut confrmatio Mimris fr* fefert, tum 
l ' propofitionem negamtts. 

Sed 1. amot proprie nec in promercndi, nec in appli- 
candi , opcre conhftit , eft enim amor voluntatis actus 
immediatus, quo vult quis ahcuiea,qua:bonafunt, vcl 
videntur faltem eflerbonaipfafuntcfFedaqua: extimo- 
re exiftunt ; a/not in ijs.non proprie confiftit. Rcdem- 
ptionis opus commendat, non conftituit ,charitatemDei. 
Rom. 5. 8. Intentionem hanc applicandi falutem omni- 
bus ijs,quibus impctrata fuit,adfuufe Chrifto ,probavi- 
mus ante:& Apoftolus videturexprefse altcrumex alte- 
ro confirmare, Rom.5. 8.9. 
x Dtleflionem Dei, & Chrifti , erga nos , duplicem efe dicunt, 
unamquA noftram fidemac dilettionemprAcedat, Ioh^.16. i.Io. 
4.9. i.Ioh.^.i6.Eph.^.z. alteramqu&fidemnoftram &dilettio- 
nem erga Deumfubfecjuitur: Ioh. 14.2.2.2.3, ^#.10.34. Heb.11.6. 
priore Chriftum omnes & ftngulos amare: pofteriore nonfumme 
amare emnesillos pro quibus mortuus eH. Hanc autem di- 
ftin&ionem extinguunt ftatim ipfi : fatentur etenim fccttn- 
dam hanc dileclionem nihil alitidefic, quam prioris cMtimatio- 

nem 



I 



D E REDEMPTIONE. n 9 
*tem> & ampliationem pernova beneficia. Hoc fi verum fit, 
:um amplior nulla ditferentia datur inter dileclioncm 
^raecedcntem & fubfequentem , quam quse in externis 
.leneficijs vel cffe&is confiftit. Hxc vero dile&ionis ip- 
lus naturam &fpeciemnon poteft variare, imo ne gra- 
ium quidcm ipfms proprie. Cliriftujti in cruce pcndcn- 
tem amavitsque Pater, ac in ciclos afccndentcm. Abra- 
aamum non minus amavit Dcus,cuinullam hxrcditatem 
deditinterraCanaan,ne veftigiumquidem pcdis,Act.7. 
\. quampofteros cjus,quosin lllarn regioncm fuo tem- 
x>rededuxit. Manifcftationcm &: fenfum amons, nec 
lon complacentiam ctiam , vel approbationem ftatus 
Oeogratifidcm fcqui fateor, qux menseft Spiritus San- 
5ti,Ioh.i4.2 2..23. AcV. 10.34. Heb.n.6. lbd amorem,vel no- 
vum accedcre, vel ipfum proprie augcri , quoad inten- 
tionem internam, hoc nec fidcs , ncc ratio admittit. 
Pra?terea impctratio ilh qux ab applicationis intcntio- 
nc &: propofito feparatur , amoris nomen vixpoteftqui- 
dem fuftinere. Non amat cnim,nifiqui bonum vult ali- 
cui applicatum: amare enim ( inquit Ariftot. Rhet.lib.i.) 
eft optare bona alicui, & pro viribus confcrre, 8&tti*t 
mi apzjx. , y&f Tdxf, dwjapw ^uktixsv hvcu txtoov. 

Deloh.15. 13. implicatum aliquid adferunt, Chrifium 1q k - 
r cil non dtcere bancejfe maximam charitatem cjus> ut vitam ^ 
r uam ponat pro amicis fiuU : fid tantum vulgarem aliqttam fien- 
~viam proferre,qttam tamen fibinon applicat>qna quidem ojlcn- 
, maximamillam charitatem ejfe> qu& > inter homines inveni- 
r> & tacitefubindicat>charitatem fiuam qttam homimbtts exhi- 
'bety ejfe adprime & ultra modum magnam, Sed mirum eft di- 
cere non applicari fententiam iffam , quum comparatio- 
-em ibi fieripalam fit, inter diledioncm hominum &: 
mrifti,eodem planefenfu,quoeademinftituiturcolla- 
tio, Rom.5.7.8. dc comparationulla fit,ubi nulla fit ar- 
£uentis,ad id quod arguit , applicatio. Si vcro jufta fit 

R appli- 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ijo ARTICULUS SECUNDUS, 
applicatio > tumproportio talis obfervatur, utficutinter 
omniadilectionis effe&a nullum fiiperius eft inter homi- 
nes , quam vitam pro alio ponere , fic nullum cogitari po- 
teft efficacius argumentum dile&ionis Chrifti , quam 
quod vitam ponatpro ipfis , quodetiam in illa parte hu- 
manum amorem fuperat, quodpro inimicis hoc fecir, 
quod homines vix amicis optimis prxftabunt.Obfervan- 
dtim etiam ( quod fatentur ifti ) Chnfti propofitum hoc in 
locoefie, charitatem fuam , quam hominibus exhibet, 
commcndare > ut ultra modum magnam.Si enimhocyo- 
lui t, proculdubio maximum hujus amoris proferebat fpc- 
cimen,nequeillud omnibus&: fingulismortalibus com- 
mune, orationem adfuos habuit, fedproprium illorum, 
quosfummo complexus eft amore. 

ColUttonls vtm in illis verbis collocari dicunt ( vitam ponit ) 
cnm cnim vita nullum pr&tiofiw pignus quis pro alto conftituere 
-poteft , mertto dtcttur fummam efecharitatem , vitam deponcrc y 
hoc cum fcopo Chrifti conventt^ftcut & cum alijs locis. Eph. 5. z. 
1 . Ioh. 3.16. non loquitur tamen Apoftolus de fumma Dei dtlettio- 
ne , neque dediqua illiusampltatione. Ubi fibimetipfis con- 
tradicere fe animadvertere facite potuiftent : quid enim 
pugnans magis eft , quam fateri fummum amoris pignus 
conftitui, ita ut merito fummam charitatem oftendifle di- 
catur , &: verbis expreffis hoc fignificari , &: fimul tamen 
affirmare nihil dici de fumma Dei diledione neque de 
aliquaillius ampliatione> Non opus eft verbis alijs,after- 
tionishujus pars confequens a priore fatis eft refutata. 

Addunt autcm^/ velimw eamprofumma dtletfioneaccife- 
rtj agnofcendum eftillud(nos) non refpicereprtfentem eorum con- 
ditionem.quitbi loquuntur (Ioh. 3. 16.) fed tlludquodpriws fuc- 
runt, nempe inimici: Obfervet iftic Le&or quam bene fibi 
conftet Remonftrantium oratio. In articulo priore ad fin- 
gula fere Scripturx loca, quse fidem ab ele&ione pendere 
probabanr>non ele&ionem a fide, regerebant illi fcmper. 

7m 



I 
... 

M 

u 
!t!j 

m 



DE REDEMPTIONE. 131 
Mtt habcri in contextu , vel in capice , vel in aliqua partc 
*jufdem fcripci; atque hoc facis cile pucabant ad proban- 
ium, eleecionemrefpicercfideles, qua cales. Nuncvero 
sconrra, cum fimilem rationcm adver/ari vidcnt fibi, 
agnofeendum efte dicunt,illud ^iadconditioncmpra^- 
jtericam cefpectum haberc. Agnofcant igitur fimul non 
sfcrium argumentura ruiflc, quod ab ifta particul.un prio- 
e causa pctebant: &: nos in hac rogatione non diilicilio- 
res habebunt. Quid mde lucri facient/' Hoc fcilicct, //- 
lam effe maxtmam charitatem , qua??t exhibcre pctittt tntmtcii: 
fed charitatem majorem cxhibttam effefidcltbus. Scd. u con- 
ditio hxc inimica ( ftcum itmmct effemus) mcmoratur ab 
Apoftolo Rom. 5. 10. Non ad iftam charitatcm a majo- 
re aliqua diftingucndam ( utifti faciunt) fed ad amplifi- 
candam eam quantum fieri poteft, &: llluftrandam per 
collationcm indignitatis noftrac. i. Si non charitas hxc 
fumma cflcc,6c cadem eciam cum illa, qux circa fideles 
iverfatur, non ecnacs a Spincu San&o fidclibus propone- 
jretur, quafi eiTetunicum fideipabulum &c firmamentum. 
.3. Apoftolus Rom. 5. 8. 9. 10. Ubi comparacionem infti- 
ituic inccr opusreconciliationis,& falucis compIct.T, non 
Iduas chariraces inccr fe ccmmittit, fed ejufdcm charita- 
tis effccta duo: manifcfto nos docens ab eadem charita- 
te, cam redempcionem , quam falucem venire. 4. In ifta. 
ccomparatione maximum beneficium efTe docet , quod 
.Chriftusmorcuuseftpronobis inimicis cjus, minus au- 
> tcm, quod reconciliacos jam & amicos fervcc : qui fecic 
quod majus eft (mquic Apoftolus) ille mulco magis faciec- 
illud, quod minus eft. Sed Chriftusfecicquod majus eft 
in reconciliandis nobis Deo, mulco igicur magis, quod 
minus eft, faciec, fervando jam reconciliacos. Multo tgi- 
\tttrmagis,b\s inculcacur. vcrf 9. 10. Ne qucmquamlaceat 
r.poftenus*hoc minusefte , acque adeo magis prompce fa- 
^ciendum. 5. Tam infienicis nocis charicacem fummam 



R & 



in 



I 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



iji ARTICULUS SECUNDUS, 

in morte Chrifti obfervandam, defignatam habemus a 
Spiritu Sanfro j ut negari non debeat ab ullo Chriftiano. 
CommendatDeus charitatem fuam erga nos^eo quod cum adhnc ef 
femus peccatores, Chriflm pro nobis mortutis efl. Rom. 5. 8./# 
hoc ejl charitas. i.Ioh. 4. 10. Sic Deus dilexit mundum. Ioh. 3. 
16. Si Deus nos ita dilexit. 1. Ioh.. 4.11. T^eque id folnm^ 
*verum etiam gloriamur in Deo per Dominum nofhum Iefum 
Chrifum , per quemnunc reconctliationcm acccepimus. Rom. 
5. 1 1. F/effo genua mea ut valeatis ajjequi cum omnibm San- 
Elis^ qu<z fit illa latitudo & longitudo , & profunditas , &ft* % 
blimitas > & cognofcere charitatem illam Chrifti omni cognitio* 
ne fupcriorem. Ephcf. 3. 18 16. Ratio deniquc ipfa verita- 
tcm iftam confirmat: non poteft enim ullo modo exhi- 
beri major charitatis aftc&us ,nifi effedhis ejus exeri po- 
fit aliquis,qui vcl magis eftet in fe excellens > vel minus 
nobis dcbcretur. Prarftantius autcmnihil donare Chri- 
ftus potuit , quam femct ipftim , fuamque vitam : 
nec minus nobis deberi quidquam poteft , quam ut 
ille pcccatum fierct propter noftra peccata , ut nos 
jufti rcddamur propter juftitiam ejus. 

Obfervantin ailumptionc argumenti poni , quod 
Chriftusillis quibus fummam fuam charitatcm exhibet, 
non tantum falutem mcretur 5 fcd & applicat. Inde r. 
colligunt non confifere fummam exhibitionem charitatis /7- 
lius in eo quod pro aliquo vitam fuam ponit. Id quod ego e- 
tiam non diffiterer fequi , fi impetrationern talem 
monftrare nobis poftint, qualem fibi fingunt, ab applica- 
tione fcilicet &: ejus intentione, vel deftinatione ccrta dif- 
jun&am. Sedcumccrtum fitredemptionem iftam ij s 0- 
mnibus &: fingulis applicari, quibus fuit impetrata, & ap- 
plicationcmabimpctrationepedere ? utcfFedumacaufa, 
pcrinde faciunt fic argumcntando, ac fi diceret, fummam 
charitatemin eledioncad vitamnon elucere, quoniam 
quosfumme diligit Deus, non eligit tantum ad vitam,fed 

&in 



D E -REDEMPTIONE. 

Exhii 



13 



$ in poiTelTiouem cj us mi tcic. 2. Exhibere Chriftim ftmmam 
Ktritatemcredenttbtts follsw applicatione concedunt , fedinde 
n fequi dtcunt, quin ftmmam etiam exhibuerit omnibtts , cum 
fyhuc ejfent inimici,quantum poterat ,fecundum Dei voluntatem • 
•juflitiam. Hoc aucem fcquUacis anceprobacumfuic. II- 
dcamenmau&arifihic adijci poccft, quidquid iicquod 
8i applicacione fic, poft codicioncm poftulacam, ab homi- 
:e pnefticam, id, ex Remonftrancium fencencia,fub racio- Ntco1 ' Gr ' 
epr#mij,acmercedis,nonfmis, confcrrur:acq,aded ad ^\ ,i * 
ifticiampociusreferridebec,quamadgraciam&charica- U9 ' ' 
mi.Charicasproprie inopcandoac parando bono confi- 
ic,noninconferedo pr^mioexcondicioncprefcripca.Nc- 
uc veroaut Wtf/^Dci ullofuitimpcdimenco,quinChri- 
:usinimicosillos,quos rcdimedosacccpic,a:que diligerec 
camicosullos. H<jc cnimvolucas fuicPacris, ucovcs per- 
icas,non minorc afte&u, quxrercc, quam parcas cueacur. 
AiCi i$. 4. //*/?///Werononpocuicobftare,quoniame6 im- 
rimis charicasiftaipe&abac, uclxfe. jufticia; cumulace fa- 
«isfieri poflic. 

C a p v t VIII. 

Argumentum fiptimum. 
P. 196. 

RO quibufcunque Chrifius ejl mortus } atq;remijfionem pecca- cbriftus 
tortt ejr reronciliationem cum Deo impetravit-yijs & morte im- non rege- 
vetravitliberationemafervitute peccati,&Spiritumregeneratio- rAt ° mm 
ius innovam vitam. Rom. 6. ^,6. i.Cor. 5. 15. Heb. 2. 14. iytir* fc*" 
,1.33.34. Att. f.31. Sedkec liberatioa fervitute peccatorum,crre- fafowtijs 
eneratioper Sptritttm/non ejl fmgttlis hominibus impetrata,ut re- mn ^ 
um ufus docet. Ergoneq; reconctliatio cti Deo & remiffto peccato- fi cac i te r 
um. 1. Refpondenchic Remonftr. breviccr, negando Mino- mortuus. 
frem , qttia Itberatioa fervitute peccati, vel jus & medium i//tus, 
wmnibtts & fingulis eftimpetratum : quamvis non applicetur om~ 
vnibus ad aflnalem Uberaticnem. 

R x Sed 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



154 ARTICULUS SECUNDUS, 

Sed i. non bene cxplicant impetrationem liberatia- 
nis , per impetrationcm juris &: mcdij ejus. Aliud enim 
eft ctficcre ut liberatioccrto concedatur omnibus,quod 
• noftri per hanc impetrationem intelligunt> almd ut in- 
definita ac indeterminata poteftasejus paretur ,id quod 
ifti per jus &c medium volunt. z. Cum per jus libera. 
tionis potcftatem illam intelligant,quam Chriftus acqui- 
fivit fibi, utfcilicet fervare poflit credcntes,h#cimpe- 
tratio Chrifto potius, quam nobis fieri videtur. 3. Chru 
ftus etiam, ex Remonftrantium fententia, morte fua fibi 
acquifivitjus perdendi infideles. Nonpofle hoc negaa 
Nicolaus affirmat p. 11. fi igitur hujufmodi juris acquifu 
tio dicenda fit impetrano , refpe&u lllorum ad quos ex- 
tenditur, tumperditionem ac damnationcm non minu 
hominibus lmpetrafle dicendus eft Chriftus, quam r 
reconciliationemacliberationem apeccato &morte. 

Rom.6.y6 2. Percurruntlevitcr locacitata, Rom. 6. 5. 6. ajfmilak 
tione mortls coaluimus ipfi &c. de mortifcatione fdelium lo- 
quiy quA non pertinct ad impctrationem ^fed ad applicationem: 
Disjungcntcs llla quar a Spiritu fando conjungifempe * 
folent. Pcr imputationemenimDci,communionemha 
buimus cum Chrifto in ipfius mortc , adeo ut una cum ip 
fo crucifixus diciturvetus nofter homo : & hujus com 
munionis vi, a&ualisetiam,fuo tcmpore, fequitur ejuf 
dem corruptionis abolitio , qu# mortificatio nominaf 

a '*- 2,I *folet. AdHcb.z.i^.i^.obfcrvant fnesmortis Chrifti exten 
/J ' di ad omnes^ non animadvcrtentcs interim per omncS ibi 
intclligi fliosin gloriam adducendos verf 10. fanciificandos & 
fratres Chrtflivcif.iu Ecclefam verfiiz. &pueros quos Chr/ffo 
Deus deditvcrf.i$. Neque ullo modo adomnes &fingulos 
mortalcsextendi pofleillud quod verf 14. dicittir, dia 
bolum & poteftatem ejus mortiferam rcfpe&u eorum 

Ur.31.31. abolitam eflfe,vc\<yiodvct{\i^liber§seos reddi. Dc Ier.31.33. 

rftfer./.j/ & A&. j*}i.ignorare fe fmulantcui fini citantur. Sedplane 

fatis 



D E REDEMPTIONE. 135 

tis hoc dictumhabentin argumento ipfo:p.i34- utpro- 
tur fcilicet liberationem cum reconciliatione conjun- 
in fcedere gratise, atque adeo inejufdemfcederis au- 
<ore ac fponlbre Chrifto, non debcre disjungi. Neque 
joc quidemin controyerftamvenire dicunt.Hxctamen 
Dntroverfise non minima pars eft , utrum Chriftus om- 
um nomineplacavit iram divinam , non tamen obti- 
uitutomnitim cordibus infcriberetur lex divina, quse 
uo fimui conjunguntur in fcedere novo.Ier.31.33. 34. 

Capvt IX. 

aArgumentum otiavum. 
P. 198. 



i 



m 
U 



^'Fibus Chriflus Reconciliator e(l faflus , eorum & Intercef Chrijtm 
"^for fattus ett : h& entm dux. offcu Chrtfli partes non debent ^fa***' 
'sjttngt : Rom. 8.3.4. 1. Ioh. 1.1. Atque Chriflusnon est mf Jfa 



'terceffor omnittm ej? ftngulorttm hominum. /0/7,17.9.19,2.0. &ji n g U fc 
L Biflinciionem cudunt Remonftrantes de interceffione > er g 0 net jue 
vum duplicem faciunt , univerfalem unam, qu& efltotius mtm- pro ijsesl 
'. lfl)$.n t Zr/f.2.3.34. alteram vero farticularem, qu£ efl ft-mortuus. 
ittm. Ioh.lj. Rom. 8.34. Propofltionem tgiturnon ejfe veram, *• 
'fbeclu omnium interceffwnis fbecierum. 1. Diftin&ionem . » , 
lanc ab lllis dicebam cudi , quia nullibi eam reperin^^^ 
*edo,apud idoneum aliquem auclorem, fed excogita-yfr; w/w ^ 
n ab ijs in prxfenti. 2. Inanem etiam dico, quia remyfo. 
ftinguendo obfcurat vcrbis inanibus , non explicat 
viftone reali. Intercefllonemdicunt efle univerfalem 
oomnibus , & particularem pro fidelibus:quidautem 
univerfaliter intercedere,quidparticulariter hocnon 
cunt. Sic quivis poflet per diftin&ionis notas & phra- 
is vacuas fimfliciter , & flectmdum quid, late & ftricle, ge- 
traliter ejr farticulariter nullos non folvere nodos. 3. Nul- 
im teftimonium ex lacris literis adferre poflunt,ad 

univer- 



ijtf ARTICULUS SECUNDUS, 
univerfalem illam interceffionem probandam.If.55.il. 

pro defecloribus intercedere dicitur,non autcm pro omni- 
bus fc fingulis, fcdpro mukis illis, quorum ibi mentio 
fit,&quos etiamjuftificare diciturverf. n. Iuftificabit ju- 
ftm fervw mcus multosM c(t,fideles,Kon^.2.6. Neque ma- 
Vis ad propofitum eft alterille locus, Luc.z^. Remttte 
tpfis. Nam proomnibusharc orationon habetur, fed pr^ 
ipfis crucifigcntibus : nec fimpliciter pro ijs omnibus. 
fin<nilis 5 fcd proijs tantum,qui peccabant ex ignorantia 
Quodin oratione Chrifti diferte exprimitur , & confir- 
mTtur,Aa-3.i7. Quoniam autem Chriftus femper e 
auditur a PatrcI0an.11.4z. non eft dubium , quin lmplc 
ftt hxc oratio, Ad. 1.37- Iccm Aft. 3. & 5- q ll ° ad rehquo 
quiin infidclitate & impictate perftiterunt ad vitx h 
ncm,pro ijs noluit orare Chriftus, Ioan.i 7 .9.nec potuit 
fiilva m regula Apoftoli , 1. Ioan.5 16. Ipfe enim fciebat 
quiderrctinhomine.Ioan.2.i5.Ioan.5.^4. 4. Siumver- 
faliter pro omnibus &fingulis intcrccdat Chriftus,tu 
univerfiiliter ctiam pro ijidem refurgcbat, afcendebat,* 
fedebatad dextramPatris. Ut conjungantur enim h*c 
neceficeft:fcd harc univerfalitcr una cum interceflione 
pro omnibus ficri negabant fupra Rcmonftrantes, pag. 
188.189. 

Pro omnibus Chriftum iutercedere ac rogare aftrmant , ut 
fummi Pontifices ejus typi fiolebant ,fed non idem, nec eodem 
tempore rogare : pro omnibus.orat , ut Pater ipfis condonet pecca- 
ta, & ut credant, Ioh. 17 . 2.1. profidehbus , nonpro omnibus.u 
fcrventur innomineejus ,fint unum ut Pater &ipfe,& utfer- 
venturamalo. Ubi tot fere funtlapfus, quotvcrba. Na 
L cum Chriftumpro omnibus intercedere concedunt- 
ut Pontifices ejus typi folebant, quipro duodecimtri- 
bubus &elc&o populo,facrificium ofFerre folebant,*- 
pro ijs omnibus,pro quibus ofFerebant,pariter ctiam ora- 
bant,ficut maniteftum eft ex vetcris Teftamenti hiftoria 

tota 



DE REDEMPTIONE. 137 
7tota ; hoc univerfilem oblationem &: interceffionem dif- 
(parilem non patitur attribui Chrifto. 2. Quod idem om- 
mibus Chriftum impetrare docenr,&nonidemtamepro 
ijomnibus rogare; hoc taJe paradoxum eft , ut ne quidem. 
:ifimilitudinemunamhabeat veri,quifecitquod majuseft 
afemctipfumproomnibiis donando,omnia illis bonaran- 
| tis meritis impctrando, nonne precibus is eadem pro om- 
»lnibus etiamrogabitfnonncpcrpetuam vohmtatc& ftu- 
Midiumconftans habet,eademomnibus prarftandi, qux per 
i Imortemomnibus impetravitfNonne oftcndit fde coram 
Tatrc, tanquam iram ejus perpeflum pro ijs omnibus,pro 
ijquibus pcrpcfluscft,& code tam animo,quamfcopo, vcl 
ufine?Superant hxc & rationcm & fidem omnem. j. Idcm 
ipro omnibusrogari,quodprofidclibus,palacft, fiverum 
lfit,quod lfti narrant.proomnibus enimrogaflc eum dicut 
jut credaiUiVerQu. pro fidelibus utferveiur, nnum fmt^fer- 
Mpentur amalo.VetMtm enim fervantur homines Eoh.2.8. 
:iiperfidemfuntunum Eph.4.13. & per fidcm ftant. 2.Cor. 
.1. 24. &hberaturamaloi. Pct.f.o. Quivero pro fideve- 
>reacfynccrc orat,pro fideifruaibus&ciFedis ctiam orat. 
U. Sibimetaperte contradicunt, cum eodem tempore Chti- 
i:ftum pro mundo , & p ro fidclibus, rogafle negant , & ta- 
-men codcm verfu, ncmpe 2i.pro fidclibus rogafie dicunt, 
vtwwfMt,&$vomundo,utcredat. y.Tam fibimct quamAr- 
nminio contrarij fiint, in eo quod Chriftum iti his ipfis pre- 
1c1busIoh.17.pro toto mundo intcrceflLTe contcndunt, 
Iquomamipfimet in diftindionc priore dicebant , par- 
\ fl ™brem tntercejftonem defcribi Ioh. 17. q tt & ad mdlos quam 
Ud difcipulos pertinet , & eos , qm per verbum eorum effent 
.xcredtturis & Arminius orat: de faccrdotio Chrifti,^ 
wllo Ioh. ij-perpetunmcanonem contineri teftaturjrecum &in- 
xterceftioms, quat Chriftus Patri ojfert m cdis, de eaqueprecatio- 
we certo certim , concludere nobis ticere , nunquam eam reie- 
.\cramtri. 

S Mufcu- 



t 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ijg ARTICULUS SECUNDUS, 

CMufculum , Aretium , & Gualterum fijfragari fibi dicunt, 
judicwtes quod Chriflus ex pr&vifionc infidclitatis rnundt , pro 
mtmdo non rogaffet. Quo nihil minus verum. Mufculi enim 
fententia eft : Chrifium orando , inter eleflos , & reprobos 
difcriminare , & non foltim pro elcciis orare > pro mundo non 
erare , fed & exprefe pronunciare , pro ittis orare fe , pro 
mundo non orare, fuos etiam vocare y a Patre fibi datos: mun- 
dum appcllare reprobos 7 incredulosa Patre fihi nondatos. Gual- 
terus etiam , eos pro quibus orat Chrtflus , elecios exprefse 
vocat 5 c^ ab dterno in Dei nlbo ajfcriptos. Cseteros quam- 
vis per contumaciam defcribit, cle&is tamen illis ut re- 
probos opponit manifefto.Neq; Aretius quidquam in con- 
trariumhabet. Simihi vcro liberet Doctores eosappel- 
lare, qui in hujus locimente tradendaRemonftrantium 
fententiam impugnant, non defunt quos tribus iftis op- 
ponamus , in quocunque foro. Antiquiflimumunum,ro- 
gationem Remonftrantium plane antiquantem, opcrae- 
pretium erit proferre. Cyrillum fcilicet, lib.n. c. 19.11^1 
judicat Dominum in hoc loco , fuos feparare voluiflfeanon fitis y 
& ijs qui a Patre tracii non funt : quibus mediationis fu& bo- 
numnon tribuit. Si etiam verf. 9. ideo promundorecufa- 
bat orare,quia prsevidebat eum non crediturum in fe,tum 
certe in pofteriore parte orationis ejufdem, nunquam ro- 
garet, xximundus idem crederet>c[\iod tamen ifti fecum pu- 
ruthereos g nantcs a ft rm ant. fe reliqua refponfionenihil adfertur 
Vcunfa* novi,nihilnon antefatis refutatum. Hxc igitur dixifle 
Remon- fufficiat pro argumentis illis, quibus thcfin Remonftran- 
ftran- tiumfecundamimpugnabantNoftri.Confe&ana qu^dam 
twm. reftant, & quas prsefcriptiones appellant, breviter etiam 
*• perftringedx,una cuConfeflionis&Catechifmi confenfu. 
Vrlmum : Confe&arium primum hujufmodi fait.Si Chriflusex Dei 
omnesho- con jffi 0y p ro fi n g U li s homimb;ts 7 nemineexcepto> reconaliationem 
ci in (iJtn cum D eo >& reml jf 1onem peccatorum, rcipsa ttampetravit.ut tn 
jpatia flatum reconciltationis & grati& fmt reflituti,tum nemincm nafci 
6 - ' filtum 



DE REDEMPTIONE, 



'filium ir& natura , aut obnoxium ob peccatnm origtnale mo 
condemnationi ,fed omnes homines nafciin ftatu gratix. 
Varia refpondentRemonftrantes. i.2V*?/? neganthanc de- 
\duc~lionem juft&m effe^fimodo dicerent ipfi , omnes ejr finytUsin 
\fatum retdnali.ithnis ey fatutiftr* gratU reflimesefcJm au-. 
tem fefwure perneg.mt. Hoc autcm idcm cit, ac fi diccrcnr, 
vcrbisncgamus,rcipfaprobamus,quodhicobjicitur.Hac 
enimgcnuinamfcntentiam cfie , nonnullorum faltcm cx 
Rcmonftrantibus,quumftatumhujusqux*fl:ionis indaga- 
;tbam, clare fatis probavi. Neque |;tm obfcurumeit,quid 
fmulticorum,deoriginalipeccatolibi-mct,&:alijspcrfua^ 
iderc ftudcm.z.Jrgnmentum hocajnnt a gratiaadnatnramnon 
ibene dcduci. Scd pcr naturamintelbgitur iftic ftatus ille, in 
f quo quifqmatus eft. Cumhac vero natura,fi omncs rcci- 
c piantur in ftatum gratia?,gratia non tantum benc covenit, 
i led &:intimcconjungaturneccffe eft. Hac ctiam rationc 
c omnes&: fingulos anatura,&: a peccati iervitute libcros,&: 
^gratije participcsnofci docent Rcmonftrantes, quoniam 
omnes a nativitatc,libcram voluntatem habcre dicunt,ad 
piritualia bona , &: ncminem tamcn,in quem peccatu do- 
$ii|minium excrcet,iiclibcrum conftituifatentur. 3. St h<ec 
\ confeqttentia habetlocnm inomnes homines ex generali redeptio- 
ne , quam tllt flatntmtjum cam tqtie valere dictmttn elecJos\tj;<os 
I nos perChrijium tnftatttm reconciliationis reftttutos tenemus. Se d 
:i impar eft ratio.Iilicnim,vel corumfaltem aliqui, fic om- 
ncs, &: fingulos , ingratiamreftitutos efte docent, utnul- 
"us maneatreatus, nullapropriaculpa, ufque dum nova 
| pratvaricatipne contracta fuerit. Nos vero in ele&is in- 
fantibus corruptionem, &: culpam , una cum reatuhsere- 
re dicimus , quamvis Dcus apud feftatuerit, hacc omnia 
fuo tempore, &modo,ab ipfis removere. Nos vario re- 
fpectu talcs &: irse, &: gratiar, filios efle credimus.-Remon- 
ftrantes ex adverfo, fieri non pofte dicunt, ut quocunque tan- 
dcm rejpettu diverfo , fimul quis fit filius gratU & irx. Pro- 



igwak 



r 




Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



140 ARTICULUS SECUNDUS, 

Refr.Arm. pofitio hseceft Nicolai ,pag.6o. cui fubjungcre licet af- 
ad artic. lumptionem Bovr ci y Tnfantcs omnes inreconciliationis gratiam 
Si.artic. afitimpfit Detts ,id eft> funt filij gratix : &: emcrgct ftatirn 
*9* con clufio, ergo nulli infantes funt filij ir*. 

Sccundum confe&arium cft , 2{on efife elettionem fingti- 
Secun- larittm quorundam hominum ad fahttcm. Refpond. Remon- 
dum: nonki*antcs y Abfurdum ejje Univcrfalitatem paffionis Chrifti, 
epeelettio- tlcGtionifingularium quorundam homtnnm cpponere, qttoniam 
nemfin- p a jfi 0 chrifii pr&cedit > el$ciio vero fiequitur. Sed ordinem 
gularium jft um praepofterum efle, probatum fuit fupra. Confe- 
1 uoru fj~ quentia firma videturhac ratione. Voluntas Patris fuit 
^«/ ; ^^ nmicten ^° Chrifto,utper eum falventur illi omnes 
falutew. ' 4 U0S dcdiftct ipfi Ioh.6.39.Propolitum hoc conftan 
manet &: immutabilc : omncs cnim quos Pater dedit Fi 
lio^veniuntad ipllim, &falvifiunt. Ioh.6. 37. Si igitur 
omnes datifunt Chrifto, & non fingulares quidam prx 
alijs , tum propofitum falvandi, vel ele&io , ad omnes 
pertinet,non ad fingulares quofdam. 
•3 T c r t i u m e ft , poti jfimum ex hominis arbitrio, non autem ex 
Tertium . mey * g ratl £ p en( l ere , u t reconciliatio impetrata alicui applicctur. 
venlmon- Confequentiam negant Remonftr.quar tamen hinc evi- 
ctliationis dentiam habet, quoniam vcl ex Dei , vel ex hominum 
pendere voluntate applicationcm hanc, ad hos potius, quamillos 
ab arbitrio pcndcre neccfle cft. ExDci voluntatepcndere negant, 
hominis. q U j cum j n redemptionc &c gratia univerfali, omnium fa- 
lutcmseque velle dicunt,ufque dum aliquem volunta- 
Vottrina tis humanxeo fpe&antemprasviderita&um. Ex hominis 
confelf. igitur voluntate potiftimum pendebk. 
&catecb. Ex Confeffione &: Catechifmo decerpta quaedam & 
Belgica oppoflta fuerunt Remonftrantium thcfi. 1. Ex Confefl. 
contra fe- Art.i<j.quod dicitur Deum fefe juflttm demonfiraffe^relinqncn- 
cundam quofdam in eoexitio in quod primi hominis lapfit, pr&cipttati 
unct e- r u CuiRemonftr. refpondent, cum hoc non puvnare* 

tin Re- J . . _ ^ ^ r rr > ° . 

monfir. Chrtfium e(Je mortuumpro ommbm. Cum fufncientia mortis 
Chriftinon pugnat revera,quod articulusilledicit, fed 




Ui 



DE REDEMPTIONE. 241 

ugnat cum intentione, omnes liberandi,&:cum reconci- 
iatione, &: propofito mifericordiamfalutaremdemon- 
randi erga omnes , ut relinquantur omnes in exitio pri- 
o,&juftitixdemonftratioperhancreli&ionequemtur. 
2. Ex Art. 21. Qua oblatione confecrati funt ejr perfecli fide- 
% jttat iclco dictusest Fefus-> quia firvaturus effet popttlum fitum a 
eccatis fiuis.Gui regcrunt Remonftrantes,/*/£ri/£ fideles, ejr 
eos folosfanciificarifedhocper applicationem Chri(tificri,& inde 
diftum effe lefum .SYmi/0r£Sedvidercnoluntinarticulo di- 
Cca ifctum , conlecrari fideles^r obtationem,ita ut in oblatione 
>:>eculiarishabitafitratiocorum,qui fidcles erant fiituri, 
18: &: oblatione peracta , non pofte aliter fieri , quin fan&i- 
iicarentur ijdem. Remonftrantes exadverfo defendunt, 
oblationem integram, complctam ac pcrfectam fuifte, 
:i Ine ullaintentionepropriahujusconfecrationis,&{ic ob- 
SjH ilatum fuilTeChriftum, utnullis tamen potuiiTct applica- N/Ye/. Qrt 
iri : atque nomcnillud Iefit> inancm appellationem potuif- vinc.pa^. 
ife reddi,fincmo pcrillum fervari vcllet. 12.13.1+. 
Ex Catcchifmi Quxft. 84. adfercbatur iramDei tfr &ter- 
>am condemnationem incumbere infidelibm^dum ita perfeverant 
cx Qwtf\:.%6.renovari nosa Chri(lo,pofiquam redepti fumusejus * 
xftnguine. Ex Quxft. 1. & 54. Chrifli proprios velpecultum eos 
\effe , qtti pretiofo ejusfing/tine redempti ftnt. Hx c o mni a R e - 
f monftr: nihilipfis adverfiri dicunt^ quiapertinet adapplicatione 
' explicari debet ex qu&fl.io. & 37. Explicatio hec qualis fo- 
rct, ncc narrat illi,nec mihi divinare libet. Si vero ira Dei 
quibufda fic incumbere,ut nunqua ab illaliberati fuerunt, 
omnes eos renovari pcr Spiritu Chrifti,qui pcr fanguinem 
^Cjusredeptifuerut,&Chriftipeculiumpropriumredep«os 
Komnes efTe;fi(inquaj h^cnon adverfentur,rcdeptioni , re- 
>; conciliationi,&:gratie univerfali,incnicaci in multis,quo- 
j ad eventu,nullam deniq; pcculiarem, autpropriam,diffe- 
<:rentiamfacicnti quorundam abalijs,tum adverfi vel con- 
1: tradicentia non funt, quorum unum ait, &: alterum negat 



icm. 



3 



,on* 




Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 



14* ARTICULUS SECUNDUS, 

Sententlt Confeflionis &: Catechifmi confenfui teftimonium e- 
AcademU tiam adjungebatur, Theologix Profefibrum quorundam 
Leydenfis Lcydcnfium , fcilicct, qui anno 1595. in causa Cornclij 
defectmda XjPjggcri judicabant Dotlrinam denntverfxli totiushitmani 
hac Re- qeneris in cbnfto reftitntione £r beneficq eitts tn omnes prioris 
thefi Adamt pojteros extcnjione^ receacre a Sctptura Jenju^ a c»ncor- 
difententik veterls & novd Ecclefix. Rcfpondent Pvernon. 
ft rantes, allegattoncm hanc , & extra fcopum ejfe , & inconve- 
ntentcm. Cur extra icopum ? Qitta non fiatuimus ejufmodi 
univerfalem refiauraitonem , neque effnndimus beneficta pofie- 
rioris Adamt , in omnes prioris Adamipofieros. Non ejufmo- 
di? Curigiturnon cujufmodi diffcrentia fit exponunt? 
de verbis & vocibus nonlitigabatgraviflimus lunius, cum 
collegis ejus,qui Cornelij dogmata cenfura jufta nota- 
bant. In Thefibus ipfis non majus indicare difcrimen 
poftimt, quam cftintcr ovum,&ovum. Curinconveniens? 
Qutafijudtcium tqtius Catholica Ecclcfix Chrifiian£ y cyuoolim 
adverfartorum fententta , tanquam Pelagiana , efi condemnata 
(Faufi. Rheg. lib. L e. 16. degrat. &lib. arb.) ipfis non obefijnuU 
to mtnus oberit nobis judtctum trium Profejforum Leydenfium, 
t etft fententia nofiraabtllis effet damnata. Qu.od tres iftos 
Theologia! Profeflbres tara parvi faciunt, non adebmi- 
randum effcc, nifiquartus etiam adfuifiecillis tribus , &: 
ijdem fubfcripfiifcc cenfurar, non quidem Profeflbr Aca- 
lohannes demicus » ^ Thcologus tamen , & Remonftrantium 
Vtenbo- ipforum choragus, Iohannes nempe Vtenbogirdus , quem 
gardus. judicij, & profeftionis propriae memoria non jnihil re- 
cardare debuic ab eodem errore fovendo , quem cxtin- 
g»erc nuper ftudebat, ne dv7VKctru)c^/r(^ habeatur a mul- 
tis. Illud verb, quod fentcntise noftrx infamiam afper- 
gunt , quafi Peiagium haberct au&orem, & ab Ecclefia 
Chriftiana tota, tanquam Pelagiana, jam olimconde- 
mnaca fuic,non pocuicnifi ab impudenci&Pelagiana in 
An fente- os Ecclefias cxfpui. Sic cnim haerecicus ille cum cjus 

affeclis 



1)1 

i 



DE REDEMPTIONE. i 45 
nTeclis, Orthodoxis obijcere folebat, oricntalis Ecclefia: &b 
lnanimem confenfum, Ambrofij etiam & fimilium Scri- docetlir 
ntorum au&oritatem, quafiabillis accepifTent, quos de- chrt fi w * 
«rendebanterrores. Aug. de grat. contr.Pclag. lib.i. cap.* f4 ^ 
43. contr. z. Epift.Pelag. lib. 4. cap. S. contr. Iulian.lib. 1. mortuum 
$C ab illis omnibus damnaretur, qua: illis adverfa fuit, pro omrit- 
conlpiratio perditorum paucorum Manichseorum , ficbus&fin- 
cnim illi maledico ftylo, ut Auguftinus teftatur, fuos£»'», fit 
.ldverfarios appellare folebant. Ejufdem plane fronti* Peia ^ 
eftfententiamnoftram Pclagianam dicere, &: eonomi-" 4 * 
le damnatam fuifte. Auguftinus contra Iulian. Pelag. * 
ib. 3. c. 3. Dem totumne mundum redemit f Ecce videmm ho- 
mines in peccatis ftis vivett : quomodo putabimus redemptos , 
juos permancre videmm captivos? Redimuutur,fed non Uberm- 
ur. ' Hac funt fntentiarum portenta veftrarum , btc inopinata 
myfteria dogmatum novorum, hjec paradoxa Velagianorum hxre- 
ticorum. Profper in epiftola quam fcripfit ad Aus;uftinum, 
de reliquijs Pclagianse herefeos , expreffis verbis , non 
emcl inculcnt, hanceorum (Pelagianorum) dcfimtionem & 
ofefftonem ejfc, nmverfis hominibm propitiationem, qut&efiin 
acramento fanguinis Chrifti , fme excepttone effefropofitam:pro 
niverfo humano genere,mortuum effe Domtnimnofirum Jefum 
'hrtfium,cjr neminem frorfm a redemptione finguinis ejmexce- 
tum> ettamfi omnem hanc vitam , aliemfiftma ab eo mente per- 
-anfeat. In Concilio itidem Valentiniano, Lotharij tem- 
>ore, etiam adverfus Pelagianos congregato, eandem 
ermitionem , qua: eft Remonftrantium fententia , de 
niverfali redemptione, utPelaganiam condemnatam, 
egimus, Concil. Tom. 3. hisverbis : Item de Redemptio- 
efanguinis Chrifii, propter mmium errorem^ qiu de hac causa 
vxortus eft , ita ut qaidajn , fcut eorum fcrtpta tndtcant, etiam 
wo illis i mpijs qui a m".ndt cxordio ifque ad pafftonem Domtni, 
\nfuaimptetatemortui, &<£terna damnationepunitifunt, effu- 
mm defniant > contra tllud propheticum, Eromorstua, omors, 

ero 



144 ARTICULUS SECUNDUS, 

ero morfm tuus-, inferne: illnd nobis ftmpliciter , tjrfideliterte- 
nendttm, ac docendum, piacet , iuxta Evangelicam & Apoftoli- 
cam vcritatem , quod pro illts hoc datum pYCtii.m teneamas, de 
quibus ipfe Dominus nofter dicit,ficut Mofes exaltavit ferpentem 
in deferto , ita exaltari oportet filium hominis, ut omnis qui cre- 
dit in tpfum, non pereat, fed habeat vitam aternam. Sic enim 
Deusdilexit mundum, ut fitiam fuum unigenitum daret , ut o- 
mnis qui creditin eum, nonpereat , fed habeat vitam&ternam. 
EtApoftolus; Chrtftus (inquit) femel oblatus eft , admultorum 
exhauriendapeccata. Q uum legcrint hxc Rcmonftrantes, 
&negare nequeant, in conicientiam & exiftimationem 
fuam pra:varicari vidcntur, dum contrariam plane fcn- 
tentiam Pelagianis amngunt, ut adverfarijs , hoc pa&o, 
calumniam iniquam afpergere quoquo modo pollint. 
Legem certc Remniam, non immerito mctuere poifunt, 
nifi accufationem ejufmodi tcftimonio aliquo ndcdigno 
Taujltu probent. Teftem autem unicum producunt , Tanftum 
Khegien- %\ )e g ten f em ftb. de Gtat. & lib. arbitr. cap. 16. Qualcm 
* hominem ? Scmipelagianorum antefignanum , harefeos pallia- 
torem, anathemattz,atum ejr refutatumab orthodoxis multis 
Vide Margarinum de la Bigne , in Bibliotheca Pattum edi 
ult. Tom. 4. Baronium *t om. 6. ad arm. 490. Scd mitta 
mus teftcm infamem , & in propria causa teftimoniui 
fcrentem, omni jure inteftabilem. Teftimonium audia 
mu s i pfu m. Num dicit tlle cap. 1 6.fcntentiam noftram damna 
tamfuiffe, utpelagianam ? Rcmonftrantes quidem hoc di 
cunt > fed Fauftus non dicit. In toto illo capite nulla fi 
mentio Pelagij, aut erroris alicujus Pelagiani .-imo difpu 
tateoloco,ncut& a capitc tcrtio, advcrfus Pelagiano- 
rumhoftes, Auguftinum,Profperum, Hilarium, &fimi- 
les, quorumhac de re fententiam ab Ecclefia tota damna- 
ri,nonminos impudenter, quamfalfd conclamat.Nequc 
Pelagianis infolitum fuit, hanc ipfam fententiam, odio- 
Cs verbis, orthodoxis obijcere, ut videre eft in articulis, 

Augt:- 



f 



M 



DEREDEMPTIONE. i 4y 
Auguftino, ab illis, falfo impofitis, quorumprimus eft, de 
norce Chrifti . Diipenjt igitur hxc infaufta criminatio 
ota, nifi apud iniquiftjmos illos judices , qui nec teftis , 
lec teftimonij rationemullamhabent. 

C a p v t X. 

T>e Scriptur& teftimonijs ,fejfulciend<z 
fua thefi, a Kemonftrantibm 
productis. 

T) Rimum dcfumitur ex Ioh. 3. i<T. Sic Dern dilcxit mun- loh. 3. 16. 

dum^ut Filiumfuum unigenttum dcdcrit , nt quifquis crc- 
Hitineum,nonpercat t fedhabeal vitam atcrnam. Refpondcnt 
Noftri Mundi nomine in Scripturis non femper omnes &: 
ningulos mortalcs notari , fcd iJIos nonnunquam, quo- 
•um caput cft Chriftus. 2. Cor. 5. 16. Nunnunquam e- 
:iam eos, quorumprinccps cft Satan, Ioh. iju }& pro qui- 
3us Chriftus ncgat fe orare Ioh. 17. 9. Hanc autcm prsc- 
criptionem multifariam impugnant Rcmonftrantes. 1. 
Negant mundum ullihtfolos clcciosfigntjicare pcr totas Scrifturas. A n vox 
ijiic ! Qnod ii ver um eftet de rcliquis omnibus locis, ubi Mundi Mundm 
vox uiurpatur , non tamen rcm ipfam hoc infringeret, mfcripn- 
quam volunt Noftri; quia multa: phrafcs ih Scripturis oc- ra k nt fi- 
xurrunr, ejufdem plane , cum ifta , valoris , qux ad alios f. fjf 9 ' 
fcon poluint, quam ad eledos fidelcs rcfcrri , omnesfamiJ 
& omnes nationes Gcn. 12. 3. &: 18. 18. Sc zi. 18. Ad. 3. 
5. Gal. 3. 8. terminivelfinesterr&. Pfil. 2. 8. omnesfines mun- 
h & omnesfamili&mtionim Pfal. 22. 27. habitabilis pars or- 
xVts&flijhominum. Prov. 8. 31. omnes genteslfa. 2. 2.Hag. 
•. 7. omniscaro. Ioel. 2. 28. A£t. 2. iS.lfai. 44. 3. Scomncs 
tiam homines. Ioh. 12.32. Scd &: non scquipollentes tan- 
:.:umphrafes,fed Sc Mundi nomen ipfum ad fideles, vcl 
bledos notandosin Scripturis ufurpatur, tamaperte, ut 

T ale&ore 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



1*6 ARTICULUS SECUNDUS, 

ale&ore veritati liberc candideque ftudcnti, non poflit 
ulterius extendi. Sic enim legitur Ioh. 6. 33. Panisille 
Dei> is ejt, qui de coelo defcendit y &dat vitam Mundo. Si quis 
autem dubitet an foli fideles, vel ele&i, ij fint, quibus vi- 
rara dat, confulat ille Ioh. 10. 27. 28. ubi ovium proprium 
hocpriuilegium efle docetur, quas fideles ele&os efle 
jam&pius fafli funt Remonftrantes ipfi. Eandem etiam 
fententiam habcnt (Toleto ipfo , quamvis Iefuita, & 
Cardinali interprete) Chrifti illaverba Ioh. 17. 21. 23. 
ut Mundus credat> ut Mundus cognofcat Chriflum : nifi Chrifti 
preces irritas quis diceret, aut mundum alium vere cre- 
dcntcm, &: Chriftum per fidem cognofcentem, oftende 
re poflit, prarter mundum fidelium. Cui loco paralle 
lus plane eft alter ille, Rom. 11. 12. Cafus eorum efl opulen 
tia Mundi & t. Tim« 3. 16. Chriftus creditus in Mundo. nec 
non Rom. 4. 11. 12. i3.ubi Pater fidelium &c htres Mundi y 
idem plane fonant, in promiflione Abrahamo fada. Qua- 
rum locutionum propria caufa videtur explicari in illis 
verbis Apoftoli, Heb. 2. 5. non Angelis> fed Chrifto > fubje- 
cit Mundum illum futurum : in hunc mundum enim , qui 
rcgnum eft Chrifti,gratiam &: donaSpiritus> pro fua vo- 
luntate diftribuentis verf. 4. tranflatifunt omnes&rfoli 
fideles 1. Ioh. 3. 14. Similes occurrunt non pauci loci: 
fed a Colloquentium veftigijs hac in re non eft cur di- 
fcedam. Inftant Noftriin verbis illis Apoftoli, qux ha- 
bentur 2. Cor. <f. 19. Deus erat in Chriflo mundum flbi t 
€oncilians y non imputans ijspeccata eorum ubi Mundus dicun 
tur illi quibus Deus nonimputat peccata fua* id eft, eledi> 
fideles > & vcre beati. Rom. 4. 8. Quam confirmatio- 
nem utlabefaftarepoffint Remonftr.obijciuntmuIta 5 fed 
ex levi conta&u evanitura. 1. Obfervant ex verf. 14» 
&c 15. Mundum hunc omnes illos continere, quiin pecca- 
tis mortui fuerunt : & bene certe monent eos omnes &: 
folos , per Mundum intelligi verf 19. qui mortui di- 

cuntur 




■ 

K 

: 



DE REDEMPTIONE. i 47 
untur vcrf 14. Illud autem non bene $ mco quidem 
udicio , quod mortem illam ad ftatum illum referunr, 
ui omnium communis eft extra Chriftum &: in peccatis 
lanent. Idem enim Apoftolus argumentum idem tra- 
tans, Rom. 6. mortem hanc aliam effe docet, illara 
cil: qux eft peccato , non in peccato , vcrf 2. 11. qua: 
it pcr coalttionem infimilitudincm mortis ChriftvcrC 5. qu<& 
knique juftifcationem tnfert apeccato. verf 7. Neque ali- 
er accipi hoc in loco poteft , nifi lllationcm illam a 
Dhrifti morte , ad mortem noftram verf 14. cum A- 
toftoli fcopo non convenire dicamus. Non enim pro- 
>ofitum ibi habet Paulus , probare omnes qui ftint cx- 
raChriftum, mortuos fuufe in peccatis : ied omncs 
:os , qui funt in Chrifto, (ut ipfe loquitur verf 17.) mor- 
uos cfle peccato , &fjbi, urvivant , Chrifto , non 
ibi. verf. 15. 2. Monent ktc verba {illis non imputans pec- 
atafua) non refticere adrealcm rcmijjtonem , fed ad ' mtntfte- 
ittm reconciliattonis , cujttsforma e(l , Vettm nolle mttndo, 
\deft , hominibus , ingencre , pcccataimptttare , ft credant. 
)>ed animadvertcrc debuilfcnr reconciliationem & re- 
uniffionem jam antc factam ab Apoftolo narrari , non 
jrardici futuram , ex conditione pnxftanda , Deus erat 
n Chrifto Mundum reconcilians ftbi , non imputans tjs ojfenfas 
orum: nonm/, Ccderat. Ncqueoculosaverteredebent 
ib ordine, quem inftituit Apoftolus, inrer opus reconci- 
iationis^&minifteriumejus: nonfcilicct prius minifte- 
ium hoc pofitum , ex quo reconciliatio forte feque- 
etur : fed rcconciliatione pnus coram Deo pera&a, 
ninifterium dein , vel fermonem ejus Apoftolis fuifle 
:ommiftum,ut re&e Hugo Grotius in Dcfenf : fua contra 
>ocinum obfervar. 3 , Arguunt , ftper mundum reconciliatum 
leBiftgnificentur , tum ijs certtjftme applicanda fuit eadem re- 
oncihatio , atque adeo nec Paulus , nec Deus per Pattlum tam 
erio & fervide rogajfet eos , ut reconciliari velint Deo. Cuj us 

T z contrarium 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i 4 8 ARTICULUS SECUNDUS, 

contrarium argumentum folidiflimum erit, quia rccon- 
ciliationem ccrtiflimam prseparavit Deus cle&is fuis, 
idcirco cum omni inftantia , tam cxtcrne , quam in 
terne, movet, ut par cft , eorumanimos , ut percipe 
rc poflint bcnignitatem illam fuam. Ncque certitud 
cventus , orationis , &c obtcftationis , vel fyncerita 
tem tollit , vcl extinguit fervorcm : ficut manifeftum 
eft cx Chrifti prccibus , Ioh. It 4Z. Heb. 5. 7. &c ob- 
teftationibus Pauli, Ach 27. 31. In rebus illis quas pro 
certiflimis habebant. 4. Ut non di&is tantum refpon- 
dere vidcantur , fcd &: ijs qux dici poifunt , de gen- 
tibm ftmul &Iuddis fommod/jfime nobis htmc Mundnm acci- 
pi poffe dicunt : atqui non omnes gentes & Iuddos eleclos ejfe: 
ttaque ne fic qtiidem hunc loctim de folis elefiis iutelligi. Qua- 
fi univcrfalitas quxdam ele&orum ex Gentibus & Iu- 
dads conftitui non poflit , nifi omncs Gcntcs & Iudxi 
ftatuantur cledi ! aut Dcus omncs &fingulos eligeret 
ftultos , quiaftultosmundi elcgit. 1. Cor. 1. z6. Vci 
incptam fane formarunt fibimct obje&ioncm vcl inc- 
ptiflimum ipfi rcfponfum dcderunt. 5. Diftin&ione 
ctiam adhibcnt qua non tmputari peccata , vel univerfa- 
liter confiderari potejl , quatenus Deus propter Chrifttim , fe 
4 fua parte exhibet facilem & paratum ad condonanda pecca- 
ta omnia : vel particulariter , quatentts huic vel illi applicetur 
illa reconciliatio impetrata. Qua quidem ratione noh 
reconciliationcm foJam , fed &: juftificationcm , ado 
ptionem , fan&ificationem , & glorificationem ipfam 
diftribucre pofliint , in univerfalem & particularem, 
quippe qui ad hxc omnia omnibus donanda , Deum 
a fua parte facilem ac paratum eflfe docent : & hu- 
jus diftin<£tionis ope non tantum omnes reconciliari , 
fed &c juftificari , fan&ificari , ac glorificari defende- 
re facile poiliint. Nec quidquam vercantur tueri hac 
diftmctume muniti , qui ejus bcncficio dcmonftrare 

norunt 



DE REDEMPTIONE. 

orunt univerralitcr peccata non imputari , & parti- 
ulariter tamen imputari , reconciliari omnes univer- 
aliter , & multos tamen particularitcr inter exofos 
oftes habcri. Sed revera tam verba , quibus utun- 
ur , quam fententia , qux fubijcitur ipfis , nonvc- 
•ritati foli , fed &: fibimet etiam adverfantur. Uni- 
>verfalc namque mhil cft proprie quod non in particu- 
rlaribus omnibus ejufdcm gencris exiftit , aut aliter ali- 
ibivc exiftit , quam in ipiis .• Si igitur univerfalis om. 
nium ftt reconciliatio , particulariter , huic &: illi, 
mon poteft non applicari. Applicari etiam tandcm 
omnibus necefle eft , fi Dcus , ex parte fua , para- 
tus fit ac vclit hoc faccre : nifi aliquid in fupcr cx 
arte hominis , dicatur poftulari , ac prxftari , id- 
que ante omnem Chrifti gratiarve ejus applicatio- 
ncm , cx quo & hxc applicatio , & ejus cflfecta , 
tanquam , cx propria causa , penderent. Si vcro 
rnullo modo applicetur , tum non eft reconciliatio 
tdicenda : quia non eft redintegratio amicitix , ncc 
ulla fit mutatio ex parte hominis , fed imputantur 
pii peccata cjus , & ira divina omnino manct fu- 
per ipfum. 

Poft velitationem iftam de Apoftoli mente , acce- ouiiob.j. 
.dant Remonftr. ad Chrifti illa verba Ioh. 3. 16. ubi r g, p ervo - 
AMundttm dilecljtm , non lolis ele&is conftare , varijs ar- cem Mun- 
«nimentis contendunt , qux omnia breviter examina- di inteUi- 
ri debent. 1. Mundum , dicunt , fuo judicio nufquam fa£,** tiKt ~ 
accipi , pr&fertim ctim agitur de reconciliatione , extra refpe- 
tfum applicationis . Quid vcro fit eorum judicio hoc non 
multum refert : rem ipfam aliter fe habere , manife- 
ftis documentis probavi. Neque tam confidenter hoc 
ipfi negare potuerunt , quam libenter volebant , fi- 
cut ex mitigatione fubjun&a Iiquet ( pr&fertim cum agi- 
1 tur de reconciliatione extra re/pecJum applicationis ) ii&a li- 
j cet ac vana. Fi&am illam & imaginariam appello,. 

T 3 quia 



I5 o ARTICULUS SECUNDUS, 

quia nullus datur Scripturx locus , ubi agitur dc rc. 
conciliatione extra refpe&um ad applicationem. Va- 
nam , quia cum ratione pugnat, ut agaturdc mcdio, 
qua tali , fine ullo refpe&u ad finem. Ipfimet fatentur 
pagina proxime fequenti ( 206. ) Chriftum in ipsa re- 
conciliationis impetratione , intentionem habuific ho- 
mines reipsa & a&u fcrvandi: quod fi verum fit, nullo 
modo patitur,utomnis appiicationis rcfpe&usa recon- 
ciliatione feparetur ufquam. 

Etf alibi Mundm pro folis elcclis accipereturjoic tamen fic ac- 
cipi pofjenegant \ qma dijlinguiturin duas partes^fidclium & im 
fideliumverfiy. 18.19. abfurde ahas diceretur, Deum dtkxijje 
elecios^utomnes eleBiqui m eum credunt >falventur : ac lucem 
venijje tn elecios , & elettos dilexiffe potins tcnebras quam lu- 
cem. Refpondeo. 1. Eundem Mundum, mfidelcs &: inin- 
fideles, utinpartes proprie diftribui,non poteft ex con- 
textu probari. Diftin&ionem vocis aliquam , aut varium [ 
ejusufum agnofco.Harc autemnoninpartesfieri dicen- 
da eft , fed in fignificationes varias. 2. Modus loquendi 
a multis audoribus obfervatur, quo idein quidem ver- 
bum repetitur ,fedplane divcrsa,vel etiam contraria fi- 
gnificatione(^vTO^>cA^(77^^t/ dvnzztcns dicitur)qui frequens 
eft etiam in Scripturis , & nonnunquam ufurpatur a Io- 
hanne 4 Ut Epift.i. c.2. verf.7.8. Non fcribo vobisnovum pr<e- 
teptum, & e contrario pr&ceptum novum fcribo vobis. Hoc 
modopoteft Mundus^ &fideles,&infideles ,in eademfe- 
rie didionisnotare,itautin verf.16. tamenfolos defignet 
fideles vel fele&os quofdam ex mundo. 3. Mundnm com- 
muniterhic accipi dico,non generaliter,vel univerfali- 
ter,itautvariarum partium refpe£tu,&:amari , &c odio 
haberi,&fervari,&: condemnari vere dicaturreodem pla- 
ne modo , quo Ifraelitae communiter , & inimi ci, & dile- 
&i dicuntur Roro.i 1.28. Inimicifecundum evangelium>dilecii 

flutem 



D E R E D-E M P T I O N E. 



n fecundu 



■M 
1 



eleffionem.Atquc hac ratione abfurditas iUa 
~atis removetur, qua Noftrorum interpretationem gra- 
/are ftudent ifti. Sic enim Deus afficiebatur erga mundi 
:onditionem perdita , ut non fineret omnes mortales pcr- 
re,fedeos qui crederent,fervare voluit. Ha?c etiameft 
:ondemnatio mundi, quoad magnam ejus partem , quod 
ux ad eos venit, 6c non receperunt eam. 

Percontationes quafdam proponunt , qux expedien- 
dx paucis, qttomodo dixerit Bominus vere hanc ejfe condemna- 
tionem , quod homines dilexerint tenebras , quumnonpotuerint 
tenebras non diligere? Eo tamen ipfohoc vcre dixit , quod 
arthali morbo correpti , medicinam non affumpferint, 
quamvis accipere non potuerint, quoniam impotentiam 
tllam, &: propria culpa contraxerant, &: non agnofcerent 
contra&am , aut reftitui vere defiderarent. Quomodo ce- 
det illis odittm lucis in condemnationem ,Jt lux non venit ad illos 
Muminandos? Eofcilicet modo,quo &medicina:defecT:us, 
&: averfationis culpa,cedit in exitiumejus,quimedica- 
mentum fufficiens oblatum habet,quidquid fueritdeof- 
fercntis confilio intcrno. ^AnnonpeccaJfent potius ,fivoluif- 
Yent amplecii htcem in ipfornm gratiamnonacccnfam^. Nihilmi- 
iuis,nonenimex*intentioneDeiinterna,fedex praeceptis 
ejus,de orKcijs & pcccatis,pronunciare femper debemus. 

Hac ratione , Deum prius ordine amaffe dicunt ad faltttem , & 
>x amoreelegijfe .quamdeflmavit Tilium fttum Chrifium dare, 
\yuum tamen Chrijius fundamentttm fit eletttonis. Eph.i.Confef- 
1o vetus Art.l6. De ordine harum rerum fatisfaftum eft 
narticulo primo, ficut& de Apoftoli verbis , & Con- 
sfeflionis etiam. ' * 

Hic tamen infuper adjici pofllint haec i.charitatem ali- 
^ lam falutiferam donationeChrifti priorem , & ejus cau- 
am , ab ipfis Remonftrantibus agnofci, in proxima pa- 
Jgella ubicharitatefalutifera, Vettm univerfum mundumeoufque 
wmaffe dicunt , ut ei voluerit Tilium fuum donare» i. Funda- 

mentk 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



iji ARTICULUS SECUNDUS, 

menti menrioncm nullam fa&am vcl in Apoftoli,vel etiam 
in Catechcfeos verbis. 3. VocemVundamenti imprudenter 
ufurpari ( jtidicio Remonftrantium ) quando agitnr de atttonibus. 
Hxc ipforum verba funt pag. 4o6.atqueadeoinepce hic 
ab illisapplicari ad eledionem, quama&ionem efleDei, 
Nicolaus Grev. exprefse definit pag. 103. 4. Teftamcn- 
tum Chrifti fa&um fimTe antcquam dcpofuk animam 
fuam, atque per mortem cjus confirmatum fuifle. Hebr. 
9. 17. in tcftamento verd, hxrednminftitutio totitu aclwfun^ 
damentumeti, ut aumc Iurifconfulti : hxrcdes igitur mfti- 
tutos aChrifto fuifle ncccftc cft, anteqnam ijs permor- 
trem obfignarc potuit quidquam. 5. Ultimo in loco oc- 
curruntRemonftr. objc&iom noftrorum ex verf. 17. ubi 
Chrtftus venijjc dicitur nt fervet Mundum. Refpondcnt 
hoc non aliter pojfe intelligi, cjnam de Chrifti mtentione,qiufuit 
omnes Uominefreipsa ejr ' aclu fervare. Hoc cciam pluribus 
urgcncac torqucnt, fed corum vcftigia miftoc loco pre- 
mere ncceftarium non eft: fatis enim liquetex Nicolai 
Grev. magis ingenua confeflionc,verba nobis dan in iftoc 
refponib toto. Ncgat cnim lllc & pcrncgat , falutcm cu- 
jufpiam a£tualem , in rcdemptionis negotio,velintentam 
fuifle, vel potuifle propricinccndi pag. 8.9. &c. imo pag. 
i7o.i88.concradiclorias Deo voluncaccs cribui conccndic 
ab ijs, quiDcum vclle , &: incendere dicunc, faluccm ho- 
minum,ancequamvideac eos crcdcre (quod neceflano 
ftacuendum cft , fl incendac eos a&u &: reipsa fervare,an- 
tcquamChriftum ipfis dcdic) &non vellc tamenfalutem 
ijs conferre ,ancequam crcdant. Qua.' eadem etiam cft 
Remonftrantium omnium folennis cantilcna. Si dc cle- 
aionisvoluntate incelligidicancifta , cumcauiam-dicere 
debent(quodnunquamfacicnt; cur decretum falvandi 
fideles.non xque.confiftcre poflit, cum voluntatequo- 
dam eligendi , ac cum intentione a&u omnes eolligen- 
di ante fidcm prtfvifam , & difcrimen aliquod oft cnderc, 



... 

] 

w 



D E REDEMPTIONE, j 5 $ 
[uodnullumcft inter clectionis voluntatem, ac intcn- 
onem illam , homincs re ipsa. vcl a&u fervandi. 
Hxc igitur Catis fuerint cie prarfcriptione prima dixiffe: 
jscunda cdnon haberi tn textu t Deum Filittm dediffe pro utro- 
\ue iUo ntundo , fed contra quod datus ett in falutem Jolis omni- 
usvclfingults,quicredunt. Cui nihil Remonftr. oppommt 
erc,nifirepctitioncs corum qux prius cxaminata fuc- 
unt. i. lllud ( fiolis) nonhaberi, dicunt, quod vcrc dicunt, 
lc iiteris &fyliabis hujus vocula^edcum nihil aliud no- 
et, quam fegrcgationem, & falvandi a caeteris pcr fidcm 
^gregentur in textu, vere dicitur ( filis) quoad fcnfum 
bi reperiri. 2. Fxprimi fiatentur,quodquifiquiscreditfierva- 
itur , minime verb quod Filius illis fiblis efi dattts. Nequc hoc 
onebatur inprarfcriptione, quodfolis illis datus fucrit, 
zd quod ColisiWisadfalutem eft datus : hoc vcro in illis ip- 
is verbis cxprimitur, qus rcferunt ipfi. <. De falute impc- 
rataafienunfepoffcdictmt huic affcrtioni ffedhcc nonficere ad 
em:quia controvertitur de impetranda filute. Controverti- 
urinprefcnti defenfu hujusIoci:fivcroinhoclocoChri- 
:us donari dicatur infalutem folis fidclibus (quxafter- 
no eft cui aftcnti ri fe pofte dicunt, ut vcr.T ) rum pronrius 
lnis mortisejusfuitialusfidclium,tum diledio mundi 
onfiftitin Chrifto fidclibus ad falutem donando. Nam 
onatio \\xc cCtad exaltandum verf 14. id cft, ad mortcm 
rucis, & vcrf 16. charitas illa Deiadverfus mundum in 
ac donatione eluccremonftratur. 4. Cttundum dtcunt 
nverfidem wtelligt. De quo didum eft in prxfcriptionc 
:iore. 5, ^Jgant illa verba ( ntqutfiqtus credat in eum , &c. ) 
™prieeffercfirtc7tonemffcdindiciumfiopi, ac intentionU Pa- 
kit m dando Ftlto , nempe quod eum mundo dedcrit hac leae , ne 
tnndusferveturper illummfi perfidem. Ubi 1. in eo colitra- 
icercubi vidcntur,qnodrcftricT:ionemnullamijsverbis 
rroprie conrincri dicunt, quibus finem &lcgci» adionis 
• mjus dcnotan fatcntur. Nam a&io omnis ordinata li, 

"V mites 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 



i 54 ARTICULUS SECUNDUS, 

mites &: fines a fine &propofito agentis &:ordinantis h. 
bet : &: ex natura legis eft , ut reftri&ionem &: rcgulam i j.s 
rebusrebusponat,de quibus fertur. 2. Totum hoc te- 
ftimonium nobis tradere videntur , veletenim reftri&io 
his verbis contincx.m ) quiqnis credit^&c. vel credetium cx+ 
tus xque late patet acmundusilleaDeodile&us,cujus 
mentio fitprius : quidquid horum eligunt ,adverfusipfos 
facit. Et certe quidem fi r e&e &: ferio perpendantur om- 
Locum nia > vix ullum Scripturx locum Remonftrantibus hac 
leb.3. it* in causa inimiciorem efte liqucbit, quam hunc de cujus 
maxime favore tantopere gloriari folcntcoramimpcritis.Nam 1. 
* tdverfari i nter corum placita hoc unum eft , Deum non volui flc aut 
Remonjlr. p 0tu j/f c vc ll e faliireirt hominum , antequa Chriftus ipfiui 
Iuftitiae fatisfeciflet. Nic. Grev. pag. 9. Scd hic exprefse 
dicitur,Deum prius amaflehomines, id eft, bene ijs vo- 
luifle ad falutcm,quam Filium fuum ipfis , vcl pro ipfis 
dcdit. z- Amoremhunc voluntatisa&um denotare nc- 
gant. Idempag.zo.Hic tamen immediata ftatuiturcau- 
fa donationis Chrifti , quam a voluntate divina pendere, 
infanum eflet negare. 3. Amorcm hunc abfolute fum- 
mum eflencgantRemonftrantesomnes, pag. 193. fupre- 
mus licet gradus apcrtedcfignetur,per illamnotamprx- j 
fixam ,/<•,///,&: exlocis paralielis luculenter confirme- 
tur,quod fupra probatum fuit ad argumentum fextum. 
4. DeumpriusChriftum donafle dicunt % quamdefide, 
falute,fidelibus, aut falvandis, quidquam apudfe decre- 
verat. Arminius Declar. fent.pag.47. Sed hicmanifefto 
docetur ( concedentibus imprudenter ipfisRemonftran- 
tibus,pag.zo6. 2o8. )fcopum ac intcntionem Dei fuifle ; 
quumfilium fuum deftinabat morti, uthomines reips A 
&; a&u fervaret , idque per fidem : adeo ut necefle fueri 
decretum aliquod antegrefliim concipere, de falute & fi 
de,qu#intentionemhujus opcris,id eft, primum eju 
momentum ingredi alias non potuiflent. Hxc omni 

fuppe 



wfa 



D E REDEMPTIONE. i Sf 
fuppeditantur nobis tela, exhujus teftimonij pharetra, 
quibus Remonftrantium caufam impugnare poflumus. 
Ulisvero nihil ejus,ne in fpeciem quidemfavet, prarter 
nudum fonum Mundi. Adjiciunt in ultimo loco, fenten- 
i:tiam hanc fuam confirmari explicatione prjecipuorum 
£do£torum, reformatarumecclefiarum, Luthcri, icrmone 
' deFcftoPhilippi, Calvini,inhunclocum; Zanchij, Mif- 
cel.pag. 282. Bullingeri &z Mufculi in hunclocum , Ro- 
dolphi Gualteri ini.Epift. Ioh. Hom. 5. Scd a cordibus 
kuis proprijs percuti debcnt, quum hofce viros pr<ecipuos 
' "Doclores agnofcunt Rcformatarum Ecclcfiarum , quibus 
llinonalamtantum pallij abfcidcrunt antchac dentatis 
calamis, ut David Sauli. 1. Sam. 24. fcd ut Hammonitae 
Lcgatis Davidis. 2. Sam. 10. quafi abra/erunt dimidium 
barbaseorum,&:pra:cidcruntvcftcs eorumper medium, 
& ficremiferunteos,nonIcrichuntcmfblam&:Hicrofc- 
lymam , fed &: Gathum ufque& Afhkelonem. Hocillud 
eft quod fcetidos eos facit Ecclefijsijs reformatis, qui- 
bus horumDo&orum nominamanentadhucin benedi- 
dione. Tamen ab ijs confirmari fcntentiam fuam non 
vere narrant. Lutheri Homiliam Philippicam in ejus 
•I operibus nondum inveni. Calvinus in hunc locum, 
quamvis univerfales notas appofitas effe obfervat , re- 
fpedu promifcua: beneficij hujus propofitionis, dilcctio- 
nemtamenhanc eandem eilc judicat cumilla qua^me- 
moratur, Eph. 1. 5. & eft eledorum propria. Zanchij 
propofitumunicum eftineo tra&atu, quem citant, pro- 
bare, Chriftum ele&orum tantum advocatum&: '0\<ttr- 
jMVy velpropitiationem elfe , &c Ioh. 3. non alio fenfu , per 
Mundumomnes &c fingulos denotaripoile judicat,quam 
refpe&u propofitionis , qua: eft omnium aliquo modo 
communis : SicDeus dilexit Mundum : omnibm enim obtuhty 
aitMufculus inloh.3. Mundumovvoni dicit populo K T 
"elitico , &c apertius mentem fuam explicat in i.Tim. 2. 

V 2 ubi 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



s.loh.2. I. 



Pcr totum 
Mundum 
non mnU 
ligi ibi om 
nes & fin- 
gulosmor- 
ulcs. 



156 ARTICULUS SECUNDUJ, 

uhi per cun&os homines non omnia individua,fcd omnia 
genera intelligi docet: Qjuam eandem fentcntiam habet 
adRom.9. &inlocis de Ele&ionc & de Voluntate Dei. 
Gualtherus in 1. Ioh. Homil. 5. nihilhabctquod hic fpe- 
&at. Hom.7. Dicit Chriftum efte univerfilem omnium 
Servatorem,fed explicat fe, illis vcrbis. Licet promijftones 
olim Iud&isdat* fint , &ex his Chriftw nafci debuerit> meri- 
tumtamenejiu ad omnespertinet, qui ipfumrecipiunt. 

Secundum teftimonium, quo thcfis Remonftrantium 
ftiftentabatur , defumptum fuit ex 1. Iohan. 1. 2. Ipfe elf 
propitiatio pro peccatU noflris , & non modo pro noftris , fed 
& pro peccatU totius mundi. LTbi 1. probationem ean- 
dem dcfiderant Noftri , quam inpnorc^illud fcil. Mun- 
di y fignificare omnes &: fingulos mortales. Refpon- 
dent Remonftrantes. u Rcfcrcndo Ledorcm ad prio- 
rcni defcnfionem. 2. Non Mundum fblum , fcd &: to- 
tum Mundum in tcxtu haberi , qua phrafi folos fidcles, 
nufquam defignari putant. Ego vero ad priorem difpu- 
tationem libenter cum illis appello : ubi non fqlum per 
Mundi vocem nudam, fed&per ornnes gentes , omnesfa- 
milias nationum y omnern camem ^omnes homtnes , &omnes fi- 
nes mundi , id eft , mundum totum , fideles in Scriptu- 
ris oftendi notari. Et fane cum Mundm totns , pejarem 
hominum partem folam denotat. 1. Ioh. 5. 19. Apoc.u* 
9. cur non ad potiorem etiam applicari pofiit , cgo 
quidem nullus video. Nequc video certe quoalio fen 
fu bcnepoflit intelligi , quod dicit Apoftolus, CclIolT. 
1.6. Perveniffe Evangelium ad tottim mundum , dr fruttum 
protuliffe. Non enim ita pervenit verbum ad ullos, ut 
fru&um in ijs proferat, nifi ad fideles. 2. Annotant No- 
ftri pkcameutum fanguinis Chrifli eli placamenfum per fidem 
Rom.y 25. Atque adeo ad fideles folos pertinere , non adomnei 
& fingulos homines. Refpondent Remonftrantes : Perfi- 
dem hoc placamentum effe , quoad applkationem. Vel indc 

igitui» 



DE REDEMPTIONE, 



*57 



igitur cvinci dico ad folos fideles Iohannis verba /pe~ 
&are : de propitiatione enim fub ea ratione loquitur, qua 
cum intercelfione pro fidelibus conjungitur, &ijfdem 
terminis continetur. Intercelfionem autemillam, cujus 
mentio fit verf 1. ad folos fideles pertinereRemonftran- 
tes ipfi nonnegant. 

Cum Apofiolt fcopo non quadrare putant Nofiri , ut de omni- 
bus & fingulis mortalibus hic verba faciat CApofiolus , ctijm 
)xm^fropofitum fuit confolari fideles > & bortari, ne defperarent fi 
quando in peccatum lapfi ejfent : univerfalem idcirco confolatio- 
* \%nem adfert , fed tmiverfxlem omnibus fidelibus, omnium (la- 
^%*tttum,& locorum,non ultra. Refpondent Remonftr. i.Hor- 
' \itationem pr&cedentemeffe omnium communem y ne peccetis, ergo 
& confolationem fequentem. Ubi ludunt ambiguo: nam hor- 
tatioilla quoad do&rinse genus , quodinipsa continetur, 
eft omnium communis, fed quoad immediatum Apoftoli 
lcopum , pertinebat &illa ad finitum homintim cxtum. 
^4tB a * Confolationem nullam ex fidelium redemptione oriri dicttnt 
« fhomini infirmo , quidubitat de fide fua , & peccatorum onere 
-ff I fic premitur , ut vim Jpiritus non fentiat in fefe. Ex univerfa- 
\^Mlis autem redemptionis doctrina ^fuudamentttm jaBttmefe con- 
^folationis > quamvis confcientia non omnino tranquilla reddatur: 
Midenim qui audit pergit cttm fiducia, quod Deus potesi ac vtdt 
%unicuique peccatori refipifcenti peccata remittere fine difcri- 
~ mine. 1. Quod adnoftram do&rinam attinet de redem- 
ptione & annexis ejtis, dico fidelibusomnibus eamcon- 
folationem fummam adferre , quippe quae individuum 
nexum conftituit inter fidem veram &r beneficium 
seternum redemptionis xtcvnx. Si igitur de homine 
loquantur 5 qui olim N gentiinum habuit fidei {tnfum y 
quamvis in prasfenti lipothymiam quandam patiatur, 
in experientiatamen priore fundamentumfpeinoncon- 
tcmnendumreponi dicemus, cujus recordatione ad re- 
novationempamitentise&fidei animari debet > &: exfufci- 

V 3 tari> 




Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



: S 8 ARTICULUS SECUNDUS, 
tari.Imo,fi vel defiderium fidei verum ac fyncerum infir- 
mitate illam comitctur, (finequoinfirmitas non eflet ap- 
pellanda ) hoc ipfum nos argumcnto effe credimus femen 
aliquodfidei&eleaionisfruaufubcfTe.Si vero nullafides 
unquam in ullo gradu pr^fens obfervari potuit,tali homini 
nullum adhucncgotiumcfle cum ele&ione ac pr^deftina- 
tionc doccmus,quoniam ele&io non habet ufum,nec fp 
&ari debet ab hominibus , nifi ubi elticet: elucet aute ir 
primisper efficicntiam &: applicationem in fidelibusp 
fidcm. Cum carteris omnibus , lcgem aliam agendi prac 
fcribitnobis Apoftolus. z. Tim. i. 25. crudiendi funtcum 
omni lenitatc, miferia eorum ob oculos pcr legem po- 
tienda, fufficicntia rcdemptionis qux in Chrifto eft, ex 
evangclio ijs eft proponenda , quid ab ipfis requirirur do 
cendifunt, ut fcilicct paenitentiam agant , & in Chri 
ftum incumbant: haec omnia fedulo facicnda funtnobi 
experturis, anfortc dattirus fit ijs Dem reftptficnttim per cogn 
tionem veritatis. 

z. Quod confcientiam hominum per do&rinam fua 
non omnino tranquillam reddi fatentur , negari hoc no.* 
potcft ; nequc de redempfionis do&rina, quam tradunt, 
intelligi tantum debet,fed & de ferie quam ponunt caufa- 
rum falutis , qux nemini fidelium ulteriorem concedit 
pacemcertam, quam in prxfens temporis momentum, 
futura namque omnia , qux faiutem hominum fpe&ant, 
xquc contingcntiaftatuunt, ac eft voluntatisinclinatio, 
nullo modo prasdeterminata , qux paulo momento huc 
atque illuc fcrtur. ^.Fatcntur confolationem fideltum hicalo* 
hanne inftitui^ fed arqumento id fieri dicuntaminore admajut, 
non tantum profdelibus hanc propitiationem fieri notant , quod 
minm eft<> fed & pro omnibus hominibu* , quod majus eft. A t- 
qui vcro non majus eft illud beneficium femper, quod 
cft communius. Ssepius obtinetillud Senecx, Qupdqui- 
bujlibet datur , nulligratum eft: quod voles gratumeffe , rarum 



iffce. Nequt 



D E REDEMPTIONE. 
quidqi 



i/9 

rcvera quidquam ad confolationem fide- 
lium ex eo accederet, fidatus Chriftus ex aequo fuiilet 
pro cun&is , imo non parumdetra&umforet: tum enim 
lingularem nullam agnofccre poftent diledionem vel 
curam fui in Chrifti morte , magis quam eorum qui in 
gehenna jam ante locum occupaftent. Sed efto, fit gra- 
datio a paucioribus redemptis,ad plures, modo fic in- 
telligatur, ut non fit pt o fidelibus illis tantum , quos allo- 
quitur Iohannes , fcd &pro ijs omnibus qui vixerunt,aut 
vi&uri funt, fidelibus nempe , vel ele&is. 

Excipiunt hicRemonftrantes i. Per totum mtmdum 
\kyolos Jidelesnon intelligi : quodaliter fehabcre fatis often- 
ijdi. i. Quadrare duunt antecedentem partem hujus compara- 
Ationis ,in jideles omnium temporum , ficut cap^\.verf%.<). er- 
vgo in confequente parte, alij afidelibusper mundum totum in~ 
mficantur jalioqui comparatio ejfetnui/a. Quadrat indubie m 
fideles omnes , quoad vcritatemrei , comparatio alias 
in eodem genere non potuit inftitui inter quofdam, &: 
«omnes fideles: quia tamen non ex propofito de omnibus 
locutus fuilfet Apoftolus , in priore parte , per caete- 
(irorum aggregationem fic rem efiemonet in accefllone 
Etilla. Idem refponfum eile fufnciac ad cxteras inftan- 
4tias illas, quibus communia beneficia , in fcriptis pri- 
vatis memorari docent. Bcneficia namque communia 

0 ftjnt : fed privatam fzepe applicationemhabenc,exincen* 
tione fcribentis,atque adeo extenduntur nonnunquam 
per acceftione aliqua , ad alios nominatim ante non com- 
pellatos.Sic Eph.2.i7.Pax evangelizata per Chriftum om- 
nium fidcIiumcommunis:diftinguitnihilominusApofto- 
luSjFobis quiproculeratis y ejrusquipropc erant. Sic Coloft. 

: 1.6. Evangelium pertinebat adomncs fideles : fed Apo- 
> ftolus diftinguit inter eos,ad quos fcribic,&: mundum reli- 

1 quum, in quo fimilem fructum profcrebat : pervenii ad 
* vos : ficut ejr in totum mundum , & fruclum frofert , qux fola 

verba 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



160 ARTICULUS SECUNDUS, 
verbafatiselTe poflunt explicandxfentcntix illi,dequa 
jam agitur. Non enimad finguios ne tumquidem viven- 
tium.pervenerat Evangelium quoadfonum , multo mi- 
nus , quoad fru&um. Non igitur neceflarium eft, ut quia 
propitiatio pervenifle dicitur ad totum mundum,utIo- 
hanncshabet , vcl ad totum genus humanum ,ut Cate- 
chifmus explicat,QjJxft. 37. idcirco omncs Sc finguli om- 
nium <renerum intelligantur: fatis enim eft ad vcritatem 
di&ionumtalium, fi nullumgenus hominum prxcxtcris 
cxclufum fit,quamvis multi fintinter homines , qui huic 
albo nunquam infcripti fuerunt. 

Quarta &ultima Noftrorum ad hunc locum prxfcri- 
ptio eft, In ettm fenfttm accipi pojfe, utnon folum pro Iudats 
h*c propitiatiodicattir ejfefed & pro Genttbtts. Iohannes enir* 
Iudxusfuit, atcjuehanc epiflolam potijfimum ad Iitdxos fcripfit, 
ut apparet verfi 7 .fiubfecjuente : & Gentes Ittdtis cppofiti Mun- 
dtts dicunturyRom.ii.il. Dequaeominuslaborandum eft, 
quia non tam fentcntiam fuam hic dicunt Noftri, quam 
quid verifimiliter dici poflir.narrant.Expendcnda tamen 
brevitcr,qua! exadvcrfo dicuntur. Qupdille maximead Iu- 
dAos hanc Epiftolam fcripferit ,incertum ejjedicunt; Angufiinum 
ad Parthos putare mijfam , alios Catholicam , fcriptam ad cmnes 
fideles , Iohannemipfum dtcerecap. ult.verf.i \.adeosingenere fie 
ficripfijfe, qui credunt in ncmen filij Dei. Hxc tamcn nihil ob- 
ftant , quin vetum fitquod Noftri dicebant. Nam L Iu- 
dxi quidam nominantur Parthi. A&. z. 5. 9. Non 
magis Catholicacfthxc EpiftolaIohannis,quamIacobi, 
ac Petri funt. Illas vero dttodecim tribubus & advcnis di- 
Jperfis fuifle fcriptas,infcriptionesearumcxprcisc tcftan- 
tur.Iac.1.1. i.Pet.1.2. Vetifimileetiamcftquumtrcsifti, 
Iacobus, Cephas, & Iohannes,inmandatis habercnt ut 
apud Iudxos maxime fungercntur apoftolatu. Gal. 1. 
9. &prioresduo, exofficij ratione, ad cos potiflimum 
fcripfcrint , Iohannem ctiam ijfdem inccndentcm ve- 

ftigijs, 



D E REDEMPTIONE. i6i 

/rigijs.eosprarcipue in ifta fcriprionc fpe&afle.-quodni- 
hil tamcnimpcditquin ad cos fcripferint (adde etiam 
omnes aliquo modo ) qui crcdebant in nomcn Filij 
Dei. Ncque ex uno Beza defumpta eft harc interpre- 
tatio , quod Remonftrantes obijciunt , nam' inter anri- 
1-quifTimos ha?c opinio aperte vidctur Cyrilli fuif/c : fic 
cenimillelib. n. cap. 19, lohannes, dicit , qnixnatione lu- 
;.\ ddus erat , ne exiftimaretur docnijfe , pro Ind&is tantitm Chrt- 
^ftttm propitiationem ejfe quando dtxit, efi propttiatio pro peccatis 
wxnofris , adjecit, pro totius etiam mundt pcccatis , ut ctiam Gen- 
v tesjignificaret. 

De fenfu verborum , quae huc adferunrur ex cap. 1. 
JVerf. 7. cgo quidem non contcndam . Argumentum 
"\ quod formanr (St Jtdeles tam luddt , quam Gentes, adquos Io- 
khannesfcripftt , comprehendantur priortbus verbis (pro peccatis 
I noflrks) tum injideles tntelliguntur tn pofleriortbm illis ( pro pec- 
xcatistotiusmundi) hoc inquam argumcntum nullius om- 
■t nind momcnti eft. Nam. 1. comprehendebat forre om- 
<f nes in priore parre: ne ramcn folos Iudxos inrcllixiffc vi- 
Ideatur, ut Cyrillus, habct explicationemaddidit in po- 
ifteriorc. 1. Ornnes comprchenderc poruir , ad quos 
fdire&efcripfit, non tamcn omncs qui in orbe fucrunt. 
3. Si omncs comprehendcbat qui in orbe tunc fuerunr, 
•inonfequitur tamenomncs ante oculos ipfi fuifle, quum 
lilla verbaponcbat, qui & antc vixillcnt &: poftea viduri 
1 efTent. Pofterius igitur alios a prioribus comprehendc- 
I repotuit, qui non elfent infideles. Dc verbis Apoftoli, 
Rom.1i.1z. unicumtantumadfertur,quodante nonfuit 
•exculTum : Apoftolumfcil. cumdicit , ojfenfam Iud&orum 
cjje opulentiam Mundi, dreorum diminutioncm opulentiam Gen- 
I tium > n °nfolos omnefque fidcles inter gcntes intelligereper mun- 
I dum , fed omnes populos ejr nattones,fine dtfcrimine fidelium aut 
| infidelium. Qjiamquam enim nemo opulenti.t illius fiat particeps, 
! mftfide, Deiopulentia tamen omnibus prdjio efl, omnibus eji the- 

X faurrn 



i6% ARTICULUS SECUNDUS, 

fiurus grati& patefaftus,quum Apoftoli poft Iud&orum offenfam, 
iverunt pr&dicatum evangelium omnibus, quod etiam pr&ftabant, 
nullo dijcrimine fidelium aut eleclorum a c&teris fafio. Quo in 
refponfovehementer hallucinari videntur non uno mo- 
do. Nam u agitur in textu de opulentia Dei , quum ta- 
men opulentia Dei nonfit cujuipiam hominis, nilicon- 
ccdatur ipfi in potfcflioncm. z. Dilatatio & patefactio 
thefauri gratias per externam promulgationem,nonfta- 
ti m facit eos opulentos in gratia , quibus hunc in modum 
cxhibetur. Tunc cnim omnes eiTcnt opulenti, cx Re. 
monftr. fentcntia, quiomnibus hocfleri contendunt: fed 
Iudatosnunc diminutos, non opulentos eflc hicipfe lo-i 
cus tcftatur,&quofdam theiauros colligcrefibi, qui non 
funtdivitesinDeo, Salvator confirmat, Luc. 11. zi. 3. 
Illi foli ditati funt in Deo, quibus gratia data eft in Chri- 
fto. 1. Cor. 1. 5. & opulcntiamGentium in eo confiftere 
palameft, dcquo Apoftoli &fratres glorificaflfe Deum 
dicuntur, Ac~t. 11. 18. nempe quod etiam Gentibus Veus re- 
ftpifcentiam deditad vitam. 4. Apoftolus ipfe in eodem ca- 
pite verf. 17. difcrte explicat opulentiam iftam , & quo- 
rum fit, eorum nempe , qui infti funt olc& , participes radtcis 
dr pinguedinis ejusfxfti, id cft, fidclcs. 5. Quamvis Apo- 
ftoli fhumanomore agenres) quoflibet ex gentibus di- 
tare ftudebant Evangclij thefauro,minifterium tamen eo- 
rum cxconfilio divino propric fpe&abat ad fanBos,op\ ad 
corpus Chrifti pertinebant. Eph. 4. 11. & promiflio eo- 
rum proprie fuit,quos Deus ad corpus illud aggregaturus 
cr at. A£t. 2. 39. vel aggrcgaflet olim. Heb. 9. 15. 

Atquiharcdecelebriiftolocodi&afunto: quem So- 
ciniani &inter illos antefignanus eorum Oftorodius, ut 
Iethalem predeftinationi noftrc^confidenter praedicant & 
ijfdem conatibus quibus Rcmonftrantes urgent, ficutin 
lacoboadportum Fidci orthodo.defenf. cap. 29. manife- 
ftd viderc eft\ 

ARTI- 



ARTICULUS TERTIUS 



O E 

C A U S S A 

F I D E I. 

Thcfis tertia hoc modo fonat: 

TT 0 MINE M Jidem falutarem a fe ipfo non habere , nec i/i #- 
* berifui arbitrij : quandoquidem in flatu defecliouis & pec~ 
cati,nihil boni, quod quidem vere fit bonu, (quale quidefl fides fa- 
lutaris) exfepojfttcogitare, velle, aut facere: fed nccejfirium ejfe, 
eum a Deo, in Chriflo, per Spiritum cjusSanclum regigni, reno- 
vari mente, ajfeclibus, feuvoluntate , & omnibusfacultatibus, 
ut aliquidboni pojftt intelligere, cogitare, velle, ejrperfcere , fe- 
cundumilludloh. i^. 5. Sineme poteflis nihil. 

Dc aflertionis hujus veritate, nulla in Collatione mo- 
vcbatur controvcrfia, nequenuncin quadtionemvoca- 
tur: imd admagnamharum litium partcmfedandanUixc 
una fufficeret thefis, modo fyncerameam Remonftran- 
tiumconfeflionem continere conftarct, & ex labijs do- 
lofis non prodire. Sed magna fubcft fu/picio , eosnon 
tam ex animo, quam ex arte dixi/Te multa, qua» continen- 
turiniftocefFato. Diruunt enim alibi,quaehicasdificant.* 
utcx paucishis interfefe collatis , mihi faJtem vidctur 
manifeftum. 



X 1 



x<?4 ARTICULUS T E R T I U S, 

1/lic docent Remonjl. Alibi^ 
i. Hominesante re- i\ Vitam fpiritualem in ho- 
generationem , effe in minibusanimalibusnonpenitiis 
ftatupeccati,& abom- amente feparari : nec vere ac 
ni gratia , &: vero bono proprie a voluntate. Collat. p. 
reli&os. 298. 299. 

z. NecefTarium effe z. Quemlibet, modo ufu ra- 
uthomo priusinmen- tionis &: judicij polleat,fineul- 
teregignatur, &: reno- la peculiari immediata , vel in- 
vetur,quamboniquid- ternalucis collufttatione,inteL 
quamintelligerepoffit. ligcre &c percipere facile pofle, * 

omnes fcripturae fenfus,quiad 
falutem neccffarij funt , fcitu, 
creditu, fperatu, vel fi&u. Epif- j 
copius in di/p. deperfpic. Scri- 
pturx. th. 1. 3. 
3. Regignipriusho- 3. Hominem nondumfide- 
minem in affe&ibus, lem& regenitum,pxnitentiam 
quam boni quidquam agere,liberationemdefiderare, | 
dcfiderarepoflit» propofitum actentamen vitsein 

mclius commutandae concipe- 
re, atque elaborare ita ut quof- 
dama&us notorie malos vitet, 
idque magis exoffenfionis divi- 
nx 5 quam paenas metu, quo me- 
tu addu&us,utapeccando ab- 
ftineat,re&e & divinae volunta- 
ti convenienter facit. Idem di- 
/put.de Pasnitentia th. 1. 9.13. 
4- Rcgignipriusac 4. Irregenitos quofdam in- 
renovari voluntate , telle&um & affedus habere vi- 
quam boni quidquam vificatos, ac voluntatemetiam 
vellepoffii;, potentem fa&am , ut innatam 

Yolendi ac nolendi facultatem 

ina&um 



DE CAVSSA 
lfiic docent Remonjl. 



5. Neceflarium effe 
i egigni hominem om- 
libus facultatibus, pri- 
ifquam boni aliquid 
»oifitfacere. 



6. Nihilboniprairc- 
]uiri ab homine , ut 
Oeus velit eum rege- 
terare. 



F I D E I. i*5 

in adum producat: adeo vtfi- 
lutifcram veritatem norint, & 
amoreejusinflamati, adeaam- 
ple&endam inftigentur.in Col- 
larione p.300. Auxilitim Dei effi- 
cax non prius agere in volunta- 
tem ,qua voluntas concurratad 
converfionem fui. Nicol. Grev. 
p. 214. 

5. Rcgenerationem ipfam in- 
choari ab opere,quod Deus ipiu 
hominemjubetfaccre, &quod 
cuhomofacit, paulatim revivi- 
fcit. Hominis regenerationem 
pr^cedere opus aliquod bonum, 
nempe morte fuam agnofcere, 
ac deplorare , velle ctia Sc roga- 
re, utexealiberetur, vitam efu- 
rire,fitire, quarrere: quodomne 
&: pltis etiam a Chrifto exigi tur 
in ijs , quos vivificabit & rege- 
nerabit. Collat. p. 302. 

6. Parvitatem &c humilita- 
temutconditionem prasrequiri 
aDeo, adhoc, utPaulopotius 
quam Caipharfidemvelitingc- 
nerare . Nicol. Grev. p. uy.imo 
rcfipifcentiamjfidemj&manda- 
torum etiam pra?ftatione,prae- 
requiriad hocutparticepsquis 
fiatpromifforum farderis novi , 
interquae eftregeneratio. Epi- 
fcop. in thef. priv.diip.3. & 40. 

X 3 7. ho 




r 

Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest IIC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i66 ARTIC. TERTIUS, DE CAUSA FIDEI. 
j4 Homincm in fta 



tu defe&ionis &pecca- 
ti , penitus mortuum 
c&c quoadfpiritualem 
ftatum , quia nihil boni 
cogitace , velle , aut fa- 
cere poteft,ex fe, id eft, 
cx principio aliquo in- 
nato,aut viliberiarbi- 
trij. 



7. In fpirituali mortenon fc 
parari proprie fpiritualia don, 
ab hominis voluntate , fedeam 
fic liberam in fefe manere, ut cx: 
citari poftit ad bonum , antd 
quamproprie vivificetur,aut uIj 
las no vas vires accipiat, & loco : 
motivam facultatem eo ufquu 
faltem liberam efle > ut mufl 
agat , qux a Deo ad converfio» 
nem cfflagitantur.ColIat.p.z^ 
299.302.303. 



Hxc inter fe pugnantia idcirco compofui &c compa*Qsrr 
ravi,non utthefinipfam veritate fua, fed ut Remonftram^|> 
tes ejus pofleflione dcftitutoseflemonftrarem,& fibimc 
cam arrogafTefide non bona. 



ARTI 



ARTICULUS QUARTUS, 



D E 



Nj 

CONVERSIONIS 

MOD O. 

C A P V T I. 

Status Qu&ftionis. 
^iiarta thefis fic fe habct: 

^/zr Dei gratiam ejje initium ,progre(fum , & 
perfecJionem omnis boni , atque adeo quidem y 
ut ipfe homo regenitus , abfque hac pr*cedanea> 
feu adventitia , excitante, confequente, & coope- 
rante gratia, neque boni quidcogitare ,'velle ,aut 
r acere pofftt, neque etiam ulli maU tentationi refiflere : adeo qui- 
iem, ut omnia bona opera , qu& excogitare poffumus , Dei gratia 
n Chrifto tribuenda fint. Quoad vero modum cooperationis il- 
* r ius grati&,illanon esi irrefiftibilis : de multis enim dtcitur,eos 
i tyiritui SancJo reftitiffe. Aft.7. ejraltbt mnltis locis. 

De priore huj us thefeos parte quamvis nonnulla conti- 
leat, quas cura Remonftrantium placitis non pofliintre- 
-onciliari,quod ex difputatione fequenti liquebit,in pr#- 
cntia tamen litem nullam intendam- De pofteriore 
controvcrfiam habemus ab illisformatam,his verbis,An 
\ratia qua in hominc, initinm , progreffus, & perfettio omnium, 
^onarumaclionum , utifidei , converfionis, &c producitur, opc- 
etur in eo irrefiftibihtcr,m fecus, id eft, refiftibiliter. 

Hanc autem caufam 1 iquido non pofTumusintelligere, 
ufi refiftentiaenatura prius explicata.Iniftacenimvocc, 
|uam ut alicnam ab iftoc myfterio rejicere folent noftri, 

Remon- 




^8 ARTICULUS QJIARTUS, 
Rcmonftrantes caput ipfum totius controverfias collo- i 

cari volunt. 

Rcfiftentia. veroeftpugna feu a£tio contraria patien- 
tis cum agente,qua agentis a&ioncmpro facultatc im- 
pcdit autrepellit. A ^hilofojphis,rcacJio y redac7io,ve\ac7io- 
nis reciprocatioiblct appellari. In omni autem rea&ion 
agentiumvires excrtse, velfunt aequales, vcl inxquales: 
fi xqualcs , tum prxter pugnam inanem, nihil cfficitur: 
ii inxquales , tum vcl fupcrat agens & vincit, refiftentiail 
aliquam invcniens , fcd imparcm &c incompletam, fuj^ 
cumbcntc tandcm, quod repugnabat ; vel fupcrat in 
redagendo patiens , & non tardat folum , fed plane im- 
pedit, acirritum facit conatum agcntis.-qux rcfiftentia 
prxvalens cft& complcra. Hxc fic in gcncredi£ta,noa 
nihil fortc obfcuritatis habent : icd ad caufam prxfen* 
tcm applicata lucem accipient , & fxnerabuntur etiam 
non pxnitenda. Gratia Dei agit in hominem ad conver- : 
fionem ejus:homofibimet in prxfcntiftatu placens,re- 
pugnat, & in contrarium tcndit cx propenfione carnis : fi 
jam rcpugnantia hxc xqualium prorfus virium fit, cum 
exerta gratix virtute, tum nec efficitur convcrfio, ncc ut 
cfficiatur cxfpedari potcft : efFe&io enim fempcr cft apl 
inxquali fuperante. Si vcro gratix virtus cxccdat, tu 
quamvis incompleta rcfiftcntia fiat a carnc , vincitur ta 
mcn a gratia, quia fortius agit. Sedfi repugnantian» 
pr fit , &: gratix opcratio minor , aut minus valide agcns, 
tumcaroeam fuperat, velirritam ficit, qux rcfiftcntia i 
prxvalCns eft & complcta : &hxcillarefiftentiacft,cui | 
gratiam Dei obnoxiam cile Remonftrantcs dcfendunt, j 
quum opcrationcm gratix rcfiftibilcm cfle contcndunt. | 
Priorem enim, quam incompletam dixi repugnantium, i 
agnofcunt libenter Noftri. pag.217. 238. Sedillum fcn- 1 
fum alienum efle a thefi profitentur illi diferte pag. 
2.74. Hanc autem intelligcre necefle habent, quoniam 

homincni 




CONVERSIONE. 
rchominem dicunt ficobmtipoffe gratiar,ut \WzmimpedUt & 
*vertat(p. 274.; fic vero impedirc eft plane fupcrare:quod, 
nifires agaturfilis rationi bttsperfi<afir/js,alittdMhile feRcmon- 
>iftrantesfatentur(p.2 7 £.j qHamaitusvimmaiortvidebeUare: 
:& Dcum ex opinione fua fidcm produccre iuaiione fola, 
onon volunt hic fatcri , fed injunam infern dicunt , ab ijs 
jqui tam inique fentcnriam eorum proponunt. (p. 309 ) 
iSitamen lolis rationibus pcrfuaderct homini Deus, ut 
convcrtere fe/evelit, impedimentum oppolitumin refi- 
rftentia , quod averterct & fupcraret pcriualioncm iilam 
Jillud lnquam impedimentum in eodcm faltem genere' 
rmajus ac fupcrius efle, non opus cft utratione probctur' 
^Rcmonftr^.ntcs ipfi id adfeverant fp. $io.)F/<r/(inquiunt) 
wonpotefi, quin ubi duo de homine ad fe alliaendo certant, nt al- 
tter altero fortins agat, altoqui enimneuter eum ad fe pertra- 
\berct . Lltcunque vcro fe res habct quoad cfFectionem 
uaut fuafionem grati*, fi gratia lit propria &: directa caula 
^■ponvcrfionis, quoadimtium , progreiliim, &pcrfcctio- 
*iem ejus, prout theiis ha:c prac le fcrre vidctur , tum vim 
)ropriam adfert ad converiioncm producendam, &: ad 
sffectumcumvivelvirtutc caufali tcndit: ncqueipfire- 
{fsW fti P5°P ric P otcft » ni & pcr vim aliquam oppofi tam , qua: 
ictortiusagitincontrarium, quamad convertendum agit 
-lilla. Axioma igitur Remonftiantium thefi e diametro 
scontradicens eft, Gratut cperationem tampotentis effecfficA- 
> cu inconverfione hominis : ut ejtts aclio ab hominencn pc jfit fi- 
Kberari aut prorfus impediri. Agnofcunt hcc Rcmonftrantes 
• ipfi in rcfp. ad arg. 5. p. 512. 

Utclarius adhuc fiat, quamrefiftentiam velrefiftibili- 
catem Remonftrantes defendunt,diccdum cft aliquid dc 
• actionibus illis, quas Deo in hoc negorio tribuunt, ficut 
& ae refiftendi poteftatc, quam homini relinquunr in 
«converfione. ErHcientis caufenomen,iIlud ingenerede- 
^ M & nxti *°i uo motus ahquisprincipiumfuumhabct: quo- 

Y niam 




i 7 o ARTICULIIS QJI A R T U S, 

niam verd a£Hones, vel motus quidam initium fuum ali- 
quatenus habent cx occafione dblata, & obje&o pro- 
pofito , una cum ejus commoditate, quamvis nulium ef- 
feftum exiftat, quin caufam habeat magis realem acim- 
mediatam. Hinc ortum fuum habet diftin&io quaedam 
non vana, caufam unam appellans moralem , qux non ni- 
d improprie &c metaphorice caufae nomen fuftinet , quia 
dire&e ac immediate nullam vim aut virtutem adfertad 
produccndumilludquodcffici vult, acintendit, fedea 
proponit argumenta, quibus alter uti poteft ad promo» 
vendam adionem fuam propriam, cujus etiam volunta- 
tem ac determinationem exfpc&at , ut ejus virtute opta- 
tum efte&um fcquatur. Hujus moralis caufa: a&io nort 
alitcr exercctur , quam proponendo, fuadcndo , con- 
fulendo, & prarcipicndo. Altera caufa , quxfola pro- 
prie ficdici mcrctur , illud eft principium , quod pcr 
fuam veram ac rcalem efficiendi vim effc&um fuum pro- 
ducit. Harc vel PhyCica , vel quafi Phyfica , vcl ex fc- 
fe efficax, vocari folet in fcholis. Ad eandem etiam ra- 
tionem gratia ipfa diftingui poteft , ac folet in moralemy, 
quae fuadct , ut nos bohi aliquid faciamus , & Phyft- 
cam , vel efficacem ex fefe , qux ipfa in nobis illud bo~ 
num opus efficit. Iam verd certiffimum eft Remon^ 
ftrantes ( quicquid in contrarium aliquando prx fe fe- 
runt) realemiftamgratize efficaciam , vel efficientiam,, 
qua nos eam in voluntatemad convcrfionis opusrea- 
literagere credimus , nequaquam admittere, fed in 
morali fuafione , totum illud collocare , quod faccre 
gratiam dicunt in modurri principij , ad eliciendum li- 
berum voluntatis confcnfum. Sic enim Nicol. Gre- 
vinch. fpag. Z14.) auxilium ejjicax non antecedit efficien- 
tiam voluntatis , non ordine quidtm caufalitatis , nec 
prius in voluntatem agit aut influit , quam iffa voluntas 
in dettrmimtionem Jui influit nihil in voluntatem agit: 

De 



DE CONVERSIONE. 



171 



in via ad confenfum illum , vel tanqttam caufa il- 
& pag. 297. Tiihil obttat quo tninut vel fth gratia 




Deus 

ius . 

moralis , homines animales , fpirttuales reddat . " Profert 
ille ac profitecur palam , id quod Remonftrantes in 
Collatione prudentius ac tutius putabant aliquatenus 
obvelare : & ipfis tamen fubindicare vi/um eft quid apud 
feftatuerent , his nempe dicendi fchcmatis, pag. jn. 
Pojfet etiam ( /// a quibufdxm fit ) difputari , fit ne htc nobi- 
\lifftmus agendi inhominc modus , quifit fuadendo , ejr ef- 
fetne conveniens fervatis humame natur£ proprietattbu-s , id- 
ebque effetne omnino eadsm acito ' fatis fnfficiens , fi ejjet 
qualis Satand. Ttjilla cffet abfurdttas fi Dei operatio tdeo di- 
^ceretur efficax , quia illa pro Dei tnfinita fctentia , circitcr 
illud tempus , ejttfmodt hominibm , talifiata, adminifiratur. &c 
pag. 52.2. Qui nthilalittddicunt , quxm trahere cffe opera- 
tionem , qua a Deo repugnans nofira voluntas reipfa ita mu- 
tatur , ut ex mvitis voluntarios efficiat : putantne fe qttid 
plmflatuiffe quamgratiam allicientem ? non exifiimamus : nxm 
pojfunt & inviti voluntarij reddi folo iliicio. 2(jfi forte in- 
viti ejr pervicaces manent qut convcrtuntnr \ Quas verba 
non obfcurcindicant , gratise nihil a Remonftrantibus 
tribui , refpcctu converiionis , prxter moralcm fua- 
iionem : atque adeo emcientem converfionis cau- 
fam propriam , non cife gratiam Dei : emcientem e- 
nim caufam diftinguunt iplimct a caufa morali, pag. 
314. Efficacitas (inquiunt ) roboris Dei poteft fiatui , aut 
uti caufa fidei noflra efficiens , qttod hic reijcimus : aut ut 
fundxmentum quo fides nititttr , id eft , ut paulo poft in- 
terpretantur , fidem excitans per modum objeeli . Cau- 
iam hic efficicntcm , &: moralem fuafionem per mo- 
dum objecti , diftinguendas eifc re£te monent. 

Sed neque fummum gradum efficacias moralis , vo- 
cationis gratia: concedunt Remonftrantes : non illum 
quem Suarez ipfc Iefuita , fummus hoftis irrefifti- 

Y z bitis 



tf% ARTICULUS QJI ARTUS, 

bilis gratise concedendum efTefatetur , De auxil. k £ 
c. zo. i ii. ubi omncs illos qui vocantur fecundum 
propofitum Dei , majorem gratiam accipcre docct, 
quam cxteros in ratione moralis beneficij & gratuiti 
doni divini , refpe&u fingularis benevolentisc , exqua 
proccdit,& infallibilis cfficacise , quamhabet , fakem 
cx adminiftrationis congmitate. Remonftrantes au~ 
tem infallibilcm hanc vocationem non minus reij* 
ciunt , quam irreliftibilem ipfam, in Collat. pag. zyj. 
Imo caufam juftam dubitandi nobis dederunt an ul-* 
lam aliam agnofcant gratiam ad converfioncm homu 
nis ncceftariam i prarter nudam cxtcrnam vcrbi proJ 
pofitioncm , quod ctiam de quibufdam faltcm eorunv 
afleverare tuto licet. Epifcopius enim, ut fupra mo- 
nebam , acriter contendit (Difput. de pcrfpic. fcript. 
thef. i. 3-J poffe quemlibct , modo ufu rationis polieat , Jine 
ulia pecultari immedtata vel interna luc/s colluflratione , fa~ 
cilhme mtelligere ac percipere omncs Scriptur& fenfus , qui aa 
falutemnece(jarijfunt)fcitu, creditu, Jferatu , velfafti* 
Senfus autem ifti cum inmente percipiuntur , fa- 
cillime voluntati monftrantur , voluntas autcm ana^ 
tura libcram & infeparabilem facultatem habet ( ex 
eorumfententia,Nicol. Grcv. pag.299. Collat.pag. 198.) 
cligendi quodlibet objc&um ab intellcdu monftra- 
tum. Nihil aliud igitur neceflarium effe putantad con+ 
verfionem hominis , pnetcr externam verbi propofi- 
nem. Hanc eflfe genuinam Epifcopij mentem ., liqui- 
diffime apparet ex thefibus ejus privatis , ubi difputa- 
tionij'quadragefimse fextae corrollarium iftud adjungit, 
^An ulia aclio Spirltits immediata in voluntatem aut mentem 
neceffaria fit , aut in Scripturis promittatur > ad hoc ut quis 
credere pojjit verbo extrinfecus propofito^ Negattvam tue~ 
bimur. Cujus corollarij tamen laus ffi quam habcar) 
non tam Epifcopio , quam Faufto Socino dcbetur.: 

in 





D E CONVERSIONE. i 73 

n cujus Catechefi (cap. 6. p. 212.) eadem fententia 
irfdem fere verbis di&atur: Nonne ad credendutn evange- 
,0 Spiritus Sxncii interion dono opis eft ? JVV/tf ne- 
^utenimin Scripturisfacris legimut , cuiquam id conferri do- 
<um 5 nift credenti. 

Si hoc vero totum illud fit , quod pcrgratiam con- 
erfionis intelligunt , non eft cur quis miretur , quod 
o-refiftibilem eam diccndam efie negant : operse ta- 
nenpretium eritaudire , quomodo &: quatenus opc- 
trationem gratiar refiftibilem cilc tradunc. Primarium ii 
fton unicum prxvcnientis gratia.* a&um in iliuftrationc 
;:ientis vel intellc&us ponunt : hic autem rcfiftibilita- 
rem nullum volunt habcrc locum : nam virtutc plane 
>rrefiftibili , fcicntiam hominibus ingcnerari docent, 
cCollat.p. 273. Secundum vocationis gradum in afre&ibus 
]pparcre tradunt , quos &: fenfii quodam affici dicunt 
lailfationis divinx, &:fanari ctiamac renovari, imono- 
os inipirari , &: ad fupernaturalium bonorum defide- 
umacccndi. Hocautem quidquidfit, irrefiftibiliter e- 
m erfici concedunt (ibid. & Nicol. p. 292. 300. Iohan. 
rnoldi adv. Bogerm. p. 255. 277.) Quidquid iit, dixi, 
loniam vix intelligere poiiiim, quid fibi velint pcr alfe- 
siftosfanatos , rcformatos : acccnibs aftedus nul- 
os putabam cife, quific reftaurari poflunt , vel ante, 
elfinevoluntate : fi voluntatem lpfam mcludant, tum 
lominis converfionem totam irrefiftibilcm eife faten- 
ur. Nodum lftum ut folvere poftit Iohannes Arnol- 
li adverf. Bogerm. (pag, 229. 25^. & 277.) affe&us lftos 
n ipsa voluntate collocari vult, diftin&ionem adhi- 
>ens inter eandcm voluntatem , fecundum modum affe- 
Jus , ejr fecundum modum libertatis : qua quid fibi vclit 
?go quidem non intelligo. Voluntas enim ex natura 
ua nihil aliud eft quam aifedus fcu appetitus rationa- 
is vel intelleclualis , &c qua talis eft aife&us, eft.etiam 

Y 3 libera.-. 




Eorly European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 





* 74 A R T I C U L U S QJI A R T U S 

libera: qui diftinguit igitur inter modum affe&us, 
dum libertatis in voluntate,pcrinde mihi facerc videtur, 
ac fi exaffechi &: ejus modo , duos efficeretmodos- Su- 
bitifunt quidamvoluntatismotus (non nefcio )qui aphi. 
lofophis vocantur primo-primi^omncm rationis ufum pr#- 
vertcntes:&: fecundo-primi* qui juftam antevertunt confi. 
derationem : fcd ifti non funt affechis ilii , quos Rcmon- 
ftrantcsintclligunt: &: mentis enim llluminationem ju- 
ftam, affe&us lftos antecedere doccnt,eofqueordinat 
ratione creare. Ncquc motus illi tranfeuntes, renovatio- 
nis &:fanationis illmscapaciafubje&a funt , quam aff< 
&ibus iftis tribuunt. Explicationem aliquam hujus diffi- 
cultatisproponere vidcturidem Iohannes Arnoldi p.258 
271. &C 277. ubi irrefiftibilem attionem grati&,faffivam tantum 
^otentiam animi refpiccre docet , non etiam aclivam : Sed aflk 
tepofitis non fatis confentanee. Si enimintclle&ionemii 
mcntc,affe&us in voluntate,irrefiftibiliter producat,tu 
a&us etiamftc elici facit:iammtclledionem,defidcrium ; 
& excitatos motus, qui meras paftlones dixerit,is ab o 
nium hominum communi fenfu, abunde fatis refutari p 
teft. Quid velintigiturpcr affedusiftos excitatos, ren 
vafos>fanatos, &: adfpirituale bonum acccnfos, abfq 
ullo voluntatis confenfu > ncc mc capcrc poflc fate<B 
necipfos noviffccredo. Sed quidquid fuerit,totumill 
irreftftibilipoteftate perfe&um efle dicunt. 

Reftatigitur voluntatis confenfus merus acfolus 
quo refiftibilitas gratix locum habere poteft. Sed i.con 
fenfus iftea&ualisnon prxrequiritur ad hominis rcgene 
rationem, fiverafint, acnon verbamcra,quse dant,ctin 
pcr adus priorcs,quos irreftftibilcs cflcfatentur,/W^W?i l 
dr ajfettus viviftcari > voluntatem etiam novls affettiombffl irn \ 
but >&nov/s viribus donari narrant.Collat. pag.300. Iohar 
Arnoldi adv. Bogerm. p. 257. Sicut enim generatur fobo 
ies humana, quum primd yitx iit particeps , quamvi 

adu 






D E CONVERSIONE. i 7S 
&us ejus exerccrc nondum poflk, fic tegenerari dicen- 
us eftille, acfiliusDeifactus, quifpirituahier vivificatus 
ft in mente &: affe&ibus , ac novas vires , una cum affe- 

f ctionibusnovis,accepitinvoluntate,quamvisacl:umhunc 
ebitum nondum exercuit , imd regeniti nomen multd 
?nagis meretur, quam alter illcgeniti , quoniam ille ne 
noteft quidem humanas operationcs praeftare , hic ver6 
^hriftianas preftandipotentiam habetprjefentem.Quid? 
tuod ipfa regenerationis eflentia in malorum affe&uum 
oxformationc & bonorum infpirationc confiftit, qua fit ut 
umore , defidcrio, fpc, ac reverentia feratur animus illius 
In Dcum , cui prius totum figmentum cordis tantummo- 
4o ad malum fuit. Deut.30.6. Icr.^i^cj.^o.adeoutfi hec 
^cformatio &: infpiratio fiat ante voluntatis adtualem 
oltum confenfum Jdqueirrcfiftibili vi, tum regeneratio- 
uem ipfam , quoad intimam cjus cflentiam ante illum 
.;itiam irrefiftibiliter fieri necefle eft. 2. Si voluntatis con- 
ienfus ad effe&umhoc clcfiderctur, quum ille tamen in- 
lallibilitcr &: certo, finonirrcfiftibiliter, fcquitur intel- 
fechis illuminationem illam , qua judicium fingularis ap- 
crobationiseliciturcirca bonum propofiram, indifferens 
tjus libertas, per antegredientes actus , videtur jam fub- 
nta. 3. Confenfum iftum voluntatis, quamvis ad eum 
roritandum vcl maxime faciunt illa qua: peregitjam 
jjratia in mentc & affe&ibus ,ipfum inquam confenfum 
ion proprie efficit gratiaf fccundum Rcmonftrantium 
»lacita)fed exfpe&at ab hominis arbitrio, quod allicit 
luidem ac invitat ad confentiendum, fedconfenfumip- 
liim in ejus libera Sc indiffcrente poteftate rclinquit. 
>ic Ioh. ArnoIdi,adv. Bogcrm.pag.z63. Pcjit k omnibus ope- 
«ttonibus , quibi4S ad conz>erJidnem in nobis ejjiciendam Dems 
tttur , manet tamen ipfaconverjto ita in noflrapotefiate, ut pof- 
mus nonconvtrti. Ubi illud attente debetobfervari,con- 
omitantem a&um gratiae, quo cum voluntate in opere 

con* 



tt* 

t 

■ 



i 7 6 AHlCULUS QJJ A R T U S, 

concurrit , non intcr illas operationcs numerari , vei ab 
ipfo Arnoldo,quibus adconverfionemefficiendamDeus 
utitur : hoc cnim concurfu jam adu pofito , non eft m 
hominispoteftate, ut poflit non converti : nam conver- 
lionemipfamut praTentem aftum fupponi. talht igitur 
&: luditidem Arnoldus pag. z74- quumDcum pcr con- 
curfum iftum, confcnfum efficcre in voluntatc nngit.Hl- 
lunt etiam cartcri , cum idem affirmanr: concurhis cnim 
ad effeclrum voluntatis , non habet tationem cfficientis 
caufse vel pririripij , refpeftu voluntatis vel ejus influxu^ 
in idem effe£him. Quum igitur confcnfus ifte,vclco- 
natusipfevoluntatisin confentiendo, non fit propnun* 
effectum gratiaequando adeft , fic etiam quando impedi, 
tur idem confcnfus gratix,non propne dici poteft reh : 
ftentiam fieri, aut cjus operatio in lftoc dcrcctu relifljP 
bilis: refiftentia enim propric eft paticntis , dum rcnitt 
tur agenri, unde etiam rcaftio , vel redaftio , & rccipro 
catioaftionisvocaturadoais. Occurrit iftislohannl 
Arnoldi adverf. Bogcrm. p. 174. &monet reJtJenttamfertM^ 
nonaqentijoli.jed&intendentunec eumjolum impedtn, 
ve avat, tmpedtturjed & cui ita occumtur , ut acitonem nonje^... 
quaturefeclus: & qratiam boc nomine rejijlibilemdtci.qutacurm^^ 
bomovtres accepita gratiaut Jeje convertat ,-virdm tftts abutt , 
potefl,femetnonconvertendo. Sed 1. non intcntcndi propne, ; 
ted agcnti foli relifti,jam ante monftratumcft: quod m- t 
dc ctiam liquct , quia diu intenduntur cffecta,priufqua^ 
adeffedioncm eorumquidquam agitur 5 quo torolpatio, 
non dicuntur impcdiri,lcd tum demum, cum aliquid agi- 
tur cui aliud obftat. %. Non intendit Deus ablolute 1 
convetfionem hominis (ex Rcmonftr. fententia ) rufi po- f 
fitoconcurfuvoluntatis ejus, qui pranrcquirirur , ad hoc 1 
ut Dcus abfolute velit convcrfionis effcclum. NicoL 1 
Grev.pag.177. Conditionalis autcm intentio fufpenfuni 
quideftcxeventu cxlpcaato.utmtcnmnon agat,atquc | 
n adec.l 



DE CONVERSIONE. 



177 



ted refiftentiam proprienon poflitpati. 3. Confenfus 
non eft proprius &c dire&us effe&us a&ionis gratiaepra:- 
^dentis ,fi verum fit quod ifti dicunt : ejus enim effc- 
ofcone propria completa, confenfum in alterius eiTc po- 
Jeftate docent , ut fequatur , vel fiftatur prd arbitrio 

rtjllS. 

Sedes igitur hujus refiftentixproprie nullibi compa- 
xec in converfioms uJIa parte, quamvis concedatur illa 
aconvertendi ratio quamRemonftrantes defendunt.Quid 
namenperphrafin hanc impropriam fibi velintfatis tan- 
idem cxplicatum habemus. Fofttis (ncmpc ) ommbusopera- 
Ationibus gratU , quibus ad converftonem w nobis effciendam 
%0eus utitur,manet tamen ipfa converfio tla in noflra potcfate 
mberx, ut pojjimusnon converti ,tde$tnofmet ipfos convcrterc, 
^elnon convertere. Sunt verba Iohannis Arnoldi adv.Bo- 
i^erm. p. 2.63. 274. ex quibus accurate,maxime, confidc- 
>lateque formatis ad.explicandam gratia: refiftibilitatcm, 
^rrefiftibiliter fequitur , quod innuebam prius , gratiam 
ijkon eiTe propriam &c immediatam caufam hujus con- 
ifrerfionis,nifi quoad potentiam cjus tantum.Pofitis enim 
rDmnibus operationibus proprie ac immediate. caufa?,que;- 
:unque dcmum fuerit , erfe&um femper fequi , vel fimul 
f^otius exiftere , logica dictat, &; Jex natura:. 

Quseftiones igitur emergentes ex difquifitione priore Qu&ftia- 
siaefunt. 1. Uttum vocationis gtatia, vel operatio Dei ncscirc* 
»:ota, qua utitur ad hominem convertendum, fitmora- buncmv 

• lis tantum fuadendo, proponendo,invitando,&c. anrea- tulum 
4$ etiam,&: proprise efficientia:? i. Utrum nulla fit actio q******* 

- Spiritus immediate in mcntem & voluntatcm agens, qua c ° ntmcr ' 

• crederenos facit,fed credendorum propofitio fola fuf--'*' 
I aciat ad fidem ingenerandam aut eliciendam? 3. An non 
-dem fit modus operandi ,quoad efficaciamgratix, in 
wivificationeintelleduSjafFeduum & voluntatis, fed in- 
&elle&us & aife&us irrefiftibiliter , voluntas autem re- 

Z fiftibili 



ilt 



r 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i 7 8 ARTICULUS QJIARTUS, 
fiftibili modo vivificetur? 4. An voluntas renovetur ali- 
quando fccundum modum afFe&us, ita ut irrcgenita 
prorfus maneat fecundum modum libertatis. 5. Anvi- 
res nullx voluntati dentur ad converfionem ejus prae- 
ret mentis illuftrationcm & afFe&uum excitationem? 

6. An prxter mentis illuftrationem, & afFe&uum exci- 
tationem , & voluntatis invitationem , nihil faciat gratia 
permodumprincipij vcl antecedenter ad converfionem, 
fed comitetur tantum voluntatem jam confentientem? 

7. Anpofitis omnibus operationibus quibus ad conver- 
iionem in hominibusefficiendam Deus utitur, conver- 
fio fxpe vel unquamnonfequatur? 8. Ubi fequiturcon- 
verfio , an nec ulla neccffitate caufx , nec eventus infal- , 
libilitatefequatur exintentione& a&ioneDei,fed con- I 
tingenter tantum &incerto, prout indifFerenti hominis 
voluntati inclinare fefe libet. De iftis quidftatuantRc- 
monftrantes , fatis ante declaratum efL 

C A P V T I L 

Argumentum primum. 
Pag. 279. 

SI operatio gratia Dei qux fidem & converfionem in nohis 
efficitytanta fit y ut per illam homini detur y & in eo efficiatur 9 
non tantum potcntia credendi 9 fedetiam Fidesipfain attu % tum 
cmnem repngnantiamfuperat y fola converfionem efficit. Sed 
talemejfe gratidoperationem Scriptura tefiatur aperte. Phil.i.i<) 
Vobis gratisdatumeH in Chrifii negotio in ettm crede- 
re.Deu* eHis qui efficit in vohis velle & perficere pro fuo bene- 
flacito. Ergo. 

Refpondcnt Remonft. 1. Etfiipfumrefifiere aufertur y ma- 
nere tamen refifiihilitatem. Quod perinde eft ac fi dixiffcnt, 
omni repugnantiafuperata, manere tamen illam fupera- 
bilem, vel refifti a&u pofle tali efficacix, qualiomnis 

a&ualis 



DE CONVERSIONE. 



179 
non 



tualis refiftentiatollitunfedanimadvertere defc 
iici in argumento , refiftentiae adhim ad tempus impedi 
'rivcl cohibcri,quod cum refiftendi potentia convenire 
opoflet, fed ipfiim refiftentiam fuptrari, quod non fit niii vi 
:& efficacia refiftendi potentiam cxccdentc > fictit ipfi 
oconccdunt pag. i76",major autcm visubi cxercctur,non 
flcft rcfiftibilis rcfpc&u minoris. Ncqttc proprie dicitnr 
svel fuperari, vel tolii, refiftcntia,niii qttoad potcntiam 
Denitus renitcndi. 

Obj iciuntRemonft. artrumentum non cffe univcrfkl e\ci!<o- 
miam non concludit gratiam cenverfionis ejfc irrefiftibilcm tn ifc, 
w cjuibus effcaciter vult agere K fed tantum imjs, in quibwef- 
\ificaciter agit^id esi , in credentibus. Ubi 1. fatis crit illos ad 
1'Principia diale&ica: revocafle , undc pofliint cdoceri, 
\>renerali axiomatinonita contradici per alterum gencrale ,ut ve- 
wumafalfo dividaturfed yer /peciale tatum.Qmim igitur the- 
8fis eorum generalisfuit , de refiftibilitate"omnis opcra- 
ttonis gratixmquibuflibethominibus refpe&u covcrfio- 
i nis ( hunc enim fenfum cfle cnunciationis illius,quam in- 
aklefinite ponunt , non poflimt ipfi negare) accommoda-. 
iitifiimum certe fuit ar^umentum opponere,quod/pecia- 
dis contradictionis eflet, non gencralis. 2. Mcminiflc 
dcbentrefiftibilemintheficonftitui gratiam, qtiain ho- 
mine initium , progreflus , &: perfe&io omnium bona- 
urum actionum producitur : hujufmodi autcm opcrandi 
watio ,non connvenit proprie nifi fidelibtis : rectc igitur 
ad mentem illam thefeos,quac verbis exprimitur , di- 
*fputabantNoftri,cum infidelibus inftabant contrarium 
ihaberi. 3. Ab ipfifmet exprefse dicitur pag. z6%. confi- 
aderari hominem inquarta thcfi qua renatum, id eft, fi- 
adelem. 

Notant aliquidad voculam illam fola quam in argu- 
umento poni non fatis probant. Si ( inquiunt ) fignificetgra- 
JtidtH cffc unicam , j/rdcipuam, acfnpremam fidei caufarn, verum 

Z Z CSty 



t, 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest ttC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



180 ARTICULUS QJIARTUS, 

eH , at fi velint omnem voluntatis ,per gratiam excitau , coope--. 
rationem excludere , error eH , quia nemo rciffa credit , nifi prt- 
cedat credendi voluntas. Ambiguitatem verd dum rollere 
videntur unam, pluribus eam non debentcumulare. Id. 
autem fecerunt,an de induftria necne, nondicam. i. In: 
eo quod gratiam unicam dicunt efTe fidei caufam , vel 
ambiguevalde loquuntur , vel fibimet ipfis aperte con 
tradicunt. Nam &c Nicol. Grevinch. p. 208. difertis ver- 
bis affirmat, liberum arbitrium ejfe caufam partialem fidei , ejr 
gratiamnonmfipartialemeJJe,partial/tate fcil caufandi. Et \\oc 
ipfo in loco ubi gratiam caufam unicam dicunt, addun 
ftatim pracipuam, ac fupremam ,.fitis clare fubindicantes 
aliam eife fidei caufam \ prxter Dei gratiam, quamvis| 
minus forte principalem. 2. Caufa dicitur pr2ecipua,vel 
fecundum gradum ipfius (ut loquuntur ) caufalitatis, vel t 
alia aliqua ratione : fi priorimodo,qui maxime propriui 
eft,intclligi velint, quum dicunt gratiam eile fidci pr/e 
cipuam caufam , fibimet etiam in eo contradicere viden 
tur, quod gratiam ab arbitrio determinari ( dicunt ) ad at~t;im 
agere voluntatem quum in iffam nihil agit gratia. Nec aliud 
quicquam agere per modum principij ad voluntati 
a£tum,quam quod removet imfedimenta,& allicit ad age. 
dum. Nicol. Grev. p.206. 204. 300. nam caufa determi 
nans aliam nullam ab ipsa virtutem communicatam h 
bens, & agens proprie, ad inftigarionem alterius mora- 
lem principalior dici debet caufa,quam alliciens illa,que, 
cunque demum fuerit. 3. Voluntatis excitatio de qua 
loquuntur , vel eft externafolapulfatio , vel eft interna.) 
qua*dam vivificatio : fi priorem intelligant , tum coo- ( 
petatiovoluntatis adproxime fequentcm a&um , id eft>. 
ad ingenerationem fpiritualis vitas excludi poteft , fine | 
ullo errore, fi etiam pofteriorem, tum a&ionis illius ter- 
minum proximum & immediatum (vitam^ante vo- 
luntatis cooperationem qui exiftere dicit , quiderrat 

ille, , 



DE CONVERSIONE. i8z 

He,cgo non video. Imoinipsacoopcratione volun- 
iantatis ad a&um converfionis , fi quis gratiam folam & 
^mli dsequatam catifam efle dicat , cur homo convertatur, 
%l **tti juia tctaratiohujusefticaciaevela&us,qua tahs,quam- 
is non qua a&us , a gratia fbla dependet ac fluit, is 
*a»i lon errabit, nill Chrifto duce Ioh. i^. f. Sine me nihtl y 
ijxneou *go ame totum ,fac itis. 4. Illud ultimum autem eft 
nomnium tortuofiflimum , Nemo re ipfa credit ^nifi prdce- 
iat credendi volttntas. Voluntas enim crcdendi eft ip- 
W;,£rk um credere : atque adeo quomodo alterum alterum 
i>raecedat non liquet .* nifi fortc per voluntatem cre- 
t'm lendi , influxum inteliigant arbitrij diftinctum ab 

- ■rv, ;jus termino , quo fenfu dicere poflunt , non minore 
«i»; :um ratione , voluntatem credendi , &c concurfiim 

vllivinum , &; intentionem ejus abfoltitam praxedcre, 
■U0 nfluxum enim illum conditionem prarrequifitam efle 

- radunt, utDeus concurrat, vcl abfolute concurrere 
,J$ relit , ad adtum fidei ineftedeterminato. Nicol. Gre- 

1 rinch. pag. 117. 2.14. 

Loca prodncia nihilad rem facere dicunt, quia deoperatio- 4 
jjjBii ie agttnt fola , non de operandi modo , qtd folm in qu&Jho- 
^ \em vocatur. Sed. 1. operatio &: operandi modus , in 
>«*i Jtiibufdam tam arcte connectuntur, ut qui de alteru- 
Jjjii ro agit , necefle habet utrunque notare. 2. Tertiam 
'"'^i k quartam thefin in ifto refcripto conjungi norunt, 
",•!,;? operationem idcirco cum operandi modo conjungi , 
' : ; jfcon eft cur mirentur. 3. Modtis edam hujus opera- 
J "Aioriis fub titulo doni gratuiti , fecttndam beneplacttum Dei 
,Jcommunicati,manifeftd fatis declaratur. 

Ad Philipp. 1. 29. Mentionem fieri contendunt afiualis 5- 
Mdei , ejuam tamen negant produci , nifi humanavoluntate ad p!}il,t ' 
*edendum prxventa. Quod ego refponfum valere fi- 
am , quanmm valere poteft : vel enim nullam vim 
jaabet , vel eam quam ego non poflum capere. Q"jd 

2 3 enim 



iti ARTICULUS QJLI A R T U S, 
cnim prohibet hxc efficax voluntatis prcvcntio , quo 
minus ipfa a&ualis fides , qux tam certd fequitur , fit 
proprium & purum Dei donum? 

T>onurn illud alterum , pro Chriflo patiendi irreflftibilc non 
ejfe pro confeflo aflumunt , qttontam Chrifto abnegando 
poterant Philtppenfes afflittiones evadere. Bandem autem ra^ 
tionem utritfque donattonis effe , locutionts convenientiam in~ 
dtcare. Eandem quidem efle rationem utrimque non 
invitus concedo : donum cnim quoad rem ipfam noa 
varium eft , fed unum idemque , neque magis difFcrt^ 
donum quo credimus donum quo patimur , quara^ 
fides vera , & fides conftans , vel fortis, Dignatio 
nis quidem nonnulla fit acceffio per tolerantiam cru 
cis : fed nihilomajor, quam ad gratiam accedit pe_ 
ejus frudum &c teftimonmn. Ncquc verum tamc 
eft illud,quod pro certo haoent, Philippenfes potuijfeh 
afflicliones evadere Chriftum abt.cgando. Fieri enim no 
potuit, ut Chriftum penitus a jnegarcnt illi , quorun 
perpeffionibus Evangelium Deus llluftrari voluit ; ne 
fi aliquatenus abnegarent , affli&iones , idcirco decli 
narent ; fatentur enim ipfimet pag, 99. fideles adcru 
cem praedeftinatos efle. Ut non declinarent aute 
propter terrorem , codcm argumento perfuadet hi 
Apoftolus , quo utitur ad Rom. 8. 28. Qupniam omni 
in bonum cooperantur ijs qui Deum dtligunt , vel in Deura* 
credunt.-idqueex Dei gratuita &c conftanti donationeJ 
Qmim igitur donatio hxc proprie non alio refertur 
quam ad praecedentem gratiam,&: confequentem even 
tum , optime monet Apoftolus, ut gratiam illam cx 
citare vcllent in fe , &c intrepidi exfpe&ent optatum* 
cvcntum. 

Ad Philipp. 2. 13, duo refpondent. 1. Vctle tfftcerty 
r 3* & irrefiftibiliter efflcere pugnantia ejfc. 2. Tfjc perficcrctffi- 
fi abfque noftrd voluntate. Quorum priiis manifeftd falr 

fum 



DE CONVERSIONE. 



18, 



jm eft. Deus enim efficit, ut voluntas appetat bo- 
um in genere , feu verum , feu apparcns , quod ta- 
len tam ncceflarid vult , ut non poflitnon velle. Efli- 
:it ut Chriftus jam velit Dei gloriam, & Ecclefie, fa- 
xitcm, ita utnon poflit eam non vclle. Altcrum igi- 
iur ut ex priore pendens , nullo nititur fundamento: 
)ec ut verba fonant , quidquam continet cum noftra 
?i;ntentia vel argumento pugnans. 

[ Z Si ipfum perficere , irrefiftibiliter detur , tum non majo- 
$tm fcrc ( dicunt) cooperationem hominis in progrc(fu,quam 
'Wtio converfionls. Cujus confcquentix nullam vim 
•fTe , vel inde liquere poteft,quod mentem irrefiftibi- 
fter fempcr illuminari doccnt ipfi, plus tamen homi- 
«lcm ad fcicntiam fibi comparandam in progrefiii coo- 
rari palam eft , quam in initio illuminationis pri- 
x. 

Si Philippenfes irrefiftibili gratia fuftentabantur , tum 
'Uum ufum timoris & tremoris fuijje ipfis affirmant. Sed 
timor ac trcmor non magis cum irrcfifiibilitate cau- 
pugnat , quam cum .eventus infallibilitate nota : 
m hac autem optime confiftere pofle , per excm- 
um Chrifti videmus , qui victorix certifiimus , me- 
tamen vehementer aftectus fuit. Heb. 5. 7. 1. Per 
lorem ac trcmorem incerta dubitatio non debet in- 
:lligi ( ad cam enim non folet Apoftolus fideles ex- 
-rtari ) fed humilitas , reverentia, &: folicita cura,quae 
time confifterepoteftac foletcum Deicertiffimaprx- 
efinitione&efficacifiima etiam procurationefalutis,vel 
~ ipfo nomine,quod fignum,teftimonium,ac medium eft 
icacis illius procurationis adu jam operantis. 3-Timo- 
poteft quis affici,dum vircs proprias perpendi t,& fidu- 
a tamen fumma,dum omnipotentiamcontemplatur &: 
^romiflionem divinam. 4. Efticientix divinx modus 
o.n eft adxquata rcgula noftrarum , vel actionum , vel 

affc- 



r 1 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



,84 ARTICULUS QJV A R T U S, 
afte&ionum , fecundum quam dirigi debent a nobis, fed 
voluntas Dei revelata* Perperam igitur & imperite fa- 
citint> qui praxepta Deinegligentes, ad operationes e T 
jus, nobismaximam partem mcognitas, exigere volunc 
affe&us &c officia hominum. 



Cap, IIL 

Argurnentum fecundurn 
Pag. 281. 

Gratum C Ip er operationem gratix Dei , re /psa, & efficaciter> cor 
Dei ita cumcidatur y homo convertatur , novum cor, octdi> & aurdfc 
efficaciter donentur\ efficiatur ut in pneceptis Dei ambulemws , leges DA 
operari in hominum cordibus indantur, ac tnfcribantur , cor ipfiim aperim 
hominis tuY ^ fidelcm attentioncm , tum in ijs qui illam accipiunt omnem 
converjio^ re p U g nant i am tandem aufert, & non folam potentiam credend^ 

9 tlr °~f e ^ & fidem ipfam effidt. Sed prius verum. Deut* 3 o . 6 . Ie r* 
eam certo J ^ Deut - z 9- 4- ET^ch. 36. 16. 27. Ier. 24. j.Ier. 51. 33. A 
converta- H' Ergo &pofleriw. 

tur. Huj us argtimenti conclufionem ineptam,&: prarmiffa 

invalidas efie Remonftr. contendunt. De conclufio: 
unicum tantum adferunt, prseter ea qux in argument 
priorefunt examinata: idque nullius omnino momentl 
Fatentur (fcilicet) gratiam omnem repugnantiam tollere , d* 
fdem reipsa efficere^ in ijsomnibus qui illam accipiunty fed me+ 
tuunt ne aliud quid his verbis intelligatur , gratiam fcil. hoc effi* 
cere in omnibus quibus ojfertur y five accipiatur> five non : aut 
faltemhanc gratiam abomnibus quibus offertur accipiy & ficfi* 
dem efficaciter cfficere. 1. Ad conceflionem quod ^ttinet 
fyncera non eft, fed fi&a qusedam elufio, nonnullam for- 
fan sequivocationem continens , fed quse vix merettir 
examen. Res ipfa patet eos nempe docere, gratiam fepe 

recipi 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



D E CONVERSIONE. t f 5 
ftcipi in inreileau,in affedibus,in ipsa volunrare, fecun- 
!dum modum aftedus, fficutfupra monftravi; ade6 ut 
anaftcnus vivificenrur faculrares i&x: imo quidquid illud 
fcftgratix, quod tantumrecipitur, id mulris adcfte (irre- 
fiftibihrer enim hoc totum lmprimi dicir ioh. Arnoldi 
■Jdverf. Bogerm, pag, 58.:) inqmbus fidemnon chcir,aur 
ifticacitct operatur. Nam poft rcceptionem illam m 
uianu vd potcftatc hominis relmqui dicunt, utrum con- 
i/crnvelir,necne. z. Mericulofumillud inlbmnmmcft 
quod vcrcntut ncNoftri vclinr convcrfioncm & fidem 
iDer gratiam effici,/*,, accipiam i**> fim non acchiatur. 
^uod non accipitur ab homine , non porcft m hominc 
snanere & operari. 3. Quum ahter mtcrprctantur /cn- 
■ctiam Noftrorum, Gratiam fciJicct^ omnibm amlm offer- 
|*r acciu, faciunr id criam finc ullo fundamcnto: nifi timc 
iolumhancgrariamoftcrri purcnt, quum mfficienter ii- 
irjuftravitmentem,aftedioncsbonasmi p iravit, &volun- 
tiati novas contulit vires. In ijs cnim ommbus , qu&uj 

tHuncinmodumorTerturgratia,efficaciam eriam habere 
«amcredimus.quafidcm veram producir : fcdnon ino- 
"if«inibus ijs quibus alongc quafi proponi folcr. 

■ De reftimonijs quibus nircbantur argumcnri ncrvi, 
ikiiius & particularius agunt Rcmonftr. quam refpon- 
: adcntium partes requirunr. Quorum vcftigia fequi ne- 
' ifeeflarium eft: non ut fingulis cxccptionibus immorer, fed 

• ritcasexviadepellam quafilevi brachio,&adicqucutia 
i'eltinem. 1 

Beut^oy 6. Circumcidet Jehova DcMtnm, animtmi tuum & 
^mmumfemtms tui, addiligcndum Jehovam Deum tuum ex to- 
^ocordetuo.&exMaammxtua, ut vivas. Reipondent Re- *' 
^ononftranres : Promitti quidemhoc m loco efficaccm arcumci- 
^nem y fednan quaproducatur viirrcfifttbtli: Quo fenfu ir- 
tuefiftibihs ha:c vis diccndafir,idfupra moncbm : quate- 
aus ncmpc ccrtam & infuperabilem cfficaciam hxc vox 

A a dcfignar, 



Deut. zo. 



V 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



,8* ARTICULUS QUARTUS; 

defignat,non quatenus connotat vim aliquam cumliber- 
tatc pugnantem. Rationeshic perpcndenda: funt , qui- 
bus talem vim oppugnant. i. Adjicittir conditio convcrfio- 
nis verfi.t. exigitur abhomine verfit.io.additis promijfionibus 
&mtnis.verfi 17. 15. omniapugnant cumirrefiftibilivi. 

Qiia: ipfa defenfio olim Pelagianorum fuit, qu&conferun- 
tur fiunt in Dei poteftate , qtu exiguntur in noftra. Refpon- 
deo. i.hsec duo nihilomnino intcrfefe pugnant.utcon- 
ditio poftuletur ab eo , cui fidcs eft ingencranda , & fi- 
des tamen lrrefiftibili modo ingencretur. Robuftiflima 
manu & brachio extenfo, id cft , irrefiftibili vi deduxit 
Dcuscundem hunc populumlfraclis cx Egypto , &c ex 
terra Aquilonis: cxigebantur tamen ab ijs cum alix con-s 
ditiones multa: , qualis erat afpcrfio fanguinis in fupcr 
liminari , ac poftibus aedium. Exod. 12.. 23. profedio cur 
firma fpe, vel exfpeftationc falutis.Exod.14.13.15. tum ip 
fa etiam convcrfio per preces exprefla. Icr. 29.12. 13. 14 
2. Notitia crcdendorum, una cum afrc&ione fequente* 
irrififtibili vi communicatur hominibus,exipforum Re«j 
monftr.fenrentia.Collat.pag.273. hujus tamen conditio- 
ncm prarviam, ex qualege ordinaria pendet , dicunt cile 
audttum verbi, qui pendet etiam altbero arbitrio ,in cttjus po- 
teftate esl audtendo acquirere ,velnon acquirere eam notitiam- 
Sunt verba Nicolai Grevinchovij , pag. 198 Jrrefiftibili 
tas igitur efficienti? , cum conditionis pra:fcriptione,Re 
monftrantium ipforum judicio,nullomodo pugnat. 

Scriptura (dicunt ) alibijubet hominem fiacere , quod tpfie 
Dew hicfiefaclurum promitttt. Refp. t. IuflTio ha:c aliquan- 
do legalis eft, oftendensquid facercnobis incumbit,ut 
ad auxilium Chrifti humilius confugiamus : aliquando 
evangelica oftendens quid,& quo raedio, Dcus nobis da-;j 
turus cft ld quod jubet. 2. Iubet etiam Scriptura ut ha- ; 
beamus intelledum: ubi dicitur , effe fiicttt equtts 0\s 
mulw,ubinoncU intcllecim : ut Auguftinus rede obfcrval:' 

JEpifto 



r * 1 

1 



■ 



H 

i 



D E CONVERSIONE. it 7 

EpiftoI.9f. intelle&um tamcn irrefiftibiliter illuminari , 
jRemonftrantes nonnegant. Coll.pag.273. 3. Hujufmo- 
jdi promifliones Sc jufliones inter fe collatar , fatis often- 
duntDeum potenter efficerein nobis conditiones ilhs t 
Iqtias a nobis exigit,illa fola coopcratione noftra inter- 
xcdente, qtiaacti agimus,& f.icultatem agratia nobis in- 
tgeneratam , pcr gratiam etiam excrccmus. 

Medium ( aftirmant ) hujtts circumafionis efi verbum Dei: 
iHeb. 4. 12,. Acl.i.^.yj.cui pstefl hsmorefj} w.Rcfp.Verbum 
fiefle hujus opcns inftrumentum , quamvis locaproducta 
)non oftcndunt, ego quidem non ncgo : fcd. 1. vcrhuni 
_.on clt inftruracntum ex fcfc fuiiicicns iine Spiritu co- 
:i jfnitantc : litera , namque vcl ipfius cvangclij li fpiritu 
•}Jdeftituerctur,non prodeftet: Paulus &z Apollo nihilliint, 
ifed verbum cum Spiritu. 2. Verbum ctiam eft mcdium 
lluminationis ,quam tamcn cfrici conccduntirrciiftibi- 
i virtute,utfa;pius mcmoravi. 3. Verbo quainftrumen- 
m eft divinx voluntatis, coordinatum adhoc vcl lllud 
emcicndum , non magis reiiftere poteft homo, quam efti- 
caciflima! Dei voluntati : fic enim id effe&um fcmpcr dat 
ad quod miflum cft. ifa. 55. 11. 

Probandum ejfe dicunt per ( cor) htc voluntatcm intcliigiy 
'••'\quod Calvintts ajfecitts carnis dejignarc putat , cjr circumcifio- 
nem hanc primam hominis converftoncm notare. Rcip. 1. Pcr 
affedus carnis,nihil aliud intelligit Calvinus quam vo- 
luntatis corruptam diipofitionem, quamDeus feamotu- 
rum eifc promittit. 2. Si afte&us intclligantur a libcra 
voluntate diftin&i , tum tota fumma legis obfervari po- 
teft , iine libero voluntatis a&u : ha?c enim circumciiio 
cordis eft ad dile&ionem Dci ex toto corde ejr totadnima, 
qua: legis divinaepars eftprincipalis. 3. Imo vitamnobis 
adipifci licet iine libero voluntatis actu : hic enim finis &c 
fru£his efthujus circumcifionis &: dile&ionis, ut vtvas. 
4. De converfionis momento utrum primum aut fccun- 

Aa 2 dum 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i88 ARTICULUS QJI ARTUS, 

dum hic proprie fpe&etur , non opus cft ut contenda* 
mus, {ienim ad progrefliim irrefiftibilis vis requiratur* 
tum ad initiummultd magis. 

Conje&ant Rcmonftr, circumcifionis modum inijloc argu* 
menio fpeciari^ de quopoft aliena qusedam refpondent 
colUtionem circumcfionis fpiritualis non ejfein modo>fedin reip 
shqu&ejl ffdputjj amotio.Bcnc eft,amotio prxputij eft amo- 
tio impedimentorum omnium,hxc autem irrefiftibili vi 
removeri concedunt Remonftr. ipfi , Coll. p. 273. NicoL 
p.292.300. Circumcifionem igitur hanc , eadem pcragi 
vi 3 non poflunt ulla cum fpccie ncgare. 

Secundumteftimonium cxlcrem. 31,18. petitum Fuitj 
Convcrte me> nt convertar. Hoc nutcm mhil ad rem facerer 
contendunt. Et quarc nihil? 1. j^/*^ 
de irreffltbili.Quaii de voce jam qti£rcretur,&non dere. 
Si pofitis omnibus a&ionibus.quibusDeus utitur in nobis 
ad converfioncm in nobis eflicicndam>non mancat in ho- 
minis potcftatc utrum vclit converti nec ne , tum irrcfi- 
ftibilis eft converfio 5 tcftc Iohanne Arnoldi advcrfi Bo^ 
germ. p. 265. 274. Scdpofito hoc quod Dcus homincm 
proprie convertat,non manet poftca in hominis potcfta- 
te,utrum veht converti ncc nc,crgo fi verum fit quodDco 
tribuitur a Propheta, eumfcilicet hominempropriecon-. 
vertcre,tumiftaconverfiocft irrcfiftibilis. 2. £ufa( con- 
verte me ) poteft idcm ejfe, qucd cajltga me, v$l corrtpe me , quaji 
diceret ^ficut Ephraimum cajiigajli Demme> cajliga itidem dr 
me, & quantumvis fim aliquatentts caf tgattu, perge me csfim 
gare,&t. Ego vcronecidcm efle,nec poilc cfle,proba- 
bo. 1. Quianullum exemplum datur in tota Scriptura, 
qtiamvis hujtis vocabuli pcrfrcquens habetur ufus,tibi 
awn convertere notat caftigationem. 2, Quia contra- 
rium prorfus non raro defignar,vel foltemincludit,P&| 
80. 4. 8.20. & 85. 5. libcrationem (cih a gravibtis prefiuris. 
j, Nullumlocum oftcndcre poflunt, ubiYel prrcceptum 



DE CONVERSIONE. tf 9 
1 cxcmplum datur,afflicTioncs aDeo tamdiredte peten- 



. 4. Si alias Iocuscflet hujufmodi petitioni, nonopus 
men fuit , ut fornacem ardcntiorem optarent , aut 
eum addi camino, tum cumaded magnus ftit angufti.z 
es>utnullus ei parejfet. cap. 30.7. cum cxclamarc coge- 
/Nm antur propter mortiferam confiattionem & /egerrimam per- 
^ ijjionemdolowverf. 12.15. quum deniquc in Rama audita 
^ tit vox lamenti,& fletus multi amarifftmi. cap.31. 15. ^.Ine- 
riflimepalliantfuamgloflamperdiftinclionemficliamin- 
fcr Ecclefiam convertendam , & Ephraimum: promiflio- 
esenim quannilla prophctia contincntur ad illumcx- 
imIi im pertinent , qui Ephraimi nomine fignificatur : fic 
Hik erfi 6. Dies ejl f<turus>quo clamxbunt cujtodes in montc Ephrai- 
•«*'« i : f;7/'^ chartts mihieft Ephraim vcrfi 10. Nequefinema- 
WiCta ifefta. vi, caftigatio &: convcrfio verfi 18. divclli polfunt 
1 1 lter fc, aut ad variafubjccta refcrri. 

Nihil etiam ad rcm hunc locum fiiccre dicunt , fttik 
rr on jit fermo , de prima converfione ,nam converfus orat. Quo 
- Sc omine tamcn vcl maxime facit adrem. Nam i, Quarftio 
iftituiturnon dc initio tantum convcrfionis , fed & de 
v;.i: jus progreflu acperfecrionc. 2,. Ex ijfdem principijs& 
ViPa aufis pcndct omnis vcra convcrfio. 3. Si quidfit difcri- 
^flf iini$, tum abfolute magis a Deo pcndet convcrfio illa 
',,1* Dta,qu2eprimo cfficitur , quam cjus infcqucnsrenova- 
uo:fihaec igitur tamefficacitcr a Dco fiar,tummulto ma- 
;is illa. 4. Qjiamvis nominc populi converfus orat Pro- 
sheta, in populo tamenmultos fuiflc vcrifimile cft, qui 
irimam converfionemnondum adcptifuerunt. 5. Si ve- . 
numfit quod Remonftr. docent p. 302.. mortuum hominem 
xygare ut ex morte liberetur , tum ratio illanulla eft, quam 
ic infinuant, orabat , ergo converfusfnt. 
Tcrtium teftimonium cft Deut.29.4.3^» dcditvobis Je- 3. 
tsova mentem ad cogncfcendum- > & oados ad vidend:tm , cr anres Deut.i 
> d aitdiendum , ufque m d*cm hu.nc Multa hic rcgcrunt Re- 

Aa' 5 monftr. 



i 9 o ARTICULUS QJI ARTUS, 

monftr. fed qua: parum juvanr. i. Non agit hic locus de dan- 
do,fed de non dando. Quafi diccrent non affirmative , fed 
ncgative, donatio gratix hic cxplicatur a Mofe. Hoc ta- 
menfatis eftfi remipiam quoquo modo defcriptam ha- 
bemus: im6 non nihil hoc pa&o munitum magis videtur, 
argumentum , ex hoc loco pctitum , quod aliquibus do- 
cct hoc donum non cfle communicatum. Si cnim fuiflet 
in textu deditvobis Iehova mentem &cc. repofuiilcnt ftatim 
Rcmonftr. dedit revera huic populo,fed non huic foli: cadem e. 
nim gratia efl omnium hominum communis. z. Conjectant 
rationis \im in co voni non dedit,ergofdcdijfet, irreftftibili- r 
ter idfecifet. Poni tur autem in eo , fi Deus non dcdcraU^'' 
ijs mentem adhuc quum omnibus mcdijs rcfiftibilibiB 
ufusfueratadvcrfus eos, quibus talis mens ingcnerari djT 
bet, & nihil reftabat, nili ut lpfa rcfiftcntia tollcretur d 
vinapotentia, tumdonatio ctficax omnem rciiftantiui 
fuperar. Sed prius vcrum. Ergo. Valct ctiam adverfu 
Remonftrantium fentcntiam, hoc modo: adfuit huic pc 
pulo verbum, una cum fignis multis &: magnis , ncc mei 
tem tamcn, ncc oculos, ncc aures donatas habebant : ei 
go per ifta mcdia non illuftratur mens irrefiftibilitc 
quodilli docent, pag. 273. Ergo ctiam fufficicns grati 
non fempcr adeft, ne ijs quidem omnibus qui verbum hz 
bentfibi prardicatum. Sed audiamusquidconje&urarfu 
rcfpondent. Nonfcqttitur finquiunt) quoniam antecedei 
aqit de poena, confequensautem de gratia :neque fequitur gratk' 
ejfe irrififtibilem, qttiapcena eft irrefiftilis. Quicquid verd : 
dc pcena: gratia:que collatione generali , in ifta certc ip< 
cie, de quajamagitur, confcquentiam iftiufmodifirmam 
efle necefle eft, niii Dcum potcntius ad infidelitatcm cgi£ 
fediccntinhocpopulo, quam adfidem, autijsantcanon 
iequc liberumquiife gratiam accipere cum rcipucbant, 
acliberumfuitcandem rcfpucre pofteaquum camadfa- 
lutcm recipieb ant. 3. Tiihil folide ex hoc loc$ inferripojfi 

( con/ 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



D E CONVERSIONE. m 

iaiBcontendunt ) nifi diftum fuiffet, non tantum Dcum non de- 
\ifje ipfis hanc mentem ,fed & noluiffe dare : fed Detu voluit, & 
\ l etit per eortim contumaciam , quo minus illts eam dederit. Stc- 
it fateor per eorum contumaciam , quominus eam illis 
^on dederit.-fed non dicentipfi fpero,Deumeodem mo- 
:o &: gradujcontumaci bus illis tunc temporis voluifle do- 
iiim illud, quo voluit ijs poftea , quibus contumaciam 
Uamper circumcifionem cordis tollebat. Utcunque fe 
uibuit voluntasdivina, firmum tameneft argumentum, 
ujuod non ab internaDei voluntate dcfumitur,fcd ab ex- 
lerna ejus operatione, ficut antc monftravi. 4. Rationem 
vtrDeushanc mentem illis non dederat , pueritiam eorttmfutjfe 
'icunt, judtcio D. Iunij. De ratione vel causafadi non qu*e- 
ittir nimc,feddeipfb £i&o,cjufquemodo. Qiioniam ta- 
men Iuniumappellarunt,adlunium ibimus, &:ab eope- 
tiemus ,hujustamloci,quamargumenti, doe~tiilimam ex~ 
Micationem, Sicvero D.Iunius; Commtmicatio benefciorum 
S)ei duobus modis fit homimbus tforts in fenfi , & intus in con- 
'Sientia,, qui fenftts cf internus animi. In fenfu beneficia Dei 
^fraelitt , perceperunt : in confcientia, quxm internum animi 
nfum appellant aly,minime pcrceperunt falntariter. Ratio e(i 
iuplex, una interna, quia homines, per fe, non habent cor ad in- 
\elligcndum,oculos ad videndum , ejr atiresad audiendum:fed ex- 
xordes, c£ci,ey- furdifttnt vitioftate naturalifua : altera caufa non 
^fficiens proprie, fed potius ( ut ita dicam ) dejtciens , & foris adve- 
w.iens,cJl,quodDeus non dat cor,oculos, ejr aures, niftquibus, dr 
wuando vult , ad ampliorem demonfirationem fu& beneficentix. 
Ha?c D. Iunius. 5. Reddunt ultimo, Concejfts omnibus ante- 
fdentibusnihil tameninferri poffc de fide acluali, quia funt qui 
wabent oculos ad videndttm, ejr aures ad audtendum , qui nec vi- 
"■ ^ent tamen, nec audiunt,id efl,non credunt. Ezech. 11.1. Si ve- 
{ opar pari componcre vellent, exemplum vel teftimo- 
laum aliquod adferre debuiftcnt, ubi quidam nonfolum 
iculos& auresad videndum&audiendum, fed &: men- 

tem 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ARTICULUS QJARTUS, 

tcm etiam, vel cor, ad cognofcedum habuiffe dicuntur,& 
hoc omnia fpcciali Dei dono &: gratia communicata , qui 
minime tamen credcrcnt. Hoc fi feciflcnt,tum paritatem 
& vim aliquameue in hac ratione , ego quidem inficias 
nonircm.Sedquamumbratilis& mancafitharcobje&io, 
quq paritate vcl potius idcntitatc rerum quum nititur fo- 
la,nec mcntis vcl cordis mentionemullam faciat,nccu^ 
lius doni per gratiam communicati? Dicam quod rq 
eft , non dcfuit ijs voluntas aut etiam induftria, qua ma 
gis idoncum tcftimonium adducere ftudcbant, fcd Io- 
cus dcfuit, & adhuc fruftra quseretur , ubi Dcus cx gra, 
tia donairccuiquamlcgiturcor ad cognofccndum, ocul 
los ad vidcndum,&auresadaudicndum,&quiipfb£a. 
&o non factus cft fidelis. ^mbm dedit mentem ut cogncfcam 
verum tftm, u funt m vcro illo. I. Ioh. 5. 10. Qmgratitcol 
lyrioinunttos habent oculos , /'///' vident. Apoc. 3. 18. Qui a 
res habcnt pergratiam perfojfas, ij rclpondent ilJlco,d 
ce venimus. Pfal. 40.7.8. 
4- Quartum teftimonium eftEzech. 36.16.17. Dabeveb 
Ez.tcb.36. cor novum fi, fpiritum novumponaminmedicveftri ■,'& amt 
vcns cor lapideum e carne vcftra indam vebiscor carneum : < 
jpiritum meum ponam in medio veftrum , quo faciam ut in m 
tutU meis ambulctis , & jura mea obfervetis , faaentes ca. R< 
fpond. Remonftr. i.Locutiones ejfe figuratas, ex quibus mk 
poteft argui, nifi fenfu genuino monftrato. Quafi ex locr 
tionibus proprijs non nihil argui poftet , fcnfu gcnu 
no non monftrato : Ha: tamen locutiones non funl 
omnes inufitata: figurae : mifccntur etiam vcl adftruuntur 
tam proprix phrafcs, quam ufquam haber Scriptura ad 
idem fpectantcsargumcnrum. 1. Dici bicfatentur Deum 
tam efficaciter velle operari > ut ipsxobedientia fequatur: Jed att 
irrefiftibiliter hocfiat nondici. Devocenon difputatur,fi ta- 
mentam crricaciter Deus opcretur,ut vi lllius cfficacia; 
converfio 6c obedientia certd 6c infallibilitcr fequatur, 

( quodj 



n 



DE CONVERSIONE. 



quod hic Remonftr. concedere vid 
thic I 



entur,quamvis 
is erit. 3. Non 



19$ 

alias 



iCB,S 



■uerncgent ) hic uns hujusoptatus 

[ dicunt) amottonem lapidet & donationem carnei cordistrrefi- 
hbiltter fieri , quamvis illam amotionem & donationem am- 
Matio in Det prtceptts irrefifttbiltter fequeretur. Imo verd 
pequitur hoc vel maxime.-^^ major ertthominis coope- 
tatio inprogreffu , quam tnttio converfisnh eriti proculdubto. 
rantipfi/Tima Remonftr. verba, m rciponfione ad argu- 
taicntum praxedcns. pag. 280. Si igitur in ambulatio- 
e vel externa fancliricatJone,qux converfionis proff e£ 
is cft, operatio gratia^fitirrchftibilis^tuminternam^Spi- 
tus communicationem, qux imtium opcris conftituit 
rehftibiliter etiam ficri , fi benc fibi conftcnt , non pof- 
lint certe ncgare. 4. ObfcrvantDeum a/tbinobtstdcmjuberc 
xcere , quod htcpromitttt fefaclurnm , atque adeo trrcfiftibilt- 
Htem hts phrafibut non denotart. De Iuifionibus iftiufmo- 
I divinis jam ante relponfum cft. Illud unum hic re~ 
etam, juberc nobis etiam Deum ut lntclleaum habea- 
ius fpiritualem , & afFedus acccnlos adfpiritualia bo- 
ta : harc tamen a Dco irrcf ftibili modo nobis infpira^ 
>i docent ipfi Rcmonftr. 5. Promijftones hasnon alfolutc, 
^d cum condtttonefatfas affrmant , ex E^ecb. 1 1. 1 8. 19. 20. 21. 
_ * protnde non irrefifttbtliter htc effici : nec primum nratt* prt- 
"ententts tnttium hic promitti , fed abundantioremoratt* am- 
xhattonem.&efficacem in illa progrefum. 1. Conditioncm 
oromifllonibus iftis annedi, non negant Noftri , fcd ex 
'l onditione propric di&a (qua ahqiiid confcrturin ca- 
nim dubmm &: inccrtum evcntum alicna: voluntatis, Sc 
v[uae pra:ftitamovct voluntatem judicis adprarniium,fe- 
l iindum defcriptioncm Nicolai Grcvinchovij pag. 24.) 
x tah inquam conditionc fi pendcrcnt promiilioncs 
3)ei , a&um eflet de noftralalute , ilicct periremus. Non 
»<toc, fed contrarium prorfus docetur verbis ilhus prophc- 
ax, cap. 11. verf. 1 S.iy.&cc.jguiwque venertntilluc amovebunt 

B b emnes 



Early European Books, Copyrighl © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



c. 



i 94 ARTICUIUS QJI ARTUS, 

cmnes res deteftabile; ejus , tyomnes re' abominandas eju* ah eL 
Tfjm indam tjfis cor novum , & fpiritam novnm dabo in me. 
dio vefiri : amovensincfuam cor lapideum a carne eorum , indam 
eiscor carneum , ejrc. Spiricus promiccicur ijs qui amovent 
amovenda , fed non quia hoc feccrunc ance , fed uc vi fpi. 
ricus indici facianc : adeo ut amocio illa fic conditiocon- 
fequcns non ancecedens , qua; ipfa quoque in hoc loco 
promiccicur potius, quam poftulacur. Tres cnim ibi fiint 
promiffiones,vel cria pocius membra promiflionis ejuf- 
dem , uc re&e obfervat D. Iunius. Primum eft refipifcen- 
tU verf. 18. fecundum verf. 19. & tercium fantltfica- 
■ ticnis per fidem cx faedcrc, verf. 2.0. 1. Unde eciam li- 
quidiflime patet initium ipfum efficacicacis gracia: pro- 
mitti , non ampliationem folam & progreflurn ejus: nam 
1. hxc promiffio racionem,caufam,&: fundamentum co " 
tinet,eorumomnium quarabhominepoftulancur. z.Co 
tinetrcmotionem impedimentorum illorum,quz dunt 
adfunt inicium ipfum a&ionum bonarum excludunc. 
3. Concinec eciam primum principium omnis boni, id e ^ 
Spiricum illum vicx,quinon perficit folum , fed &c inci 
pit in nobis opusomne bonum. 

Tlotandum ( addunt ) hancpromijfioncm non fierifinguk 
bus qutbufidam hominibu* ,fed tott populo : aluid autem ejfe 1 ^ 
rem moderari , ut femper fint altqui fideles , quod ille ejficit m 
refi(ltbtliter,aliudhunc velillum irrefifiibiliterconvertere. 1 .To< 
ti populohas promiifioncs fieri concedimus, nontamen 
fimpliciter totigenci Iudaicx : nonenimomnesqui fiunter 
fatre ifiraeU funt ifirael. Rom.9.6. Nec totus Ifrael haec bo 
na promifla aflequucus eft, Rom.n. 7. Scd illi populo funt 
fa&a:, quem Vctn pr<£cognovit,Rom. 11. 1. id eft, eleflis, qui 
cas cciam ajfequuti func, verf.7. z. Huic toti promicci- 
tur fides , &c. non tanquam univerfali &: abftra&a: ideae, 
nec uc inccgrali vel aggregacivo coci, refpe&u totalis par-. 
uum coagmentationis.fed reipe&u eflentix illius , qu« 

prius 



sn 

f 

nc 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



DE CONVERSIONE. 



rius ineft membris , quam toti communicari poflit : at- 
aeadeo prius ad membra fingularia fpe&at, quam ad 
"* A #tum populi cattum. 5. Ncgant alibi Remonftr. pro- 
ftiffioncmullam abfolutam cxftarc: cuuis vi cfficitur,tit 
clcfia vel irrcfiftibilitcr vcl infallibilircr per conver- 
•ncm colligatur, autctiam coJlccla perfftat ad rinem. 
Sibimct vidcntur aperte contradiccre, quum Dcum 
ic rebus irrefiftibiliccrmoderari dicunt , ut femper fint 
pliqui ndeles. Si hoc enimita fit,tum aliquifaltcm fidc- 
:s irrefiftibiliter convertuntur. Sed ncnefciathoc Lc- 
:<:or , Ionge aliud cft quod his vcrbisintclligunt, Dei fci- 
cet providentiam , nullam iftis rcbus inferre ncccflita- 
:m: fedper vim irrefiftibiiem, fic hominibus omnibus 
.im profpicere, ut credere poflint fi vclint, volentibus 
lijitur aliqu:bus,irrcllftibilitcr proptcrca Dcum cfticere 
oicunt,ut aliqui fint fidclcs. Quam Dco digna? & Scri- 
Jturis confcntanea: fint argutiae ifta: , tam verfutiloqux, 
><oc pios &c do&osnon poteftlatere. 

Conjiciunt trgumentum hoc eo fundamento niti, quod cttm 
w homints s.ntc regener.it ionem fit lapidettm y non potefi coope- 
\tri , nifi prius a Deo emolhtum , qu ifi hoc effet quod Detts hicper 
womifftonem de corde lapideo amovendo , & decordecarneo dan- 
\*, fibi vult. Eos Atttem qtti fic exiflimant > errare pronunciant. 
>;go vcro miror , qua in parte hic tantus error laterct, 
ttrum in ipfo dogmatc , quod verbis illis continctur , an 
1 cjus dedu&ione ex his verbis Propheta:i > Si in ipfo 
^ogmatc velfententia colloccnt, tuncmagismiror,quo- 
■oodo femetipfos codem errorc dcfendent Rcmonft. qui 
n art. tertio , neceffarium ejfe doccnt , hemmem a Deo regi- 
wm**' ut d fy u *d honi pofftt intelltgere , cogitare , vefle. Hxc 
namque cooperatio vel boni aliqtiid cft , vel ego certc 
^ieicio,quidhomo faciat boni. Si in htijus loci ad fcn- 
;rmtiam illamapplicatione, tam gravem crrorem admit- 
>% velint, tum non fex illos quos adverfarios habebantin 

B b 1 colla- 



1 




Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest ttC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

232 K 2 



ic>S ARTICUL US QJI A R T U S, 

collationc , fcd omncs &: fingulos confcflionis noftrc 
Theologos cjufdcm crroris accufant : omncs inquam 
ad unum, ne Arminium quidcm excipio, qui in Difp. 
publ. de libero arbitrio th. 9. & 12. in eandcm fententiam 
hunc locum allegat.Caufii tamcn cft perpendenda,quam 
accufationis hujus dicunc. 1. Obfervanc Chriftum ctiam 
conferrilapidi angulan , &: quarrunc an quadrent omma lapidis 
angularis tn Chriflum* Refpondcanc aucem ipfimec, an 
non omnia &; fingula qua: ad perfe&ionem virtutis per. 
cincnc in lapide angulari (haeccnim qualicas eft in illa 
comparacione ) etiam emincntcr quadrant in Chriftum: 
fi hoc ncgarc non poflinc,cunc imperfc&ionem ,&ine- 
ptitudinem ullam quam durus lapis habcc ad a£his du- 
ftilis & flexibilis rci, ab hominc irrcgenico alienam eile, 
quoad fpiricualem &: veram obedicnciam , illudfalcem 
cxcmpkimncuciquamoftcndic. 2. Hanc veroconcltftonem 
( ut lapis nihil fui ad emolitioncm poteH conferre,ftc homoirrege- 
nitm nihil conferre potesl adregenerationem) hancJnquam y co 
clufwnemnon pojfe conftftcre dicunt. Si vcro hxc fenccnci 
non confiftac, ubi miror con/iftec Remonft. fynccrica 
&fidcs,qui (inarc.3.)fic ufifunt foro,quafi crederentipfi r A 
hominem irrcgcnicum nihil omnino boni , ne cogitar 
quidem pofle,nedum confcrrefymbolam ad rcgener 
cionem fui , qui ( arc. 4. ) omnem a&ionem bonam qu 
vel cogicari quidem poteft, gracia^ in folidum tribuen 
damefle fatentur. Si cnim homo irregenitus aliquidjm 
conferat ad regenerationem, tumgratia non conrcrt to 
cum. Sed hac ratione dicendttm effe contendunt, hominem n 
que vitamneque motum haberc, & effentiam fuam exuere t 
bere ad affeqttendam regenerationem:talis enim eft conditio lapi- 
dis. Ubivelimperite velinvidenimis , totam fcntcntiam 
pervertunt : fimilitudo namque prophctica ,noncft con- 
ttnuaficut fe Japis habet ad regcnerationcm , fic homo 
ctiam in peccacis mortuus ad regcncrationem ( qualcm 



i 

pflj 
111 



1S.$ 



DE CONVERSIONE. 197 

li fingunt ) fed quaruor tetminis disjuncta : ficut fe habet 
pis ad flexioncm,fementem , vel culturam , fic homo in 
eccatis mortuus adregenerat!onem,nequeetiamrupes 
d hujufmodi transformationem neceife habet eifentiara 
lamtotam cxuere , fed formam tantum &c modum exi- 
endi,materia manetc ialva.-ficverd &homo non vitales 
acultates deponere , qux fubjecti materialis rationem 
abent, refpe&u gratiae, fed formam illam deformem, 
uam ex peccato contraxit exuere plane debet, ut capax 
lane reddatur naturae divince. 

3. Terminos conftituunt quibus fimilitudinem iftam 
ontincndam efle definiunt : fciiicct, utlapis durus fe ipfum 
n poteH cmollire ^fed vi extrinfeca emollitur : ita ejr homo 
mimalis non poteft renafci , tiifi extrinfecus vis divin* gratia 
wterveniat. Qua in circumfcriptione non fatis sequos 
limenfores fe gerunt, tam dextrorfum enim quam fini- 
itrorfum juftos limites tamgratix, quam lapidci cordis 
rmminuendo curtarunt. Durities illa quam lapidi tri- 
puunt, variarum rerum communiscft, qux facilincgo- 
:io poiTunt emolliri : cera ipfa cum femel induruit , cx 
iTigore accedentc ,fe'mct ipfamnon poteft cmollire, fcd 
cxtrinfccam poftulat caloris vim,ut dudilis denuored- 
natur: rudis etiam ac tardus puernon poteft adiibera- 
iorem artcm aliquam afpirarc,nifi periti alicujus intervc- 
iat opera. Nihilne major eft hominisin peccatis mor- 
•:ui ( ut cum Tertulliano loquar ) duricordia,vel ineptitu- 
cio illa, qux per adamantinam rupem a Prophetis deno- 
Itatur? Nutlane vis gratire ad cor cmoliendum requiri- 
kur major aut elhcacior, quam cft illa Solis in ceram, 
put magiftri in difcipulosr 1 Nce ille cor ad errorem ni- 
smis habct flexibile , qui in animum inducere potcft,ut 
lcredat vel fic fe rcm habere , vel fi fic cifet, Propheras 
poluiffe rcmadco vulgarem tamgravibus verbis notare. 

B b 3 Si it.fi- 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i 9 % ARTICULUS QJU A R T U S, 

Si infifiatur ( inquiunt ) in voce facere , ( fdciam ut amhuletk 
in fiatntis meis ) vim irrefifiibilcm tlla non fignificat. Ex vocc 
c\uidcmfacidm, {implicitcr &: fcorfim confiderata, talis 
efficacia non poteft ncccfiario probari : id probant in- 
ftantixquas adfcrunt huc exD. Beza. Sed quum hujus 
effecHonismodum tamluculcntis vcrbis cxponathicPro- 
phcta , omnium impcdimcntorum amotionem , &c omnis 
boni > ctiam capacitatis lpfius communicationcm , foli 
Dco tribuens, totumque convcrfionis hujus opus cxpro- 
miffione divina pendere docens, ejusvi perfici, eamquc 
tam certo & infallibiliter fequi, quam certum cft promit- 
tcntem ipfum fidclcm cfTc,quis nifi men tis mops vel fpon- 
te caxus, cj ufmodi ciFe&um , ex hominis arbitrio fufpen- 
di credet, quo nihil incertius eft aut magis contingcns? 
Veritas & pietas nos credcre vetant ( ut rc&e obfervat 
Auguftinus ) in hominum efle poteftatc , utrum Dei pro- 
mifla compleantur nec ne. 

Quintum teftimonium habctur Ier.24.7. Inditurusfum 
illis cor adcognofcendumme^ meeffe lehovam^ eruntque mihi in 
populum , & ego ero ijs in Deum , quia ( vel ) quum reverft fue~ 
rint ad me ex toto cerde fuo. Rcfp. Remonft. i.Donationem 
cordis ad cognofcendum Deum, intentionem Dei fignificare,five 
fventM,td cst> cognttio ipfa fequatur>five ficus. Nctfc converfic 
vem tfitc poni ut fruffum ex novo corde prodeuntem , fed ut co 
ditionem prxcedaneam : nec de prima converfione hic agi , fed 
proqrefju & mcremento ejm , ut promiffto comitans innuit (eru 
mihi populttSj &c. ) hancetiam converfionem priorem effecogni 
tione illa , q ua hoc in loco intelltgitur^verA fcilicet & efficacis ex 
perientU. Quam h#c tam cumalijs Remonft. dogmatis 
quam cumveritate &intcr fefe etiampugncnt, ftudi 
Le&oris non fugiet attcntioncm. i. Mentem,afFe<5tus, 
voluntatem ipfam , quatcnus afFe&us rationem habet vel 
fenfus, irrcfiftibijiter a gratia moveri docent. Hoc ver- 
bisipforum antc monftravi, quum ftatum quxftionis po- 

nebam. 




:a 

*! 



DE CONVERSIONE. 19, 
ebam. Hic tamcn cor ipfum donari volunc pergratiam 
d cognitionis &: fcnfns communicati^ncm , cx mtentio- 
ne divinl.cventu ipfo(an cognofcct nempe acfentict,qui 
~or hujufmodidonatumhabetvel fecus) incertoprorfus 
nanentc. i. Ad hujus argumenti teftimonium tertium 
efpondebantinter caetera, multos habere cor ad intel- 
igendum,oculos advidendum, &auresad audiendum, 
ui nondum credunt. Hic tamen converfionem extoto 
:ordc, id eft ex fide, donationem ipfam cordis ad cognof- 
endumantecederevolunt, utconditioncm prxrequifi- 
am. 3. Non convcrfionem tantum ex toto corde , fed & 
rogrefllim ac incrementum ejus , conditionem praxe- 
clancam faciuntad ipfam donationem cordis, quamin- 
:jenditDeus,utcognitionc fui communicetfuis. 4. Deum 
Ijegantullo modoclfe populialicujusDeum , antequam 
Bli non folum convertantur , led progreflum etiam in 
converfione fecerunt. 5. Illamfolam cognitionem pro- 
<nitti doccntin fxdcre novo ( id enim cife quod verbis 
iftis continetur, Jiquet ex cap. 31. 33 .) quam experimenta- 
em illam,qua: oritur ex convcrfionis progreftu. Cor- 
ruunt haec dov&T» fua vi, non opus eftut ulterius ame 
Dremantur. 

i. Qmmvisdoneturhoe k Deo, irrefifiibiliter tamen id fieri 
yegant, quoniam eleemofyna mendtcodatur ,fednon irrefiflibili- 
\er\nec proprie donum appellandum effe (dicunt ) quodrejici 
tonpotefl. 1. Scientiam igitur,affe<3:us bonos, &: vires 
pfas crcdendi ex Remonft. placitis non Iicebitnobis ul- 
erius habere pro Dei donis, nifi improprie loqucndo: 
ia:c enim irrefiftibilitercommnnicarinobisfatentur, fic 
it in ftatu quatftionis monftravi. z. Abfurdum eiTe dico, 
efiftibilitatemilli dono tribucre, cujus proprium opus 
ft, refiftentiam removere. Sic autem res fe habetin con- 
erfionis, non incieemo/ynsedono. 3. Eleemofynaequa?- 
am nonirrefiftibilitcr folum donantur^fed &c invitis. 

Sio 




Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



too ARTICULUS Qjl A R T U S, 

Sic dzmoniacis quibufdamfanitatcm reftituit Chriftus, 
quamvis renitenribus : fic ctiam infanis,a:groris, lnfanti- 
bus bcnefaccrc fscpe neceflehabemus , quum ipu non 
vcllcnt. 4.Inmendicoeleemofynam roganrc, vcl avide 
cupicnte,impar cft ratio-.talcs cnim non fumus nos men- 
dici, quum Dei grada nos vifirat ab alto. Adu tamen 
nondatur quidquam egcno rali , fic utpoftca maneat in 
ejus potcftate , utrum accipiet nec ncaccipiendi volun- 
tas prxfupponitur., adus comitatur actualem ipfam do- 
nationem. 5. Imo inter conditionespropria: Donationis, 
iftxduxnumcranturLegei.ff.dcdonat. 1. Vtresdcnata 
ttatim fiat accipientis. Alias eritpadtim folum dc donatio- 
ncvelprominio.z. Vtnonrevocetur amflius ad donantem, 

3. Negant fequi,Deus dabit illis ammum utfetota mente conf 
vertant, ergo efficietur trrefifiibiliter. ghoniam certo potest fe 
ri, & tamen non irreffibiiiter. Sed ludunr inanibus ver 
bis, nonaliamcnim irrefiftibilitarempropugnantNoftr 
quam rcalcm & cflicacem donationem, cujus vi eftcctu 
certo velinfallibilirer cxiftit.Necdicirur in rcxtu^/ co 
vertant fefc,kdquia revertentur.V oluntatis quideminter 
vcnrus eft,fcd non ralis ur pugner cumirrcfiftibilirate illa 
dcquajamagirur: dicimus cnim repugnante voluntati 
difpofitionefublata\moveri eam eflicaciter ad coopera 
tionemcertd fcquuturam. 

Per cor hic intelligi dtcunt non converfionis & fdci donum in- 
ft,fum,ex (juo tpfumRecognofcere&Covertitanquamfrucluspro- 
dit ,fed potius animam, qus. dicitumova , tam propter nov<e lucts 
comitionis illuminationem,qttam propter nova converfonis ofc- 
rtquAprofert. Scd i.aifeiifuminfumm fidei formam cfle 
Arminius ipfe fatetur Difjp. priv. 44. th. 4. Deus autcm 
fub cordis novi nominc, totum illud promittit,quodm- 
fundit ipfe:crgofidei donum infufum intelligi debet in 
iftocpromiflb,quocorpromittiturnovum. 2. Vclillud 

per gratiamdonatur, & a Deopromittitur, ex quo ipfum 
r 0 Reco- 



it 




D E CONVERSIONE. i0 r 
ecognofcere &: converti tanquam ftuausprodir,vcI il- 
bud recognofcere & converti eft frudus naturx, non 
sxatix. 3. Nova'non dicirur anima primario & pro- 
:ie, proptcr nova convcrfionis opera,novacnimnon fa- 
;itopera,nilipriusipfa fiatnova, nec proptcr mentisil- 
aiminationem, illamcnim cum vctcre homine&cor- 
ic carneo coniiftcrepofle Remonftr. ailirmant .• ctfi co 
iiomine dicereturnova,tum nova ficrct irrefiftibili vi: 
icnamque mcntem illuminari hacipsa pagina, doccnt. 
^m^Itter accipi phrafin Pf.^i. monent , cum David pctit a Dco 
f a wr novum ejr fiiritumnovum. ubi tamcn non aliud eft dif- 
kMijferentix,miameft intcr irradiationem primam , & cjuf- 
laem continuationcm una cum vigorc lottfuque divino 
:novato. 

Probant inffionem talem non pKeccdere coofcrationem ho- 
linis adfii converfionern : qnia duitur in textu converftonem 
r&cederehanc donationem inftar conditionis : Rcip. 1. deordi- 
ejam nonquxritur,poreft fietiutconveriio qualis qua- 
js ahteccdat, fcperhciatur tamenhsec cordis novi do- 
uatio irrcfiftibili quadam vi. z.Ncgo converfionem prx- 
jfedere ut conditionem , nam conjun&io caufalis, quia re- 
vertentur ad me, eandcm prorfus vimhicvideturhabere, 
4;uam habct Luc. 7.47. Remiffk funt eipeccata multa, quia di- 
vxit multum. 

IScxtum teftimonium c{hlcr.$i.tf.lndam/egcmmeammen- 
^eorum & cordi eorum infcribam cam,6<cro eisDetts,crc.RcCp. ler '$ u 3 
•Aemonft ran t es . 1 . Jnnui hic quidem virtutem efficacemfcdnon 
yrefiftibilem. Sed efticacix hujus rationem debuiftent no- 
<'is explicare, utrum virtus hxc cfticax dicendafit, refpc- 
ftu naturxfux internx,vel ctiam individux connexionis, 
iiuamhabetcumefFedu fuo,id eft converiionc hominis, 
*el denique refpe&u cventus contingenterinde fequcn- 
: is : fi primo modo ipc&etur nihil aliud cfEcax gratia,niii 
irtusillafumcicns, quam etiam non credituris donan 

C c conten- 

l ' ,1 i 



Pl 



6. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



101 ARTICULUS Q^V A R T V S, 

contendunt ubiquc Remonftrantes: hoc igiturnonto- 
tum illud eft , quod ifto cotinetur promiflb. Si ter- 
tio intelligant fenfu , tum efficacia hxc ex coopcratio 
ne liberavoluntatishumanaedcpendet, judicio Remonft. 
tanquam ex partiali ejus caufa , non poteft igitur a Deo 
promitti, quia non dependet ab eo folo,fedpofitis omni- 
bus operationibus , quibus ille utitur ad effcctum hoc 
producendum manetadhucin hominis pctcftatc,utrum 
fiet, nec nc. Si vero fecundam intcrpretationem rcci- 
piant, amplius aliquid nou poftulamus , ad expugnatio- 
nem jfcntentiae, quam Remonft. defcndunt. 

2. Difcrimen hifce verbis indicari noi f ant inter vetus &no~ 
vum fadttf : quod hoc non vult infcrtbere tabulis lapideis , dettm 
tutum virtute feugratia,fed cordibus conferendo vires interna* 
Cr gratiam etiam abundanter ad illud pr&flandum , eas tamen ir- 
refflibilesnon ejfe. i. Primo dicantmihi velim, quama 
illa gratia feu virtus fuit, qua deftitutum fuifle dicuntv 
tus illudfa^dus? non defuitillis, qui fub eo vivebant fuffL 
ciens illuminatio ad ejus intelligendaprxcepta, turic e 
nim Epifcopio judice fDifp. de Scripr. perfpic. th. 16 
Obfcura fuifet vita norma atqueadeo fruflra tradita K utpotc q 
tranfgrefjori iuflam femper exceptionem , tjr judici iniquam fc 
tenti& diciionem reliquam faceret. Mente vero illuminat 
aifcdus exindemovebantur, &: alliciebatur voluntas a 
confentiendum. nihil aliud fit fub fcrdere novo ex Rc- 
monft. fententia permodum principij vel anteccdcnti 
caufae ad voluntatis liberum adfenfum.quid igitur difcri- 
minis hacinparteftatuere poflint inter novum & vetus 
faedus, ego quidem non video. 2. Nullam difFcrentiam 
tabularumvel cordium, quoad vires internas Sc iniitas 
voluntatis agnofcere poflunt Rcmonft. quoniam volun- 
tati nulla ipiritualia dona inflta fuifle putant ante lapfum, 
nec per lapfum abrepta. Collat. p. 298. 3. Non tantum 
infcriptio in cordibus hicpromittitur, fed &: cordium c- 

tiam 



DE CONVERSIONE. i0 $ 
iam lapideorum in carnea mutario convcniunr enim 
xc vcrba (fatentibus Rcmonft. p. pracccd. ) cum Ezech. 
.6. 16. ubi illapars promifiionis apertius explicatur. 4. 
^uidquid tllud fit quod hoc in loco promittitur, id ir- 
cuftibili cffici vi , non debent Rcmon. ncgare, quippe 
ui mcntcm hoc modo illuminari doccnt. Mcntcm cr.im 
^iicpartem intelligi confirmat Apoftolus Heb. 8. 10. &c 
iinfcriptio quae tnbuitur cordi , cfficaciorcm non habet 
t;ignificationem , quam donatio iila qux ad mentem ibi- 
rdemapplicatur. 

Sequutttrum dicunt cxintcrpretatione no(Ird,popu!umvctc- 
■iis Teftamenti cotiverfum fuijfc refiftibihtcr, &novifccderispo- 
wdum, irrefiftibiliter, atque adeovariam fuiffe eorum &horum 
wddeftinaticnem. Quod non majcrc cum rationc dicunt, 
ujuam fi nos dicercmus cx eorum mtcrprctatione fcqui, 
Q)opuIum vctcris Teftnmenti irrcfiftibiliter funTe con- 
yerfum , &c novi farderis populum non nifi rcfiftibili vi. 
Nos autcm credimus pcr fsedus illud vetus , quatenus 
inere legale fuit, neminem omnino convcrfumfuiftc, ne- 
rjjue refiftibilitcrncqueirrefiftibilitcr. Nihilhabuit illud 
5>er fc, refpe&u pcccatorum, nifi litcram occidcntcm: no- 
uum autcm fpiritum habet vivificantcm qui iftis verbis 
Dromittitur, indamlcgesmcas menti ipforum ej"c. 

Collattonem inftituunt inter vcrf. 33. ejr verf. 34. undeevi- 
denter monftrari dicunt infriptionem hanc humatta vohmtati 
<ion opponi,fed doclrinA mutua , quk alij alios docent : quumque 
Cd non fimpliciter fed comparativc ftt intclligendum , irrefutahi- 
^iterfequi , converfionts gratiam cjfe rcfftibtlem , quia ficrinon 
yotefty ut qttis alium verbo irrefiftibilitcr doceat , aut convertat. 
: Jbi non facilc.quis dixerir, utrum ipfa collatio , vel col- 
cctio exinde formata, magis alicnafitab omni rationc. 
;^am. 1. quis unquam fuit , qui vel per fcbrcm fomnia- 
: r ir, infcriptionem illam , quas in corde vel voluntate fit, 
ipfi voluntati opponcndam efi"c. ? 1. Idem argumentum 

C c 2. in - 



zo 4 ARTICUtUS QJ A R T U S, 

inver£34. tra&atur, quod verf 33. proponitur. verfue- 
nim 33. modus & fubftantia utriufquefederisindicatur. 
verfu vero 34. corundem eftecta comparantur quoad 
cognirionem Dei. 3. fi talis efiet collatio, qualemilli vo- 
lunt, colleclione tamennihil eft vanius, quiafierinonpotefi 
ut quis alittm verbo irrefiflibiliter doceat aut convertat r idcirc$ 
converfionls gratta eji refiflibilis. Quafi converfionis gratiam 
cfticaccm collocaftet propheta in hominum inftitutione, 
contrdrium prorfiis his verbis mnuitur, non docebunt fin- 
guliproximumfuum &cc. &: alibi clarillime docetur. 1. cor. 
3. 6. 7. r. thef. 4. 9. 1. Ioh. 2. 20. 27. ubi efficacia hujus gra- 
tix, ad intcrnam &c pcculiarem inftitutionem rcfcrtur r 
quam Dcus per Spiritum fuis largitur, cujus etiam certik 
fimus eventus eft fidcs verarfic enim & prophetx &: Chri- 
ftus ipfe teftatur Ioh. 6. 45. eflfcriptum in Prophetis &ernnt 
omnes doffi a Deo> quifquis ergo audivit a patre & dtdtcit , vc* 
nit adme m 

Obfervant nobis ipfis imperariy ut hoc idem faciamtis Vrov. j. 
3- & 7- 3- Infcribe eas tabuUcordts tui> ergo irrcfiflibiliternon 
' efficituraDeo. Cuiobje&ioni quoadejus vim generalerrs 
Ikpiusante fatisfa£himeft. Ad Saiomonis monita quod 
attinet, dico primam in illis converfionem non proprie 
defcribi, fedejufdemconfirmationemac renovationem: 
alloquitur ille dirc&e filium fuum in domino, quem ad 
liortatur ut benignitatem ac fidem una cum earum doftri^ 
na, quasDeusjam ipfi communicavit,-continenter exer- 
cere &recolere pergat. hxc igitur infcriptio cujus Salo 
monfacitmentionem, eft a&io fecundaria&quafireci^ 
proca,quapriorinfcriptiopromovetur, quae liberrimee- 
tiam perficitur, libcrtatis illius ratione, quam gratia volu- 
tati contulit per infcriptioncm priorem. Phrafis tame ipfa 
etiamhisinlocis fummam defignat vimac virium mten- 
tionem ad virtutem intime ac firmiter imprimedam cor- 
di,adeo utnullismachinis tentacionum dimoveri denuo 

polFit. 



D E CONVERSIONE. 



10$ 



Ipoffit. non video igitur quin his ctiam in locis, irrcfiftibi-.. 
sitatem quandam denotari dicamus, eam icilicet firmi- 
latcm qux ab infcrorum portis non poteft expugnari. f\~ 
inilis ctiamirrefiftibiiitas peccati notari vidcturler. 17. 
:. Quum exarari dicitur in tabula cordis Iehudx fry- 
o ferreo &cc. non quod Iuda ad peccatum ab externo 
movcnte , necelTitate tali impellebatur , fed quod per 
;confuetudinem peccandi , tam obfirmatam pertinaciam 
cibimet contraxiiTet,ut omnia remedia , vel converiionis 
>.nedia externa fuperarct obnitcndo. 

Septimum tcitimonium aifumiturcx Act. 16. 14. Ly> A <* J *~ l 4r 
JU cor adaperuit Domytus ut attenderet ijs qu& dicebantur d 
ulo. Refp. Rcmonftrantes. r. confeqnutionem itiam 
nrobandam tmprimis e(]e , Deus aperuit Lydht cor , erqo aperuit 
Mud irrefiflibiliter. Et ex advcrfo varijs documcntis pro- 
.want operationem Dei in ifloc ncgotio refiftibilem pla- 
fuilfe. Confequutio vero cujus probationem defyde- 
nt, hanc fecum in tergo rationem adfert; actio refiftcn- 
am fuperans ac tollens , irrefiitibiliter producit fuum 
ferTectum , fcd apcrtio cordis ad attcntionem , eit actio 
ualis , clauiio cnim qua: eft obftaculum prohibens in- 
iTreilum &: egreflum , per apertionem iftam fuperatur 
nc tollitur. Apertio igitur cordis irrciiitibilimodo per- 
jficitur,undc cft quodaperienteChriftoqui clavemhabet 
jDavidis, nemmem claudere difertis vcrbis teftatur Scri- 
ptura Apoc. 3. 7. Confirmatur etiamhsec ratio magis 
ex infirmitate probationum illarum , qux in contra- 
Irium hic adferuntur. 1. Lydtajam tum erat pia : ergo ejr 
tpta ad agendum. Rcligiofa quidem vocatur , vcIDeuin 
colens : fed non magis indc fcquitur eam vere piam 
fuifle , quam ex eodcm titulo probari poteit, mulie- 
Ires eas Antiochcnas , qux a Iudeis exftimulatae , Pau- 
< lum & Barnabam perfcqucbantur , fuiffe etiam vcre pias, 




C c 



3 



qma 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ioG ARTICULUS QJJ A R T U S, 
quia religiofx dicuntur. A&. 13.50. Sed cfto fuerit*pia f 
&: aptitudine nonnulla prius donata , cjufdem tamen do- 
rii tam continuatio quam ultcrior acccffio fimilcm effi- 
ca ciam poftulat cum ingcncrationc prima. 1. Prtcipi di- 
cnnt hemini hanc apertionem cordis. Apoc.^.zo. Atqueideonon 
ficn finc hominis cooperatione. Cui catilcnar jam fxpius 
jnfuiurratar fepius etiam occurium eft. Addo tamcn 1. 
fi rigidc hxc vcrba 5 prout ftmant eftcnt accipienda, tum 
converfionis opus totum , non homini tantum, fed & hu- 
manis viribus ttibucndum efle nihil cnim iftic adfcribi- 
tur Deo,quod apcrtionem vel convcrfioncm prxccdit, 
prxter externam pulfationem,&: igvitationem blandam, 
bomini res ipsa tota defcrtur. 1. Verifimillimum efle ex 
ipfo textu, dc hdclibus hic agi , quamvis tcpidioribuB 
Ecclcfix enim hxccpiftola fcribitur, quq non ad con- 
verdonem primam, fedad zelum ardcntcm hortationi- 
■ bushujuimodi vocatur. 3. Dupliccm agendi rationem ad- 
hibere Deum ad convcrfionem & falutem ftiorum per- 
ficiendam moralem fuafionem , &rcalcmefficaciam.Re- 
ipeduprioris in fefe confiderat^, refte dicitur adoftium 
ftarcjpulfarc &: apertioncm ipfam exfpc&arc: fcdaltera 
illa acccdente vi, aperire dicitur ipfe corda hominum 
Luc. 2,4.45. &oftium ipfum Edci A&.14. 27. 3. Apcrtio- 
nem hanc per njerbum fattam efjc dicunt, atqitc adeo refifibilem. 
Sed i.illuminatio etiam mcntis, &; affe&uum cxcitatio, 
per verbtim ctiam fiunt: in tllis tamcn irrcfiftibilcm a&io- 
nem agnofcunt Remonftrantes ipfi. Hsec igitur objc&io 
nihil omnino valet. 1. Pcr vcrbum eatenusefficitur,qua- 
tcnus per moralem caufam cffici potcft:fed ad vcrbum ac- 
cedatoportetrcalis quxdam virtusvel efficacia fpirittis, 
qua proprie perricitur optis. Hoc manifcftiffime docc- 
turab Apoftolo. 2. Tim. i.ij. ubi poft omnem cruditio- 
nem externam , quxin verbiminifterio adhiberipotcft, 
cxipc&andumeflemonct, an forfe Dcu* daturus fit refipif- 

centiam 



m 




DE CONVERSIONE. 107 
•ntiam. Ad miniitros quidem verbi hic Dci honos non 
unquam transfcrtur. ut Ad.i6. j8. Sedid fit proptcr 
omitantem illamvim lpiritus , eorum enim opdmi,pcr 
rJc confidtTati,funtplane #/'/;//. i. Cof.3.7. 
L Expltcartftbi voluntquid h&c cordts apertio ftgnifcet, mentis 
Mintillumtnationem,ejraffec~iuum efficacem commottonem mhil 
\ d hanc remftcere : novi autem fptrttus vel dom regenerattoms 
Ufuftonem non pofe intelligi: quia nufquam alias td fgnifca- 
ir hac voce : quta nonfaclafutt fine homints cooperatione:quia 
.ydiaprius pia fuit. Sic objectioncs eafdemfa-piiis repe- 
ere amant, ut multafaltem dixifle vidcantur , quamvis 
onmultum. De Lydi£pietatc,hominiscooperatione,&: 
«ocis vi , fatis antc diiputatum. Ukd unum ittic addam, 
ijungere eaRcmonitrantcs quac conjungi potius debent 
\ hoc argumento,mentis nempcilluminationcm & af- 
ctuum ipiritualem commotionem a fan&i Spiritus & 
^generationis dono. Haecmembra funt ejufdcm operis 
<b eadem causa , eodem modo pendentia; non dcbcnt 
i^itur fcparari. Nec vere quidem poiTunt in ilra causa. 
s^am apertio h^c,o bhraculorum omnium fignificans amo - 
cionem, qux verbi ingreilum &c fructum impediebant, 
: mentis &c afrectuum , & voluntatis ctiam commuta- 
onem deiignat. 

Tfjgant fequiad apertionem cordisin Lydia : attentio efl fitb- 
vquuta, ergo irrefifitbiltter fequuta e(l. Nec poni fciuntar- 
lumenti vimin confcquutionc tali , fedineo quodaper- 
loilla cordis fuit cauia continensattentionis illius,qua 
?.iit in corde iicut ipia phraiis aperte iatis declarat <5<- 
* uofy 7^1/ Kct^ctv <zs&atx*tv 7 apermt cor attendere : non apcruic 
i: attentio poftea pcr intervalium temporis fequebatur. 
I Tieri pojfe monent ut apertto illa, ejr attentio irrefifttbilis in 
ydia peculiare aliquid habuerit, qnod altjs qut convertuntur om- 
\bm non contingtt. Quarn tamen attentto non necejfario fie- 
"'eretur: ejrcertum effe ornniumcordanon apertri,qu& Sptrttus 

fiancius 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



lot ARTICULUS Q.UARTUS, 

f&nttus aperire veUet. Sed \, nullum indicium in hiftotii 
toridatur extraordinarie. alicujus operationis,qua?om- 
nibus converfis non eft communis. omnibus crediruris 
ncceflarium eft ur corapertum habeant: vel ab ipfis hoc 
fit , vcl a Deo : fi ab ipiis , tum non eft opus grati*, gr atia 
natnquein corde claufo nullamfedem habct:fi a Deo fiat 
itt omnibus , tum nulla reddi porcft ratio , quarc talis 
apertio , privilegium unius dicatur. z. Si peculiarc quid 
fuerit:hoctamcninde fequitur adverfus Remonftr.affi- 
duos clamores ; irrefiftibilcmconverfionis gratiam,cum 
praecepris divinis , 8c voluntatis humanse natura nullo 
modo pugnare. Non dicentenim (fperoj vel Deum i 
Lydia poftulafle fide , vel ipfam ex violento motu ,utrum 
voluerir an non voluerir, in modum lapidis vel bruti cre- 
chdifle. 3. Exnimioftudio advcrfarijs fuis contradicen- 
di , fibimet ipfisnon parcunt. Qux cnim apcrdor porcft 
cfle contradi&io, quam quodiftic faciunt Rcmonft. di« 
ccrt^quawvif omnibm contingeret, quodLydix contigit ^ficof 
habuit irrefiftibiltter apertum,quam apertionem etiam attent'19 
fequebatur irrefiftibiliter-, attentionem tamenin omntbus non 
fequi cor apertum. Irrefiftibilis enim apertio cordis,irrci^ 
{tibilitcr etiamconferr illudquod apcrtionem talemi 
rcfiftibiliterfequitur. 4. Dcum vellecor alicujus aper 
rcxquivoce dicitur a Remonftrantibus, vel enim votun* 
defiderium , &: velleitatcmintelligunt , autefficaccm & 
potentem voluntatcm :in ijs quibus cordis apertioa&l 
contingit, cfficax Dei voluntas neceflarid prxcedir, ll 
abipfo efficiarur. In ijs autemquibusnonaperirur, effi- 
cacirer id velle Deum non dicent ipfi : imo ne in conver- 
tendis quidem potentiorem ullam voluntatcmDei prae- 
cedere concedunt quoad aftum ullum hberum, quam 
quse eft permodumvoti ac defiderij. Dico igiturDeum 
nonvelleut ejus cor aperiarur,quiclaulumadfinemrc- 
tiner, eodemmodo,quo vultin ijs in quibus a&u fac« 



D E CONVERSIONE. io 9 
Ms emm( hoc modo ) vult vivijicat> Ioh.5.21. & cujusvult 
-mferetur.Scd hocinarticulo primo difputatumfuitabun- 
He fatis. 

Adduntulrimo,»** liquere ex contextu Lydu foli cordis 
yiperttonem conceffam fuiffe. Mancat igitur ( per me hcet) 
wicertum , quippcquod nihil quidquamadargumcntum 
^rpe&at: fi enim & alijs harc cordis apcrtio coiiccfla fuic, 
i:um ctiam aha: cum Lydiaorediderunt,quamvis carum 
imon exprefla fiatmentio: ex tcxtu tamen plufquam vcri- 
Timilc eft, folam Lydiam eo tcmpore converfam funfe. 

cap. iv. . 

Arctumentum tertium. 
Pag. zoj. 

/ converfio hominis fit ejus regeneratio , ejrfufcitatio a mor- 
tuis, tum homo nihtUonfert adfui converfionem, exquo pen- 
t ipfa yfed ejl opmmera gratia Dei in Chrifio, quodhomonon 
test prorfusimpedire. Sedverumprius. Ioh.3.3.&: 5.1$. Eph. 
5. Ergo ejr pofierius. 

Arripiunt hic anfam Remonft. tam falfas quafdamef- 
ndendigratias,quamdeftacu quarftionis faciendi vcr- 
bene multa. Quococo fermonepcrmittam ipfosfrui. 
,tatum enim quaeftionis, quo debui loco tra&avi:dear- 
orumcntis jam & folutionibus eorumfacagcrefolis>&:in- 
itituti ratio , & legesetiam difputandi jubcnt. 

Inrcfponfione autemillud imprimis huic argumento 
. f 'j/ertmir in vitium, quod ab lmpropria & figurata phrafi de- 
^umptum fit , ejr in illa parte non firmum fit , quam fimilitudo 
wroprie /peffat. Loquutio figurata in argumcntum verfa 
1011 poteft in ullam rcprehcniionemincurrercapud Rc- 
onft. qui in hac ipsa rhefi p. 2.29. ex vinea labrufcas edente^ 
.onverfionis modum demonftrarc ftudent. Si vero qua- 
:itas comparationis , quam intendit Scriptura, non rcti- 

D d ncatiiKy 



Converjj» 
bominisjit 
fer mo- 
dum rege- 
nerationis 
& fufcita- 
lionis ex 
mrtuifn 



xxo ARTICULUS QJl ARTUJ, 

ncatur,in hoc argumento , caufam nullam dico, quin cx* 
tra limites extendi , &c ad caufam iftam nihil faccre,fum- 
mo cum jure dicatur. Hoc ut apareat , dilcrimina multa 
Remonftr. notant,inter fpiritualem&: corporalemmor- 
tem: fcd ea qux vel nulla funt, vel falfa, &c nullo jufto 
fundamento nitentia,vel vana,nihil prorfus ad caufam 
iftam vel argumcntum fpe&antia. i. DifTimilitudinem 
primam in eo ponunt, quod/# corporalimorte difcedit ve- 
re anima a corforis omnibus partibus , ita ut omnia membra 
emoriantur. Atin fpiritualimorte, non feparantnr proprie do~ 
tia fpiritualia ab hominis voluntate , quia tlla nunquam ei fue- 
runt infita. Hxc autem difparitas. i. Nullacft : nam in 
mortc corporalianima non difceditproprieab illis par- 
tibus, in quibus nunquam fuit; fed a folis illis quibus infu 
debat. Si igitur gratiar donaidcirco nondifcedantavo-1 
luntate , quoniam inipsa nunquamfucrunt, hocfimili* 
tudinis vim non potcft labefa&arc. 2. Falfum cft & con- 
tra fententiam omnium Theologorum , dona fpirituali* 
nunquam infita fuiffe voluntati ,necper peccatum ab illa feparaM 
ri. Qu.od idem eft acfi dicerent inhominis integri voJ 
luntate, nullam proprie virtutem haerere vcl habitare, 
ncc vitium ullum in voluntate corrupti. Hoc cnimlli ita 
fit, tum f. voluntas nec fpiritualiter vivebat inintegro 
ftatu, necmortua fuit per peccatum , nihil enim vivit 
nifi quod vitam habet in fe , nihil eft mortuum , nifi quo^ 
eam a fe feparatamhabet. Homo igitur dum deftituitul 
Chrifti gratia , ex parte tantum eft mortuus , &: per Chri- 
ftum exparte tantum eft vivificatus, nec totus elflhova 
creatura in Chrifto,fed ex parte tantum. Abfitautem (funt 
verba Zanchij in Eph. 2.1.) h&c blafphcmia a nofris Scholis & 
Eccleftjs. 1. Tum vitale principium a&ionum humana- 
rumnonfuitper difpofitionem internam fpirituale ante 
peccatum , nec per peccatum fadum eft carnale. 3-Tum 
facultas illa,quxpcr confenfum &: imperium fuum, bo- 

nitatcm 



DE CONVERSIONE. tt 
itatem & mali tiam /piritualcm actionibus omnibus 
tmmanisimpertirur, illud facere poreft abfque ulla qua- 
^ttate vel inclinatione tali. 4. Tum voluntas hominis in 
eccatis mortui quoad inttinfecamfuam naturam, non 
inus potcns eft , ac libere beneque ad /piritualc bo- 
um difpofka.quamfuir olimanrekpfum. 5. Tumde- 
.ique nulla portio fjpcrnaruralis imaginis Dci cujus 
mcntio fit, Eph.4.24. vd fcdem fuam habuit antc lap- 
um,velpoftprivarioncm , in voluntatc. 

Haxtam abfona , non digna quidcm funt qua: fufuis 
efellantur. Arminij confcifioncm folam , utfacris litc- 
lis confcntaneam,iltis commcntis adver/am, opponam. 
iSic enim illc Difp. publ. 11. Thc£ 5. 6. In ftatu prima:- 
wx intcgritatis hnbuithomo cor, juftitia & fan&itare fa- 
futarique boni amore imburum, id cft, ur fcmec incer- 
tprecacur ipfe, Difp. Priv. Thef.6. Habuic m vof/mtatc fia 
ihabitus jufticiae &: fan&imoniac originalis : cxqua condi- 
mone prxcipicavic feper pcccatum,id eft, (Di{p. priv. 
iji.Thef 5. ) fpiritus grarix qui intus habitaverat, dif- 
~eflir. 

i- Secundam diffcrcntiam faciunt , quod in mortc cor- 
vcrali anima penitus a corporc feparatur :fed in Jpirifuafi moric 
^fcfidua facla cH adhuc in mcntc aliqua Dci notitia. Quafi harc 
oufilla notitia , pars eflet propria illius anima: vel vita: fu- 
opernaturalis , de qua jam agitur. Dei etiam notitiam fi- 
Enilemipfi Dazmones habcnt , &: adfcnfum ctiamqualis 
iqualis fidei. Iacob. 1. ip.fpiritualis tamen vitac, qux eft 
.gtatiarfuper naturalis, nullam habent partcm. Ur verd 
iquodres eftuno vcrbo exponam, Vita eft actus vivifican- 
ftis in vivificatum per unionem utriufquc. Mors eft hujus ? 
ittta: privatio,pcr disjun&ionem unius ab altero. Sicut 
nutem vita naturx eft peranimam,fic vitagraria:efrpcr 
Oeum. Primum igitur vinculum, quo Deo conjungimur 
•ic unimur, efl ipfum principium hujus vira:. Dcus autem 

D d 1 vd 



xpk, ARTICULUS QJLI ARTUS, 
velChriftus non habitare dicitur in nobis pcr notitias illas 
naturales, fed pcrfidem veram ac vivam; ante fidem ita- 
quefupernaturalishujus vitas expertes prorfus mancmus. 
Hoc illud eft quod toties in Scripturis conteftatum ha- 
bcmus, Iujius ex fde vivet. 

Tertiam difparitatem exinde formant, §hod in mortt 
ftirituali remanet anima rationalts , & fenfus naturales , qui 
omnes intereunt in morte corporah. Et hocut dicuntverum 
quidem eft, fed fimilitudinis rationcm nullo modolas- 
dit. Nonponitur enim in argumento, eandem vitamau- 
ferri in mortc utraquc \ fed proportionem juftam efle 
unius ad alteram,2eque fcilicetanimam fupernaturalcm 
in fpirituali mortc tolli,acnaturaIcm illaminmorte cor- 
porali. Nequemagis impcdit animx nantralis pr^fentia 
totalem privationem fiipcrnaturalis vitse, quam elemen- 
tarisille calor 5 qui refiduus cfle folet poft animx difccfl 
&m, corporismortemimpedirc poteft. SicautcmludiLnt 
Remonftr. in hac parte refponfi,quafi perfe&a nonefict 
proportiointcr mortcm unam & altcram ? nifinonarith- 
metica tantum paritate,fed &: numerica plane identi- 
tate, qu# tollantur &c maneant, varietatem nullam ad- 
xnittanr. Iftud quam iniquum fit, &;tam abhujusargu- 
menti fcopo, quama fimilium regulis alienum,non opus 
eft ut ego dicam. 

4. Quartam adjiciunt diftimilitudinis rationcm 5 a pr<£- 
cedentibus illisnon diftimilem , quod quamvis qui fecun- 
dumcorpus mortuus eft, non poteji agerequidquam, homo pecca- 
tor tamen illa agat, quibus heus utitur ad transferendum illm 
in vitam fpiritualem. Homo enim in peccatis mortuus ni 
hil quidquam agit,priufquam vires novas acccpitagratia 
quodcftineodcm generc cum a&ionibus vitae fuperna- 
turalis, vel quod caufse vimhabct fquatenus abipfopro- 
ceditjad vitam illam comparandam.Utitur quidemDeus 
facultatibus&operationibusnatura: in hominc rcgene- 

rando: 



- 



1. 



DE CONVERSIONE. irj 
ndorfedutebatur etiamqualitatibus & operationibus 
orporismortuiin excitatione amortuis rili) Shunamiti- 
lis. z.Rcg.4.34-calore fcilicetnaturali,&: humorc radica- 
i, qui latebantadhucincorpore pucrili. Nequeamplius 
dobis concedi poftulamus in toto hoc argumento , quam 
qucntibus verbis{quamvis ambiguis)Remonft.ipn* con- 
edunt. Hominem ftl.ideo dici in peccatis mortuum, quia ex 
? ad vitam fupernaturalem nibil potcfl ,fed ceffat ab omm opere 
'r aflione iUuc pertinente : quamvis in fui converfione nequd- 
uam efi tanquam cadavcr, lapis aut truncus. Ad vitam fuper- 
tjiaturalem nihil poteft ex fe, vcl ad converfionem nihil agit 
itta vi , fcd in Atque a converfone pcr gratia: vim non nihil 
igit.Sic cnim eft in morte corporalhadcxcitationcm fui 
hihilegit cxfe Shunamitidis ille puer,fed in excitatione, 
Uon nihil egit pcr vim excitantis. 

Hactenus igitur ntillam difFerentie; ratione cernimus in 
:lifcriminationu harum tam fxcunda progenic,qua fimili- puplrces ^ 
judinis& argumeti vis vel enervari poteft,vel ctiam eludi. trre S enttf 
siequitur diitincno novanon mortis unius ab altera , nc _i ecundu ^ 
n, uehominum mortuorum,fed irregenitorum tamc. 2(o- 
ndum (inqumntjquod irregcnitorum altffmt tanquam omnis 
^ocationis expertesjiou cognojcctes vinm veritatis^altj vero men- 
xcm habent faluttfera veritate illumtnatam^ ajfeffus inflamma- 
xos amore ejt-ts. Priores propriedicunturmortui,pofieriores non funt 
wortui, nam intellcftum ejr ajfectusjam vivifcatos habent , eaque 
Vatione voluntas est potens facia , ut innatam volendi ac nolendi 
'■acultatem in actum producat , in quo vcluntatis vivifcatio pro- 
mr$k fita efl. Notatu quidem digna paucis his verbis non 
'oaucaproponunt. i. Quofdam agnofci a Remonftran- 
d:ibus non vocatos , vcl tanquam ncn vocatos e/fe , cum 
iramen alias fufficientem gratiam omnibus concedi , lz 
Teconciliationis gratiam ©mnibus annunciari conten- 
uiunt. pag. 190. z. Notitiam veritatis quibufdam hic a 
»Remon/t.auferri,quamvisaliquamvitalemnotitiamDci, 

D d 3 omnium 




Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



2i 4 ARTICULUS QJI ARTUS, 

omnium hominum communem , in hujus refponfi prio. 
reparcc faciebanc, & mcncis illummationem irrefiftibili f 
vi communicacam cfife docenc. 3. Illos folos pro fpiru ( 
rualicer morcuisaRemonftr. haberi, qui fiinc omnis vo- f- 
cationis, &: cognicionis experces: Sed Apoftolus Paulus r 
cos omncs morcuos efle docct, Eph. 2. qui ambttlabantin f 
Deccatu \ qui vitam hujw mundi fequttntnr , qui aguntur a (bu l 
ritu maltgno^ qutflijfunt contumacijt^ qui converfwtur in cupi- I 
diutibus carnisy & omnes dentque , qui manent tn ilia natura^ 
qua flijftwtir*. ab omnibus illis qui veritacemqua- 

licunque modo fciunc, non pofliint rcmoveri, niiicani 
Scripcuris quam expcricntiae ad infimiam ufque contra 
dicendo. 4. Multos efle vivificatos cx Rcmonftr. fen* 
ccncia, incclle&u falccm &: affc&ibus, qui non func rcgc* 
neraci. Disjun&ioncm ejufmodi ncc Scripcura novi 
ncc racio rcfra. 5. Vivificari hominem in mence &: a 
fe&ibus, voluncacc adhuc fine vita manentc. 6. Volu 
tacc nondum vivificaca (quac fola eft inclinacio cocius ho 
minis) hominem a mortuis excitatum ellc, fecundunj 
Remonftr.nec diutius mortuum appellandunvefle. 7. Vc 
luncaccm ad fui convcrfionem pocencem fieri pcr fc 
lam intellc&us illuminacioncm , & excitationem affe- 
tluum involuntanorum. 8. Opus illudtocumquoexni 
mcro & ftacu morcuorum cximicur peccacor, pergr 
ciam irrefiftibilem perfici: fic enim &mcnrem illumina 
&;afte£hisexcicari doccnc. 9. Voluncacis vivificacione 
in co proprie ficam eflc, ur innacnm volendi ac nolcndi 
facultatcm inaftum prodticatrnovasnullas vircspropne I 
& intcrne pcr gratiam acquirir: nequc vitam novam aci * 
cipit, fcd vecerem cxerccc, quum fe convercic. Qux ego* fi 
ccrcefacis habeo, proucipfivolunc, notafle, ccnfuraeno-ll 
tam le&ori relinquens. 

Iftis fundamencis (ucillisquidem videcurj benejpofitil 
quaficocum oegocium pro voco jam confe&um cflec,ani- 

mose 



n 

tctt 

oksfi 

H 

ttfl 

■ ii 



DE CONVERSIONE. «g 

ose concludunt, facile efle videre abiurditatem argti- 
enti fumpti a iimilitudine mortis corporalis &c fpiritua- 
s , propter diilimilitudinem Utriufque mortis inter fe 
itiltiplicemacpalpabilem. Ego autem ex advetfo con- 
udo, facileeilevidere abfurditatemquarundamearum 
fTimilitudinum, & vanitatcm rcliquarum. Nequc opus 
conclufionis mcx rationes repetam, prout illi fuis re- 
tendis unam aut alteram paginam rhetoricantes im- 
diunt: inqtiibuspaucifiima dicunt,qua»non prius tum 
;cT:afunt,tum etiam rcfutata. Illa tamen a cseteris excer- 
<pm, &; brevitcr cxaminabo, qiur vcl nova funt , vel re- 
tftationemnovamdiftderare videntur. i. Quorumpri- 
lum eft : A Noflris agnofci , ftcultatem aliquam tn homine /pi- 
Vualiter mortuo reliciam e(fe , qua certare potefl , & reftflere 
ieo: quia dicttnt JSljflri hominem natura fua depravata Spiritui 
tci poffe repugnare, imo nihil aliud poffe quamgratix Deirepu- 
fare , talem autem facultatem in qs qm fecundum corpus funt 
\ortui, non reperiri, nec tale certamen. 
r Ubivarijsmodishallucinantur. Nam. i. potentia il- 
Irepugnandi, qua* peccatoribus ineft, non nifiperabu- 
tm facultas appellari poreft. Avva^ poteftas ,facult<ts , ut 
iiriftoteles monct, non eft admalum, qua talc : poiTe rc- 
Jignare gratia;, cft pofTe peccare : quod non proprie po- 
tntis facultatis eft , fedimpotcntis. 2. Major vero ab- 
llis in eo cft, quod facultatem iftam rehquam feti reliffam 
siredicunt in peccatorc mortuo , quafi rciiquiseprioris 
^txin pcccandi facultate eonfiftcrcnt. 3. Repugnandi 
IDtentia quam Noftri conccdunt, nihil aliud cft quam ll- 
Jdifpofitio depravatae naturae noftrac , qua eo fertur, ut 
uanttim in fe eftimpedimento fit gratiae in cjusopeta- 
■^nibus.-non eftfacultas propriamintcntioncm Dci fru- 
andi , $c crficaciam cjus ^ratix pcnitus impcdicndi. 
^Hoc autemfenfu corpus mortuumpotcftreliftercvivi- 
Aationifui: imo a&u rciiftit. Cadavcris vivificatio non 

fit 



Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

232 K 2 




ii6 ARTICULUS Q.VARTVS, 
fit fine alceratione , fine a&ione &: paflione , nec fine 
impedimentorum amotione : in hifce vero omnibus re- 
fiftenna quaedam occurrit. Alteratio tota non fit in 
momcnto , fed in tcmpore ; ergo non fine refiftentii. 
Omnis propria paflio refiftentiam habct conjun&am.; 
impedimentum non amovetur , nifi dum patiens impc- 
diendo refiftit. 

Secundum eft : Generationcm vel vivificationem corpo- 
ris mortui fieri & perfici in infianti : fed regenerationer» 
" non fieri & confummm in inftanti. Qua in re diffimilitu- 
do nulla manebit , fi tollantur omnes ambiguitates lo- 
quendi. Gencrationis & vivificatianis vocabulum fu- 
mitur aliquando pro ipfa introdu&ione forma* prxci- 
se : quo fenfu non eft motus proprie di&us , fed mo- 
tuum finis , atquc adeo non eft cum fucceflione , fed 
in momento , quia forma res eft indivifibilis . Ali- 
quando ver6 accipitur ad fignificandum trachim ll- 
lum , qui inter primum ingreilum prxparationis , qux 
fit ab accidentibus , atque momentaneam formre in- 
troductionem intcreft : quo fenfu motus eft , &: fuc- 
cefsive fit. Accipitur etiam nonunquam pro cont,i- 
nuatione ejufdem formse , una cum intentionc vel 
extcnfione ejus , quoad participationem ejus a fiibtf 
jecto vcl materia : quo ctiam fenfu fucccfsionem 8C 
gradus admittit. Sic fe res habet in rcgcneratione pec- 
catoris. Sumitur aliquando praxise , pro introduCtio- 
nc illius form# , qua: facit hominem vere fidelem &: fi- 
lium Dei : & eo Icnfu in momejnto fit . Id enim unde 
fpecies cujuique rei fumitur , confiftit femper in indivi* 
fibili, quiafpeciesrerum funtvclutinumeri, quibusmhil 
adimi veladdi poteft,finc variatione quoti.Fides unius po 
teft efle major quam fides alterius,veImajornunc quam 
aliasfuit.-fednoneftmagis fidcs,necipfemagksfilius Dci. 
Si vero fumaturpro apparatu illo^quo utitur Deus ad for- 

mara 



ETE CONVERSIONE. 217 
am iftam introduccndam , fcu fidcm ingenerandam, 
el pro inrenfione ac extcnfione cjus quoad participatiol 
emfubjetri in opcrarionibus & f ucbbusejus, momcn- 
o tunc non folct quideni pertici :fcd ncceo fcnfu ^cne- 
Jatio perficitur in inftanti , nec ipfa fcmpcr Vivincatio 
ortui,utvidere cft in Shunamitidis tiiio. 2^^.4.34.3^ 
Tertium eft : Regenerationem feu vivificationem hominls 
eccatons, inchitari ab opere quodDeus lpfumhominem jubet fa- 
9ere,&quod cum homofacit.paulaumrevivifcit Legis& Evan- 
iq mwifterio. Exigere namquc Chrtftum , ut htmo mortuus 
uam mortcm agnofcat ac deploret, liberationem velit, ro«et , vi- 
F* tfai&tyfitut , qyxrat, &pluset/amfaciat,priusquam vivi- 
Wtetur , quum in els qut ftatndum corpus rnortut fmt, mhilprA- 
wdat, qnod ad eorum exat^tionem reqmritnr. R dp. 1 . Si pro- 
It h:rc vcrba fonant,fic liia vclmt intcWip ,rcaeneratto- 
lemtncipere ab cperc, quod homo facit , tum vix , acrt ne vix 
Jmidem,dcfcndcrc ie poflimt a Ibcietate eorum,qui dice- 
e folebantf ut Auguftinus mcmorat dePr.xxieft. cap. z.) 
x nobts eft fidei ctptum.ex Deo fidei fupplementum : fibimct 
Irroganres primitias boni,Deovix dccimas rclinquen- 
tes. Non poflunt cnim hic regcrerc, quod folcnt alias, 
aominem hoc facere pcr Dci gratiam. Si cnim gratiar 
?peratio aliqua prxccdat hoc opus ab homine racicn- 
ilum, tum ab illa, non ab homims opere vivificationis 
aegotium inchoari dixiffent. 1. Inchoatio hxcvivifica- 

)ionis,dcquaIoquuntur,cftaccidenraIisprxparariofola, 
icl gradus adrem,noncft imtium formale, vcl gradus 
■ n re. IJlam cniminchoationem detignar , qux tit ner mi- 
fcliterium Lcgis, id eft, mortis,non vita?. Hsecverdnon 
»ropric fpedat ad quarftionem. 5. Ncgo pofle homincm 
tel mi/eriamfuam agnofcere , ncdum vitam vclle, roga- 
<e,qua:rere,eomodo quo debct , antequam vitx femcn 
^cccpitaDeo. Sic cnim vcllc credcre, cftreipsacrcdc- 
lc,&rogarc vitameft viventisfidci fruclus. Sihaxigitur 

£ e &plura 



ttf ARTICUL US QJU A R T U S, 

& plurafiant a mortuis ,vix reftat majus aliquid, quod 
peragant vivi. 4. Quod impetrationemgratia: ficri con- 
ftituunt , perhujufmodi opera hominis quoad gratiam 
morrui , atqueadeo viribus naturae elicienda,in eo ex- 
cludtintfationemgratiae,vel ipfolefuita Suarezio judice, 
DcPrxd. l.i. C.6.C 41. 5. Exigunturillaabhomincdum 
mortuus eft, qua: non facitille nifivivificatus. 6. Deus 
jubendo talia.qua: ipfedaturus cft, oftendit obcdientiam 
debitam , &. partim etiam jubcndo dat. 7. Nihil fit ab 
homine mortuo,quod quatenusab ipfo procedit, vim 
aliquam confert ad ejus vivificationem. 8. Quamvis 
lgittir difcrimen fit intcr modum agendi , circa fpiritua- 
liter&" corporaliter morttios, in via ad vivificationem, 
nihil tamen in eo rcperiri poteft, qtiod inillis , quamin 
iftis eifc&um a Deo minus abfolute pendere fiicit. 

Addunt ultimo, Senon minttsquam Tioflros fateri , homu 
nem animatem in peccatis e([e mortuum , modo fibi concedatur 
tantum dtfcrimints inter corporalem & fpiritualem mortem , ut 
homo in morte fpirituali retinuerit tiberam 'uotuntatis faculta- 
tem. Ubi illi per facultatem liberam eam intelligunt 
voluntatis conditionem,qualibera foret, 1. Abomniin- 
hasrenti & praedominante peccato. 1. Ab omni defe&u 
fpirittialium donorumvel olimipfi infitorum, vel denuo 
pergratiam ad fidem eliciendam mferendorum. 3. Ab 
omni tamprasdeterminationequam praedefinitione divi- 
na. 4. Ab aclruali etiam dominio &poteftate Dei,quoad 
operationemfuam,habensin poteftate fua voltintatem, 
gratiam, promiffionem , & praedi&ionem divinam vel 
irritam facere vel ratam : talem eos velleexijs quaedi&a 
fupra fuerunt,manifefte fatis liquet. Hancverd quam- 
vis non conccdant ijs Noftri , nec id poifintquidem,nih 
utfugiantfervitutcm ,facrilegitiminctirrere velint, hbe- 
ram tamen factiltatem , in medio peccati manentem 
agnofcunt : fed non ad omnia &: omni modo liberam: 

atquc 



DE CONVERSIONE. ^ 
ue aded conccflio ifta non obftat , quin fententia- 
m difpatitas magna iit de /pirituali morte hominis a- 
malis. 

Mitari fe dicuntRemonftr .hoctam infirmum drnihili ar- 
mentum fantofere urgert^ cum falam fit,mortis vocem, etiam 
intualiterfnmptam,non fcmper in Scrifturk plcnam abolittcnem 
■fecefjfonem vitA notare. Rom, 6. z. Cal. 5. 24. Sed 1. Mul- 
magis videtur vclmihi mirum , invcmn tandcm , qtii 
ter Evangelicos vcl Rcformatos nomen fuum profitcn- 
r, & argumentum tamen iftud non mfirmum tantum, 
d Arnihili efle contedunt, quod ab ijs ommbus qui Pon- 
nficios errores impugnarunt , tanti fieri norunt, ut pri- 
arium ipfi femper concedant locum, intcr dcmonftra- 
oncs lllas, quibus naturx \ircs ad converfionem homi- 
s nullas efle probant. Mirum non cft, quod non eft no- 
m; hocadeononnovumcft, utvix ullum Scriptorcm 
(ommari poflc crcdam, qui libcrum illud, quod Paptftae 
:cfcndunt, arbitrium impugnat, &ifto non pugnat ar- 
iumcnto. 1. Illud ctiam pcrmirum eft , fatis iftis vidcri 
Id argumcntum quodlibetinfirmandum & redigcndum 
1 nihilum, fi vocesilke, quibus nititur, alio aliquo fcn- 
<i , nonnunquam ufurpentur. Hac lcge femcJ pofita vix 
"'idquam critm tota Scriptura, quod firmum arjrumen- 
jm fuppeditabit. Statuatur cxemplum in primo illo ef- 
nto , In principio creavit Dew cdnm & tcrram : nulla vox 
liftafententiaponitnr, qux fignificationcm aliamnon 
abet alias : non tamcn infirmum & nihili argumcntum 
fit, fi quis hinc probavcrit, Deum verum ac arternum 
Jtiim orbem ex nihilo fecifle , & initium ipfi dedifle. 
Jon lgitur fufficit ad teftimonium aliquod invalidum 
;ddendum,fiobijcipoflit varius ufus earundem vocum. 

Non dicent ipfi parem efle rationem mortisillius, quse 
ft /* peccato, cum iUa qux cft^w, , quatenus nobis 
dnucin via conceditur. Variam efle rationem loquu- 

E e z tionum 



iio ARTICULUS QJLT ARTUS, 

tionum harum ufus oftcndit: homo enim regenitusnon 
dicitur ?nortuus in pcccato y quamvis magnam ejus vim cir- 
cumfert femper fecum ; fed ille folus qui nihil acccpit 
vitx novx per fidcm in Chriftum. Sed mortuu* pcccato du 
Citur,qui a dominio peccati liberatur, quamvis ejus onc* 
re adhuc urgetur. 4. Mors etiam in illis phrafibus, 
quum fideles mortui dicuntur peccato, plenam abolitio- 
nem peccatidenotat, 1* quoad caufam vel principiura 
hujus operis , mcriti fc. Chnfti , qui non irrvperfe&e 
plcne fuftulit peccata noftra» 2. Quoad fignaculum 
&; figillum ejus : in Baptifmo enim perfecta renovatio 
rcprsefcntatur. 2. Quoad promiftioncm divinam,&; 
-4. Quoad officium omnium vocatorum # , qui eo ftuderf 
debent fedulo, ut corpus hoc mortis penitus aboleattir. 
Significant mortem plenam , non plene tamcn appli. 
catam. 

ObfervantRemonftrantes/Hb^/W^ in peccatls demer- 
fum,non tantttm dici mortuum , fed & dormicntem, & Agrum, 
morbidum >fauciatum ac vulneratum : atque adeo converfeonem 
ejus a peccatis , expcrgefaclionem & fanattonem vocari. EphA 
14. i.Pet. 2.24, Efa. 53. 5. 

Quafi mortui etiam non dicercntur dormire , 
refurre&io eorum excitauo a fomno / quafive mors ip&f 
Chrifti ijs ipfis in locis , quos hic allegant, non plaga, 
vibex , vel vulnus diccretur : &: reftitutio fanationis 
nomine notata, non proportionem haberet accommo- 
datam ad malum illud curatum/ Nihil fane magis 
temerc potuit opponi 7 quam hxc varietas vocum,no 
varias res defignantitim > fcd unam eandemque. EK™ 
co quod obiter monent , poftulari hxc ab hominc, Ix- 
pius ante refpondi. Illud autcm inconfidcratc nimis 
urgent, Refurrecttonem a mortuls ab homimbm ad hoc rcqtd- 
ri y ut Chrifliiseis illucefcat. Exinde enim probare velle vi- 
ticntur,hominem feipftimpnus Gonvertcre, quamillu- 

\ mina- 




D E CONVERSIONE. m 
inationem ullam accipiat a Chrifto: quod tam alic- 
mcfta vcritatc Chriftiana, utintcr Chriftianos non 
lebcat nominari. 

i Imlluftrationc hujus caufx ab exemplo Lazaripetita, 
im a mortuis cxcitatus fuit , Ioh. m non tam externa 
dirifti vocc, quaminterna quadam & divina vi,tres tur- 
'serrores invcniri putant Remonftrantcs. i. Qund verbtim 
\hrifii adLalarnm , ejr> fcrmo converfionis , quiirregenitis pr&- 
: catur, eodcm loco fiatnuntur , quafi fint ejufdem operationis & 
eris. z. Qupdrobur adnoflram converfionem y nonperver- 
'm , fed per fpiritum Chrifii vivificnm dart docetur. 3. Qupd 
erbum deflitnt dicitur fpiritu Chrifli vivi/ico, quando tllndan- 
ciatur eis , qui reipsa ex fpirituah morte non excitantur. 
ed trcs ifti tam turpcs crrores totidem*nituntur non 
:itis honcftiscalumnijs. Nam i.quamvis imaginemquan- 
.am convcrfionis in iftoc cxcmplo ftatucrint Noftri, 
iiiod plcrique omncs intcrprctcs faciunt, quoniam , uc 
crbisutat D. Hcmmingij inloh. ir. abfque omni dubiofiym- 
vium fuit fpiritualis grat'u y qiupcr Evangelium contingitmun- 
luam tamcn dixcrunt , vocem Chrifti cjufdcm omnino 
;encris, quoad operandi modumcllc in converiioneho- 
iiinum , cujus tunc fait in cxcitationc Lazari. Sentiri 
blct , «.V aliquatcnus ctiam intelligi, non fine afFcctu, 
luali quah ,ab hominibus convertendis,abfque ullo mi- 
jicuIo,a Lazaro vero non potuit vox Chrifti ullo mo- 
'opercipi , nifi miraculosa interveniente virtute. Um- 
|fam igitur impugnant fuam Remonftr. dum lftamfcn- 
ntiam argumcntis infectantur , &: larcafticis etiam fi- 
ris. 2. Quamvis convcnientiam rationis hadenus 
nant in iftis comparatis , quod ficut Lazarm non 
exire ad Chnfii vocem , nifi vivns ante per Spiri- 
mm Chriflt factus , fic homo non potefi credcre , cum 
r verbuni ad fidcm tocatur , n;fi Spiritn Chrifii vivifica- 
Nufquam tamen dicunt pcr verbum nullo modo 

E e 3 dari 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



iii ARTICULUS Q_V ARTUS, 
dari has converfionis vires. Verbum &: Spiritus ad opus 
unum una folent agerc, nec feparatim , nec ad fcparata. 
Verbum eft inftrumentum coordinatum ad converfio- 
ncm, quamvis ipfam converfionem non perficiat nifi vir- 
tute fpiritus comitatum,&: ad operationcm illam inenar- 
rabili modo quafi vcgctatum. Enthufiafmum igitur huic 
dogmati quum Rcmonftr. improperant, nonid cxjudi- 
cio faciunt ( quod profitentur, ) fed ex pcrturbatione 
mentis. Enthufiaftarum enim error eft, (utArminius rc- 
&e docct Difp. publ. 16. thcf 13.) arbitran > Spiritum fu4 
interna adione in aliam Dci Chnftiquc agnitioncmmen- 
tem illuminare, quam qux vcrboextrinfecus continetur, 
aut cor &:animum alijs fenfibus afficcre, quam qui ex 
ipfo eodem vetbo proponuntur. Hoc fine atroci calu- 
mia non potcft Noftns impingi. 3. Neque magis xqui 
funt in accufatione tcrtia.Non cnim dicebant Noftri,^r 
bum defiitut Spirttu Chrifit vtvtfico,quando illtid annuctatur non 
credituris,quod impinguntipfis Remonftr. fed hoc tantum 
Sptritum vivifcunon dari nifi ijs^qui re ipsa perillum ex (piritua- 
limorte ffcitantur. Aliud autcm eft verbumdefittut fpirttuA- 
liud homtnibus ijs fptritum vivificum non darijn quibm verbum 
non operatur. Qjium igiturfi&i fint errores ifti &plane 
commentitij, eorum confedarijs perpendendis immora- 
xinoneft hujus loci. 

Capvt V. 

Argumentum quartum. 
Pag. 309. 

Conver- I operatio grati* ad hominis converfionem talis fit> ut illapo- 
fione m & fitH maneat adhuc in humans, voluntatispotefiate, utrum HUm 
foll^fua- fe$ u * ve ^ ^rnpedirevelit^ tumfuafio fola moralisefi^ drillicium 
fione mo- ^landum. Sed non efi hujufmodi fuafio tantum: nam fic non ope- 
uhfei raretur Deas ejficaciu* ad homines convertendos , quam Satan 

operatur 




DE CONVERSIONH, ii 5 
raturad eofdem feducendos,& in impdnitentia dettnendos.Er- efficaci e- 
talisnon efi operatiogratia adhomin*converftoncm>ut in ejus ttam vir- 
Wefiate relinquat, ntrum illam fequi velit, an impedire. tHte divi- 

Sichuic argumento Remonftrantes occurrunt, utfen- 
•ntiamfuamncc omnino celent, necpalam tamen pra: 
fcferant, &libere profiteantur: (ed mediam fequuntur 
;iam, qua fatis quidem quid velint intelligentibus mbin- 
icarunt , tamen ut rimam intcrim apertam habeant, 
jua elabi fe polfe putant, fi acrius fbrte in iilaparte pre- 
Hantur. I. 2{egantfe ufpiam dixtjjc, Deum in nobis fidem cjfi- 
rre tantum blanda aliqtta fuafione & allicio. Quid vcro hac 
:e redicunr, idantc diclum cftinhujus quscftionisftatu. 
*Jec tamcn in argumento dicitur eos hoc dixilfe , propo- 
ptut hoc non tanquam exprcfsc dictum, fed tanquam 
(onfequens ex dicto pendens, ficut in lyJlogiftica llla, 
ruam adjeci, forma apcrte fatis Jiqucr. Rcs autcm ipfa 
bm clare patet, utquum hoc rciponfum Remonftran- 
ium lego, non dicimus Deum in nobisfidem ejficere fela fttajio- 
e &c. Figura mihi videatur haud abfimiJis ilJius , qui 
Ifus eft Paulus oJim ad Philcmonem: Nondicam tibt, quod 
- ipfum etiam mihi debcas. 2. Vofito hoc antecedente , Dettm 
'licet per fuafioncm folim , converfionemnoflram operari^ feqtti 
ameri pcrnegant> Deumnon ejficaausin converfione nofiraope- 
wi> quam Satanin nobis adpcccatum fedttcendis> & in tmp&ni- 
'.nttadettnendis. Cujus dcnegationis caufas tam multas, 
lm foIJicite fatagunt cumulare, ut caxos le&ores pro- 
luldubiofibi fpofpondcrint , fiquenquam eorum clam 
arcputabant, docen ab ipfis cum fummo ftudio, quod 
lodo negabant a fe dici. Rationcs etiam quas adferunr, 
liufmodi funt, ut nifi rem lpfam perfuafam eiTc quam 
laxime vellent, probationes nunquam tanti feciffent, ut 
Uas dicis caufa commemorandas eflc putarcnt. 1. Prima 
iitio eft quoniam ufus rcrum docet, ubtduo altqutdfuadent>al- 
■.rumfpefcrttusalterofuadere. Qux primo nihil facit ad 

rem; 



J 



Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 



3*4 ARTICULUS QJI ARTUS, 

reni: non cnim agit argumentum dc gradu efficaciae in 
codem genere vel n*do opcrandi : fed modos ipfos vel 
genera confcrt, ftatuens nempe genus , & modum lllum 
operandi, quo Deus homines ad fe convertit, multo cf- 
ficaciorem ctlc , quam quo Diabolus cos pcrvertM 
2. Qmim Deus, cx Rcmonftrantium fcntentia, non pcr- 
fuadct nifi pcr mcdia, inter quse prxcipuum cft miniftw 
rium hominum, fuafionis argumenta ex verbo quidcm 
divino, fed modo Humano proponentium, probabilius 
cft vetercm illum ferpentcm miJle artificcm (qui & argu, 
mcntailla bene novit, quae a Dei fervis adverfarijs ejus 
adhiberi folcnt, &ipfis illudcndi mille novit artes, quas 
ignorantipfi) probabilius eft inquam fupcriorem ci« 
femper futurum in ifta contentione, fi ex tali fuafionc rci 
totapcnderet. 

Difcrimcnhoc eflfe notant inter pcrfuaiionum ratio- 
nes, vclallicia Dei &: Satanx , quod Deus &terna & ittcoY* 
rtiptibilia bonaprommittit , Satanas temporalia tantnm d^com 
ruptibtlta. Quod multo fccus ciic, miror cquidcm ip(b$ 
non vidiilc : Satanas cnim quamvis ne temporalia quidem 
bonaprxftarc potcft pro arbitrio fuo , polliccri tamen 
seternafolet, quumejufmodi pollicitationes fortiorcsfu- 
turas putat. Promiflionis ejus pnmse ( Eritls ftcut Dei) alia 
non potcfteffemcns, quam virtutemaliquam divinamfic l 
fimilitudinem Dei, parentcs illos noftros adepturos 
cfu vetiti fru&us.Ultimis etiam hifce diebus , eo auctore 
cadum ipfum promitti novimus proditoribus ipfis, &: pcB 
fimis parricidis. Hxc pars eft transfigurationis illiu<F 
quafe transferrc folct in fpcciem angeli c^leftis lucis. 

3. Difparitatem quam volunt hac ratione dcmonftrant. 
Vbi duo de hornine ad fe allicicndo certant >feri non potcfl , quin 
alter altero forttusagat, alioqui enimncuter eum adfe pertrahe- 
ret. Qwim tgitur reftptfcentta reipfa fequiturjbi sptrttmSanclus 
Satana forttus egit: qui antem Sptrttni finfto refjhmt, cos certe 

fupcrat 



4« 

... 

2, 



DE CONVERSIONE, llf 
perat Satan quoad effcttum aut eventum. Ubi temeritarem 
roduntinconiideraram. Nam. i. rieri poreft ur cerrent 
iter fe duo (non loquor nunc de Deo &: Sarana , fed in 
^nere) dehominead fe alliciendo , &c alreralrero non 
>rriiis agar, fed in xquilibrio confiftarres, ficad ncutram 
larreminclinerille, dequo ccrranr, vcliiad alrerurram 
ccedar,utid ficiat cx miita propcnfione: 2. Quam jc- 
mum eft &: indignum Deo, forriorem nullam actionem 
ribucre Spirirui fan&o, quam Sarana: in etficaci hominis 
mverfione , nifi quoad eventum qui nec auget nec mi- 
litaaionisprxccdenrisvim, & (eorum judicio ) adio- 
:eilla pofita in poteftate hominis cft, ut vclfcquatur,vcl 
mpcdiatur. 3. Pofteriora tlla vcrba , qui autem Spiritui 
wctorefijhmt, eosfuperatSatan, velpudorem vcl pcrturba- 
conem aliquam indicant. Confcqucnter enim ex com- 
; ararionis &: regulx prions vi dicendum ipfis fuir.cerran- 
Ifeus Deo &c Sarana dehominibus ad fe alliciendis , in 
;s qui convertuntur Dcus iupcrar Saranam, in ijs vero 
mi non convertuntur, Satanas (abfir blafphemia) Deum 
jiperar. Hoc autem quia dictu horrendum fuir, eriamii 
;anc vidoriamadpotcntiam illam iblam refcrant, quam 
^)eus cxercet in hominis converfione, idcirco vcl pudore 
ifFufi vcl confufi perrurbarionc, eum vel Deum vcrrunt 
leos, &c comparationcm inftitutam infcopas diilblutas. 
i pudebat eos inccpnc compararionis , pcdem porius 
>ecuifler cos revocare , quam ira pergere, utvitium fc 
ridiile oftendanr, &: non emendaile. 
• Pojfe dicunt, ut a quibufdam fit , dijputari , ftne hic nobilifft- 
*m agendt inhomine modus , qui fit ftadendo , & ejfet ne con- 
eniens alio modo uti, fervatis humant naturx proprietatibus , 
leoque effetne omnino eademaciw fatisfffciens ,fi talis effet, 
talem Satanas exercet. Ubi. 1. idimprimis obfervandum 
\ probabilem falrem Remonftrantibus videri fenren- 
miftam, quam referunt.- quum enim difputari pofte di- 

F t cunt, 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



n6 ARTTCITLUS QJl ARTUS, 

cunt , non hoc intelligunt dc quactinque difputation 
ficcnim nihil eft in religione tota, dc quo non poffi 
idcm affirmare, fed probabilitatcm innuunt hujus d 
fcnfionis. i. Plufquam probabilem eam ab ipfis haberi, 
exinde patet, quod nullam a&ionem fic foli Deo tribuunt 
nominatim (ubi maxime opus fuit ) & Satanx dencgant, 
prxtcr mcntis illuminationcm immediatam , &c hanc 
ctiam alibiDco ipfi dcnegant: fic cnim paulo fupra (p. 
306.) credtmus Dei Spiritum nullum in nobis robur ad conver* 
ftonem ordinarie efficere , nifi per verbum , hoc cft , nihil im~ 
immediatc. Id quod Epifcopius claritis multo docct in 
Thef priv. Difp. 46. cui corollarium iftiufmodi apponitj 
An ulla attio Spiritus immediata in voluntatem autmentem ne- 
ce/faria fit^ autin Scripturis promittatur , adhoc , ut quis credere 
pojfit verbo extrinfecus propofito ? 7{egativam tuebimur. Hoc 
ctiam in loco frigide fatis hunc modum agcndi Dco con- 
cedunt. Exiftimamus, inqtiiunt , ahas cffe a&ioncs Scc. & 
eundem Satana: confufe nimis ncgant.Poteft cnim &: ille 
interitisadpeccatum inftigare,tamphantafiximaginarias 
quafdam formas offeredo,qtiam affcdus vel perttirbatio- 
ncs excitando. Si tamen fyncere &: conftanter hoc fatere- 
tur,(Deum fcilicet immediate mentem illuminare 5 Sata- 
namvero non poffc) partimhoc, autnihil effct. Sienim 
ftiffLciens adfit obj e£H repncfentatio,five mcdiatc five im- 
mediatc fiat, id efficaciam fuafionis nihil mtttat. 3. Nc- 
ceffe habent Remonft. hanc totam fententiam agnofcerc 
pro fua. Nam ficuti ponitur in hujus argumenti propofi- 
tione,fioperatiogratixadhominis converfionem talisfir, 
utmancatadhuein humana: voluntatis potcftatc, utrtim 
illamfequi vclimpcdire vclit, tum nihil aliud cft, qtiam 
fiiafio-moralis: operatio cnim qu# aliquid propriae erfi- 
cientiaeadditfupra ftiaiionem, cujusvi converfionis ef- 
fe&umvcl quoad initium exiftit, non relinquit rem in- 
certam, vclinhumanx voluntatis indifferenn poteftate- 



w 



m 



D E CONVERSIONE. u 7 
, Quid autcm cxiftimandum fit de opinione tali, hoc 
num ejus immediatum confe&arium oftender. Qui 
pmtum fuadct ad agendum non eft direcTa Sc propria, ne- 
\um primaria, illius a&ionis cauia. Hoc Rcmonftr. ipfi 
xprefsc doccnt (p. 314.) uhi Jatum difcrimen faciunt in- 
er caufimfidei efficientem, & illamqu& excitat fcrmodum ob- 
; ecfi. Suaiio namque non alitcr agit , quam pcr modum 
bjecTi.Atque hxc unica eft ratio ctir Satanas ncc cft pri- 
laria, nec propria feu dirccTa cauia pcccati humani, ne- 
ue poteft homo pcccans , vel culpam vcl reatum facTi a 
e in tentatorem transfcrrc. Si Dcus igitur iit fuafor tan- 
:um convcrfionisjtum non eft cjus prxcipua, propria 5c 
iircctacaufa, nec tam ipfi dchctur hujus operis gloria, 
jquam homini, coniili.um ejus tam prudentcr icquenti. 

Rctotquete conantur argumcntum hoc, invitis rcgu- 
■is omnis rationis. SiDeits (ajunt) fuas irrefifhbiliter convcr- 
\tit, quifmtlonge pars inferior, Satan refifiibiliter potijfimat» 
,partem avertit, tn co S;:tan plm Deo valet> qui minoribits ejr in- 
ferioribus auxilus fuum conflium m multo plnribus hominibus, 
yuam Deusfpfipotefi exequi. Qua in concluiione nihil eft 
iquod intelhgentem aliquem pcteftmovcrc. Nam, i.pro 
cconfeiTo hic habcnt, quodnorunt a Nofttis ncgari , pro- 
•prium confilium cfle ac mtcntionem Dei , omncs &c fin- 
jguloshomincsfcrvare. 2. Satanaminfuis conatibus fblu- 
Jtum fmgunt ab impcrio Sc gubcrnatione Dei. 3. Quum 
yrefiftibilcm actioncm in multos potentiorem faciunt, 
i|quam irrcfiftibilem in paucos, perinde arguunt, ac fi Me , 
t dicum vulgarem varios azgros retiftibiliter curantcm, po- 
'Jtentius eo nomine diccrentagere, quam egit Chriftus*, 
quum paucos tanttim irrefiftibili modo fanavit. 4. Quum 
averfionem multorum majus quid eiTe putant, qtiam con- 
•'verilonempaucorum, coargui poiliint a quolibet idiota; 
moruntenim omnes,Ionge majus cfTe xdificium vel opus 
quodlibetimumconftruere, quam deftruere multa. 

F f 2, Declinarc 



Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



zi8 ARTICULITS QJO. A R T U S, 

Dcclinare ftudent argumcnti \\m\ Difficultas (in 
quiunt) non efl proprie inconverfione vel converfionU modofe 
in fcopo dr intentione Dei, qui talia auxilia fubminifirat , quib 
hosfolos (&nonalios ) fervat, five eorum liberum arbitrium 
affentiatur^five non affentiatur : ac proinde tamen in eo nulla 
fet abfurditaSy etfi eadem operatio ejufdem in fe efficacia inftitue- 
retttr , fed Diaboli & aliorum operatio refiftibilis , Dei vero effi- 
caxy quia illapro Dei infinita faentia, circiter illud tempus , ejuf 
modi bominibut, tali fiatu, adminiftratur. Cujusalfcrtionis 
tam multa funt vitia , ut illis demptis , vix quidquam po- 
ftea rcmaneat. i. Parum fui memores videntur in eo> 
quod negant difficultatem hujus controverfiae in conver- 
fionis modo vcrfari. Nam in thefi tota nihil eft, quod fpe- 
ciem habet controverfix cum Noftris habendae pra:tcr 
claufulam illam ultimam , in qua etiam collocare folent, 
sotius quxftionis caput: ^uoadvero modttm operaiionis il- 
lius gratit, ille non eft irreftftibilis. Nihil etiam aliud proba- 
refatagunt, exverbis lllius Stephani, Ad. 7. 5. quibus 
thefin quartam confirmant. Repetunt etiam difertis 
verbis in rcfponfionis hujus initio (p. 268. 269.) inthefiter- 
tia agitur de fidei caitfa , in quarta vero de modo ejus effiacnd<z. 

2. Controverfiailla dc fcopo &: intentione Dei ad pri- 
mum articulum fpe&at, ubi de ele&ione divina tra&atur. 

3. Ridiculum cft illud fcomma, quo Noftros tcnere di- 
cunt, Deum quofdam velle fervare , five ajfentiatur ipforum li- 
berum arbitriumfive non affentiatur. Idem enim eft ac fi di- 
xiflent, Deum velle efficerc, ut quorundam libcrum ar- 
bitrium aflentiatur, fivc aflentiatur, fivenon aflcntiatur. 

4. Nullam abfurditatem in eocfle dicunt, quodeft ab- 
iurdiflimum, utfcilicet propria ratio, cur gratia Dcifit 
eflicax, in circumftantijs quibuldam externis ponatur, 
quae nonnunquam leviflimse funt nugx, &nunquamnon 
communes cafus. 5. Illud unum tamcn hic cxcidit ipfis, 
quodattent£ debet obfcrvari, operationem refifiibilem &c 

efficacem 



DE CONVERSIONE. %%% 
mcacem gravem oppofitioneminterfehabere. Diaboli(m- 
ttiunt) &aliorttm operatio reJiftibilis>Dei vero efficax. Quum 
iitur converfionisgratiamrefiftibilem efte contcndunc 
uod unicum aguntin ifta quxftione tota) eademope- 
efficaciam ejus impugnare fe fatentur. 

Capvt VI. 

Argumentum quintum. 
Pag. 5 ii. 

<J I modus operationis gratU, qua fides innobis effcitur,fitpo- Convcr fi 9 
» tentis & eminentis efficacix , ac ejufdem virtutis cum iMyfj^"*~ 
ha Deus utitur in excitatione bomimtm ex corporali morte^ r n u ~ 
im a depravata voluntatc h/imana ,neque fuperari nequepror- demque 
himpedtripoteft. Sedpritu verttm Epb. 1.18.19. ColoJJ.i.iz.15. cfficaal 
\ TbeJJ. 1 . 1 1. z. Tet. Erg & pofleritts. qua homi- 

1. Agnofcunt hic Rcmonftr. conclufionem hanc h nes « cor - 
eametro opponi fux thcfi , agnofcent igitur iimul /ipe- t«*&tm_ 
p ) refiftibilitatem illam ab ipfis in hac thefi poni, qua u 
ati* operatio ab homimim arbitrio fupcrari poteft,ac tm 
orfus impediri :id enim cft quod in lfta conclufionene- 
tur. Nonfacis igitur fimpliciteragebant(p.27^.;quum 
ncipfamfencenciam cauciiis quam veriiis rejicereftu- 
bant , quafi non fuam. Hocfuperare ( ajunt) nonbabetin 
ic argumento locttm; fed monent Sc confiderari volum,non 
tnttim actum>ftd & potentiam rejtftendi ,boc argumentotolli. 
(uatenushocpotcft admitti ,'in ftatu quxftionis mon- 
^avi. Ut verbo hic expcdiam,nec omnis potentia,nec 
ahisomnisrefiftenditollitur: fed 1. adus lllius refiften- 
, qux fiiperans eft &prorfusimpediens,fic utipsa ver- 
prae fe ferunt. z. Non omnis potentia dilTentiendi,fed 
fiibilitashujus eventus,utacl:unon convertatur,quific 
/ftveturad conVerfionem. 

c Propofitionem argumenti negant, quiapoteftejfefiajio y & 

F f 3 atjm 



z$o ARTICULUS Q^V ARTVS, 

cujtfi ratio & argttmentitm Ab ejufmodi rebus fmerentur, cfuas 
nemopoteft excogitare^neg, in manti fuk habet pr&tcr folumDeum, m& 
a bonoputa fupernAturali vit£&tern&-> &c.illafupcraret omnem 
humanam ejr creatam virtutem , ncque ejfet tamen irrefflthiUs. 
Sed i. fuafionemnon fufficcre exijs quas dictafueruntad 
argumcntum proxime prarcedens , fatis eft manifeftum. 
z.Rcfponfumhocnon aptatur ad argumentumrcontcn- 
dunt enimNoftri modum operationis,quo Dcus utitur 
in homine convertendo,efncaciorem eflc quam ut ab ho- 
mine fuperetur: de modo autem non refpondctur, fcd de 
rcbus objcdtis, quas talescfle narrant,utomnem huma- 
namvirtutcm mpercnt. 3. IlliusmocTi vimnonpofleab 
homine fuperari, quod in argumcntoponitur,longc aliud 
eft , quamargumcntum umrpatum in illo ,fuomodofu- 
pcrare vimhumanam, quod regeruntifti. 4. Superarcin 
operarionis cfficacia vim omr^m repugnantcm,qui fcn- 
fus eft atgumentij&fuperare dignitate vel eminentiana- 
tura; apprehenfionem&: aflcquunoncm quarrentis , quod 
Rcmonftrates intclligunt pcr boni fupernaturalis exupe- 
rationem,duofuntdiversa. 5. Bonumillud propofuum 
in fuafione, vita fcilicetaeterna, noneft in animarealitcr, 
fed notionalitcr tantum, ex conccptu rationis: fieriigi- 
tur non potcft ut movcat voluntatem tanquam caufa real 
Jisvere ac proprie agcns, nc refiftibilitcrquidcm,fedme- 
raphorice tantum permodum finis. 

De proportione quam convcrfionis opus habet ad ex- 
citationcm a mortc corporali,obfervant itcrum .fimilitth 
dinesnonejji ulterius extendendas ,quam ipftrerum natura ftrM 
Quod fruftra moncnt , nifi poflint oftcndere , hujufmodi Lg. 
peccatum in hoc argumcnto committi.Id vcro nc conan- 
tur quidem faccre. Nec certe nimis extenditur ha:c fimi- 
litudo , quum fimilc # vim requiri dicitur ad converfioncm 
hominis, ac ad cxcitationemamortc corporali. Namha- 
ctenus extenditur abipsa Scripturamec iblum hactenus. 

fed 





D E CONVERSIONE. 231 

&ulteriusetiamquorundamdo&oruJudicio.Sicenim 
er caeteros Hemingius in Ioh. 1 i.T ametfinon videtur pro- 
nishominibm miraculumjjominesin peccatisfuis mortuos va* 
vange/ij revocari advitam,revera tamen tnaxime miracu/um 
t->&fanenon minmquam corpora/itermortuumrevocare ad vi- 
$n banc caducam. 

Z Citatorumlocorum nullum ( dicunt ) agcre de Dei gratia 3 qtia 
fiesin nobis ejficitur. 1. Si vero efficaciam invi&am in ulla 
jrte operationisillius, qtixgratix cft,oftcndant, conci- 
tt thcfisRemonftr. quxnon ininitiofolo,fed &: in pro- 
effu etiam rcfiftibilcm eam ftatuit. 2. Si tam potcns cffi- 
ia in progrefiu rcquiratur , quum vivit quis Dco, tum 
initium quando mortuus in peccatisjacct, minor po- 
tatia fufficicns non potcft xftimari. Ijfdcmnutrimur, ex 
«ibus conftamus : cadcm gratia viviricamur , &: in vita 
vamur. 4. Dc iVA ctiam graria , qua fides efficitur, non 
iillumfaltem exiftis locisagerc fequcns hxc indagatio 
ionftrabit. 

{ Primus locus cft Eptr. 1. 19. FJqutfit excel/ensi/lamaviu- Eph.uz, 
ido potenti^ ipfim innobis qui crcdimm, pro efftcacitate roboris 
ifas, quam exer/tit in Chri ?h,q -tum excitavit eum a mortttis, & c. 
\cipiunti. Rcmonftr. Fidemlnc fiatui non ut eminentis il/ius 
~nth<ifructu?n,fedut qua/itatcm vc/ aclionem prtccdaneam W 
,quibm Apoflo/m precatur, ut ftpcretmncntem illius potentia 
mtitudinem fciant. Quaii hxc duo iic intcr fc pugnarent, 
iimul confiftercnullo modo poffint. Errant multumfl 
iicredant: cadem fidcs fuit <Sc qualitas vel adio prxcc- 
imea refpe&u precationis Apoftolicx,ac fcientix Ephc- 
rum, (Scfructus etiam eminentis llJius poteftatis :non 
rtunthxc fefe mutuo, fedftabiliunt potius ut intelli- 
ns quifque pcrcipere racilc poteft. 
D. Calvini,fc;Iicet,iudrciumfcqucntes,r^ 
jboris Dei, cum fide conncctendarn ejje negant,tanq >atn ejus effet 
tttfit, Sed 1. quamvis poftcriora illa vcrba, pro efficacitate 




131 ARTICULUS Q_V ARTUS, 
fortis roboris ipfus.rcfcrcndz non eflent ad verbum credeiu 
di,vel ad credentcs,antcccdetia tamen qux funtejufdeni 
plane valoris,nonpofluntalio rcfcni i exce/Iensi//a magnitu- 
do potenti&ipfusin nobisquicredimus. z. Calvini beatonomi. 
ne abutuntur mifere , dum au&oricatem ejus prartexunt 
interpretationi fux. Putat ille quidem efficaciam lllam 
potentix non efle referendamad verbum credendi tan- 
tum> non tamcn rejicit penitus lllam conftru£Honcm:rem 
ipfam vero > potentiam nempc , &: efficax robur Dei, 
caufam ibi ftatui vocationis &: fidcinoftrx, pro contelfo 
habet& indubitato: quodut liquido appareat, &: ar 
-mentum hoc fimul etiam non parum illuftretur , gravi 
iimis ejus verbis hunc locum ornare juvabit. Videnwut 
Jibi nunquam Jatisjaciat Pau/m in pr&dicanda noj/ra vocatifa 
ne-> & fane mirifca Dei virtws hic fc profert , quum a morte trk 
ducimur ad vitam : atque exflijs gehennt flij Dei & vita <ztet- 
n& h&redes effcimur. Stulti hominesfrigidam ejje hjpcrbo/cn h$c 
locoputant: fed quivarijs confcienti* certamimbm, quibifcnn 
pij quotidie confligunt.funt excrdtati.facile agnofcent^ nihi/hk 
amp/ius futfe diclum quam oportuerat. Revocat eos ad confldc* 
randamDeipotentiam, acfidoceret eorum regeneratione?n opm 
efe Dei: neque id vulgarcyfed in quo immenfxm fuam virtutem 
mirabi/em declaraverit. Scd prxtcr D. Calvini nomcn hfl 
bentetiam unde probare fc pofle ptitant quod volunfc 'i 
Altoqui (ajunt) Paultfs precaretur , ut fcircnt quomodo convcr* 
tantur, quod efl abfurdum , & non necefjarium fcitu , quod & nt- 
mim inhac vita p/cne potef notum reddi. At vero temcritaS 
hxc cftnimis inconfulta/t^///r^v^idappellare,quod Chri- 
ftianos omncs maximc decet, nonnccejjarium , quod fum- 
mumhabet edificationis ufum, &: non qudtrendum , quod 
plene non poteft inifta vita acquiri. Quidautem voca- 
tos magis decet, quam fcirc &: profitcri vocationem fuam 
gratiofo & eflicaci modo a Deo fuifle adminiftratam? 
Quid magis eft ufui, quam hujus modi fepiusmeminifle? 

Quam- 



DE CONVERSIONE. 

^amvisctianonpofriinthucrnodumpcnitus&plcnefci- 
,dum iftic yi vuntfquid enim eft quod plene fcimus?) hoc 

ihil tamen impcdit,quin aliqua ejus pcrceptionemEphe- 
soptetApoftolus.-ijfdemenimoptatilliuscharitatisco- 
iuonem,quafateturibidemipic cognitioneomnemfu- 
erarc.Eph.5.i9.Fundamctisjftisarcnolis conclufioncad- 
ruuntejufdem notx.ffie itaqi (dicunt) tributturDeocfficax 
^oinfidelibmutinMigant^auantafk^ 
jnusneq\ahterdienovijftmo emorttas excitaturus, qna propnu 
Uiu\quam j>otcntiam Deus, ejr in nobis qui credimm cxermt m eo, 
-od utiChnftu propter nos e mortuis excitavit, & addextra futm 
'locavit&c.fic dr noscueo vivficavit, excitavit, & colhcavtt 
•y r<e//>.Na. r.ii crhcacia hujus porentie. rcfcrenda fuiilct ad 
fcfurrcclionefuturamin dienoviiTimo,tum eamin prejen- 
li infidelibus tam exccllenti modo exerceri nequaoua di- 
BiTet Apoftolus/ed exfcrenda in futuro,ficutin preterito, 
-imcxfcrtamfuiiTcin Chnftonarrat. i.Apud Apoftolum 
fumC.i.^.cxprcftamapirlicationemhabcnnislmjuscrfi- 
acia: ad rcfurredioncm lllamprimam^qua: cft in conver . 
uone. 3.PotentiamiIIam, qua mortui cxcitantur,in nobis 
iiui credimus,exfertam cftc cum dicunt,totu argumcntum 
toncedere vidcntur.Major enim nonnunquam exferitur 
I noDls potcntia, dum lftic m vivis manemus , quam in 
xpere converfionis. 4. Miror quo fcnfu vclint id intclli- 
, quod ad&antyomnipctentiamillam dtvinam, exfertamfuif- 
in eo, quod nos cum Chrifto vivificavit, excitavit, & collcca- 
Utin cdis. Ego certe ne conj cftura quidem poifum afte- 
iui, ut cum eorum dogmatis hoc poftit conciliari. 

Rcfpondent ultimo in loco, quamvis efficacitas h*c ro- 
wris Dei y referendaejjet adfidem, tanquam ejus cattfam, non ta- 
ivenfirmum foret argumentum , qma non e(l cattfa fidei ejficiens: 
\°dem enim caufam particu/a kutu non necejfario notat: fedfunda- 
wntum,quofides nititur , ut Pctrus docet 1. Pet. 1.3. Regenuit 
^sperrefirreclionem Jefu Chrifii ex mortuis : quod refurreclio 

Gg Chrifti 



*54 ARTICULUS QJl ARTUS, 

Chrifti in nobis efficere , &fdcm in nobis excitare per tnodu 
objefti ita confideratur. verf.iy. 18. Ubi dum fecure nimis 
cogitationibus quibufdam crudis indulgent, inerroru 
acervum incurrunt. Nam. i. quam inconfiderate po 
nitur illadifcretio, quamvisefficaatas hujusroboris^flatnatu 
ftdei caufa> tamenoneftejutcanfiefficiensfedfundamentumex 
citansftdemper modum objetti > id eft, quamvis caufa fit, ta 
men non eft caufa. z. Si fit caufa, debet ad efficiente 
referri, quoniam nec matcrice , nec forma?, nec finis ra^ 
tionem habet hxc efficacitas ad fidem. 3. Praepofitio' '« 
illa xctTct > fecundum , quamvis non ubique denotct ejuf- 
modi vim caufalem, femper tamen videtur eam fignifi-* 
care, ubi nominibus ijs prseponitur, quaea&ionem, ope-^ 
rationem, &; poteftatem indicant. Sic Marc. i.ij.katm 
t£ov<riav,perpoteJlatem etiam imperat Jpiritibus impuris. Eph.|| 
3. 7. Kccrd Trjv inoyuctv TYtghvcty.i©* , fecundum operationem po-- . 
tenti&. &C 4. 16. KdT moyaciv ex vi intus agente. Sic Philip. 
3. 21. Coloff. 1. 29. non exempla tantum funt ufum hujus 
vocisindicantia, fed &: firmamenta vel teftimonia toti- 
dem argumcntum ipfum non parum confirmantia: illa 
prxfertim quae ex hujus Epiftolx ad Eph. 3. 7. & 4. 16. pe- 
tuntur^qux fi cumiftolococap.i.i^.attente conferantur, 
tresnobis indicant cjufdemefficaci#gradus( ut re&eob 
fervatacutiftimus Theologus, Antonius Sadeel,deSpirit 
m an d u c *o b j e £t . 9 . J Vrimum Spiritus Santtusgenerat in nobisfi 
dem fecundum efficaciamejuspotentiam.Eph. i.deinde idem Sp 
ntusnos cum Chriflo arcliffnne conjungit ^fecundnm potentia 
tfficaciterin nobis agentem. Eph. 3. denique nos reddit beneficio* 
rum Chrifliparticipes >exviintus agente. 4.Verba Petri, 1.1.3. 
nihil faciunt ad rem : in ijs enim nulla mentio fit efficaci - 
tatis hujus potentix,quam Paulus tantopere commendar: 
non decent igitur ( quod hic affirmatur ) efftcacitatemillarn 
ftatuiut fundamentum ,qttofidesnoJlranititur. 5. Coniidera- 
tio fola refurredionis Chrifti , non poteft hominem rege- 

nerarc 



DE CONVERSIONE. 

:rarc:quiciqiiidcnimficexconfiderationcmera,idprje- 
ipue ac proprie fit a confidcrnntc : fcd hominem non di- 
nt,fpero, cau/am efie praecipuam fuas rcgenerationis. 
. Apcrtc hicRemonftr.proficeri vidcncur nullam gratiam 
converfionem hominis necefiariam efle, prxtcrjjra- 
am dodrinaj ac revelationis cxtcrnse : praricrtim ffhis 
djungaturEpifcopij opinio, De perlpicuitate Scripturar, 
ujusfemclautitcrumantefeci mentionem. Socini ve- 
tigia quis hic non videt exprefta? 7. Perperam dicunt 
::x veri. 17. &: 18. palani fieri Apoftolum hanc potentiam 
Oci conlideralie tancum fubracione obje&i: .xque pof- 
nc colligere cx verfi iS.opes ipfas glorix non alias nobis 
onferri quam proponendo. S.IUud incerim unum accen- 
edebec obfervari,modum obje&i,& modumefficiencis 
ui(kdifcmctasresefie,&: multum dificrentes, fatcnti- 
us id Remonftr. ipfis : atque adeo fuafionem folam , per 
bjeCci & ejus convenienciajpropoficionemfin quagra- 
q cocam vim ab ipfis collocari palam fupra feci ) non ha- 
endamcfie pro efficience causi converfionis noftre. 
Sccundus locus eft Colofi~2. 12.13. Cum eo refurrcxiflis 
wrfidem efficaci* Dei, qui excitaviteum exmorttiis. Tria hic 
blcrvant Remonftr. r. Pojfehocficintelligi, cum D. Calvino, 
fignificet fdem inDei virtute ejfe fundatam. Quod falva 
Juidcmorchodoxiafieripofienon nego: fed incerprcta- 
dotamen illaminus vidctur accommodata. Nami.pro- 
oolictim fuit Apoftoli, oftcndcre quo pado circumcifi vel 
rcgenici eranc , quum fine manibus eorum circumcifionem 
- :actam cfie dixiflet, verf. il aptiftimum igicur fuic ut per 
tficacitatem Dei , velmanu Dei,non hominum,hoc cffi- 
^dicatj 2. Fundamentum fidem fuftentansnon eftpro- 
prie tnpyetet 0e£, efficacia DeiAcd. robur &: poteftas, cujus 
bfficacia haec eft frti&us. Robur cnim, ut D. Calvinus in 
'Eph.i. obfervat,<r//^//^// radix>i>otentiaarbor,efftcacia autem 
^ruftus, qui in actum |rnergic 

G g z Obfer- 



1)6 ARTICULUS Q_V A R T V S 

Obfervant, inte/Iigi poffe per fidem operationis fidem, qn 
Deus operatur in nobis fufcitatwnem ex morte peccatorum in viu 
novitatem. Ubi incertum relinquunt, utrum fidelitatem 
intelligunt Dei, an fidem hominis in Deum. Si illam, ab- 
errant ab Apoftoli fcopo,qui nullam j uftam caufam habe* 
bat, cur faceretmentionemillius.Sihanc, tumfufcitatio- 
nis totius non exponunt caufam: namejuspars magnapo* 
nitur in ipfius fidei ingcneratione. 

Obfervant, Verba ilU fequentia^ qni eum fufcitavit ex mor- 
tuis, non facere proprie ad defcrtbendam Dei'potentiam ,fed ad 
defcribendum Deum. Quafi \\xc duo inter fe opponenda ef- 
fent ac fejungenda / defcriptio potentise Dei eft defcri- 
ptio ipfius Dei. Non poteft enim Dcus nobis defcribi, ni- 
fi perfapientiam, juftitiam, bonitatem, potentiam, velfi- 
milemaliquamproprietatem. Quum ctiam Deus defcri- 
biturperpotentiam,infadis veleffedispotetibus clucen- 
tem,potentix fimul &: Dei defcriptio datur. Sic in iftoc ex. 
emplo re habere csecus eft qui no vidct.Imo eadem dcfcri- 
ptio Dei,potentixDei,&fidei in Deum acejus potentidj 
explicationem quandam habet: ficut &: Rom. 4. 17. Credi- 
ditDeo vivificantimortuos,& vocantiquA non fnnttanquam finU 

Tertiuslocuseft 1. ThcfT. 1. 11. Precamurfemper pro nobis^ 
tit Dem nofler compleat omne fu& bonitatis placttum , & opui 
fideipotenter. Refp. Remonftrantes* 1. pojHe hoc fieri poten- 
ter , O 1 tamen refiflibiliter , cjuia Evangeltumefi potentia Deu 
homines tamen ei refiflunt. Quod fubterfugium potius eft 
quam ferium refponfum. Nam. 1. quod potenter aDco 
effici diciturin Scriptura,idfic perficitur ut impediri non 
poffit. Potentia enimDei eft omnipotentia. 2. Evange- 
lium eft inftrumentum arbitranum potentia: Dei , refpe- 
€tu Spiritus comitantis: ejus autem virtus ubiagitpotcn- 
ter , fiiperat omnem refiftentiam. Valida eft cnim ad fub- 
verfionem munitionum, ratiocinationes evertendo , om- 
nemque fublimitatem quas fefe e^ollit adverfus cogni- 

tioncm 



iiKC 
HR 

m 
t,i 

KK 



D E CONVERSIONE. 237 
oncm Dei, & in captivitatem rcdigcndo omnem cogi- 
tioncm ad obedicndum Chrifto. 2. Cor. 10. 4. 
Refp. 2. Agihicnon de initioftdei,fedde ejusincremento & 
wftantia. Quafi(hoc enim fxprus mihi eft repctendum^ 
itajoriopuseiletpotentiaadincrcmcntum &conftantiam 
dei, quam ad ejus primam ingencrationcm; & non ab ea- 
em virtute augmentum &: initium haberet. Nequc video 
iiomodopolTrntRemonft. potentiamullamprecibusim- 
etrandam , neceflariam crcdcrc ad fidei incrementum, 
uumnihilfidelibus adfummamgratixperfe&ione deef- 
bdocentprseter voluntatis aiTcnium (Nicol. Grev.p. 23^ 
) quem etiam libcrum in hominis ar bitrio fcmpcr ma- 
cere defendunt. 

■ Reip. 3. Per opmftdei y hic proprie intelligi n$n fidemipfm y 
\dpaticntiam. Scd 1. opus fidei nihil aliud fignificat apud 
i.aulum, quam opcrofam vcl efficacem, ficut videre eft ex 
ollatione, Gai.5.^. cum. i.TheiTr.3. ubietiamapertis vcr- 
Jis diftinguitur a patientia, ofW ftdci, laborcharitaiis, patien- 
\a fpei. 2. Patientia fidelium adeo pendct exeorum fidc, 
lua cum individuam habet connexionem ut una fine al- 
rra complcri non polfit. 

JRcfp. 4. pojfe complementim hoc intelligi de pr.tmiofdei confe- 
vndo. Scd 1. premiumilludfinispotiuseftfidci,quaopus. 
I Pet.1.9. 2.Completionemhanctotumiiludinterftitium 
tomplc&i, quodeftinter initium fidci, &cjusfincm, A- 
loftolus ipfc, quafitcrminos cjus conftituens docet Phi- 
.p. 1. 6. Quj aepit, perficiet ufque ad diern left C.hrifti. 
1 Quartum & ultimum teftimoniumeft 2. Pet. 1. 3. Di~ 2t Pa/S 
na Dei potentia omnia nobls donxvit , qu£ ad vitam 'f§* pieta- 
m pertinent pcr agnitionemilUmquivocavit nos ad gloriam ac 
Wtutem. Refpondcnt Remonftrantes ut prius, divin.tm 
c potentiam , non extendi ad fdei donationem , fedadfidem 
tfuentia. Quod fi verum elfet , nihil tamcn officeret 
umento , ut fiepius ante monftravi . Scd rationis 

Gg 3 illx, 



1 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i 5 8 ARTICULUS QJI ARTUS, 
illxy quihus hoc probare conantur , parum aut nihi 1 VjB 
len t. i. Qu}* Mc non fit votum de fide >fed de nmltipltcaticnt 
grati&in fide ., autper fidem. Quamvis autem votum quod 
verf. u habetur, multiplicationem intendat talis gratiae, \ 
confirmatiotamen ejus,quse verf.^.continetur^peti potcft f 
ab ipfius gratiae donatione prima, ratiocinando fcil. a pa- f 
ri , in hanc fententiam , Deus vobis initium hujus grati* \ 
potenter donavit, optandumigitur &C fperandum cft , ut 
multiplicationem ejus eadem virtute concedat. Sic ar- ; 
gumentatur Apoftolus Paulus PhiL i. 6. 4. i.Qtsia potens 1 
h<zc donatio nw fuit agnitionis ,fed eorum qu& ad vitam & pieta- 
tempertinehant per agnitionem. Fuitautem&ragnitionis & 
cseterorum ex illa pendentium. Wxc enim agnitio eft 
principaledonum^&rcliquortim omniumfundamentum: 
ita ut de agnitione Chrifti non minus quam deChrifto di- 
cerenobis liceat cum Apoftolo , qui hanc nobis dedit, 
qui non etiam cum hac,&per hancomnianobis donabit? 
Ethancvimhabetquod iftic dicitur, pcr agnitionemom- 
nia nobis donari. 3. Per donationem hoc in loco nihil aliudin- 
te/Iigi (vohint) quam propofitionum magnorum promijforum in 
evangelio. Quod fi verum eflet, tum propofitio &: propo- 
fiti donatio unum eflent ac idem ; tum omnibus mortali- 
busdonaridicercntur hsec omnia. Evangelium omnibus 
ex arquo proponi Remonftr. affirmant , tum etiam propo- 
fitio Verbi externa, fatis potens eftctper fe adhomincm 
falvum faciendum. 

Cap. VII. 

Argumentum fixtum. 
Pag. 317. 

Gratiam Q 1 ^ £C °P eratt0 g rat ** De * ™ Chrijlo non efl effrcacior , quam 
Q _ ^ uta prav/e humana voluntatis rehellione fuperetur fitpe ac irn- 



converjio 

> ni$ eum in pediatur ,fequitur multos hanc gratiamjd cjt> Spiritnm IeJ u C brh 
modum fli yivificum 7 vel regenerationis Jfciritum accepijfe , qui tamen 

non 



- v 



on 



DE CONVERSIONE. 239 

fuerunt converft , neque rcnatt , & in quibus re ipsa illa Jt- operarl ut 
noneffecit. Sedhocverumnon effc Scrtptura docet, quum omnes pcr 
r grattam Dci in Chrifto non e(fe communem oftendit ijs, q \ 1 eam con- 
qitamregenerantnr ,fed effe grattam pecultarem , qu* femper vtrtM ~ \ 
em & regenerationcm efficit in ijsomnibtts, qui ejm frntpar- tur >fl m 
ipes. Rom.S.14. i.Cor. 1.15.14.. Toh.14.1j. Ioh.6.$y.^. i.Ioh. ^™?™* 
* 13. Ioh. 12.39.40. Ergo neqne prius illud. partmpes^ 
Tam perplexe hicagunt Remonftrantes,ut nihil po- 
s habuiffe videantur quam Lc&orem facigare contcn- 
mibus ingracis. r. Concliftonem hujm argumenti fu.t theft 
adverfari ( contendunt) quia gratiapoteft effe tam efftcax, 
wunqiiam prorfm impediretnr , & tamen reftftibtlis effe. U bi 
jciunc incclligendo uc nihil incelliganc. Nam ii cam ef- 
iax cit ucnunquam impediacur, id eft , fi efficacia in- 
nfeca ipfius gracix canca fic,utfempcrin aetione fua re- 
gnantiam omnem vincat,cum necefle eft ut lic irrefifti- 
is. Incclligunc ( fat fcio ) quidam per efficaciam gracise 
cncum fblum , vcl adualem ejus efficienciam : fetf talis 
fusnon pocefthic locum habcre,ubi dicitur gratiam 
~ efficaccm clle , ut nunquam impediatur, non ideo ef- 
accni elfe,quianunquamimpeditur. Efiicacia hicpo- 
rut conftansacperpecua caufa rcmotionis obftancis 
pcdimenci , non ut ejus confequens evcntus. 
Frtpoftere igitur fundari argumentum (ajunt) fuper ipfum 2. 
iuimpedtre &refi(lere ,quum thefisagat de eocuipotefl reftfti. 
$d 1. thcfis efTet frivola , fi moveret litem de refiftcndi 
ptencia tali , quar nunquam veniret in acTium. 1. Argu- 
rentum non fundatur fimplicicer fuper ipfum a&u impe- 
cre & refiftere , fed fuper efficaciam illam , qua; facit ut 
«mquamadu impcdiatur. 

\Hoctamcn conceffo , confequentiam in argumento nullam effe r 3-. 
(icunt, quoniampropofitioe(l identica, tantundem valens ac fi 
4Tumfui(fct,ftgrati&Deifepefuit repugnatum, ergo fuitillifa- 
yugnatum, 

Quod 



z 4 o ARTICULUS QJI A R T U S, 

Quodnihil aliud eft quam nodum quserere infcirpo. 
Propofitionishax viseft : fi cfficacia hujus gratise non fit 
major,quam utficpe impcdiatur , tummulti gratiamip. 
fam habcnt, in quibus cfredum gratise non fequitur. Ubi 
idem per idem non probatur, fcd hominis gratiam ha- 
bentis conditio oftenditur, ex natura gratia: quam habet. 

Proprius acccdentcs ad rem , propoiitionis confcquen- 
tcm partem interprctantur, detnfuftone fotcntt&&habtttu 
fdet,undtpo(leaipfaftdcsrcipfafequitur.Sc<\ huic explicatio- 
ni opponuntur abipfis tria. i.Pro confcffo accipi^quodtlltnc- 
^anty nimirum ante ipfam ftdem infftonem talem habitusftdci 
prAcedere. Pro conreflb fcilicet haberi debet inter omncs 
hxredes gratix, vires novas nobis inferi per gratiam di- 
vinam , antequam fupcrnaturalem adhim fidci poffimus 
eliccre,vel cxerceremc principiumillud internum, cujil 
vi hoc agimus , virtus quaedam naturar putetur. i. Spirm 
tw acceptionem fatui ^defttutam homtnls affenfu^aut volunfm 
te accipiendt. Quod verum fit, an fecus, hic ncc ftatuitul 
ncc deftruitur, fed inrnedio relinquitur. Arguitur tan- 
tumin prxfcnti , gratiani illam ab ijs non accipi in qui- 
bus non fequitur converfionis effe&um. De rc ipsa in 
loco fuo difputatum eft , acceptionem fcilicct fpiritus,dc- 
ftitui aflcnfu antecedcntc , non tamcn confequcntc & 
concomitante: hoc eft, prius ordine naturre, quamvis 
non temporis,vires credendinobis communicari, quam 
nos credamus. 3. Caufamcur multi manent irregeniti i.m 
eo poni,quod Dews illls fptritum illum noluerit infundere. Cujus 
collc&ionis nuilam video juftam rationem. Ficri cnim 
poteft ut omnes crcdant , qui Ipiritum illum infufum ha- 
bent, & tamenilli qui non credunt, fint fibimet ipfis in T 
£delitatis fux caufa. 

^Ambiguitatem latere dicunt inilla fententia: gratiam Dci 
in Chrifo non cjfe communem ijs , quinunquam regenerantun 
communem enim ijs e[fe quoad oblationem ffcd quoad participa- 

tioncm 



DE CONVERSIONE, i 4 r 
onem , promifftonem, & deflinationcm^ gratiam Dei in Chriflo, 
talis nobls proprte in Evangelio est mantfe(iata,propriam effe fi~ 
lium. Sic unam dum tollere vidcntur ambiguitatcm 
jdiintipfi plures. Nam i. qualisilla gratiaiir,quamil- 
putant propnc in Evangelio manifcihri , non liquct 
iic. Nos crcdimus illam gratiam, qua faculras ipia cre- 
Tflidi' communicaturhominibus,in F.vangclio propric 
anireftari: hanc autcm dcftman vcl promitti iohs i]s, 
li jam credunt,ineptum efletatfirmarc. i. Facultatcm 
neutendidono iUo,quod quis habet vcl infitum vclob- 

itum, omnium Communcm faciunrllcmonftranres,quo- 
J pofleflionem ipfanutalem ctiam facultatcm gratix Dci 
_ Chriftornbucndamefle doccnr. (Art.j.) Ergo gratiam 
leiin Chriftocommuncm raciunt ijs,qui non rcgcratur, 
woad ipfam poifcflionem : niii fortc ambiguitas aliqua 
lbfucrit,quam adhuc rcliquerunt incxplicatam. 3.Gra- 
:iamin mente recipi doccnt per irrciiftibilcm illumina- 
ionem,&: in voluntatc ctiam eandem gratiam recipi pcr 
iiodumaftcclus,imo quidquidgratia* recipitur irrefifti- 
liliterrecipi,etiam ab ijs qni reiiftuntipflac non convcr- 
iintur. Sic cnim explicatur eorum ientetia per Iohannem 
Hrnoldi, Reip. ad Bogerm.p.2. p.258. Irrcfljltbiicmgratiam 
fellamus qnatenus altqntd tmprimit , quod tantum reapitur. 
I p. z6l. AcitograttA lrrefiflibiltttr rec/pitttr, non poteH non 
•xtpi. Hic tamen gratiam, quoad receptionem peculia- 
mi efle fidelium fatentur. Vcl aperta contradidio, vel 
^mbiguitasmagna in aflcrtionibusiftis contincridcbet. 
I De Scripturadocisagcntes, illos omnes pronunciant 
:fcopo aberrare.-quod varijs etiam rationibus confirma- 
s laborant. 1. Confequentiam pottus probandam futffe , 
xvam affumptionem. Si quidem cum Sophiftis quis a- 
lat , qui voculas Sc fyllabas captant , ut quacun- 
ke ipecie poilunt , in rem fuam vertant , tum lingu- 
" particulis cautiflime profpicere debet. Sed inter vi- 

H h ros 



6* 



Early European Books, Copyright © 20 1 ] ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijlce Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



t A % ARTICULUS Q^V A R T V S, 

ros graves confequentiam talem fualuccfatismanifeftam 
. fore, non mirum eft fi viri boni putabant. 2. Thefm fuam de 
bac afumpttone nullam controverftam facere dicunt. Quafi in 
thefeos alicujus refutatione , aifumptio Syllogifmi de- 
beatipfi contradicere , &c non fatis fit in conclufione ar- 
gumenti negari iliud, quod ln quasftione affirmabatur. Af. 
fumptiotamen , qua nititur illa conclufio, probaridebet j 
imprimis ut eadem opera conclufio fimul probetur. 3.AV- \ 
hm horum locorum loqut de irrefifltbilt fttrttws infufione in homu 
nem> ut tninanem truncum , exqua poftea reipsd prodiret fides. 
Ncque vero talis infuiionis ulla mentio fuit in argumento: j 
nec ex argumenti fcntentia talc quid elicimagis poteft, j 
quam ex irrefiftibili mcntis illuminatione , &:arfe&uum f 
infpiratione,quam Rcmonftrantes defendunt,fcquitur ll- V 
luminari hominem &: affe&ibus moveri tanquam inane^ 
truncum. 

7. De fingulis teftimonijsnonnihilbrevitermonent.Rom. 

'RQm.t.14. 8.14. Agide fideltbusqui credunt. Quod verum quidem eft: 
fednihil impedit quin inde probetur 5 fpiritum Dei non 
communicari nifi filijs Dei.verf 50. 7\(jn tgeredevocatiiM 
adfidem, fedfideltumad crucem, &c\ Quod nec verum cflf 

i.CQY.1.23 nec fi m il e veri, in prima quxftione monftravi. i.Cor.1.2 
2 +* 24. Agi de Evange/to, quo Chrtflm proponebatur , qui in virtu, 
nc fapientikagnofcebatur a vocatls^ td efl ^fideltbus ,quia conjlat 
tlUs Deum feper Chrtftum faptenttfftmum ac potentifftmum de 
monfiraread fervandos fideles. Ubi nec falfum dicunt,nec tl 
tum id quod verum eft,&ad hoc propofitum fpeftat. Chri- 
ftus enim & fapientiftimus & potentiirimus etiam fuit in 
omnibus efticaciter vocandis & convertendis ad fidem. 
Ex ejusenim fapientiele£Hone& potenti voluntate bm 
quod vocabantur illi , quos defcriptos illic habemus 

I^.;^.i7. ut Apoftolus teftatur verf 28. 29. loh. 14. 17. Sermonem 

eftfedc infidelibus >qui non pojjunt vereac rite affenttri (ptrttut* 

Et de ijs quidcm fermo iSt, fed non de ijs tantum : & 

etiam 






m 



DE CONVERSIONE. 24J 
am fermo dc ijs , apud quos manet & inqmbus esi fpiritus-, 
os omncs &c iblos recipere &c nofle cum pofle Saivator 
irmat; reliquos cnim non pofle eum acciperc: inrcr 
osreliquos ,nonilIi tantumnumcrari dcbcn't,qui ifunt 
^ofligata: vita: , fed omncs non rcnati. Ha*c quam bene 
«invcniunt cum Rcmonftrantium opinione , non potclt 
ios latere , qui norunt ab ipfis dcfendi , poffe quemvis 
>ntis [ua compotem , omnem Scriptur£ ftnfttm ad falutem ne- 
Taruw factlepcrciperc, fme fpectali (pirittis gratia : mentem ff 
; cntcr tllumtnari ejr ajfeclm ter gratiam excitari , volimta- 
netiam potcntem ftcri advere acrite affentiend^m l)co vocan- 
in mnltisnoncrcdcntibmncc ttnqnam crcdituri. Dcloh.6. 6 
. f.t duttrm cffc narrant in refponjione ad primam thcfin. 
rcundo nunc aut tcrtio hujus ioci vim, qua non pof- 
<nt non graviflime premi , cauto iilentio diflimularunt, 
I ad primam thefin ftudiofum Le&orem aftute rclega- 
Int. Ibi autcrri nihil ftatuunt de vero vcrborum ho- 
lm fcufu,fcd arque inccrtum cum rclinquunt, ac ifto 
' loco , ubi nihil dicunt : ut videre cfl: pag. 92. & in ijs , 
x dixi ego ad primxpartis argumentum primum. Eo 
iris igitur nos facere dcbemus tcitimonium hoc tam 
culentum, &magis urgcrc. Deniquc r. Iob.^.iyagere vo- 1.10)1.4.13 
mt de donatione Sviritm,non quo credttur , fedquo fdeles con- 
ymantur & -obfgnantur in diem redempttonis,jicut ey fpirittt 
vraculornm. Cujus diftinctionis nullum fundamentutn 
kt ctiam veftigium habetur in tcxru. Imo contrarium 
n;ane probari potcft cx co quod fequitur vcrf 15. ubi om- 
liim fidelium communem facit habitationcm illam 111 
^co, quam in hac fpirituali donatione cognofci docet 
wtl. 13. quamvis igiturobfignabantur fidclcs hoc fpiritu, 
«iarn tamenrationcm habuit obflgnationis, quam fpiri- 
tis ille miraculorum, quipaucis quibufda conceiTus Fuit. 
Coniiderantinfinc confcquentiamquandamargumen- ^ 
J> annexam,&; probatam,ex Ioh. 11. 39. 40. confequcntia /' 

Hh -2> cft, 









1 







Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i 4 4 ARTICULUS QJI ARTUS, 

tSkaos qtti re ips&nun crcdunt>*gratiam Dei in Chrifto nunquam ac- 
cepiffe. Concedunt hocRemonftr.modd illud accipere>fic 
accipiatur,ut ab illis explicatum eft:quomodo autem hoc 
ita poflunt explicare , ut fcmet interim non implicet con- 
tradictione,ego quidem non video. Vel cnim aliqua gra- 
tiamDci inChrifto acccpcrunt illi qui non credut,vel non 
funt potentes fa£H ad aliquid boni intelligedtim,cogitan- 
dtim, volendum, & pcrficiendum(teftibus ipfis Remonft. 
in thcfi tertiajfedmultos eorumqui non credunt potuifle 
crcdere docent,&:omncs aliquo modo fufficicnte gratiam 
haberc , ad fidem & falutem aiTcqucndam.Explicationcm 
hujus nodi mittuntramantpotiusincausa inquircrc,qua- 
re fcil. tales fpirittim non acccperint , ac proinde non po- 
tuerint crcderc:&: conccdunt hoc efle qtiia Dcus illum eii 
nolueri t darc. Quid atitem iftis verbis conceflerint , non 
bene videntur perpendifle: Detimfcilicct quofdam hor- 
tari,moncre, vocare,& omni modo ad fidem invitatd 
quibus conftitucrit non dare fpiritum,fine qtio non pof- 
funt credcre. Concedent igitur , fpero ( negari namque 
non poteft ab ijs qui prius illud agnofcunt ) impias & pro- 
fanas clle calumnias corum , qtii difpcnfationem hanc di : 
vinam, hypocrifeos, infipientiar, injuftitix &fimilium fa> 
diflimis titulis dehoneftare folcnt. Scd quaerunt inftiper, 
TueritneilU Deivoluntas abfoluta &prjtcedanea<>nulla occafwne 
fumpta ex eorum peccatis &impietatibuspr<tccdcntibu4}. Qjjx- 
ftiones iftx de caufis rcmotis,&: in finu Dei latentibus, ni- 
hil fpe&ant ad hanc thefin. Rcfpondeo,tamen omnis in- 
terna propriaqueDei voluntas cft abfoluta &c pra^ceda- 
nca, fedrefpe&ti eventus , quatentis voluntas llla fereba- 
tur in hoc obje&o, hoc tempore, &: hoc modo, habuit oc- 
cafionem exhomintimpeccatis. 



D E CONVERSIONE. 14; 
Capvt VIII. 

Argumentum feptimum. 
Pjg. 322. 

/ opcratio gratia Dei fit cfficax tractio , tum non eft nudum Gratu 
illicium, quaft pater alliceret infantem pomo,fed voluntatem ( onverJto- 
\oftramrebellem potenter ejrefficaciter ita mutat, ut exinvitisfcu nu 0 V crA ~ 
wvoluntari/s omnes ita traclosfaciat re ipsa voluntarios, utipfire- ^JjjjL 
ftere nolint:alioquipo(fet Dciconfilium&voluntasab homimbus e ^ UtK - ls 
wpediri,contra quam dicitur. ifa. 14.27. 10. 11. Sedverum traciatio- 
rius,Ioh.6.^^.Ergo ey pofleyius. ni^ 

1. RerpondcncitcrLim J utanrc,pcrillufioncm,Ttf///w/;tff 
j<^umentum nihilfuAthefi adverfari, neque fententi<&fu.t de gra- 
\a refiftibili, qudfemper efi reftftibilis , ctiamcum non reftftitur 
bfi. Hoc fi dc thcfcos ipfius vcrbis arfirmaifent folis , nu- 
atorium quamvis fuiffet refpondcndi genus,a veritatis 
lamen fpccie non adeo derelidum. Quumautem fenten-. 
aam fuam de gratia rcliltibili,eam eifepaulo ante pro- 
teffi funt (' p. 317. ) utmultos rcipsa gratix converfionis refifie- 
x , eamque impcdire putent, mi rum cft cos nunc affirmare, 
(onckifioncm illam qux huic dogmati planiffimc contra- 
^ Micit,{entcntixfuxnihil adverfari. Scd &thefeos etiam . 
toiius mcnti non minus adverlatur , quam fcntentix prx- 
idcx. Si enim crficaciter & potcnter omncs illos volun- 
rios facit Dcus pergratiam , quos ita trahit, tum cjus 
pcrationon potcftprorfus irritafieri,vclipfinonpotefi: 
;'.>enitus refiffci. 

Socini vcrbis ( qux in Prxlecl. Thcol.c. iz. fect. 11. ex- i. 
fcant ) argutum quid obmidunt ; Excontcxtu,fcilicct,pro- tobJ.44. 
oaripofte negant,trahentt huic.gratid nunquam reftfti : quamvis 
mim ncmo veniat nifi qui trahitur,fier: tamen poteft , ut quidam 
rahantur & nonveniant.Mtdto melins fequitur, eospoffc venire 
luiftc trahuntur , quod poffintetiam multt , qui idaciunon fa- 



.iunt. Ex verbis quidem ipfis verf. 44. feorfim a cx- 
:r is confidc t atis tam cvidcnter non po tcft illud colligi,u t 

3 



Hh 



con- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i+6 ARTICULUS QJT A R T U S, 

contradi&ioni nullus locus rclinquatur. Si vcro conjun- 
gantur illa verba cumijs, qusein tcxtu partim antece- 
dunt, & partim fequuntur, tunc ad evidcntiam dedu&io- 
nis nihil poteft dclidcrari. Dixiftet antea dominus, QuiA- 
quiddat mihi Patcradme veniet verf. 37. dicit etiam poftea 
in candem fcre fentcntiam , Qutfquis audtvit k Patre^ & Am 
dicit,venitadme vcrf. 45. Inter hxcduo tcrtium hoc in- 
tcrcedit effatum, Nemo potef venire adme, nifl Pater, quirnu 
fit me> traxerit eumverf. 44. &c poftea rcpctitur verf 6^ 
Nemo poteft venire adme^ nifi fierit ei datum a Patre meo. Ean- 
dcm rem hifce quatuor axiomatis cxplicari,advcntumfci- 
Iicct peccatorisad Chriftum , vcl fidem in Chriftum cx 
vcrbis ipfis manifeftum cft. Sibimct igitur mutuofrncra- 
ri dcbcnt luccm, qua nos adjuvari poflumus in mcnte 
Chrifti pcrcipicndarqux lic cft e\icicnda.^//tdqu/d dat m\ 
hi pater admc venict. Hocin vcrborum corticc non tollit 
quin alij etiam veniant, qui non funt a Patre dati. Eos c- 
nim omnes qui dati funt vcnirc (ignificat, fcd nonfolos 
eos : at vcro quia foli talcs vcniunt, &; non alij , proptcrea 
Dominus paulo poft addit, Nemo potefl venire ad me ntfl Pa- 
ter traxerit enm : ut non folum omncs illos vcnire doceat 
qui a Patre dantur & attrahuntur,fed &. fblos illos.Hx igd 
tur dux veritatcs mutud fc juvant &c fententiam com- 
plent. Si cnimpriorcm tantiim pofuiffet Chriftus , non 
tam planum (iiilYct, filos a Patre datos vcnirc; li altcram 
folam dubitari potuiflet, an omnes illi venirent ? Quunl 
utraque confirmatur, utrumquc debet eile ratum inrer 
omncs difcipulos Chrifti: hoc prarfertim quod a Remon- 
ftrantibus in dubium vocatur, omnes tales venire, quia re- 
petitur idcm denuo verf. 45. Quifquis xudivit a Patre&di* 
dicit venit. Ncque fcrcndum eft ccrtc , fic cnervari hxc 
dida Chriftidivina, utpotcntiam folam vcnicndi incul- 
cent , & rcm ipfam inccrtam relinquant : qua: cft Rc- 
monftr. glofla. Non enim philofophatur Dominus de aW 

ftrada 



n 
ii 



D E CONVERSIONE. 247 
ra&a fidei natura, ncc dire&e docer, quid poiHt quis, 
jtponpofllt,fed terrore & minis movere ftudet quof- 
lam fuorum auditorum, oftcndendo eos omnes venturos 
Idfe, quos Pater ei dedit, atqueadco eos noncfle a Pa- 
xc ad falutem ordinatos , qui non venirent: alios vero 
onfolari & confirmare quia non deefient , qui in ipfum 
tederent, quamvis multi Iudarorum in infidelitate fua 
aanerent. Omnia indjcantactum venicndi, non poten- 
iam folam in Chrifti vcrbis inculcari. Ncque ullus eft lo- 
usinEvangelio toto , ncdum m ifto capitc , ubi venirc 
lihil amplius denotatquam potentiam venicndi. 

De nudo illicio hanc phraiin intclligi dicunt ab Augu- 
icino, OecolompadiOjBuccro, &: Mclanrhone : quodve- 
jum non eft. Quamvis enim pcr jllicium ac invirationcm 
iliquatenus illuftratur hic locus ab au&oribus|iftis,quem- 
Idmodum a noftris eriam ficri folct , Auguftinus tamen , 
luem ccetcri fcquuti funt prareuntcm , altius aliquidfub- 
fle, quam illicium nudum clare fatis indicat. Contr. 
Juas Epifl. pelagij 1. 1. c. 19. 2{on ait, duxerit , ut illic aliquo 
mdo tntelligamus pr&cedere voluntatem : quis trahitur fi jam 
volebat ? & tamen ncmovenitnifivelit. Trahitur ergo mirismo- 
^is ut veht, ab tlloquinovit intus m ipfis hominum cordibus ope- 
ariy non ut hommes cjuod fien nor. potcff nolentes credant, fed 
t volentes ex nolenttbus \fiant. Sed mirum non eft Augufti- 
umaliterab ijs intelligi, nam nein argumento quidem 
r o, cui jam occurrunt, plus aliquid ftatui concedent, 
quan^gratiam allicientem, quumoperatio ejustalis efle 
jlicitur, qua repugnans nofha voL>ntas reipfia ita mutatur, ut 
•x invitis voluntarios efficiat, quia poffunt & tnviti voluntarif 
\eddtfiolo illicio. Miri homines, qui ubi maxime videri vel- 
fsnt oculati &: cernentes acutiim, ibi vcl csecitatcm fum- 
im, vcl dolumnon bonum apcrtc produnt. Prxtereunt 
imquafinondictum, quod cum emphafi pofitumfuit 
operationis hujus defcriptione > illa fcil. voluntatem 

noftram 




Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



H 8 ARTICULUS QJIARTUS, 

noftram rebellem potenter & cffcaciter ita mutari. &c His 
vcrbis diftinguitur opcratio defcripta ab allicio nudo. 
Ncmo cnim qui fuaibr mcrus eft, quamvis omnium fum- 
mus, dici potcft (nifi pcr hyperbolenfiimmam) potentcr 
&: efficaciter mutarc voluntatem alterius ipfi repugnan- 
tem: imo ne mutarc quidem proprie loquendo, quia pro* 
ponit folum argumcnta, quibus alter ficuti poteft , utvo- 
luntatem fttamipfe mutet. Has igitur voces non dcbuif- 
fentex defcriptione delere. 

Acqttum ejje ( dicunt ) tit a Noftris txfticetur , qttid Jit hxc 
traftto, qnando qmdnon ftt exponttnt. Qui vero hoc xquum 
cfle pronunciant, utnonminus quidresfit, quam quid 
nonfit,exponatur, ij iemetinique nimis agnofccre de- 
bcnt cgifle, in eo quod unicum illud hujus controvcrfiac 
c^\<\xx.\rcfiftibiiitatem > nufquam plane pertotam hancdi* 
fputationem explicatum dederunr, ita ut auctonbus ipfii 
diccre poflit Lector, hoceft. Voccmrefifttbtlis non accipimus 
(inquiunt) ftmpliciter pro repugnare , nonpro ftperarc. png. 
274. tj6. Quid non fitfxpius narrant, quid fit, non di« 
cunt, frepiiis licet rogati. De tra&ione fententia no- 
ftrorum fiitis eftclara, Deumfci/tcet homincm trahere,qttitm 
virtutemvcniendi commttnicat , ejr qua externe , qtta interne 
fic mcvet, ttt indec/inabilitcr veniat ad Chriflum. 

Irrcfflibilitatem gratU non poffe probari ptttant , cx foce 
trahendt, qttia eadem vox in multis locls reftftibilem actioncm 
notat. Refpondco, quamvis vox cadcm aliam habctali- 
bi fubjcdam fcntentiam , tamcn 1. Nullibi pcr*rotam 
Scripturam ufurparur , quin illum habeatufum, &fum- 
*mtim efficacia: gradum dcfignet , qui tali caufe circa 
talcs res attribui poteft. Qiium igitur Deo hic tribui- 
tur circa voluntatcm humanam, quam habct inmanu 
fua , ficut rivum aquarum dirigendam , & in eo ne- 
gotio quod fummam virtutem requirit , fcilicct in 
converfione peccatoris , par eft ut hic potentem & 

realera 




DE CONVERSIONE. i 45 > 
ale efHcaciamnocarepucecur. i.tlbi aliofenfu hxcvox 
urpactir , ibi rcs iJIa , quae hoc modo fada fuifie dicitur, 
ioetiamedioficripotui/lepatet.SicAd.io.3o.Dircipu- 
r tuifiW perverti, qtiamvis a falfis iJlis dodoribus non 
'liflcntabftrafii. Apoc.i2. 4 .ScclIa: cxli cadcrc pottlifTcto^ 
uayis Draco non traxiJlet eas cauda.Hic vero longc ali- 
crfe reshabct, fi pcccatorcs cnim non trahantur a Pacre, 

mpomintvcnireadChriftujiiciitDominusipfetcnratur! 
Exindeeciam apparetactionem pl.me divinam hac voce 
tc dcfignarifut CyriJlusobfcrvatlib. 3^.39 jquodDeo 
iatri accribuicur : quod ldco faclum videtur, ne fi Chrifto 
**vfy«V» tributum fuiflec , opus ipfiim vidcrctur huma- 
lim. 4. Quum fufcitationcm morcuorum fibimet hic 
tbuit Chriftus,& traclioncmhommum ad fc,Patri, (ne- 
ao poccft vcnirc ad mc niii Patcr qui milit mc traxeric 
nm: &: Ego reftifcitabo in novillimo die ) vcrifimilc vide- . 
nrnoii minons potcftatis efic , tta&ioncm hominum ad 
lhriftum,quam eorum a mortuis rcfufcitationcm : fic 
nimquod mintis eft tribueret Chriftus Patri , &: libimec 
ifiquod majus cft. 4. Illud certiftimumcft tradioncm 
Janc interioris &: efticacioris , adeoquc fuperioris efle 
•rtutis, qtiam verba & opcra Chnfti cxtcrna. Iudari verf. 
: ). quxrcbant a Chrifto fignum ,quo moveri poflint uc 
xedant in ipfum. Chriftus poft alia refponder vcrf 36. 
udijlis me ( id cftfigna mea, tam in verbis quam in ope- 
bus,Mach 12.39.40. 41. ) <fc non creditis\& hanc occaiio- 
m arripit verf 37. 44. 45. fidei cauftm in alcius revocan- 
i principium fiipra figna, & ftipraverba exteriora , qux 
r fenon pofledicichomines ad fideminducere, fed^- 
tionemjractionemy &: inJlrucJionem divinam , &: prxcer & 
pra hxcadfidem veram ingencrandam requiri. Hoc 
itur hiic proprium Chrifti propofictim in hoc loco pro- 
re mcdiahxc excerna , auc allicium in ijs lacens , non fa, 
seflem fefeadh omines cfficaciter eonvertcndos. 

I i Addunc 



i 5 o ARTICULUS QJLI ARTUS, 

Addunt Remonftr. i. ( cum Socino ) Irrefiflibilitatem e$ 
minus ex voce trahendi deduci pojfe , quta flatim fequitur fi quU 
audient & dtdtcerit a Patre , ad me vemet , htc igitur tracito fit 
midiendo dr dtfiendo, quorum neutrum potest fieri modo irreftflu 
btli. Et 3. trahere idem ejfe quod dare , verf 65 . qua autem crea^ 
tur& rationalt dantur ^proprte funt talU, qu& pofftint rejici vel re- 
cipi. Quarum allcgationum vanitatem percipict ftatim 
&rejicietLedor , ii in memoriam revocet quidipfimct 
Remonftrantes concedunt pag. 273. Virtutem* fcilicet, 
Spiritus fantti inmente noflra trreflfltiilem ejfe y quando Deus 
nobis voluntatem ftampatefacit^quoniammens noflra ipfumfci- 
renonpotefl effttgere > & in animo noflro , qtt^ndo illum pulfiit: 
quia veltmws noltmut cogtmur illud fentire. Hic enim apcr- 
te fatentur audire 5 difcere, &: fcientix ac affcduum bo- 
norum donum accipere homincs irrcfiftibili quadam 
virtute. Illudetiamnon debetpraeteriri, quodinipfo te- 
xtu y peculiaris quxdam audicndi ac difcendi ratio nota- 
tur: Siquis audtertt acdidtccritaPatre, non ab homine,^ m 
veniet. 4. Obfervant quarto in loco , pofl venicndi factdtt- 
tem datam , homtnis ejfe venire voluntarto , qtiod cumgratta ir- 
Yefijlibiliconfiflere non potef}. Quod obtrudunt quidem fx- 
piiis, fednon probant. Talem vero irrefiftibilitatem,qtia- 
lcmnosinifta causa defendimus, cum inclinatione non 
voluntaria tantiim,fcd&fpontanea, optime convenire, 
elogium illud quod Apoftolus tribuit Tito. z. Cor.8. 16. 
27. perfpicuum facit intclligenti Ledtori, Gratia habetor 
Deo> qutcordi Titiindtditidem (ludiumpro vobis,quodttimex- 
hortationem tllam gratam habuit, tum vero quod majore (tudifi 
ultro 3 velex proprta voluntate ( dv^ztiptT^ ) ad vos iter fufiepit* 
Deushocindidit cordi vel voluntati Titi,&:in fblidum 
indidit perfuggeftionem &inclinationem vere efficacero 
ac infallibilem,aliter opcris hujus gloria non deberetur ip- 
ii infolidum: Titus tamen, ultro, fponte, &c ex propna 
voluntate perficit*id, ad quodhoc modo movebatur a 

Dec 



DE CONVERSIO N E. iji 

o. 5. Adnotant ultimo , Alias voces, in Scripturis ufur- 
/, qu& violentiorem habent notationem^ Luc.i^.z^.ejr £4.2,9. 
bustamen nonnotaturviolenta trac~?io-> fed amica tnvitatto. 
r.nec violentam tra&ionem in iftavoce notari dici- 
s , fcd efficacemfolam. 1. Nec fola nudaque voce ni- 
r ha?c collccT:io , fed alijs etiam flrmamentis. 3. In uno 
rum locorumeadcm visnotatur^quxeil: inhac traclio- 
, qua: humanam ftiperat invitationem : ncmpe Luc. 
.i3.inaltero hyperbole talis cft,uta currentequovisno- 
tri poflit.Pltis atitemaliquidpertraCrionemhancaChri- 
)rignificari,qtiam ab Kvangclifta pcr coacJtoncm^Luc. 14. 
i. vel ipfimet Remonftr. conccdtinr, vel verba nobis 
mt in parngraphiconclulioncubi fatcnturgratiam prc- 
tnientem , cxcitantcm, movcntem , emcaciter &c reipsa 
)erantcm a Chrifto lignificari vocibus lllis atidiendt ac tra- 
indt. Imo fi iyncera hxc cffct confeflio , totam hanc li- 
tm ftatim rinirct. Nam gratia illa , quas prarveniendo 
bluntatis noftrx a&um , erHcaciter &reipsa converiio- 
em hominis operatur, non fic agit, ut in hominis arbi- 
iio relinquattitrum velit converti nec ne : fed fallacia 
dnt &: phalerata verba. Per gratiam enim prevenicntcm 
rHcacitcr in hommc &: re ipsa operantem , operationcm 
iiaminisipiitisintelligunt,gratiolaDeimonitafequcntcm. 
uem in flnemetiam, confiderandam nobis proponunt 
: ntentiam quandam Auguftini,ex lib. de Spir. & lit.c.34. 
iforurn fnaflonibus agit Deus,ut velimus ejr ut credamm ,flve 
<trinfecus per evangclicas exhortationes , ubi ejr mandata legis 
quid agunt,Jiad hoc admoncnt hominem inflrmitatis fi/a , ut 
gratiam juflijicantem credende confugiat,flve intrinfecus , ubi 
emohabetin poteflate cfuideiveniat in mentem >fed confentire 
el dtffentire propria voluntatis esi : Scd fruftra; neque enim 
ic ailerit Auguftinus, folis viforum fualionibus Deum 
gere ut crcdamus: hoc illud eft quodin Pelagio dam- 
at Lib. de Grat. Chrifti contra Pclag. &: Cailcft. cap.7. 

Ij 1 10. 1$. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest tLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



iji ARTICULUS Q^V ARTVS, 
10.13.14. nec fic humanx tribuit voluncari confentirc 
vcl diflentire , ut confenfus vel non pendcat interim a 
gratia prsevcniente ,vel incerti fit evcntus in ijs qui vo- 
cantur fecundum propofttum. Longe aliam fuifle men- 
tem cjus, alia indicant loca, ut de Corrcp. &: Grat. 
cap. 14. Deo volenti falvum facere y nullum hominum reftjlit 
arbitrium :fic enim velle autnolle tn volentisaut nolentis eftpo- 
teftate , /// dtvinam vohtntatcm non impedtat , nec fuperet pcte- 
ftatem. T^on eft dnbttandttm voltmtati Dei^qmin cdo& in 
terra omnia , quacunqtte voluit , fecit , & qui etiam illa qnst 
futura funt fecit , httmanas voluntates non pofje reftflere , quo 
ntinu* faciat ipfe qttod vttlt , quandoqmdcm de ipfis homintm 
voluntattbm quod vttlt facit Detts : magis habet in poteffate 
vohtntates hominum, quam tpft fuas. Scd opus non cft ut 
aliunde petamus confirmarionemhujusrci,tcftimonium 
luculentum habemus in eoipfo capite, quod Remonftr. 
allcgant. Si ad UUm profunditatem fcrutandam qutfqttam 
nos coarciet , cur tlli ita fuadeatur , ut perfuadcatur , /77/ autem 
non ; ta , duo fola occurrunt interim qu* refiondere mihi placeat, 
0 altitudo dixntiarum: & N^unqttid tniquitas apttd Deumt cui 
refponfto ifta dtfplicet , qu&rat dociiores, fed caveat ne inveniat 
prtfumptiores. Satis hic innuit Auguftinus ex prardefinien- 
ce & infcrutabili voluntate divina provenire , quod unus 
creditpotius quam alius. 

Adargumenti propoiitionem confirmandam, incom- 
modumgravc, qirodillanegata iecuturum crat , propo- 
n e b a tu r : n e m p e alioquin pofje Det confthum & decretum ab ho^ 
minibm impediri. 
Conftlium Regerunthic Remonftrantes , 1. Non effe hoc abfnrdnm, 
Detabho- yuULuc. 7. 30. Phartfv & Scrib* confilium Dei adverfus fc re* 
yninxbm jtcerttnt acinefficaxreddiderunt. EtNum.14. 30. ifraelttd tmpe- 
fcindt ex ^iverunt & aboleverunt confihum Dei de ipfis etiam jurejurando 
fententia confirmatum. Quid igituripfisabfurdum videbiturfmiror) 
Remonjlr. quod veJfuam caufam juvare poteft vci advtriam infir- 

marc? 



itt 



D E CONVERSIONE. 



1 



fftrc? Confilium Dei ab hominibus pofle refcindi , tam 
;>fonum hoc , &: indignum Deo , ut ne nominari quidem 
ter pios debeat. Scripturis vim faciunrmaximam,dum 
iijus criminis participes eas fieri invitas quafi cogunt. 
uc.7.30. fuperciliofi quidamPharifxi/previfle dicuntur iuc.7.30. 
il contempfiilc lapientem illam inftitutionem Dei, 
nx a (apientia; filijs agnofccbatur , Baptifmum fcilicet, 
: praedicationem lllam rcgni , quam Iohannes &: Chri- 
us urgcbant. De refcindendis Dei decrctis non legitur 
)i quidquam. 

' Ex Num. 14.30. ConfiliumDei etiam jurcjurando fir- ^ umi+t 
)atum,abhominibus abrogari , eadem audacia collige- 
ftudent Remonftrantcs , qua Socinus ( PrxleCt thcol. 
p. 11. ) abutitur cadem hifloria , ad prxfcientiam Dei, 



.1 



m facrilcgio maximo , labefactandam. Iusjurandum ^ ^ 



nim,ut Apoftolus diferte docct, Hcb.6.17. abunde fem- 
er oftcndit -a dyATzi^iTBv r j&tfftifc oivrS immutabilitatcm con- 
lij divini : quia cft ^ctyy.oL ciy.ZTxJtTdv , cv co JJuvutsv ^wa-ctcdg 
•ioy :rcse(i prorfus immittabflis y quam Deus non potefi non pr£- 
ire. luravit qurdem Deus daturum fe terram lllam bo- 
im populo Ifraelitico ,necirritum raftum cfi: jusjuran- 
;um lllud, quamvis rrruki ex llio populo ccciderint in dc- 
:to , fed in liberis eorum confcrvabatur firmu ac ratum. 
2. Refpondcnt Rcmonftr. Deidecretum non ejfe abfolute 
te aut illttm convertere , fedaut convertere-, atit m id fiat , in- 
ccufxbilem reddere: & alterutntm femper obtinere ,atque ea ra- 
vione confilium Dci femper manere firm/tm, velin promifftonibus 
<us , vel in minis. Decrctum fcilicet Dei vel conditiona- 
fingunt,vel disjun&um : conditionale fic : Volo hunc 
I ut illum convcrtere , fi ipfe vclit , fi non velit , inexcufi- 
.ilcm reddere. Disjunctum fic : Vplo hunchominem, 
it convertere , aut inexcuiabilem reddcrc. Priore 
isnfu Dcus nihil propne fratueret , fcd tn hominis 
roluntatem conjicerct, non cventus tantum , fed &: foje 



17. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i/4 ARTICULUS Q_V A R T V S 
voluntatis determinationem. Conditionatum enim vei 
connexum axioma , nihil proprie ponit , nifi conditio 
ponatur prius , &: conditionis illius pofitio determu 
natam reddit fcntentiam , qtix prius fuit indetermi- 
nata. Connexio etiam primaria , idcntica videtur efle 
ac vana: Si velit; convertetur, hoceft, fi convertetur, 
convertctur, vclfivolet, volet .-volitionamqucconver- 
fionis, eft volitionis converfio. Poftcrior fenfus i. De- 
cretum illud affingit Dco, qtiod ab ejus perfe&ionc alie- 
ntim efle Suarez ipfe fatcttir, qui tamen in lftoc articulo 
Cttm Remonftrantibtis idcm plane fentit. Sic enim ille 
(Dc Prxd. i. i. c. 13. f 5.) Prtparatio mediornm, confnfo mo- 
do % & fub disjunffione, ut fi unum non habuerit effccium , applu 
ceturaliud, hic (inquam) modus non ejl confentancns divintper- 
fcciioni : ad quam fpetfat , ut cx certa fcientia , diflincie & in 
particulari , omnia dijponat 9 juxta uniufcujufque rei dtgnitatem 
&capacitatem. 2. Inccrttim reddit confilium totum Dci, 
ncc voluntatcm divinam convcrfionem cujufpiam magis 
intendercfacit, quam ejtis convi&ionem. Nam in effato 
disjtincto par eft ratio, & arqualis vis utriufqtie partis. 
Dci atitcm decretum de convcrtendis aliquibus ad ft- 
dcm, fimplex, efficax, &:abfolutum cfle,promiflio Abra- 
hx fafta oftendit, Patrem multitudinls gentium confiitui te> 
fecundabo tequam plurimum, effciens tibi gentes multas. Gcn. 
17. &: fedus iilud cum Chrifto initum , vifurum eum femen 
long<evum } & regnum habiturum in medio hoftinm ad finem uf 
1 que mundi. Fidclium vidcmus gencrationem, vel conver- 
iioncm, abfoltite promitti (nonpraedici tantum) 6c pa- 
&iontim harum vi , infallibilitcr debere prxftari, quod 
fine abfoltito dccreto prsecedente, non potuit ullo modo 
fieri. Zanchius &J?areus, quoslicetipforum Caufxini- 
miciflimos a feftare fingunthic Remonftr. nihil habent 
cum iftoc errore commune. Quamvis enim quoad fcn- 
tentiamDci infcriptuns expreflam,&: habitudinem etiam 

variarti m 



DE CONVERSIONE. if S 
riarum rerum intcr fe, quaein decreto Dei contincn- 
r , decretum ipfum conditionale dici pofle concedanti 
ternum tamcn Dei decretum abfolutum efTe ubique 
ontendunt. 

De Scriptureteftimonijs, quibusDei confilium im- 
ediri non pofle probatur, nempe Ifa. 14. 27. &c 46. 10. E { 
>.hovainivit confilium, ejr quistrritum facietf Confiliummeum ^ 
abit. &cc. videri vellent fatisfecifle Le&ori , quum di- 
an&ionem adhibuerunt , a Socini incunde calentem 
praeled. Theolog. cap. j.) quamvisadeo obfcnra fit illa 
c imperfeda,utremipfam nonminus dtibiamrelinquat, 
uam invenit. 

J^on agunt (inquiunt) h<tc loca de confilio drdecreto, quale 
ic confideratur, fed de dccreto aliqtitdpotenter efficiendi , qu od 
tiam exequitur omni Potenti mantt , nonficut infirma idola , fed 
trobufiw&potens Detts. Sed i.Diftributionem conftan- 
cm ex contradicentibus»qualis hxc eft , (Decretum efi vel 
otenter aliqmd efficiendi^ velnonpotenter,) in ferijs difputa- 
onibus non admittendam efteDiale&ici bcne monent. 
cenim cuilibet ventati facile poteftilludi. Alteramil- 
m decrcti fpeciem , quam exequitur Deus abfque po- 
entia, defcribcre nobis debuillent , fi diftin&ionis ope 
em illuftrare vellcnt, non obfcurare. Quod eo etiam 
lagis decuillct cos facere , ne docuiiTe videantur Dcum 
aedam fuorum confiliorum eo modo perficere, quo in- 
rma-fblent idola: quum enim Deum quasdam confilia 
erficere docent, nonficutinfirmaidola, fed ut robuftum ejr 
tentem Deum , qu&dam vere non ut robuflum & potentem 
eum, occafionem prarbent exiftimandi, ficeos putarc 
eum haec qtixdam decrcta exequi , ficut infirma idola 
la folent effe&a dare. Verifimilior etiam apparebit ifta 
conjeftura, quia (p. 311.) nullam abfurditatem ineo effe (di- 
fcunt) etfiDei ac diaboli eadem operatto ejr ejufitemtnfeefficacU 
onftttuatar. Satanas enim ea facit qua^ Idolis tribuuntur. 

2. Con- 




i$6 ARTICULUS Q_V ARTUS, 

2. Contradi&ionem implicat ut Deus decretum fuum 
cxequatur, &c non potenter id faciat. Omnis enim adus 
cft per potentiam : omnis caufe efFe&io propria eft: per 
vhn &c poteftatem : omnis efficientia a fufficientia fluit. 
SiigiturDeusipfc decretum fuum efte&um propriedet, 
potcntcr facit ; iinon potenter > tumnonipie confilium 
fuumpropric excquitur, fed homo, vel alia aliquacrca- 
tura. 3. Decrctum divintim de converiionc ac falute fuo- 
rtim, potcnter ab ipfo confici Scriptura tcftatur apertc: 
Nam qnomodofoteft aliquis ingredi domnm potentis,&z>aJa ejus 
diripere, nififritts vinxerit potentem illum (validior fcilicet illo) 
gr tunc dornum illins diripiet ? Matth. 11. &c Luc. ir. non 
enim Satanae corporalem eje&ionem folam, fed &c fpirij 
tualcm etiam explicat ibi Dominus. Potentior efl qm eft in 
vobis, quam quiin mundo eft. 1. Ioh. 4. 4. Pater ille mcws qui 
mihi dedit eas^ major omnibiu eft, neque quifquam poteft eas eri- 
peree manu Patris mei. Ioh. 10. 2.9. &c 1. Pet. 1. 5. ^vvctjuet Ge* 
virtute Dei cuflodimurad falutem. 4-Non potcntiam folam, 
fed &c omnipotentiam Dei in iftoc excqucndo coniilio 
cxcrccri, Chriftus ipfe expreftc docet, Luc. 18. 25. quum 
cadem potentia convcrti &c ad falutem pcrduci homincs 
(quofdamfaltcm) dicit, quacamclus ducitur perforamCn 
acus.Qui aliterfcntiuntij nccefichabcnt ftatuere,Dcum 
qu«Tdam agerc per omnipotentiam, qtixdam pcr magni- 
potentiam,quxdampcr parvipotentiam, &nonnulla (in 
quaclafle Rcmonftr. convcrfionemcollocant) per nulli- 
potcntiam. 5. Omnipotentcm hanc cflcdioncm Dei in 
actionibtis lj s reperiri, qux pcrficiuntur pcr agentia libcra 
hocRemonftr. ipfi concedunt incatiti, cumconfiliumil- 
lud,quod ftattierat Dcus dc Babylonc dcbcllanda,&po- 
pulofuoad fedespropriasrcducendo Ifa.4^.omnipotcnti 
manuperfc&umdicunt, ita utimpediri nonpotucrit: pcr 
Cyru enim &T'alios homines hxc omnia Deus cffecit, quo- 
rumetiamvoluntasnoneflicaciusadilla facinora, quam 

noftras 



DE CONVERSIONE. 



1/7 



Dftras tfahit ad fldem. 6. Eft ubi vcrbis conccdtmt hoc 
liam ipfum vocationis dccretum, Deum exequi irr difti- 
ili quada vi.dicuntenim p.iS^.Deumiicrcmmoderari, 
ifemper fintaliquifidcles,&: hoc cfficere irreiiftibiliccr. 



C A P. IX. 

Argummtum o&avum. 

C I non tantum potentia credendt ejr reftpifcendt ,fed tpfum Kon tan- 
* credcre & refipifcere ,ft Dci donum> ncn extertits tantum tnmpoteu 
datnm ,fcd tnterius tnditum & tnfufnm , t:im modm operandi-, tutm cre ~ 
fio Deu* nobis fidemdat, talis ejl , ut nonex humand voluntatis dendi,fed 
\itrio,fed mere ex Det donatoris pectdtart gmttosa voluntate e f am 
tdeat, tjinefemper efl efficax & mfuperabtlis. Sed prius ve- ^J^f 
i. Ioh. 6.6'^. Eph. i. 8. Phtt.i.iy. i.Ttm.i.iy Rom. 5.5. Er- aumper 



ertus. 



gratiam 



1. 



! ejr pofi 

Concedere feAicunt Renionftrantes,;?<w tantumpotentiamconverfto- 
ttdendi & rejiptfeendi fedipjum etiam actum , effe\donum Dei : nU certo 
td hac lege ac conditione,»Wtf voluntas hominis gratta Dei e Jfi cu 
ecitata , inde non excludatur. Qjiod idcm eft ac ii dicerent: 
cedimus aftum credendi effe donum Det modo actus credendi 
excludatur. Sed accipio conditioncm illa non obftan- 
. , caufam totamaffirmo per conceftionem iftam inopi- 
jtto tradi. Si cnimoperatiogratiseacl:umipfumcreden- 
c donet , tum pofitis operarionibus quibus ad converfio- 
jfem innobis efficiendam Deus utitur,non manet in no- 
Ira poteftate,ut pollimus non con verti.Pofita enim ipfius 
;his donatione,potcftas talis non manet.Hsec tamen illa 
ififtibilitas eft, pro quapugnatur in ifta quseftione tota: 
::ut prius in ftatus explicatione monftravi. 

Quam segre ver6 aftentiuntur veritati praedi£he, licet 
cimfeconcederedicuntlibentcr,hocpalamfaciunt,dum 
jobationes cjusomnes omni ftudio inflrmare conantur. 

K k Ioh. 



Early European Books, Copyright © 20) 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



158 ARTICUL US QJI ARTHS, 

loh.6.6^. \oh.6^6.7^onaliud agere (aftirmant) quam de credendi po^ 
tentik , idque ipfit verba aperte notare. Sed aliud omnino eft 

\ quod agit ibi Chriftus,quum repetit iterum atque ite- 

rum eandemifententiam: Proptereadixivobis neminempoffe 
ventread me ^nifi fueriteidatuma Patremeo. Quamvis enim 
potentia veniendi in parte doni debet collocari: necta- 

I mentotumillud eft quodaDeo datur,utverf 44.45. &4^. 

I indicatur,necidquodprxcipue fpe&abat Chnftus, qui 

pertotam illam concionem ,non tam potentias, quam 

I adtus urget , edendi, bibendi , difcendi , credendi , ac veniendu 

Ipb.2.9. Sed hxc agitata fucrunt in argumento priore. Eph. 2.8. 

j Non fidem ( aj un t ) fed falntem ex fide Dei donum dici. Quod 

minus confentaneum videtur , quia majus aliquid de fa- 
luteperfidem,antecedentibus vcrbis afhrmatur , Gratii 
efiis fervati per fidem. Gratia enim comple&i tur doni vim & 
aliquid etiamamplius: itaut repetitionem talem adhibe- 
ret hoc pa&o Apoffcolus,qu£ minueret potius quam auge- 
ret fententias fux pondus.i.Quia nulla tum eflet ratio,ciir 
„ per tam abruptam prolepfim occurreret Apoftolus prx- 
t fumptioni illi propriarum virium, Et hocnonexvobis, &c. 

I Quare diceret hoc potius qua verf. 9 . ubi non agit de fidc, 

! fed redit ad falutis argumentum , aut cur per copulam il- 

! lam conne&eret &c Si tamen falutem ex fideDei donum 

j affirmet , fic debet id intclligi , ut &c falus,&: fides a dona- 

rione divina proficifci dicantur. 
sz.T/w. 2> Quod z.Tim^.z^Jiabetur, An fortedaturm fit eisDeusre- 
*5- fipifcentiam per agmtionem verttatis:hoc dubium efjenon dubi- 
tant affirmare , quia phrafis efi ufitata dicere , num daturm fit 
Deus^pro num contingeret . Prseclaram fcilicet interpretandi 
rationem fecuti,qua donationes quaflibet a Deo pcnden- 
tes , incertas facere docent &: omni modo contingen- 

| tes. Unicnm Socinum , prxcuntem habent ,) Prxlect. 

Theol. c. n..)inhoc tam diluto mterpretamento. Sed u 
£t phrafishxc vulgaris apudillud vulgushominum,qui 



DE CONVERSIONE. i 59 
ci nomcn in vanum aflumere nihil curanr, quod vix 
itari poceft ab co cui Deus dabit & continget promifcue 
|nt in ore. Apoftoli tamcn cjurmodi confuetudinem 
i>n habuerunt , neque Ecclefiae Dei : Dei fcilicet ufur- 
jtre nomcn dicis tantum causa ,nihil amplius aut altius 
3pgitantes,quam cafum & contingentiam rerum. z. Si 
<romifcue hae phrafes ufurpari foleanc, tum quando de 
xccacis diccndum cilct ,num contwgerent , hcebit m eo- 
temfenfuhac uti phrafi, numdaturus fitDeus: ncc abufus 
lilus hujus phrafeos fuiifct fi dixifler Paulus, exfieftdnsan 
wte daturus fit eis DcMimp&nttcnttam finalcm .-qttod eft ab- 
srdum. 

Sin bene contingentibus haec phrafis obtinuit, num 
Mtttrus ejl Dcus, hxc ipla vox populi teftimonij vim habet 
d eflicacem & prxordinantem Dei providentiam con- 
lrmandam , in hujufmodi rebus omnibus , qu* nobis 
identur mere contingentes. 4. Quamvis in ijs locis ubi 
tofblutc hxc phrafis ponitur cxpofitionem talem ferre 
>rfan aliquando poflit , ubi tamen tranfltivam habet 
onftru&ionem, & rcs ipfa donanda vcl nomen doni ex- 
rimitur, nulla ratio pati poteft, ucfenfum accipiat tam 
leregrinum. Si in textu igitur fuiflet, num Deusdaturus fit 
\t refipifcant, colorem habuiflec qualem , qualem , harc in- 
£rprecacio,num continget ut reflpifcant , fed quum ex- 
xefse dicitur, An Deus eisdaturus fit refipifcentiam , eadem 
\z fententia &c phrafi, qua alibi dicitur, Deum dedijfe gcnti- 
ts refipifientiamad vitam, AcJ. 5. 31. 11. 18. ttx ille gnavi- 
-jiterimpudensfit, oportet, quireflpifcentiam his verbis 
Oei donum conftituinegaret/ 

Et potentiam ejr atfum credendi a Deo dari, agnofcunc, fed 
ytentiam, irrefifiibiliter, afiumautem refifttbtliter : quoniam 
\yri non potefi , ut ipfa aftio irrefiftibtltter cffictatur, &tamen 
tiio fit & maneat, neque convertatur tn paffionem. De exce- 
:ionis hujus valorc, fatis ante di&um cft ad argumcncum 

K k 1 primum. 



2. 



Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest ttC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



itfoj ARTICULUS QJLT ARTUS, 
primum.Ratio tamcn illa, quam ad fententiam fuam con- 
firmandamaddunt,non debet hoc loco prxteriri. A 7 ^*.. 
tsfl (inquiuntj ullaattioirrefijhbiliter * efftcijtautfit attio^&non 
paffto. A Deo hoc fieri non poffe intelligunt , dc ejus enitn 
efte&ione &non alia quxritur in ifta causa.Deumautem 
irrefiftibiliter aliquid efficere dicitur exRemonftr. ipfo- 
rum interpretatione, cu aliquid abfolutc fore prxdefinit, 
&ficoperatur adprxdefinitionis illius cxecutionem, ut 
non fit in poteftate alterius eam fic impedire , ut no confe- 
quatur. Hoc vero modo adiones plurimas hominu a Deo 
adminiftrari, omnes illar promiiTTones &: minitationes te- 
ftantur, quas Deus abfolute pofuit, & non alitcr perfici 
voluit,quamhumanaruma£Uonum interventu.Hujusge- 
neris quamplurimafunt inScripturisexempla nobilia,ge- 
neratio filiorum Abrahx, Ifraelitarum ex Egypto rcdcm- 
ptio, captivitas Babylonica,& ejufdcm folutio,Chrifti de- 
nique fecundum carnem genitura,Lcgis implctio,& mor- 
tis perpeffio, quorumnihilabfolute prxconftjtui potuita 
Deo,nifivoluntates&a<5Honeshominum & angelorum 
in fua retincret poteftate. 

Adverfus pofteriorcm affumptionis partem, qua fides 
dicitur Deidonum nonexteritts oblatum , fedinteriusinditurj c 
infufum efficaci ;W0,opponiint illi varia:ad iftam enim par- 
tem, non ad conclufionem argumenti , exceptiones ifte 
debent aptari.Sed eorum pleraque prius allata iimul & re- 
futata fuerunt. Duo tantum funt qux confiderationcm 
novam poftulant: quorum unum eft de infufionc fidci , & 
alterum de collationc fidei ac refipifcentix,cum dono fa- 
pientix. Depriore pcrcun&antur, i. Quidnamfit illafides\ 
Habitufne ? hoc negant^ & importttne produci putant^ubi agttur de 
credendo dr refiptfcendo , qui non funt habittis^ fed aftut. Dc vir- 
tute communicata, qux habitus vel difpofitio fidci vo- 
catur, admittendam eam efie Arminius ipfe exprefse fa- 
teturindeclarationefententixfux,p. 56. quodetiam ego 

vanjs 



: 

nr 



D E . CONVERSIONE. 161 

larijs argumentis oft:edi,/> Refcriptione ad ReffNic. Grevinch. 
i.c. io.quoruunum illudiftincrepeterefatiserit,contra 
ntientibus neceuarto ftatuendu eife,quod exprefse fate- 
r Nicol. Grev. p.327. Homine ' dormientem non ejje jideifub- 
c7um-,id eft,neminem inter dormiendum retinere fidem, 
uamvis vigilans,crcdcbat maxime. Virtutisautemhujus 
ifufae opportuna tunc mentio fit,cum de a&ibus ejus dif- 
utattir, propter ar&am illam quam inter fe habet conne- 
ionem,qualis eft: inter proximam potentiam,&a6lu certo 
2cuturum,intcrat£tum primum &: fccundu.interanimam 
eniq; hominis & cjus vita.2.Difputantde verbisApoftoli 
\.o m . 5 . ) . Charitas Det effufa efi tn c^rdibm nojlris per Spirit u S. Rom. 
'uidatus eftnobis,qu$ nihil facere ad infuiioncirrefiftibilem 
idci ac refipifcentias cotcndmu. Quia tbi nonftfermo de cre- 
'endo aut rcfipifcendo,fed decharitate Deiin nos : quam Spiritits 
Idelibus te,'/atur,conjirmat>cpquoad fcnfum infitndit irreff/ibi/i- • 
erfcd fidem tamen non fcoperatur. Fieri quidem ilta quas di- 
:unt a Spiritu,&hoc lococtiam fignificari,negari non po- 
efhfcd animadvertere debent infupcr, eifufionemiftam 
haritatis., nonaliter effici poftc,quam infufione Spiritus 
llius ian&Lpcr que fitratq; adco in textu fubjungi^rty/- 
tum fncinm^qui dntus efl nobts-.qux etiam donatio Spiritus 
ftulio dicitur.Tit.$.(j.&:iIIud ipfum eft: quod fideihabitu, 
irtute, difpofitionc, ac femen vocamus.Donationehanc 
piritus 6c fidei perinternam ac a&ualem fieri communi- 
fcationem, exemplo monftrabant Noftri, dicentes, Vti non 
vwtefl dta alicuidatam effefopientiam, priitfftta i/Iaeft cordteju* 
idita. Dequa comparatione duo rcgeruntRemonftr. 1. 
a/de dijftmtlem cjfe,quia fapientia efi qua/ttas tnh^rens ,credere 
ttem ejl attusin exercitieJitits.Scd in coparatione forman- 
a proportionem formanda effe norunt: fapientiam igitur 
o& fidemfapere &£ credere debent inter fe coponi,non fapicn- 
^tia&crcdercautfidcs&fipere.f/^/autcvirtusnonminus 

fnhxrens eft: qualitas , quam fapientiA , neque minus in ex- 

Kk 3 ercitio 



Early European Books, Copyright © 20 1 ] ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i6l A R T I C U L U S QJI A R T U S, 

ercitio&: a&u con&ftit fapere, quam credere. Addunti.*/ 

ve rfari nobis collationem tflam, quta fi Fides fic in nobis fit donum 
utfapientia, tum non incipiet ab habttu infufo,fed potiusper muU 
' tiplex & coniinuum exeratium, deducetur in habitum : fic enim 
agitur cum fapientia. Quamvis autem fic fit donum fides, 
quomodo fapientia eft donum, quoad a&ualem commu- 
nicationem rei donatx ( quam folam (pedant Noftri in 
ifta collatione) non fequitur idcirco fic (e fidcm ut fapi- 
cntiam omni ex parte habere. 2. Sapientia illa, qutffpi- 
ritualis cft, incipit etiam ab infufione Spiritus , vel fpiri- 
tualiscujufdamluminis. Eph. 1. 17. 18. Deusdet vobis /}i- 
ritum fapienti&^ illuminatis oculis mentis veflrx. 3. -Sicutne 
• fapicntiae quidem naturalis habitum fibimet acquirere 
quis poteft per fiipicntia: exercitium, nifi ipfe haberet 
quaedam fapientix principia in fefe, quse inchoati habitus 
rationem habercnt ad a&us illos , per quos perfectior ac- 
quiritur fapientia: fic neque per adus fider varios, potcft 
habitus cjus cuiquam acquiri, nifiprincipium fupernatu- 
ralc communicctur ipfi prius , quod fidem eadcm femi- 
nali ratione contineat, qua naturalia principia fapien- 
tiam naturalem in fcfe latentem habent. 

Capvt X. 

Argumentum nonum. 
Pag. 331. 

Corruptio C ifenfus carnis non tantum eftcttcmjed &tenebr* , inimici- 
bominit tu adverfm Deum,non percipiens ea cju* funt /}iritus Detfed 
Tcetbo- ? ro ft ultiti * illa hahem > fauntiam Dei non cognofcens , tencbris 
minis Vo~- oh f curatm ? eri g norant ^m ejrexctcationemcordisomnejigmen- 
luntatem tum c °rdts malum habensa pueritia, omnis boni expers , propter 
in fui con-f ervttutem fcccati & mortem in ipfo, adeo ut homo animalis non 
verfione f lt idonctu exfe , tanqnam ex fe altquid boni cogitare : tum ex fe 
non coo- nihiladfui converfionem confert,fedfoliuse(l gratu Dei in Chri- 
perari. ft 0) & nan cttam voltmtatts aut affenfanis humana , ut converfto 

adfi- 



DE CONVERSIONE. 



Ifalutem ejrjides in Jefum Chriftum re ipsd in eo efficiatur. Sed 
rrumprius. Ioh. i. 15. Eph. S . 8. z6. 18. Rom. 8. 7. 
. Cor. 2. 14. 1. Cor. I. z. 8. Eph. 4. 17. Gen. 6. 5. 8. 21. 
\om. 7. \%.Matth. 8. 22. /a&.j. 25.^. 2.1. 5 . 2. 13. 

vh. 8. 38. 2. Or. 3.5. £rg<? pofterius. 

Parum eft quod hic refpondent Remonftr. dicunt im- 
irimis, nthtladverfm ipfes concludt. Si nihil dixiflent ad- 
lerfus illa verba quxpofuerunt in thcfi, ego quidcm haud 
ia repugnarem:fednihiladvcrfusipfos,vel ipforum opi- 
ioncm concludi, hoc non vereaffirmatur. 

Sicenimhujus thcfeos mentem explicatam habemus 
'Nicolao Grcvinchovio tit hominis voluntatem fu&conver- 
fnis caufam partialem ejje veltt, non aliter quam puer aliquisttnx 
*m fuo patre navem trahensmotm tiitw eft caufa; p. 208. 20. 
;>. Determinantem grati.t indiferentem operationem , per mo- 
ttm condttionis & cauft cooperantis p. 33. 117. zo6. ejrcaufali- 
item hanc ftc exercentem , ut nthtl ab efficaci Dei auxilio in via 
\lftum inftuxum vel operationem accipiatp. zi^.ftc deniquecum 
zeigratia concurrere ad converftonis opus, ut neutraper fe tdfola 
ificiat ed virtute qua inftuit, tn effecium. Cui fcntentise qua- 
ie regione adverfuur hujus argumenti conclufio, qua 
tamo ex fe nihil ad fui converfionem conferre dicitur, 
id gratix folius ellc, non etiam voluntatis aut aftenfionis 
iimana: ut converfio ad falutem & in fides inlefum Chri- 
:um rc ipfa in eo efficiatur. 

Affumpttonem ajunt tot Scriptur* locis fruftra conftrmari, 
vn aliud enim in ed contineri, quam quodtpft confefftfunt in thefi 
rtid ejr quartd. Ncque multum etiam ab re hoc eflet , li 
•aentem nullam illx thefes haberent prxter verba,& nihil 
'tefenderent Remonft.quod illis non confentaneum eftet. 
i vero an ita fit palam ja fa&utn eft tam in difputationis 
tijus initio quamin refponiione proximc praecedente. 
n Agnofcere fe dicunt cotlfequens argumentt una cum appendice 
fbnexd, voluntatem fcilicet hommis adfui converftonem , nihtl 

exfe 



1. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i£ 4 ARTICULUS QJI A R T U S, 

ex fcconferre> & fidem pendere ex fola Deigratia, quiagratia ejt 
fumma prima dr primariacauft , qua noflra voluntas adfenfum 
movctur. 

Adum-hic agcrem fi fufius rnonftratum ircm concef- 
fiones hafccambiguitatis efleplenas &candoris inanes. 
Paucis igitur fyllogifmis abfolvam. i. Si voluntas agat ad 
converfionem fuam ex vi quam habet infitam, nullam ta- 
men vim aut virtutemfibi mditam habuit a gratia ante- 
quam uc agere incipiat, tum aliquid a fe confcrtad con- 
verfioncm fui. Sed prius verum efte ex Remonft. fen- 
tcntia, teftis cft Nicol. GrevinchoviuS vcrbis modo cita- 
tis. Ergopofterius hoc non poilunt non affirmare. 2. Si 
converfionis dccretum &; cjus effe&io fitproprie condi. 
tionalis voluntatis adum ut conditioncm prxrequirens 
tum aliquo modo pendet ex voluntate. Sed converfionis 
effe&io ex Remonft. fentcntia eft conditionalis , volun- 
tatis confcnfum ut conditioncm prserequirens. Nicol. 
Grevinch. p. 117. collat. p^}. Ergo pcndct aliquatc- 
nusex hominis voluntate. 3. Si gratiatantum fit fum- 
ma , prima ac primaria caufa hujus converfionis tum 
non cft unica ejus caufa, fed voluntas etiam eft caufa con- 
veriionis , &c illa ex voluntate etiam pcndet. Sed prius 
illudnondiffimulantRcmonft. hoc ipfo inloco ubicau- 
tiiTimis verbis Btuntur: quumcnimin argumcnto di- 
cebatuv, folam gratiam effe hujus effc&i caufam, conce- 
dunt illi gratiam effc fitmmam primam , acprimaYtam cjus 
caufam \fiolam autem non poifunt profari. Voluntatcm 
igitur caufam effe ftatuunt, &: partim ex ipsa pendere 
£dem. 



DE CONVERSIONE. 



i6f 



C A P V T XI. 

Argumentum decimtim. 
Pa g- 33 3- 

operaiio grati* in hominc duntaxat credcndi potentiam cjfi- 
ceret, & reltquum Itbero bumand voluntatis arbttrto permtt- 
ret, ut vet hac gratia uterctur^ vel cam impcdtret ; fcqueretur. 
Pr<ecipuum optis qtiod ad fervandos nos rcquiritur, tpftm nem- 
credere humana njoluntati^ tanquam pr&ctpu£ ac proxim* cau- 
ejfe tribuendum. i. eum qui bcne utttur gratia, fe iffum ab 
ijs dtfcernerCy cr altquid habere qnod non acccpertt pccultari ali- 
uagratia, de quoproptcrea gloriari pofftt contraaltos^ adverfm 
floli teftimontum i. Cor. 4. 7« ac proindc 3. non habere eum 
suod gratias Deo agat^ qnod crcdit , fed tantum quod potcntiam 
\ahtiit crcdendt , contramorem fdclium. Rom. i. 8. 1. Cor. 1. 4. 
. 7. Eph. 1. 3. 15. 16. Coloff 1. 3. 4. 2. Tejf. 1. 3. Sed ijla non 
\mt adrnittenda. Ergo nec prius tllud. 

Conqucruntur imprimis Rcmonftr. injuriam fbi in e§ 
: eri y quodtalis ipfts tmptnqitur fntcntia, quaftpotentiam folam 
redcndi gratia tribuerent & reliqtium hurnanx voluntati. Cti- 
s cgo qucrclcT nullam juflam vidco caufam. h nc po- 
entiam quidcm credcndi doccnt voluntati intcrne ac 
:>roprie pcr gratiam communicari futapertum ante fcci) 
d mcntcm illuminari, afFe&us excitari, &: voluntatem 
fam allici tantum ac invitani : atquc hxc eft illa poten- 
i ixac virium donatio tota , quam Rcmonft. agnofcunt: 
\ux non magis proprie dicitur potentiae vel facultatis, 
]tia crcdimus, communicario, quam fi folis ortus aut ir- 
adiatio quotidiana corporeis noftris oculis dicatur po- 
i xntiam videndi communicare. quemadmodum enim fa- 
piltatem ipfam vifivam non minus habcmus in tenebris, 
quamin lucc,quamvis eam tunc nonpoflumus exercere: 
ic ex Remonft. illa fententia,voluntas extragratiam,po- 

L 1 tcntiam 



Ahfmidy 
qudt confe 
quuntur 
coopcra- 
tione vo 
luntatis 
bu??ian<e 
tn fui con 
verfione. 



3, 



i66 ARTICULUS QJV A R T V S 

tentiam habet ct edendi , quamvis fine illuminationis & > 



excitationis auxilio, non poflit illam exercere. Necde- 
funt in ter eos qui eandem plane fententiam cum hac Re- 
monftrantium thcfi defendunt , qui tantundcm palam 
profitentur. Sic enim Smalfius adverfus thefes Frantzij 
de lib. arb. per divinam revelationem vel Spmtum fanclum 
non potejlas vel facultas volendi in homine excitatur : fed occa- 
fio ei datnr id volendi , quo d antea velle quia revelatum non - * 
erat , non poterat. i. Poft potentiam illam communica- 
tam, non fic noftri volunt reliquum ffecundum ipfos) vo- 
luntati relinqui y quafi fuafiontim impulfus ibi ceflare pu- 
tarent^aut concomitantem opcrationem negarent: fcd 
ideo reliquum (ex eorum fententia) voluntati permitti 
dicunt, quoniamnihilftatuuntrealiter &efficientiapro- 
pria, per gratiam agi, poft lllam potentiam datam , quod 
voluntatis a&um vel converfionem praccdit. Hoc autera 
tam verum eft, quam quod veriflimum. 

!S(egant incommoda tlla vcl fequutura > velfifeqnantur ali- 
cujus effe momenti , qnamvis concederetur potentiam folam cre- 
dendi per gratiam communican & reliqnum voluntati per- 
mitti . Cujus aflertionis rationes reddunt figillatim. 
i. communicationem potcnti&qua creditur pr&Hantiw opm ejfe 
dicunt quam ipfum credere: ficut vit& donatio prAsiantiiis qmi 
eft, quam edereMberc, currcrc^&c. Sed fallunt aut fallun- 
tur ambiguitate illa qtiam prius indicabam in potentix 
voce latcre. Non enim talem potentiam ad fidem, vo- 
luntati per gratiam dari, concedent, qualis vita eft ad 
operationes vitales. Sic namquc rcgeneraretur volun- 
tas, & vitam novam acciperet in aftu primo , priufquam 
ad aftum fecundum > vel operationem fidei femet appli- 
caret. Hoc vero llli rejiciunt ubique , &: vivifa&ionem 
voluntatis in eo proprie fitamefle docent, quod inna- L. k 
tam volcndi ac noJcndi facultatem in adum producat f 
pag. 300* fi igitur a£his Grcdendi voluntati, non gratix, 

fit 



Early European Books, Copyrighl© 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



DE CONVERSIONE. x6 7 
tribuendus , tum ex Remonft. confeflione , prarci- 
um opus , & ipfa fidei vita , voluntati dcberenecefle 
. 2. Ex contraria fentcntia fequi autumant, fidcm 
n efle voluntatis , fed Dei opus , & voluntatem inftru- 
nentum ejus inane eile, ac motu deftitutum. ubi dif- 
fngunt illa quae maxime debent conjiingi Dei & vo- 
htatis oftis. Fides cnim a&ualis, vcl ipfum credcrc, cft 
ousDciutefficientis, opusvoluntatis, ut efricicntis &: 
ciamfubjecl:i,opus eft gratia: Dei ut prmcipij a quo U 
jus virtutcproducitur, opus voluntatis , ut principij 
d eam virtute reccpta producit , adeo ut voluntatis 
us dicenda fit, quatenus ipfa vohmtas cft opus Dci, 
prDeifcilicet gratiam , ita utgratia unum ficut agcns 
lijus tota vis adiva qua pcrtingit ad operationem fu- 
rrnaturalem eft a gratia fupernaturali vivificata &: in 
tnni opere bono , cum Apoftolo fempcr debcamus con- 
teri, egofeci : non ego tamen , fcdgratia Dei ejn*. mecum ejl. 
\Cor. is.io. Quum igitur voluntas non movetur tan- 
nm a Deo , fed collatum ctiam habct principium in- 
infecum ejufdem operationis, quod etiam radicalem 
; naturalemejuspotentiam clevat ac pcrficit, accom- 
todatoilli modo, vcl proutapta nata cft clevari,merum 
fiftrumentum non magis appellari poteft in fidei aclru, 
uam corpusanimatum eft in aclionibus vitaranimalis. 

Secundum incommodum quo urgetur opinio hic 
npugnata, eft,bominem ( fecundiim illam ) femct iffttm 
> (ilijs difcerncre. Quod Remonftr. nihil efte conten- 
lunt, quia yotttt homini tribui tttfc abaltjs difcernat. De 
ifcretione fccundaria & fubordinata, qua quisaliorum 
>nte diiTimilis fa£tus , diftimilem illam qualitatem ex- 
xens oftendit, de tali (inquam) difcretione non agi- 
ir hoc in loco : fed de prima difFerentia , qua fidelis 
•ifcerni , vel diftingui poteft a non fideli. prima au- 
tm differentia cujufque rei eft ejus primaria forma 9 

Ll i li igi- 



\ft ARTICULUS QJV A R T V 5, 

fi igitur hxc difcretio ab hominis voluntate provenia^B 
tum primariapars ipfius vitx fupernaturalis vitx debdj 
tur naturali, &: fidci, utita dicam, eflentia, fluit a vf 
luntate , fccundum formalcm cjus rationem. Si hoc 
nullius prctij fit apud Rcmonft. tum harum certe rcrum 
funt aeftimatores iniqui. 
4. Tertium confequens fuit , altquid e(fe in homine credente> 
quod non acceperit peculiari aliqua grat/a , qui propterea con- 
tra alios potefi gloriari contra diclum ^Apostoli 1. Cor. 4. 7. 
Fugiunt hic Remonft. ipfamvim&i cufpidem argumen- 
ti, materiam fcilicct glorix in co collocantis , quod alu 
quidbonifitin homine , quod non acceperit peculiari aliquk 
gratia. Hanc illi rationem inta&am relinquunt ; & fa- 
tis efle putant, nonnihil proponere de gloriatione, ac 
de Apoftoli verbis, 1. Cor. 4. 7. Gloriationem omnemnc- 
gant e(fe malam. Qjiafi quilquam id affirmaflct ! auc 
quidquam ad rem faccret , id pcrncgarc ! argumen- 
tum inftitutum efle norunt dc gloriatione, quar ortu» 
fuum habet a bono, quod homo non acccpi t peculiari aljh 
qua gratia. fi talem gloriationem licitam clfe probavc- 
rint, habent &ipfi de quogloriari poflint. Si non fitlicit* 
(adduntj non poteft hic habere locum , quia ejufmodi gloria- 
tio pugnat cum natura fidei. Pugnare cam fateor cum na- 
tura ndei, fed locum nihilo minus habere poteft cx par- 
te in eis qui tantum ex parte credunt: ficut &c aljamtil- 
ta vitia qu^e cum fidei natura pugnant. Hoc ipfum vitiurn 
Apoftolus videtur in quibufdam fidelibus increpare Ror 
11. 8. Ne gloriare adverfus ramos: quod fi glortaris , non tu fm 
dicem portas , fed radix te. 
.Corintb. Deloco citato i.Cor- 4. 7. <£uu teMfcernit quidhabes quoi 
4h7* non accepifii ? fi accepifii quidgloriaris quafi non acceperis?non iU 
lic agi (dicunt) de difcretione fidelium ab infjdekbttsfieddociortan 
eminentium^ib ys qui minus donorum acceperantidr hanc ejfe com- 
mmemmterprctatiomm dociorum nofirorum. Detali do&oru 

difcre- 



DE CONVERSIONE. 169 

fcretione agit hic Apoftolus,nonnego:fed taliagitar- 
mento jiitad Hdelium etiamdifcretioncm optimepof- 
applicari. 1. Quia generalis eft aflcrtio :ntt//ain rete dif- 
•nis:nibi/babes qttod non accepifi :mht/ de quo g/oriari potcs. 
eneralis autempropofltio quamvis ad unam particula- 
m conclufloncmuno tempore applicatur , valet tamcn 
aliasetiamprobandas. 2. Qmaminus cft quod Apo- 
lus illic urget: iienim homo fidelis nihil poteft facere 
chariimatis vel comparandis vcl augendis , de quo glo- 
ari poflit, tumin fideijaciendo fundamento, multo mi- 
s id ipft tribui debet.nec quemquam efle puto inter om- 
s noftros interpretes , quialienus cftabhujufmodi ver- 
rumhorumaccommodatione. Calvinus ita ccnicv.non 
ifate Augufiinus boc tefiimonio fiepe contendit advcrfhs Pe/agia- 
s,quidquidexcel/enti,e e(/ in hominibus ex meraejrgratttita ejus 
ifericordia manare. iic cciam P. Martyr. fiquis proprius acee- 
\it,videbit Auguf/inumrecie admochi?n cxi(/i>na(fe:nam ftcutin- 
wminifiros Ecc/ejie, non ef nifiDeus qtti nnttm donis c&kfitbtts 
'ijs pr<efiarc faciat, ita in regeneratione^ eleclione , ac reparatione, 
usunus auc/or e(l agnofendus. Ab aliorum verbis recen- 
ndis abftinco: rcm ipfam fatis manifeftam efle puto. 
Quartum incommodum hut,non habcre fide/em (fenten- 
'ai/l.i pofitL ) quod Deogratiasagat dcfide, quam ei dederit, c? 
uodfdc/ts fxcitts fit, fedtantum de potentia quam ei dedcrit^ qua 
ijftt credere. Hanc fequclam Rcmonftr. ncgmt.-quia men- 
cus debct agere gratias tam accipiens Itbcre quodilli /iberaliter 
tur,qttam fiilli obtrttdereturirrefifltbi/tter , difciptdttstam de- 
t praceptcri gratias agerc de profeciu fto qttamquxmejr fua ipfius 
'iligentia adi/lttd optts efl, quarn fi tl/tid per infundibuln infttnde- 
tur. At vcro quum priores duas confcquentias admifc- 
ntjhomincm fcilicet hacrationc fc ipfum a cxtcris dif- 
erncre, &:eo nomine gloriari pofle; tertiam hanc non 
oflunt ncgare. ficnim difcretio fit ab ipfo hominc, &c 
aus ejus liomini dcbeatur, quin gratiie ctiam habcndx 

L 1 3 funt 



170 ARTICULUS Q_V A R T U S, 

funtipfi, nonpoteft ab ijs dubitari , qui gratiarum agcn- 
darumcaufam intelligunr. z. Mendico non datur ma- 
nus , nec difcipulo capax mens : proportio igitur nulla in 
iftisexemplis. 3. Nec mendico, nec difcipulo ,nec alij 
cuiquamagendae funtgratise de eo quodab alio peti non 
potuit vcl exfpc&ari , at vero homo jam potcns fa£his(ex 
menteRem. ) ad crcdendum , non poteft a Deo pcterc 
vcl expcdare,ut faciat eum re ipla crcdc tem: fcciilc cn im 
Deum di cunt quod in fe eft , &: hominis confenfum folum 
deelfe: Deo igitur deipfo a&u credendi,non poifunt illi 
gratiasagcre, qui illtiminfuapoteftate fitumcflcputant. 

Capvt XII. 

Exarnen Loci AB. 7. ji. 

QUoad tcftimonium aRemonftrantibus in thefi quar- 
taprodu&umex A&.7.51. Duri cervice & wcircumafi 
corde & anribus vos femper Spiritui fancto obnitimini y fcnt pa- 
tres vejlri , ita & vos: Refponfum fuit a Noftris eo non pof- 
fc Rcmonftr. fentcntiamprobari : quianondicitur eos fyiri* 
tum vivtficum accepijfe , & operationem cjus impedijjfevel fupe* 
raffe ,fed reflitiffe Jpiritui ftncfo^ qui in Prophetis patres eorum 
erat allocutus , rfr tunc in Stephano eos alloquebatur . 

Refp. Remonft.i. nec opus ejje, nec fieripojfe ut illi qui refi- 
funt Jpiritni vivifico,eum recipiant , imo fan£ mentls non ejfe 
compotes qui fic affirmant. Talem tamen Remonftrantium 
efle mentem , Iohannes Arnoldi teftatur adv. Bogerm. 
par.2. p.258. irrefiflibilemgratiam dicimus quatenus aliquidim- 
vrimit quod tantum recipitur ; refiflibilem vero quatenm aliquii 
elicit: ubi aperte indicatrefiftere homines pofle ac folcre 
gratiaevel fpirituirecepto. Sicetiam pag.z6i.aliudeflafli0- 
nem irrejiflibiliter recipi^aliud eam in eo a quo recipitur ita opera- 
ri, eumque itamovere ut attus nonpojftnonagere. Nec poflunt 
hicelabi dicendo,fpiritum hunc a refiftetibus receptum, 

non 



DE CONVERSIONE. t 7 i 
neiTe vivi/fcumhanc cnim gratiam,vel hunc fpiritum 
ijsitareceptum,futficientem efle contendunt,ideft, 
m ac facultatem habere vivificandi imoper talemfpiri- 
s hujus receptionem irregenitos quofdam adu vivifi- 
atosefle docentRemonftrantesquoadintellecTiiis & af- 
.'£tus,velvoluntatem admodum afte&us confideratam. 
hiam fana fit hxc mens id viderint ipli. 
Rogant cuifini allocutus eft eos Dcusi fi ut inexcufabiles 
\ntum redderet, tumnon rejliterunt ei: eum emm finemajfecutus 
t \fiut converteret , ejrillud non effecitjttm converfionis gratia efi 
ftfiibills. Refpondeo i. in thcfi quarta non ogittir de cau- 
convcrfionis , qua pendct ab intentione Dei: fed de mo- 
>convertendi,quam potens & efficax ille fit: hoc ipiimet 
rofitentur p. 268. 269. harcigitur interrogatio nonper- 
ncrproprieadiftamcaufam. 2. Enumeratio illafinium 
>co propofirorum , imperfe&a cft & vitiofa. Ideo Deus 
locutus eft eos, ur quofdam intcr lpfos converterer,& id 
ffecit obnitcntibus alijs, &finemigiturfuum aflectitus 
\\ Dcus &c illi tamcn reludabanrtir , &c reluclrantes etiam 
cerunt illa qitA manus Dei & confiliumejuspriusdefwierat ut 
ent Acl.<\.x%. 3. Rcfifterc diccbantur /piritui fando in 
ophctis loquenti.quatenusprophetijs eorum, &ipfis 
ififtebant : ficut reftitiflc cos innuitur cidcm /piritui, per 
jgis tranfgrcllionemverf^j.quemadmodum igitur non 
bteftinde colligi, intentionem & confilitim Dei ftiifle 
^rlegcm cos convertereac fcrvare ,ficncc intentio ta- 
ex altera lllaphrafincccilarioporeil: probari. 4.Aliam 
llam intcntionem aut voluntatem habuifle Deum iftos 
mines convcrtcndi , Remonftrantes ipfi defendunt, 
am qtix velleitas appellari folcr. Tali autem inefficaci 
fiderio ( modo in Deo locum habet ) refiftere homi- 
j:s po(Te,nenosquidemnegamus. 5. Intentionemdivi- 
mde homine convertendoneganteflTe abfolutam:con- 
tionata vero non poteft refifti, nifipoft conditionem 

pofi- 



171 ARTICULUS QJI A R T U S, 
pofitam : quum igitur intentio Dei fit hominem conver- 
tere,fi velit, non poteft homo huic intentioni refifterc 
vel a£hi contradiccre ,nifi cum velit converti, impedirc 
poflitnc convertatur a Deo. Sed convenire affrmant hanc 
ftam hujus loci accommodationem\ cum expoftionibus Gualteri, 
& D. Calvini. In eo fe modcftius paulo quamfolentcon- 
tinentes, quod convenientiam folam pra: fe ferunt cum ijs 
qux a graviifimis illis virisdicuntur , &non eadem plane 
ab ijs dici contendunt. Hxc tamen convenicntia fi in 
aliqua fentcntiae parte inveniri forte poffit , quum in alte- 
ranon minor fitdifientio illa, parum eos iuvarct. fcd nc 
convenicntiamquidemjaftare poflunt cumipfo D.Gual- 
tero , qui finis aut propofiti divini ( de quo controverfiam 
hanc totam conftitui voluntRem.) nullamomninomcn- 
tioncm facit. Cum D. Calvinoautemmulto minus:qui 
fic de hac refiftentia cenfct, reffere Jpiritui dicuntur , qui 
eum in Prophetls loquentem contumaciter rejiciunt : neque enim 
de arcanls revelationibus hic agitur ,quas Deuscuique intus in- 
fpirat fed de externo miniferio quod diligenter notandum ejl. 
Quxipfamet refponfiocft quamRcm.hic impugnant. 
Sententix £) e teftimoni js excerptis ex confcftione &: catcchifmo, 
Confefsio- ac [ jft am caufiim applicatis, nihil figillatim rcfpondcnt 
m& ca- R e m.fedremittuntle&orem adrefponfa priora:quiigitur 

eoejcos ^ ulterius in iftoc argumento non dchct retincri. II- 
de conver- & r _ . . 

ji oni s nio- tinicum tantum arnrmo, contci-honis articulum 35. 

do. ubi dicitur fpiritualem vitam non effe communem nifi folis ek- 

Bis Dei 5 &: catechefcos quarftioncm o&avam , ubi homo 

idoncus effe negatur prorfus ad bene agendum nifi per fpiritum 

fanfium regeneretur , has inquam aifertiones ( ut cxteras 

mittam ) certus fum nulla ftib fpecic cum Rcmonft.do- 

gmatisconciliari pofle. 



ARTI- 



*7* 

ARTICULUS QUINTUS, 

D E 

ERSEVERANTIA 

INCERTA. 

C A P V T I. 

c De Statu Qu&ftionis. 
Quinta Rcmonftrantium Thcfis ha:c eft: 

. rjrsil&b V 1 Ic f u c ^ }rt fi° f er vcram fidcm funt infiti > ac 
IfcOoy^I prcinde Spiritm cjm vivificantis participes , ij 
I vll^fl^Jr a ^unde habentfacultatum, quibm contra Satanam> 
lKS^ir<S/ p^ccatum, mundum, cjr propriam fuam carnem pu- 
J&^ti*. — s» g nent t ^ vittoriam obtineant , veruntamen per 
rati& Spiritm fanctifubfidium. lefm Chrijlusquidemillis Spi- 
tu fuo in omnibm tcntationibm adejl , manum porrigit,ejr mo~ 
y ftnt adcertamen prompti,& cjm auxilium petant, neque ofiji- 
i0 fuo defnt , eos confirmat : adeo quidem , ut nulla Satan^ frau- 
Ymt vifeduci ,vcl e manibm Chriflieripi pojJint,fecundumil- 
xd Ioan.io. l^emoillosemanumea eripiet. Sed an illi ipfine- 
'igentia f.ia, principiumillud quo fuftentanturin Chriflo defere- 
•non pojjint ,ejrpr*fentemmundum iterum ampkcli, a fanfla, 
jctrinaipfts femel tradita dejjcere, confcientunaufragium fa- 
re, a gratia excidereipenitimex facra Scriptura ejjet expenden- 
mtm , antequam illudcum plcna animi tranquilhtate ejr pleropho- 
' t docere po fjimm. 

Quamvis aflenfionem cohibere tanttini & non aperte 
ifTentire hic Remonftrantes videri vellent in pofteriore 
Tiefeos hujus parte.-adeo tamen indubium eft apud om- 
<qs hanc ipfam cfte dogmaticam eorumfententiam,quam 

Mm dubijs 



WmM 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



SententU 
Orthodo- 
xorumPa- 
Jiorum 
Hollandia 
dePerfeve- 
rantia 
Sanfto* 
tum. 



174 ARTICULtlS Q^U INTUS, 

dubij s hic verbis proponunc , ut magis id facerc tcftatum, 
hoc eflet> cxfiipervacuidiligcntia, &c ocio abuti, atquc 
etiam Le&ore. Fatentur enim ipfi in ftatu controveriise, 
quem Ordinibus tradidere,hoc ncceftarium efle fuorum 
dogmatum antecedentium confe6tarium.pag.503. verbis 
illis expreffis. Si Deus fidem vi irrefifiibili qu&impedirinon po- 
tefi> non efficit^ neque fuftentat ifequaturneceffeefieum^ qut fe- 
melfidem accepit , eamdenuo pojfe amittere. Satisigicur erit, 
defenfioncm noftram de qua diffentiunt , afterticnibus 
brevibus explanare, & quatenus ab illa difcedant paucis 
adnotare. 

Id quod a Noftris dc Fidelium. Perfeverantia docetur 
axiomatis his propono. 

1. Deus ideo miferos quofdam peccatores ad fe vdT 
cat,quoniam adfalutemeos elegit: ^ui expropofitovoc 
tifunt:Kom. 8.28. 

2. Hosomnes vocat adfempiternum confortium, v 
communionem. Vocavit vos ad aternam fuam gloria 
1. Pet. 5. 10. 

3. Efficaciter eosvocando inditipfis principium xtc 
nx durationis , quod in folis Ele&is reperitunhoc in Scri 
pturis vocatur Radix infita.Matth.15.11. Semen manens. Ich# 
3.9. & immortale. i.Pet. 1.23. Vnciiomanens. \.\o\\.\.i\.Sermo 
infitus. Iac.1.21. Spiritus inhabitans. 1. Cor.3.16. & Fons aquA 
falientls invitam Atcrnam. Ioh.4.14. 

4. Principium iftud non adeo abfolutam neceffitatem 
adfert perfeverandi , quin excuti denuo poffit , fi eo femel 
donatus , cxteris auxilijs deftitutus ,tentationibus vali- 
dis & infirmitati fux relinqueretur. Luc.22. 31. 

5. Deus tamenimmutabili fcedere fpopondit fe con- 
fervattirum in fuis federatis principiumillud vitalc. Ic- 
rem. 32. 40. 

6. Hanc autem promiffionem non folet exequi nifi 
verbi minifterio & fimilibus auxilijs adhibitis.Ioh.17.17. 

7. Sed 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesl LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



DE PERSEVERANTIA. i 75 
: j. Sed prxter exrcrna illa media, neceftaria eft etiam 
pculiarisaffiftentiaSpiritus,ficut &: cuftodia opus eft, 
: otectioneq; potcnte. i.Petr. i. 5. 8c 5. 10. 

.axillafundamenta funtin quibusinfifterefolenrNo- 
i, dum cailfam iftam tradanr. Qux & ipfa dcbent Con f ec ^ 4 ' 
ifervari &c ipforum eriam confe&aria: Lucem cnim non r ' a ,mas 
rvam accipient difceptationis hujus partesi%,que. ^J ententu - 
iliores habentur, & fubobfcuraj. Sunt autem hujuf- 
odi. 

1. Perfevcrantia Fidelium , vel immutabilis eorum 
onditio fecundum integramejus rarionem nonprove- 
itaprincipio intrinfecofolo , neca folo extrinfeco ; fed 
~rtimabintrinieco,exnatura vitaripiritualis a Chrifto 
uentis : &c partim ab extrinfeco , ex cuftodia, prote&io- 
e, & dire&ione Dei. 

2. Vere igitur diciturfidelem poffe a fide fua defice- 
, quumfcil. infe& principijs fuis intrinfecis confide- 
turfolisrfic enim defe&ui fubjicitur, &: mutabilis exi- 
t. Aufertur quidem a&us velefTe&us ipfe deficiendi, 
d potentiaad a&umnonaufertur. 

3. Vere etiam diciturnon contingere unquam, imd 
onpofte , ut verc fidelisa fide fuapenitus deficiat: qua- 
mus nempe vita donatusimmortali , particeps etiam fi* 
rote&ionis > cuftodia? , & ftatuminationis divinse , quam 

Ipfi perpetud Iicetnonarquabiliter adeifefacitconftantia 
; oederis divini. 

4. Interim tam refpe&u illius & infiti principij xtcrhx 
itar, quam etiamratione externas hujus cuftodix ac di- 

jedionis, perfeverantiafidelium rccte acpropriedicitur 
OoKim Dei, nec aliam habet caufam, rationem, aut con- 
itionem antecedentem quoad formalem ejus effica- 
iam,quamgratuitam Dei donationem : Quamvis inter 
|iam efficaciam & completum ejus effectum , voluntas 



M 



m 



homi- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i 7 6 ARTICULUS QJI I N T U S, 

hominis intercedit, &c perfeverans fa&a perfeveranter 
agit. 

5. Certitudo obj ecti hu j us, vel rei ipfius , vere fidelem 
infide fua perfeveraturum , eft abfolutas veritatis , modd 
fic intelligatur,ut eandem certitudinem includat medio- 
rumeoriim,qua^neceflariafunt ad fidem confervandam. 

6. Certitudo fubje&i, vel hujus veritatis apprehenfio, 
&; {pecialis applicatio>in ipfo fideli non eft omni modo 
abfoluta,fed admixtam habet condi tionemrquoniam non 
talis eft aflenfus qualem principijs per fe notis praebcmusj 
nec qualis fit conclufionibus ex illis principijs,immediate 
fluentibus : fed qualis fit conclufioni quae fequitur ex 
propofitione , qux eft inftar principij , & aftumptione ex 
fenfu &: obfervatione aliquo modo pendente. Eft igitur 
mediata per fidei ipfius notitiam & exercitium,& eorum 
etiam quse fidem fovent ac augent ; h^c enim apprehen- 
lio non oriturnifi ex fignis vel argumentis, atque adeo 
vcl augeri,vel minui , vel etiam aliqiio modo tolli folet> 
proutilla fignavel argumenta fideivariant. 

7. Hax igitur ccrtitudo non poteft confiftcre curn 
deliberato propofito pcccandi , nedum tale quid caufari. 
Pijs exercitijs procreatur &: confervatuneadem etiam in- 
vicem procreat > confervat &: auget. 

Xemon- Hxc hujufmodi cum fint : videndum jam qualia fint 
firmtium q UX Remonftrantesin ifta causa negant. 
fententia Negant imprimis Ele&ionem divinam, qua decrevit 
rerantia certos quofdam &: fingulares hominespeccatoresad vi- 
Sanflo- tam exmorte transferre, cfle fundamentum vel caufam 
rum. autperfeverantiac,aut vocationis cujufpiam adfalutem, 

pag.97. &41Z. 

1. Negant principium ullum vitae permanens,inditum, 

velinfufum efle hominiper efficacem vocationem. Ibid* 

pag. 411. 412» 

3. Ne- 



■ 

il 

tfj 



D E PERSEVERANTIA. i 77 

Negant quicquam intereile inter fidem, fan&imo- 
iam acjuftitiampermanentemfalvandorum , &tempo- 
lem illam , quam damnati quidam Apoftata: habue- 
unt,prxter durationem folam,quae ad fubftantiam rei 
ec quicquam facit. Nic. Grev. p.141. 

4. Negant ullum eife promiflum, ullum fcedus, ullam 
iftodiam, vel ullam Spiritus manfionem nifi conditio- 
atam,fi fcil. homo officium fuum fecerit : atque aded 
uidquam effe caufae, quare fidelis quilibet a flde fua & 
xoinde abadoptione &: gratia divina difcedcre non pof- 
c. Coll. p.412. 413. Ita utputent nullam effe vimalicujus 
romiflionis, qua Ecclefia Dei femper maneatin tcrris. 
ag. 413. 

5. Negant ifta promina praeftari, niii nos prarftemus 
onditionem sofficium noftrum faciendo. pag.414. 415. 

6. Hancautemconditionem certitudinem aliam ha- 
etenegant, quam plane mutabilem& contingcntem,fic 
t cam prxftare vcl non praeftare poflimus pro arbitrio 
(oftro. Nicol. Grev,pag.i38. 

7. Negant denique perfevcrantiam fidelium re&e ac 
oprie Donum Dei appellari : fed actionem folam hominis 
"e : cujuslicet Dci gratia aliquo modo fit caufa , caufii 
men propria eft hominis ipfius voluntas , qua: non perfe- 
rans fa&a pcrfeveranter agit, fed perfeveranter agen- 

(o fitperfeverans. Coll. pag.406.407.Quam fententiam 
iperte fatis proclamant in refponfioneadEpiftolam Fra- 
i.rum WaUchroxiimyag.j^yoltmtasproxima &fokefl per~ 
mjerationis can.fa phyfica. 

1 Haecancum jufta rationenegentur , id cx refponfio- 
uumearum examine patefcet, quas argumentis noftro- 
um oppofuerunt. 



Mm 3 



278 ARTICULUS QJI INTUS, 

Cap. II. 
Argumentum primum. 
Pag.414. 

Deumpro- /^V V OD Dem verbo fuo promifit } ittud certum ejl, nec pote 
M $f, Ve ~ ^<**literfieri. Vere fideles totaltter & finaltter perfeveratu, 
luscertam *** tyijl'* totali ac finalt apeftajia fervandos ejfe ) certo promiftt 
ftrjeve- P**** 1 *™ 9 f li0 - ^ere fideles igiturccrth, totaliter ac finaltter 
ranttam. perfiverabunt, id efi, a totalt ac fnali apofiafta certo fervabuntur. 

De Majore nullus dubitat Chrijlianm. Minor probatur ex 

Jer. 2.1.38. 39. 40. ^31. 33. 34. 7/2. 54. 10. & 59. 21. Hof 1. 

18. Pfal. uy 1. Ioh. 4. 14. ejr 5. 25. ejr 6. 35. 37. 39. 44.57. ejr 

IO. 2 8. 29. 3/4/. 16. l8. /tf/?. I4. 1(3. 

RefpondentRemonftrantes, 1. ad conclufionem. 2.ad 
propoiitioncm. &: 3. ad aflumptionem. Nullum enim la« 
pidem non movendum efle putabant, ut hujus argumcn- 
ti yim retundant. In conclufione, duo funt, qua; ut vitio 
ipfi vertenda notant. 1. Non eam proprie ac direcle con- 
tradicere eorum thefi, quiaperfeverantiam certamfolam 
concludit,nonneceilariam:non enim adjicituribi,»^^/ 
fealiter fieri. 2. Phrafin imprudentem ufurpari, totaliter 
perfevcrabunt. Quorum pofterius, nontam imprudcnrcr 
a noftris admhTum , quam impotenter ab iftis objectum 
videtur. A gravitatc namque &aequitate difceduntni- 
. mis qiii de voce aliqua vitilitigare amant, quum fubje- 
&am fententiam per/pe&am fatis habent: idquod Re- 
monftr. hic ultro fatentur. Intelligunt (inquiunt; pertotalt- 
ter perfevcrabunt , totaliter non deficient. Neque verd plus 
quidquam valet exccptio illaaltera. Nam. 1. quum ex- 
primi videbant in propofitione idquod difiderant, {& 
non potejl aliterfieri) ut quxftionis propofitje partem, in- 
concluiione etiam eam intelligi, non erat cur dubita- 
rent. z. Tantundem exprimitur in conclufione , quum 

dicitur 



D E PERSEVERANTIA. i 79 
citur fidelcs certo pcrfeveraturos. Nam i. quicquid 
:rto futurum eft, in illo momento rationis vel temporis 
fc illo refpe&u, quo certo futurum eft, eft etiam ita futu- 
nm , ut non poflit non efle futurum. Certum quum cer- 
nm eft, nonpoteftnon eflc certum: futurum, quumfu- 
nrum eft, non poteft non efle futurum. Quicquid enim 
ft quum eft, necefle eft efle, i. Hoc certum aflirmatur 
xle, de toto genere fidelium.- omnis verd certitudo ge- 
jeralis,eft ex generali causa,qua pofita,res illa non poteft 
iterfehabere.Si certumfitomneshominesadjudicium 
mturos , tum alitej fieri non poteft , quin hic & ille, 
.licunque demum fuerit , ad judicium illad accedet. 
'ontingentiaeftinfingularibus rebus proprie , quando 
quatenus nihil certo de genere toto ftatuitur vel de- 
nitur. 3. Certitudinishujuscaufa,inipfo Syllogifmo ex- 
jrimitur efle Promiilio divina: qua fuppoiita, didu im- 
i u m , a c n e fa s eft , aliter fieri pojfe. 

. Inpropofitione tra&anda, temere certe & irreveren- * 
tr agunt cum San&o Dei nominc,& intemerata ejus ve- ^ mn " 
itate, ficutolim egerunt cum ejus decretis. p. 325. Se^JJ? 
'im non in dttbium tantiim vocare , fed ejr fimpliciter negare certitmdi- 
'oclamant, certofuturum illud omnc , quod Deus verbo ftto nempro- 
■omifit. Quod, fpccie ialtem, veracitatem , juftitiam & mtfionum 
onftantiam Dei non parum lardit.Quicquid enim Deus divinaru, 
-omifit,idfideliter fervare tenetur, idquejure natura? 
x, feu veritatis & conftantia?, qua: utraque ipfi natu- 
lis eft. Fatetur hoc Vorftius ipfe, Amica duplic. p. 381. 
crjpturas etiam ipfas non iinit efle certas , quarum pars 
aDn minima ex promiflionibus conftat, pars ctiam earum 
rrtiflimae & immutabili veritati fideles omnes inniti ju- 
£0 veroputidior efthajc aflertio, quod exemplum 
illum potuerunt adferre, ubi Deus quidquam promi- 
jfedicitur, quod non implevit. Proferunt. 1. Sam. 2. '• Satn,i, 
:>. Dixeram quidem adHelin &c.Sed hic nulla fit mentio 

folem- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i8o ARTICULUS Q^U INTUS, ' 

folemnis alicujuspromiffionis: dixiflfe id tantum dicitur 
Deus, id eft, talem ordinem inftituifle in faccrdotij Aa- 
ronici principio, ut filius patriineo munere fuccederet: 
& fic adhuc rebus moderatum fuifle , ut Eli fpem juftam 
haberetillius jurisprivilegiumad pofteros fuos tranfmit- 
tcndi: tunctamen alitermulto rem evafuram.Objiciunt 
Num. /4. etiam Num. 14. 28. ubi fententia fertty: in rebelles quof- 
280 dam ex Ifraelitis , illos nempe non ingrefliiros in terram 
promiflam. Scdnulla mentio fit promiflionis ulliusab- 
foltitx fingularibus illis hominibtis, qua talibus, fa&se, ut 
ingrederentur. Fadum cft igitur quod Deus promifit, 
quum populus idemingreifus eft illam tcrram, quamvis 
ijdem illi finguiares homines pro fuis mericis in dcfcr- 
to ctidebant. 

t.Sam. Urgent ultimo, 1. Sam. 13. 14. T>eus (labtliveratregmm 
13. 14. tuum apud ifrdelufque in feculum, nunc autem rcgnum tuum non 
Jlabit. Scd neque promiflio ulla in ifto loco comparet, 
(ftabiliri namque rcs aliter poteft quam pcr promifliones) 
neque alibi tale quid unquam promiflum legitur Sauli. Af- 
fertio infeliciter certe harc infolens Remonftrantibus ce- 
cidit, & in prarjudicium totius caufx , quam aliter tueri 
nequcunt, quam promifsiones divinas incertas rcdden- 
do : cujus tamen incertitudinis exemplum nullum ad- 
ferre poflunt, ne inmundanis quidem rebus ( de iftis 
cnim agitur in locis memoratis) quarum natura multo 
incertior eft & mutabilior, qtiam eft cadcftium promilfo- 
rum. A promiflionibus ad comminationes confugiunt, 
quas non femper implcri exemplis nonnullis oftendere 
fatagunt ex 2. Chron. 12. 5. 1. Reg. 19. 16. Ifa. 39. &: Ion. 3. 
Sed in praefenti fatis erit in mcmoriam ipfis rcvocare, 
promiflionum & comminationum candem non cfle per 
omnia rationem. Comminationum ratio eft in hominc 
& ex homine ipfo, & idco proponitur maxima cx par- 
te> ut homo mutetur ab eo quod eft ratio minitandi, 

ex 



DE PERSEVERANTIA. 1S1 

x qua mutatione minitatio illa futim finem habet, 
tque aded eeflat , eodem plane modd , quo manda- 
m illud quod,tentandi causa proponitur , mandati vim 
mittit poft horam tentationis. Promiflionis aliacftra- 
o , & alius finis. 

Adhuc igitur nullam juftamreddidcrunt caufampro- 
ofitionis illms n # eganda\ Ncc ulla flibcfl: ratio , cur 
nperfcctionis eam accufcnt, verbisillisobtortis;^/»- 
is hxc propofitio cjjct un ; vcrf.lis rejpeftu ccrtitudinis even- 
ts , ejjet adhuc frobandnm , non altum po/Jc c(fc cventttm , ncc 
hterfieri potuife : certitudo enim non arguit aliter non potttif 
» fieri. 

Ubi duo pofttilata ftintinvoluta , quorum unum jam 
>ra:flitum habcnt , &: altcrum non eft pradtandum. 
robandum ('lnquittnt) nonalium pojje ejje evcnttim , quam 
ttem Dcus promijit. Hoc vero co argumento fatis pro- 
iatur,quiaDcus ita fore promifit, nifl poflint illi mon- 
rrarc, vcl auflnt affirmare , Dco aliqtiando promitten- 
e rem aliquamita fore, &: rc illafic cercofuturavipro- 
:iiflionis divina: , pofle tamen alitimefle evcntum. Pro- 
\indttm etiam ( addtmt ) aliter ficri non potniffe. Hoc au- 
em utprobetur , argumenti vel caufa: noftra: nihil quid- 
uam intcrefl. Qu_.imvis cnim pottiit alitcr fieri , ncm- 
:e antequam Dctis promiflt flc fore , promiflb tamen fa- 
>to , non poteft aliccr fieri: &; hoc totum illud eft quod 
lpropofltione fupponebatur. 

y. Haclenus dc propofltionis & negatione , &r accu- 
ionc, jam ut proprius tandcm accedant, &: quilint 
ftcndant , diftin&ionem quandam adhibent, qua to- 
m rem cxplicari pofle ptitant. Eft autem hujufmo- 
: Deus qu&dam promittit abfeluie , qtt& non interveniente 
ominis volttntate vult cjjjcere : qtt&dam cum conditione ( qux 
..itcrvenicnte hominis voluntate vult efficere ) qtta no» 

N n pr&* 



xSi ARTICULUS QJl I N T U S, 

fr&flita , effuere non vult qttod promittit. Qux diftin&io 
lic ad argumentum applicari debet ex regulis dif. 
ptitandi, utiiabfoluta promifta intelligantur , tum vera 
fitpropofitio : omnia fcilicet illius generis impleri/cdfaU 
fa affumptio, perfeverantia promiffionem iftius eflc gene- 
ris : fivero conditionata intelligantur , tum falfa fit pro- 
pofitio , impleri nempe omnia talia,&:vera afllimptio; 
perfeverantiam fcilicetilluminmodum promitti. 

Ubi i. debet illud imprimis obfervari , anguftiorcm 
hanc defcriptioncm efle promififti, vel decreti,cum abfo- 
1'uci tum conditionati , quam Remonftrantium gemina 
fententia fert. Abfolutumenimnullumadmittunt illi dc- 
cretum, de futuro quovis contingenti , fed conditiona- 
tum tantumNicol. Grevinch.pag. 363. atvero multafunt 
effe&a contingentia,in quibus nulla intervenit humana 
voluntas: tot fcilicet quotpifcium,quadrupedum,avium, 
infe&ilium , atit mufcartimipfartimftmtmotus animalcs, 
ut nihildicamde ijsquse in alijsrebtis contingunt. Nul- 
lumigitur decretum,promifltim, aut comminatioabfo- 
lutafex eortim fententia) fuit tinqtiam aut efle potcft, 
de iftiufmodi rebtis , qtix non perficiuntur nifi interce 
dente velhominis vel creaturae alterius a&ione contin- 
gente. Qualem vcro in ordincm , hoc pado , cogunt, di- 
vina tam confilia qtiam promifla, Lc&or intelligens fa- 
cileperfpiciet. Ne plagas quidemillas,quasaranis , pe- 
diculis, locuftis, &: ferocibus animalibus Egyptij &alij 
tulerunt, abfolute a Dco decretas aut denunciatas fuifie 
dabunnfed cum conditione tanttim, fiaccedat fcilfcet 
confenftis animalium illorum. Multo mintis agnofcent 
illud Salomonis. In gremiumconjicttur fors : a Iehovaautem 
ett tota ratio ejt^. Prov. 1^.33. 

1. Verbisipfis hujus dcfcriptionis,pra:cipua Deipro- 
mifla, qtubus hominum /alus incumbit, abfoluta eflene- 

gaJ 



DE PERSEVERANTIA. 



183 



bitur. PrimumiIIudnempe,defeminemulieris & fer- 
yntinicapitiscontritione,five redcmptione noftra per 
ihriftum, &c inde pendens alterum,demyfterijilliusre- 
tlatione perpetua per Prophetas ac Apoftolos; una cum 
«Eteris omnibus, quse non implentur nifi inrerveniente 
bmintim voluntate. Quam hoc dominio Dei &: fidei 
>ftrx fit confcntaneum , Chriftianus quilqtie apud fc 
irpendat. 

3. Vi hujus diftindionis negandam docent propofi- 
oncm illam veriffimam,,g//y Dcm verbo fno promifit, ccr- 
tm cfi , & non potcfi alitcr ficri : quia fcilicct , quxdam Dei 
romiflioncs funt cbnditionat.se,, & conditionc illa non 
rxftita, non efficit Deus id quod promiflt. Ubi nimia fua 

btilitatc promiffioncs illas irritas faciunt, qux funtra- 
ffimx. illx ipCx cnim promiffiones , quse cftcruntur in 
rma conncxaj nihil affirmant quod non fcmper imple- 
r, nec aliter fieri poteft,fl Deus fit verus, in pronuncian- 
do , uti res eft. Non enim affirmat connexa vel condi- 
:ionata promiffio, confequentem partem illius axiomatis 
iore,fed connexionem tanttim confequcntis partiscum 
intecedentc , quam femper etiam Deus prxftat. Exempli 
;;ratia, quum promifit Deus , ex legis forma , Sifeccris h*c y 
mves ex illis , nonpowcftns eft proprie , vi&urumhomi- 
icm ex operibus legis , fed conncxionem forc certam, 
itcr obedientiam perfeftam, &: vitam ex illa : quam con- 
exionem veram prxftitit , &pra:ftabit femper Deus, 
uamvis ncmo vivat,vi legis. Temcre igitur affirmant,&; 
nc ratione,quafdam Dei promiffiones aliquandonon im- 
>Ieri, id eft, non efle veras. 

4. Quum promiffiones de Perfeverantia,abfolutas efle 
egant, led conditionatas tantum,&:conditionemiftam 

eoponant, fi homoex libera&: indeterminata volun- 
teofficiumfuum fecerit,promittcrc Deumfaciunr,per- 

N n z fcvc- 



2*4 ARTICULUS QJJ 1 N T U J, 

fcveraturum hominem, fi modo perfeveret : hoc cnim efl: 
officium cj us, pcrfeverareinfide ad quamvocatur. 

5. Non magis promitti ftatuunt ( hoc pa&o ) fidelcs 
Deum prarfervaturum a lethali apoftafia > quam a mi- 
nima declinationc : nam & ab hac prafervabuntur, fi 
modo officium fuum feccrint : nec vel minimum pecca- 
rcpoiTunt, nifi non fatis facientes officio fuo. 

6. Imo , ccrtiorem nullam promiffionem agnofcunt, 
de pcrfeverantia cujufpiam vel maxime fidclis , quam 
de converfione, perfcverantia , &: falutc cujufvis Tur- 
cx, vcl hominis a fide maxime alieni. Si talis enim 
quifpiam officium fuum fecerit per vires quas habet, 
promiflum & foedus divinum efle dicunt , converfum 
enim ad veram fidcm , 6c falvum etiam fore. 

4. Perpenfis jamijs, quse ad conclufionem &: pro- 
pofitioncm hujus argumenti funt animadverfa , afiiim- 
ptio fimiliter eft vindicanda, in qua affirmatur, Deum 
certo promififle > fideles veros certo perfeveraturos 
ad finem. Hoc varijs teftimonijs ex vetcre &c novo 
Teftamento confirmatur, de quorumvi &mente,cum 
Remonftrantibus nunc breviter agendum. 

ler.32.3S. Primum teftimonium pctitur ex Icr. 3*. 38. 39. 40. 

39-+ 9. Erunt mihi populus , dr ego ero ipfis Deus. Indam illis cor 
unicum , viam unam ad reverendum me omnibus diebffl , 
*d bonum ipforum & filiorum ipforum poH ipfos : dr pangtm 
ipfis fcedus perpetuum , fore ut non avertam me a profequendis 
ipfis benefaciendo ipfis , & reverentiam meam indam animo ip- 
Jorum y ut non recedant a me. Ubi fcedere firmiffimo pol- 
licctur Deus , fe non falutaria tantum fingula ( qua: ad 
juftificationcm & fandificationem fpedant ) abunde 
fuis largiturum, fed & perpctua illa prseftiturum , con- 
ftanti favore &: perenni Spiritus influxti , quo efhcie- 

ltY.31. 3$. llt ncc * Deo deferantur,nec ipfum unquamdefere- 

34« re velint. Eadcm repctuntur Ier.31.33. 34. 

Hic 



DE PFRSEVERANTlA, iSf 
Hic autem invarias exceptioncs verfant &: efFundunt 
e Remonftrantes. u Scrupulum primum injiciunt de 
erfonis illis ad quas hxc promimo fpectat. BH finquiunt) 
ecialispromiffio ,qt>,& fit toti populo abduc7o y ac non folis ele- 
l is ,vel fideltbus. Sed bene convcniunt hax inter fefe, ut 
)ti populo fiat, &: iolis tamen eledis , quia totus ifte ele- 
tfus Dei populus quoad exteriorem eorum condicio* 
em, tum alias typum ac figuram in fe gerebat omnium 
te&orum , tumin iftaprophecia prxfercim , ubi &: cap- 
vicas&:liberacio a capcivicace lpiricualium rerumcrant 
guraj. Facta cft revera hxc promiifio coci populo Iirae- 
s quoad carnem &: ftacum excernum, fed cypice. Fa- 
ita eft eleclis vel vocandis , fecundum vericacem, ut 
:ulus ipfe in ejufdcm feederis applicatione oftendic 
cb. 8. 8. 9. & 10.16. 17. &:c. ad lingulos vocatos illud 
tcndcns. Fa&a eft eciam coci populo , quoad commu- 
em corum ftacum, non pra:fentem , fed fucurum poft 
ntium plenitudinem ingreifam, cum maxima eorutn. 
rs ad vcram fidcm trahentur , ficuc idem Apoftolus 
1 applicacione alcera, promiflionis cjufdem , non ob- 
foire docec , Rom. 11.26. tttm totns ifrael fervabitnr , id 
;fc., fecundum ftacum communem , vcl mulcicudo ma- 
nacunc vichirorum. 

1. De cempore dirTiculcatem eandem faciunt, quam 
tocinus Cap. 12. Pradeci. Theolog. lllchis verbis : Cer- 
' fi de ipfo effeclu <ftd plane ficuturus fit , Hreremiam loqtti ve- 
mus , neceffeerit in emn errorcm inctdere, in quem hodie non 
auci inciderttnt , ut dicamus novum T eflamenttmi adhuc non 
^e^ necfutttntm nift ctim major pars hominum Dettmex animo 
'tterit , aut ea faltem pars fere univerfx.cui Bcu<s Voluntatem 
am feque ipfum patefccerit. Ifti iic,in eandemfencentiam? 
\uia nulittm tempus e(l in venire^quo h& pro?m ffunes cx nofro fen- 
accepufmt complett . Ele ttis idem\aate captivitatem acctdiffet; 
uaiis igitur h&c promifsio?. 

N n 3 Quafi 



i%6 ARTICULUS Q^U I N T U S, 

Quafi vero ex noftra hiftoriae ac temporum notitia, di- 
vina vcritas pcndeat, ac non polfint complcri promifsiou 
nes Dei> licet nos quando compleantur non fciamus! Du 
co tamcn has promifsiones co tempore impletas elfe, 
quod Apoftolus aperte dcfignat Heb. 8. 8. 9. Rom. n. z6 9 

Apoftoli vcrba objiciunt Rom. ir. 17. ubi ludxos r&* 
mos effe defracios dicit , unde colligunt hanc promifsio- 
nem in ipfis non impleri , quia non funt ampluts Dei populm^ 
quod tamen eft pars hujus promiffonis. Refp. Hanc ipfam ob- 
je&ionem partim ab infirmis, &: partim a perverfis , ufur- 
pandam pr^vidit Apoftolus , &c prseoccupavit Rom. $.6. 
Nontamen (inquit) hddoquor, quafiquod exeiderit fermo ille 
Dei : non enim omnes qui funt ex patre ifracli , funt ijraei & 
cap. 11. 7. ifraelnon ejl affcquutus > fed eletti affequuti funt. Et 
vcrf. 28. quod ad evangelium attinet > funt inimici propter vos: 
quod adelettionem autem^ diligtmturprcpter patres. 

PrAcipi obfervant gentilibu* > quarum ftnt h& promijftoncs 
in novo teflamento , utfibi cavent^ ne & ipfidefringantur, qmm 
Jiarent fide ut Iud&i , Rom. 11. quod efl vanum , fi hdc promiffto 
efi abfoluta, eos non poffe defringi.Rcfy. 1. Bene lllud cft quod 
vcritatem diutius non pofsint detinere , quin exprefse 
confiteantur, has promiffwnes ejfe gentium in novo teftamento. 
Falfumigitur quodantepro vero fumcbant, & hujus dc- 
fenfionis prxcipuum faciebant fundamentum , hanceffe 
fpecialem promifftonem > qudt fa£h efi populo Ind&orum abdnclo 
tncaptivitatem. 1. Eodem modo , quo Iudad dcfra&i 
funt, dcfringi etiamgentemquamlibet poftenunc libcn- 
tcrfatemur: ideft, quoad fccdus externum , &: ftatum 
populi communem. 3. Hortatio ad tantam diligentiam, 
ne deficiant, non arguit defe&ibilitatem abfolutam, eo- 
rum omnium, erga quosexhortatio talis adhibetur.Hor- 
tatio &: cautis cumcerta perfeverantia confentiunt ab- 
folute, utmedia cum fine, vel caufx cum effe&o. 

Hax eorum levior velitatio fuit de promifsionis hujitt 

finibus: 



DE PERSEVERANTIA. 187 
ibus: nunc de poiTefsione ipsa decertatur , fatcntur 
omifftonem /pfim vtderiita diferte fonare, ut Noftri volunt: 
contrarium tamen varia proponunt & urgenr. 1 . Ob- 
fcrvant, in textu Hebrxo, non diferte haberi &nondtfce- 
vnt , fed pofte legi, ne a me dtfcedant; & ftc non ncceffarto no- 
^reeyentum promtjjiomtm , fed fiepe Dei tntentionem , velho- 
linU officium, qnodBemnon femper ajjcqmtur. Gcn. 3. 11. loh. 
. 34. Hxc autem obfervatio nullius plane momenti eft. 
Jam 1. Laureolam (quodajuntj in muftaceo videntur 
uasrere, quum hanc verfionem ut fuam propriam ven- 
itant, & argumentum, ejus vi folutum efle fuadcrc ve- 
t: norunt enim hanc ipfam eife interpretationem No- 
rorum, nec aliam a Noftris adhibiram in iftoc loco ci- 
nndo, (nifi forfan difcriminis aliquid excogitare pofsint 
nter ut nonScne) qna non obftante verba nihilominus 
lifcrte ita fonare videri, ut noftri fentiunt, aperte jam 
m funt Fafsi. z. Pofte vcrba, fatcntur, etiam fecundum 
mc vcrfionem, fic inrelligi, ut cvcntum ipfum non in- 
ntioncm nudam defigncnt. Quum igitur alia multa 
t in textu, qux eo faciunt, (quodftatim apparebit) ni- 
1 magis confentaneum eft, quam utftc a nobis intelli- 
ltur. 3. Caufafufticiens, &: contincns , quum agit, ef- 
Cit ccrto quod intcndit : fed talis eft Dei gratia, quae 
•1 iftoc fcederc continetur s intcntio igitur ab eventu in 
Jtoc promiftb, nec debet nec poteft fcparari. 4. Diftin- 
)uere fempcr debent inter erficacem Dci intentionem, 
brum. quanpfefacerevult, qualem haecpromiisi notat, 
-ficiam ut nonrecedant; mandantcm ejus voluntatem eo- 
r.im qua? a nobis fleri jubet , de qua vcrba fiunt Gen. 3. ri. 
Ilt etiam finem alicujus medij ex natura fua, quamvis 
fccedat infuperintentio humana, talem finem aflequen- 
i , ut Ioh. 5.34. illa nuuquam non aflequitur fuum finem 
| iftis varium videmus eventum. 

. Incommodum illud oriturum dicunt ex interpre- 

tatione 



*38 ARTICULUS QJl 1 N T U S, 

rationenoftra ; poffe nempe inferri , fcederatos hofce nttnqum 
peccaturos, &c. Si vero illud fokim & ficri &c inferri poffc 
velint, quod legitimc poteft, tum poffe hoc inferri nega- 
gamus. Si rationem aliquam illationis hujus explicaf- 
fent, vanitatemfuam prodidiilet ftatim ipfi. Revercntia 
ipfa quam Deus mdcre pollicctur, eft imperfc&a dum hic 
fimuis: Ex parte enim ccgnofcimus. r. Cor. 15. 9. acccilio-* 
nem igitur non cfftcit ad Deum, nifi imperfc&am , nec 
recefsionem impedit, niii perfectam & plenam. Difccdcre 
non dicitur propric, qui non plane relinquit. Arbor illa 
fru&ifera Icr. i^.nondifccdirafariendofruchim, quam- 
visparumautnihil profcrat dum hyems urget, quia vi$ 
fru&ificandi fcmperin intimisradicibus hxret.Sccptrum 
nondifcedere dicitur aluda, Gcn. 49. 10. quamvis mi- 
fcrc prematur alieno jugo, quia confervataeerantfccptri 
rcliqiux intrunco &radicibus Ifai. Ifa. 11. 1. Sic fidclcs 
non difcedunt a Dco dum unionis principium manct, 
quamvis peccent inmultis. 

3. Intcrrogantfatis inepte , Ad quidproponetur hxc pr 
mijfto totipopulo^ qu& inde ad illum utilitas poterat redire l K 
fpondeo , L Qmrdam proponcbantur populo per { r 
phetas, qtix ad vcntura fecula pertinebant, &c prarfe 
tibus auditoribus non magnam adfercbant utilitatefll 
2. Toti populo propofita fuit hxc promifsio , partim ad 
confolandos qui inter eos tunc erant fidcles^ partim ac 
pnjecipuc, ut infidchum quorundam iniquis intervcnia- 
tur querelis, expoftulantium fciJicct cum Deo , quafi te- 
dcris jam oblitus fuiflct. 

4. Rogant ctiam , Quid facerent fubfequentes exhortd- 
tiones & comminationes illis , qui jam ex hac promifsione fdm 
bant fe dejicere non po/fe. Rcfp. 1. Non dicimus populum il- 
lum immuncm fuiife a defe&ione. 2. Qui fiuit immi 
nes, non femper fciunt fc tamfxliccseflc. 3. Quj expar- 
tehocfciunt, fciunt etiam, per hxc media Deum fuas 
ptomi&iones implerefolcre. 5. Tan- 



DE PERSEVERANTIA, *8 9 
5. Talidem aliquando , poft varias hujus loci &: ilia- 
>nis cxinde noftrx clufioncs, promiflionis hujus pro- 
iam fuam interprecationcm proponunt,illuftranr, &, 
obanc. 1. Proponunt auccm uc fua lucc manifcftam. 
ianifcfium cH ( inquiunc ) hanc effe phrafin y qu& flgnificat nu~ 
arn efficaccm quandam motionem >qud crat futuraper in~ 
nia ac multa beneficU ^quorumgrattafc dcbckmt converterc y 
tDeus volebat eos converti , qm & tndcrct ipfis revcrentiam 
; , & animos eorum ad ipfum redamandum flecleret ^quantum 
ipfoerat , quanquam hoc &altterevenire pofsit^quomamilLud 
n abfque eorum cooptrationc erat cvcnturum. Tam aucem 
lolixa &: ambiguis vcrbis involuca elt kxc fcntcncia: pro* 
\tticx cavillacio , uc mirari quismcrico poific,curma- 
fcftam eam appcllant. Nifi forcc quod Socinus dicit, 
cflatis ex loco ipfo apparere. Ita enim ille loquicurpcne eif- 
cmverbis ;in Prxle£h Thcolog. cap. iz.Sech 6. Ubilo- 
cmparallclum Ezechielis cxplicat. Ex loco ipflo fatis appa- 
tUnullam nccefitatem Dcum flgnificare voluijfc \fed ncqtte uU 
n vim interiorem yCttmnon alia ratione , ea qu<e ibi pollicetur y 
ejfecturum oflendat Deus , quam bcneficiorum multitudine> 
i ibus afficcittrus erat populum , cjtifque cor animitm crmlli- 
rus , in eoque voluntatem &alacritatem flbi obedtendi ingene- 
turus quodammodo , & creaturii6. Et paulo poft. In potttcita- 
mibus illis divinls nulla neccfsitas flgmflcatur > nec effettum 
\tb futurum effe dicitur^fld tantummodo pcr Deum non flatu- 
1 quo minu* efificclus plane conflqttaturjd eft, Deum omnia fa- 
:rum,qudflert poterunt^ utpopulus libcre tmprobitate relicia> 
obitatem veramque pietatem fccletur ac colat. Satis hinc 
idem apparet , ac manifeftum eft,quancafit Remonftrc 
m Socino , hifce de rebus confenfio : &; quem autorem 
beant iftiufmodi novx interprctationes, qux apud Re- 
lonftr. ubique occurrunt. Ad rem ipfam tamen &: qux- 
(onem illam , de qua jam agitur , nihil quidquam affir- 
tant, nedum docentmanifefto. De perfeverantianamcf, 

O o &c de- 



i 9 o ARTICULUS Q^U I N T U S, 

&c defe£tione,ne vcrbum quidem habeturin tota hac cir- 
cuitione. Illaverd, qua? de converfione habentur, non 
paucis vitijs ac erroribus fcatent. 

i. Innuunt, phrafibus his omnibus ( indamillis cor unum^ 
& viam unam > pangam tpftsfcedu* perpetuum , reverentiam mei 
indam animo ifforum) non certam narum rerum effcctio- 
nem , fed efficiendi tantum conatum qucndam notari. 
Hoc autem confiftere non poteft , neque cum prophetiae 
illius exordio vcrCij.Ecceego furn Dominu>$ Dem omniscarnis % 
num qutdquam mtht erit ( occultum vel) diffici/e? Ubi fibimet 
Deus arrcgat potcftatem abfolutam,illa omnia efficicndi, 
quasinfequenti fccdere continentur, & per omnipotcn- 
tiam fuam eadem fc eftecturum docet> neque cum conne- 
xis promiflis, {congregabo >reducam , & factam habttarefccure) 
quse abfolutam efte&ioncm in fe continebant, &: cum his 
conjunguntur,certitudinisacevetusratione,vcrf.42. qiM 
admodum adduxero in eos totum ma/u, ita adduca fuper eos totum 
hoc bonit.Ncc deniq; cum foedcris ipfius explicatione quam 
idem adfcrt Prophcta cap.3 1 .34. ubi effe&i ipfius exiftetia 
promittitur cxprcCsc,Cognofentmecondonare tniquitatemi^ 
fortAn^c. 2. Conatum vel motionem hancad convcrfoncm 
futuram dtcunt per inftgnta ac mu/ta beneficia, quorum grat/a fe 
debebant convertere.HocCi verumactotum fit,tumnihilhic 
promifit populohuicquod diu antea non prxftitiilet. 
Tot enim tantifque beneficijs eos oneraverat, ut amplius 
nihilineogenereaddendumreftarct.Ifa.5. 1.2.3. 4,5 

3. Moralemtantumfuafionemad converfionem conti- 
neri faciuntin totahac promiflione. Quod fiitafit,tutcr- 
dere folenni & figno,multifq> verbis promifit fc fa&urum, 
idquodtuncfaciebat, & a multis annis cumfumma dili* 
gentia Cccidct.Mtft enim ad eos^omnes fervosfuosProphetas,tn- 
de a dt/uculoy indcftnenter, qui dtcerent revertimimjam qutfque 
avia fua ma/a,crc.lcr.Zj. 4. 5. 

4. Totu focdus enervat, quum efhcacis hujus motionis 

termi- 



DEPERSEVERANTIA. 

minum,ac vim, in eo ponunr , quod propter benefcia Dei 
^eant homtnes fi convertere. Hocmajus nihil prar fe ferr, 
-m quod in Lege ac fcedcre verere valebar: ubi proprer 
fcficia divina debebanr hominesomnia prseccpta Dei 
fefte obfcrvarc. Hoc eriam converfionis caufam nro- 
; am acpnncipalcmmhominis conaru ponit,vimfolam 
: pellentem divinis rnbuens bcncficijs. 

5. Deum dicunrpcr morioncm jlJam converrerc ho- 
: nem,quantumi»$pfiefi, & ramen hommem poflc non 
jnverti.Quod pcrmde cft acfi d]cerenr,cor homims non 
^e in manu Ichovx,ur quocuquc vulr mclincr cum ; con- 
1 Scnprurxfcnrentiam,Prov. 21. 1. aut Deum non poilc 
:ere omma qua: tieri pofiiint, quia quamvis agai quan- 
m in ipfo eft, id efh ad exrremum potenna: fui j ad ho- 
Inem converrcndu,res ipfa ramenpotcitalircr evenire. 

HaacnusdeiiKerpixrarioncpropc^lira.-quqmilluftranr 
nili non fitnili : Vti prtceptor ( ajunr ) dtcere folct , cgo alwm 
"umtefactam, altam ttbt Itnguam tndam , cjuod ttmen fibtnde 
imnonfit, nimirnm ,quum prtccptorts tndufirianonfatts ob- 
■vatar. Hanc Erafmi cxplicarione maximopere comme- 
t Socinus, ut commodamhuic loco. cap. 12. prxlecl:. 
lieolog.v^.Nos ur inepram averfamur.Pra:ccpror cnim 
~c rcmerc dicercr, fipcrfpccru habcrer quid eilerevcn- 
um, frufrra aurem non diceret,il penes ipfum eiTet pra:- 
requod dixir. Dco eriam concedenrf fpero Jmajorem 
hominem poreftatem , quam homini tribuent in fui 
milem. Nequc ncgabunr, eum ad converfionem fuo- 
tm, aliamvim excrcere,quam adhiber pra:cepror in diC- 
npulis erudiendis. Omncsiili qui a Deo docri funr , ve- 
runt ad Chriftum. Ioh.6.45. Prseccprores noftri non fo- 
int efle tam fcelices. Quod ver6 addunr, ufttatam Deo tn 
iripturts effe hanc loquendi rattone dnm promtfstoncs facit ; hoc 
fprafatisrcfuratufuit. Argumentaqua:ex textu petunt 
if interpretationcm fuam confirmandamac evidenter,ut 

O o 2. pro- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



i#% ARTICULUS QJI INTUJ, 1 

promitcunt demonftrandam,leviorafunr,quaut talcquid 
praeftar c poffint. U Qttia hic tjtfirmo defoedere, cujus natur* 
esi acproprium> ut quitnterfe pacifcuntur,ultro citroq\ obligetur: 
in quo ergo & howinis ofjicium reqnirttur. Rcfpondeo, i. Mi- 
nuseftmulto inhac conclufionc,quameftin quseftione; 
quacritur,*/* efficax illa motio hic promittatur fioIa,qu£ efl ^er be~ 
neficia hominem obfiringentta ad fntmet converftonem.qua pofita> 
& Dcofacientc quod in fe efl, res ipfii pofsitaUter evenire: con- 
cluditur, hominis offiaum in hoc negotiorequtri. 2. Concedi- 
mus, hominis officium requiri:illudinfuper cotendentes, 
Dcum hujus promiffionis vi cftcchirum in fuis ? ut officium 
illud faciant, quatenus neceftario eft facicndum. 3. Vox 
illa jrna, quamhicufurpat Propheta,nonfcmper/W/#de-- 
notat in propria illa fignificatione,qua pro mutuo contra- 
£hi per fponfionem acftipulationefumiturrpromiffionem 
fimplicem, vel unius partis difjpofitionem nonnunquam 
defignat. Gen. 6.19. &: 9.9. 4. Apoftolus ipfe hanc objc- 
£Honem occupafle videtur, quum pro foedere , teftamenti 
fubftituitappellationem inhujus ipfius foederis ex cap.ji* 
accomm i odatione ) Heb.8.io.&:c.omnin6ftatuens (utver- 
bis hic utar maximi viri ) Deigratiam eo luculentiorem homini- 
bu<s expltcatame(fe,quod fiuisnon fcedusfed teflamcntnm dederin 
quia fcedus conditiones mutttas futffet habttttru, quas fi altera pars 
von pr&Jlct^fcedus e(l irritum : teflamentum vero liberalitatis ac 
qrattAyCttra ullam conditionem inflrumentum esiiex quo hxredes 
vocantur & inftituuntur y citracontemplatione ullitts officu,quoi 
ab ipfis profcif i ipofsit. 5. Tota difpofitio teftametariamha- 
bet rationem, ut fimpliciter confideratur,five integra, fivc 
fecundu partes:fed fi beneficia legata inter fe coparentur, 
tum unum ad altcrum cft quafi conditio: atq; hac ratione 
ad modumfocderisaliquandoproponitur:qui tamenpro- 
ponendimodusnon fic cftaccipicndus, ut teftamenti na- 
turamin ulla parte mutet.Utrumq; anoftris optime con- 
jungifolet^quum juftitiamac vitam> fub conditione fidei», 

promitti 



D £ PERSEVERANTIA. i n 
promitti docent,&:fidem ipfam ele&is donari,vel condi- 
tionemfoederis,in ipfo fcedere fimul promitti. 

2. Kjigihiti dicu.nt>de talifcedere quodfuturum erat:atqui e& 
^ qttA noftri volunt eleciis hic promitti , erant ante ab initio : de ijs 
\ igitur noneft hicjermo. Kcfpondco y i. Si temporis obferva- 

tio tanti iitmomet!,utfecundo nuncauttertiddebeatur- 
gcri,tum eoruminterpretatio minime omnium confifterc 
] potcft. Motionemenimillam quse fitpcr beneficia,«equa- 
J lem falte fi non erKcaciore habuit hic populus ante , quam 
cj poft hanc redu&ionem a Babylone. 2. Hxc gtatia fu- 
3 tura diccbatur, quia fundamentum ejus adhuc jacien- 
j dum fuit in morte Chrifti futura ,quamvis gratia: ipfius 
] largitio qua:dam pra-ccilerat, quah per prolepfin. 3, Eo- 
I dem plane graduac modo , non fucrat harc gratia dona- 
3 ta , quo elcctis poftca fuit > &: gcnti Iudaica: adhuc eft 
) donanda. 

3. Sedgratia h.<c ( ajunt) ex No/Irorum fntentia , non ft 

< nifiuno modo , id eft , irreftftibili: aut ft alius aliquls modm fue- 

< rit , non tamcn eft major aut efficacior. Qjuo nihil dilutius 
j potuit rcfpondcti. Idcm emm potefl: elfe modus in ge- 
inere,hoc eft, erncacia: ccrta: , &: varius tamcn fpcciaii 
laliqua ratione. Deum dicunt ivfi irrefiftibili modo vo- 
iluntatem fliam hominibus patefaccre fpag. 275.) hocta- 
imen multis modis fieri , & alio nunc polt Chrifti ad- 
vventum quam ante , non ncgabunt ipfl fpero , quuni 
I Aj>oftoIus id exprefsc tcftatur. Heb.i. 1. Idem potcfl: 

efle modus quoad intenfionem, &: varius tamcn quoad 
cxtenfionem ; idem intrinfcce , varius quoad manifcfta- 

I tionem adjundam : idcm cirentia , Sc varius interim exi- 

£ ftendi ratione. 

4. Concludentes tandcm totam hanc rem expedien- 
I damfufcipiunt: quam dubiam tamen 6c incertam relin- 
tquunt. Sic enim disjuncljc dcfiniunt: talis gratia promit- 
1 titur , quA vel pro Dei .eterna ejr infinita fcientia certo erat 

O o 3 infulptura 



*94 ARTICULUS QJI I N T U S, 

infculptura ejw lcges cordtbm eornm ut illas reciperent , aut qua 

tam effet ejfcax^ ut crcdibtlenon cffeteos receffurosiaut faltem tam 
copicja, ne t/Iudper Dei gratiam minime ftaturum ft. i. Hujus 
conclufionis convcnientia judicetur cx conclufionc So- 
cini , cap. 12. Prad. Theol. Itaque cum Dcus dicit , fe d t 
turum lcgem f;am in vtfccribws eorum mhil aliud intelltgen- 
dum eH > quam Deum ea fatiurum , per qu& plane verifi 
mile fit , legem fttam in hominum cordibm infcriptum iri , 
idque ut fiat , quam dtligentifftm} curaturum. Nunc rem 
videamus. Caute id quidem faciunt , quod nihil ho 
rumabfolute definiunt: fedmifere intcrim, quod eorurr 
nihil ftatucre pofsint fine magno errore. Si hxc prophe 
tia ad pr&fcientiam illamreferatur, quam Remonllr. alib 
defendunt, tum non efl: promjfsio fed prsedi&io, refpecl: 
.ipfiuseventus: tumpromifsio non eft caufa eventus, fe 
cventus promifsionis : tum etiam Deus prsevidit eventi 
talcm in toto populo, fde toto cnim interprctanturhun 
locum) qui nunquam tamcn evenit : aut perfeverantia 
praevidit inomnibus fcederatis : quod non concedent. 
tum denique fidelcs, quum perfcverant in fidc, non ef- 
fent promifsionis filij , fed &: potius aliquo modo patres 
Si credtbilk tantum ftatuatur eificacitas, tum ha:c prophe 
tia non tanttim non promifsionem , fed ne prxdidionc 
quidemcertam continet, fedita contingentem , ncpr 
fua tantum probabilitatc narretur. Si Dco tantum hi 
caveatur, ne per cjt^s gratiam (letijfe videatur , quod popu 
ius reccdantum antca nonfic fuam gratiam difpenfavera 
quin per eam ftcterit, quod toties ab eo receilerant: ld 
enimiftic promitti dicunt,quod eratfuturum, &ante 
nonfa&um. Utrtim horum agnofcere malint, id vide 
rint ipfi. 

Taiis quum fit primaritis locus, quo hoc argumentur 
fuicitur, de cxteris facilius negotium erit. 

Secunduslocushabetur Ifa. 14* 10. Montes recedent 



DE PERSEVERANTIA. ijj 
j- eolles dimovebuntnr , attamen benigntt.ts mea a te nonrecedet, 
I &fvduspacisme*nondtmovebttur y aitmifirator tttus Iehova. 
% Refpondent Rcmonftr. Deum hic tantttm teflari fe promilfio- 
« nibusfiisfideltterftaturum, profiuisflijs, quiabipfo ftint edoclt 
■\ P- x 3- i?-fidnon promittt, eosficmper fiore fervos Iehova. Sed 
n multafuntqu* contra pugnanr. r. Hac interpretatione 
:> concefla, nullum cflet novi fcederis a vetere difcrimen, 
3 quoad ejus conftantiam & immurabihtatcm , qua idim- 
q primis pracellere docent Scriptura? , Heb. 8. 9. in priorc 
d enim fcedere ftaturus Dcus fuerat fuis promifsis , dum 
\ homincs in obcdientia mancrenr. i.Hxc promifsio ejuf- 
-imodifuir, quoad hrmifsimam ejus conftanriam , qualis 
i illa fuit qux facf a efl: olim dc aquis Noachi verf 9. utaqux 
\ No.uhi, hoc mthi ejf Scc. fcd illa ftTlC abfoluta : ergo & ha?c. 

* 3. Concedunr ipfi pertinere hanc promifsioncm ad filios 
IDei, quicruntabipfbedocU-fedomnes filij cruntedo&i 
I vcrf 13. qui vcro edodifunr, vcniunt ad Chriftum. Ioh. 
I 6. 45. & qui vcniunt nec eijciuntur foras, nec ulla ratio- 
nne perdunrur. ibid.vcrf 37. 39. 

Tc rtius Iocus eft ex Ifai. 59. u, Hoc erit fioedus meum ctim ijai 
\? tpfij* ait lehova: Sptritus meusqui efttnte, & verbamea qttApo- 
^fiui tn oretuo, non rcccdent ab ore tuo, &c. Excipiunt illi 
] 1 . Hanc promijfionem cum converfisJteri,qua ta/ibus, ut verf.zo . 
■ planum fiactt, condtttonaliter cjfe tntclligendam , ft modo fttpro- 
I miftio. 2. Dicipoffe externum aliqmd & pecu/iare htc iftaelitii 
\ promitti. 3. De perfeverantia non pojjc tntelligi , quiahacnon 

• ab eo fiolum tempore, fed & ante dicituf fitjfe. T^otum etiam eft 
I hanc non minus uni qttam alteri eleclo continqere-.atqtte adeofru- 
S ftra tam late exprimeretur, non recedet ab oretuo, feminis, & fe- 
tminis feminis tui. r. Ha?firanter hxc ab ipfis dici paren- 
I thefis illa prodit,ft ftt promiftto , & non pr&ceptum , qua tan- 
Jtumnonfatentur, hanc totam fentcntiam abfblutam af- 

1 firmationem prae fe ferre : pra?ccpri cnim vcl formam vcl 
cfpecicm non haberet , fi elTet ex conditione fufpenfu 

z> Nul- 



x 9 6 ARTICULUS Q^U INTUS, 
z. Nullus apex eft vel in hoc verfu, velin pr£cedente,im- 
de condmonis prsdcriptio cum ulla ratione colligatur. 
Verfum vicefimum, quem hanc in partem Remonftran- 
tes trahunt , in alteram accipit Apoftolus Paulus Rom.n. 
27. promifsionem abfolutam & ele&orum propriam in 
eo contineri manifeftis verbis confirmans. 3. Externum 
nihil fonat, Spiritus meus quiefl in te: ncc in rebus illis fidei 
qtia: ad foederis novi fubftantiam fpc&ant, peculiare quid- 
quam Iudari habcnt fupra gentes. Gal. 5. 28. Rom. 9. 7. 8. 
&ci6. 12. 4. Temporis circumftantiam nihil fe adjuvare 
dicentipficredo, quum illa bcne pcnficulavcrint , qux 
ad vcrba Iercmix difccptata fuere. Expreftam vero mcn- 
tioncm tui y femtnis tui,drfeminis feminls tui^ non mirabun- 
tur illi, qui fidelium norunt hsefitationes, etiam ubi fum- 
ma rerumeft certitudo. Seminis etiam inculcatio, fo- 
loscle&os &: efficaciter vocatos notari docet, Apofto- 
lo fic hunc titulum interprctante, Rom. 9.8. Gal. 3. 16. 
& 4. 28. 

tiof.2. 19. Quarttis locus eft Hof 2. 19. Deflonfabo temihiin fzcu- 
lum, dcffonfabo te mihi &c. Hic iterum eadem opponunt 
qux prius ; 1 . Tromiffonem iflam pr&requirerc conditioncm re- 
fpifccntix. 2. lllttd folum promitti, quod a Deiparte prxflandum 
erat. 3- De beneficijs non fpiritualtbus , fed corporalibus , h/tc 
verba fierh qnorum natura erat^ efficacijflme homines flcffcre ad 
Dei amorem* Ineandem igitur fententiam, moncndi funt 
dcnuo, 1. Sponfaliailla, qua: conftituunt matrimonium, 
fub conditionc non concipi. 2. Fidem & refipifcentiam 
prarreqtiiri concedimus, antequam in illis perfevcrare 
pollimus. 3. Chriftum ipfum fibimct parare, formare,&: 
confirmare fuam fponfam, Eph. 5. 16.17. etiamfi fuent& 
planeindigna, Ezech. 16.60. 4. Spiritualia bonafubco- 
poralibus promitti , apertius eft quam ut poftit negari, 
cx vcrf 20. Dcffonfabo te mihi ftde, ut agnofcas lehovam. SC 
ex Rom. 2. 25- Vtetiam apud Hofeam dicit > vocabo populam^ 

qui 



wk 



Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, I 
232 K 2 



DE PERSEVERANTIA. 197 

]ui meus non erat , popuhtm menm : & eam qm kteBa non 
tfat, d/leclam : & ent in loco ubi dicJum fuerat eis, non po- 
Wlusmetuvos , iflk vocabuntur fl,j Dci viventis. 5. D c , 
fponfario duplex eft : una per cxccrnum padum , quo- 
rmodo omnes & fmguli Iu4*i conjungebantur DcoJfai; v 
J. Ier.15. & intcr Corinthios , omnes & iinguli veram 
jtdcm proiitcntes : altcra per intcrnam & efficacem di- 
cpontioncm , quomodo non omncs ludxi , fcd ex Iud*is 
bJedi conjundi dicuntur Dco. Rom. 9. z 4 . Hancautem 
(ronjundionem indiuolubilem efle dicimus,non illam. 
Ardiflimamautem hanc defponfationem verbisillis Pro- 
bhcta: dcfignan , & Paulus ibi ceftacur , &: Pctrus ctiam 
£pift. 1. cap. 2. vcrf 9. 10. 

Quintus locus cft Pfal. iz 5 . 1. Quiconfidunt Iehev^non lfiU*t* 
dimovebuntur , in feculum permanebunt ut mons Sion. Rc- 
«pondcnt Remonftranres. 1. T^on dimovekmtur ad infor- 
>unium,quamvis poffnt afide. 1. Texli.mnihilhabere,quam y 
miconfidunt lehov*, erunt ut mons Sion, qui non dtmove- 
vitur , fedpermancbit in Aternum. 

Quorum primum triplici rationc tcmcrarium eft & 
-.bfurdummec enim infortunium uJIum aut calamitas ma- 
<or cftquama fide dimovcri: necin ca;tcris, evcntus alius 
: ftjuftoquam improbo , &c qui fidci fcutojam deftitui- 
ijur, omnibus infortunijs objicitur nudus. Secundum vero 
'iiverla facitilla que funtplanc eadem.ElTeenim utmons 
)|ion,velmontisiIiius fimilis in ifta qualitate ,quod non 
-imoveturfcdpcrmanctina;ternum,nihilaliudcft quam 
i<|on dimovcri , fed permanenre in «eccrnum , uc mons 
>ion. 

< Sextus pctitur exloh.4. 14. Qmfquis biberit ex aquailla, Ioh.4.14.. 
luamegoeidabo, nonfitietin Aternum : fed aqua illaquam ego 
Ubo ei ,fiet in eo fons aquA falientis in vitam Aternam. R e fp. 
xemonftr. Declararihictantuma Chriflofevcnijfeut prAclario- 
\m vitam donaret quam est animalis^fuo temporeccrfo poffden- 

P P dam 



Early European Books, Copyrighl © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



* 9 8 ARTICULUS QU INTUS, 

Mm ; velut daretanimo fttisfaftionem talem , ut qni vere cre* 
diderint , ita expleantur nt mhil aliud fitiant. quamdiu enim hii 
fumus fitire beatitm eUMatth. 5. & fojfumm etiam a bibendo cef 
fare. Ier. 12.13. Sed, 1. non eo folum Chrifti verba fpe< 
&ant, utad alterius vitse confiderationem hanc foemi- 
nam ducat : fed &: difcrimen quantum fit oftendit , quod 
reperitur inter illam aquam , vel Spiritus gratiam, qux 
facit ad vitam fpiritualem, &; elementaremhanc quse ad 
animalem folam conducit. 2. Difcrimen unum ineo 
ponit, quod aqua putealis non adeo extinguit fitim, 
quin bibens eam nccefte habeat iterum fitire: aqua vero a 
Chrifto donanda,omncmfitimaufert,utqui eam bibe- 
rit non fitiatin seternum. Alterum difcrimen eft , quod 
aqua putei non permanetin eoquibibit , fed tranfit& 
evanefcit : aqua vero Chhfti fit fons pcrmanens , & 
perennis. 5. Aquam iftam fpiritualem , a fidelibus 
potari in vita prscfenti , ctim ex prsefenti loco mani- 
Fefttim eft tum etiam ex cap. 6. §,4. ubi refurredionis 
antecedens efleindicatur , fangninem Chrifli bibere :tum 
etiamexcap.7. verfi 38. 39. ubiexprcfse teftatur Evange- 
lifta , dici hxc de Spiritu qitem accipiunt credentes in eum. 

4. Sitisduplex eft, una totalis indigenti&> Ifa. 65. 13. al- 
tera fruitionis &: complacentia partialis. 1. Pet. 2. 2. 3. illa 
tollitur per gratiae participationem , hxc augcfcit in- 
dies , dum fumus in via , per fidem ambulantes & non per 
afpe&um. 

5. Defertores illos de quibus Ieremias conqueritur 
Cap.2. 13. aquam hanc unquam vcre bibiffe, nec affirma- 
tur ufquam , nec ullo argumento probari poteft. Re- 
linqtiere enim ea dicimur qu^ non curamus , vel a quibus 
animos noftros avertimus , quamvis participes eorum 
non fuimus. Sic vox h$c ary faepius ufurpatur, -Exod. 
23. 5. Neh. 3.8. 2. Par. 10. 8. Externetamen appropin- 
quavcrant ifti ad Deum > a quo etiam externe jam difcel- 

fcranft 



E> E PERS-EVERANTIA. i 99 

crant , & illo etiam refpe&u , cum dercliquiiTe di- 
untur. 

Septimum teftimoniumex varijslocis inter/e cogna- , 
zis conftat. Ioh.5.24. & 6. 35. 37. 59. 44. 46. 57. quibus om- # #.j 
iiibus unicum illud opponitur , aternam vitam promitti, ijs &c. 
yui perfeverant in fide : fed pcrf verantiam ipfam non pro- 
pitti. At vero quum fidelis dicitur, vitam Aternam ha~ 
,ere , in prxlcnti , in condemnationem non venturm , in 
tfuturo , & in prxterito , tranfijffe a morte in vitam \foras 
won ejiciendm ; mn perdendm ; in ultirno die fufcitandns ; & 
vitam vicfurm tternam; hxc omnia lhnc majoremquan- 
dam &: ar&iorem connexionem fidci ac vita: pra^ fe 
ferunt , quam promiflionis cftin conditioncm incertam 
>eonjecT:se. Ncc tamen phrafibtis iftis nudis hoc argu- 
jmentum nidtur , fed earum potius ratione ac propria 
causa : fidem fcilicct participes nos eorum facere, qua* 
certd nos ducent ad vitam ; interccflionis nempe Chri- 
ffti , afliftentia; Spiritus fan&i , prote&ionis divinx, na- 
turai divinx , & vitx ipfius JBterna?. Qua etiam in par- 
te , difcrimen venit obfcrvandum , inter promiftionum 
tharum , &: comminationumillarum rationem , quarum 
proprius finis eft, abducere homines ab ijs mediis qux 
jad exitium tendunt, non ad exitium ipfum perducere: 
promiflionum enim iftarum ufus &c Rnis eft , non a fa- 
ilutismedijsavocare, fedadfalutem ipfam fideles trans- 
I ferre. 

O&avum eft ex Ioh. 10. 28. 29. Oves meas non rapiet lo ^i° 
uifquam e manu mea , & Patris mei. Refpondent Remon- **• 
rantes, 1. ghamvis rapi non pofftnt dum funt oves , non fe- 
quitamen eosnon pojfe definere oves effe, aut e manibm Patris 
transfugere per peccata. Contrarium apparere £%ech. 34« 
I \6.i.Caufam ovium confervatarum ftatui hic in Patris potentia, 
'\ oppofit a infirmitati hofitsearum, ejr non in immutabilitate volun- 
tatts earum. Sed 1. argumentatio Chrifti ob oculos eft po- 

P p 2. nenda, 



5 oo A.RTICULUS QJI INTUS, 

nenda y qu$ eft hujufmodi : fi ncmo meas oves rapict e 
manu mea &: Parris > tum dabo ipfis vitam seternam 
non peribunt inseternum : fed nemo eas rapiet e manu 
mea &: Patris : ergo dabo iftis vitam ^ternam & non peri- 
bunt in ^ternum. Iam fi verum fit quod Remonftran- 
tes relpondent > pofie <?as definere efie oves , quamvis 
non rapiantur, tum propofitionis confcquentia non eft 
necefiaria > atque adeo neganda : pofiunt enim perire vcl 
seterna vita deftitui,quamvisncmoeasrapiat e manibus 
Chrifti. 

2. Oves qu^nonpofiuntabripi vel feduci a Chrifto, 
tentationibus ullorum hoftium,illae non pofiuntdcfine- 
re efie oves: nulla enim cefiatio vcl tranfmutatio talijj 
eft , nifi per aliquam hoftium tentationem. Sed oves 
Chrifti non poiliint abripi vel itafeduci ut Chriftum defe- 
rant, tentationibus ullis hoftium : hic unicus enim eft 
modus, quo eas rapere niti folent hoftes > & fruftra id eos 
conaturos promittit hoc loco Chriftus. Ergo oves Chri- 
ftinonpoflunt defincre efie oves. 

3. Qjiofdam homines per externam profeflionem 
ovium nomine &: pellibus te&os perire , vel pcrdi poflc, 
non negamus: quales Ifraelitae fucrunt olim. Matth.io. 
6. &c 15. 24. qualcs etiampingues &: valid^ illx fucrunt, 
de quibus Ezechicl loquitur cap, 3. 16. arietes enim &: 
hircos appellat, vcrf 17. &vcras etiamoves multis cala- 
mitatibus obnoxias ciTe,prout vcrf. 5. declarat : fed grc- 
gcm verum pafcui Dei perire pofte negant ejufdem ca 
pitis verba poftrcma. 

4. Qjium caufam ovium confervatarum ftatui n 
gant in lmmutabihtatc voluntatis earum,nugas agun 
Non dicimus enim voluntates fidelium efie immutab' 
lesinfcfe, aut abfolutc immabilitari per gratiam inh 
bitantem, fcd pcr potcntiam Dei coniervantem a toca 
niutatione liberas fidas efie. 



DEPERSEVERANTIA- 301 

5. Si potentia Patris fideles confervans , fuperetpoten- 
tiam hoftium impugnantem, tum fuperat omncs fidelium 
tentationes , &: non linit eos vinci. 

6. Si dicantraptum hic violcntum folum intelligi, 
tum nihil majus Dei potentiae tribuunt quam ipforum 
poftium : non pofle enim homines docente Satanse ac 
>eccati manibus per converiioncm ullam neceflariam 
ic pra:determinatam eripi, ncdum violentam aut coa- 
5hm. Deum etiampromitterefaciunt confervaturum 
fe fuos ab illo malo , cui fieri non poteft ut vel fubji- 
iciantur ipfi, vel hominum quifquam- 

7. Paftoris boni officium cft cuftodire fuas ovcs , non 
cfolum nc hoftium vi abrfpiantur, fedneaberrentetiama 
ipafcuis & cvili : quod Dcus ctiam crga fuos facit. Pial. 
£13. 5. Hucufque aurex hujus confolationis locum a ten- 
cationibus detendimus ,nimcau<5tarij loco Socini expli- 
apationemfubjungemus ,ne velipfcpatcraudacium cavil- 
liationum quidquara inhunc locumhabereputetur quod 
ffti non habcnt. Sic illc cap. 12. Pra;lecl:. Theologic. 
£um Chnfais, ait , Oves fitas perire non pojfe ,nec qncnquam 
raptttrttm eas de manu ftta , nullo paclo esi intelligend/tm , eos 
hui Chrif i funt , Chrijli ejfe definere nttllo modo pojfe : Nam 
erte pojfmt fi fidem abjicere velint y fve m Chrifii mandato- 
mm obedientia non perfeverare. Njque enim in illis Chrifii 
werbis , de eo fermo csi , qttod tpjk oves contra feipfas facere pof- 
Sunt,& fttafponte vel propria c;dpa , aliquo modo pati,fed d.e ■ eo 
luod alij poffunt facere advcrfis ipfas y deque damno quod altttn- 
ieillis invttis inferri pofftt-, &c. 

Nonum tcftimonium cft Matth. \6. 18. x^idverfns eos Matth.its. 
tyui fupra petram fundati ftnt, non prAvalebnnt portJtinferontm. 
).lefoondcnt Remonftrantes. Promitti htc EcdcfU , dnm 
rZcclefia manet ,mortis potefatem ei nonita pr&vahturam , ut 
ndamnatione maneat: non antem inteliigi per tnferontm vortas 

P.p 3 diaboh 



Early European Books, Copyrighl © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



3oi ARTICULUS QJI INTUS, 

diabolifraudes ac dolos quibus flndet hic aliquos feducere.T 'otlitti i 
hoc nugamentum e domefticis Socini argutijs eft. Sic \ 
enimilleprimus novator. I.in yLifcclLp.i6i.Cbri/li verbx i 
non ita prorfus funt accipienda , ut credamu* qu& vera Chrifti i 
Ecclefa cfl,eam non poffe Sathan* aflntijs fibverti.fed quamdiu L 
vera Chrifli Ecclefia fuerit, fieri non pofje , ut ab ipfd morte at« \ 
queinferno quicquam detrimentipatiatur. I % In tra£tatu 
loco, Tues Petrus & ftperhanc Petram &c. longus & pro. 
Iixus eft in eadem interpretatione ornanda: cui fufficiet 
hxc argumenta breviter oppofuifle. 

i. Quicquid adverfatur xdificationi ecclefiar fuper p 
tram, vcl conftanti adhcefioni ad Chriftum, id intelligi 
tur per portas inferorum pra*valentes:his enim verbis r 
movet contrarium illius qnod antc pofuerat : fuper hanc 
petram ddificabomeamecclefam. Sed fraudulentae ac dolo- 
fx Satanae tentationes , ad fcdiidrioncm fidelium effica* 
ccs, huic asdificationi &: conftanti adharfioni vel maxi- 
me adverfantur. ergo illx etiam per portas inferorum in 
telligi debent. i. Quicquid egreditur exportis infero- 
rumvelindeprincipium fuumhabet, illudperhancphra-: 
fln intelligi debet: fed tentationcs diaboli egrediuntul 
exinde: ergo. 3. Si damnatio fola fidelium per hafce por- 
tas intclligatur, tum confiftere poteft hxc promiflio cum 
totali defe£hi ecclefix militantis: nihil enimfpondc| 
ret militantibus, fedfolisdefun&is. Hoc autem cumin- 
tentione Chriftiin eo locopugnat, &: cumrecepta fen- 
tentiaomnium interpretum, nedicametiam Chriftianon 
rum. 4. Similem promilTionem ecclefiam fcilicet in fta- 
tu fuo integrali non efle damnandam , vix poto reperiri 
inter omnes Chrifti fermones. 5. Petrus ipfe , quem al- 
locutus cfthic Servator,alitervideturhancipfamremin- 
terpretari. 1. Ep. 2.7. ubi adverfarios,infideles, &difcantes> 
dum sedificant &: impingunt, ad portas iftas pertinere do- 
cet , quas lapidum vivorum xdificationem fuper caput 

anguli* 



DE PERSEVERANTIA. joj 
. janguli, velpetramhancimpugnanr. 6. Obfervari debet 
>roportio, quaminnuithocloco Chriftus, inter duasci- 
ritates, unam cadorum, quaefuas portas &c claveshabet 
yerf. 19. &inferorumalteram,quaemisportisconfiliorum 
£>c machinationum omnium plenis , ruinam illius molitur: 
;.ias vero molitiones nonprevalituras, Chriftus hicnobis 
>fidem facir. Quumigitur civiras opponitur civitati , ac 
)portis portar,&: una ( Ecclefia fcilicer) confiderarur in fta- 
tupracfentis sedificationis , alterametiam confentaneum 
;ft fpe&ari prout illam impugnat in prsefenti. 

Vltimumteftimonium petiturex Ioh. 14. 16. Egoroga- J^u* 1 ** 
4jo Patrem, & alium paracletnm (vel ad vocatum ) dabit vobis, 
\Ht maneat vobifcumin xternum. Refp. Remonftr. 1. Aeternam 
\Spiritus manfionem, non opponi difcefftoni illms ex cordibus fide- 
dittm , fed difcejftoni Chrifii per mortem. z. Promifftonem hanc 
^otttiffe fieri fpeciatim Apoftolis , vel toti Ecclefix, non fingttlis 
tembris, tdque cttm conditione fitbaudienda, de mandatis Chri- 
iifervandis. vcrfiiy 3. Intentionem atttfinem hitjtts donationis 
ipojfeverbis his notari,ey non eventum. In eandem fere fen- 
Jtentiam locum hunc explicat SocinusTradt. de Ecclefia 
31. Sed horum cavillorum primus eft prorfus vanus. 
[anfio enim Spiritus , non eft in humana. natura per hy~ 
poftaticam unionem aflumpta, fcd in cordibus fidelium: 
difceflioigiturquadiic negatur, non eftmors, fed fide- 
liumdefertio totalis.asternaejusmanfio eftconftans ejus 
habitatio in cordibus eorum in quos ingreflus eft. Secun- 
dum eft merum effiigium ad Apoftolos enim non poteft 
3reftringi, quod promittitur/'» aternum hicfuturum,id eft, 
W conftmmationem fecttli. Mar. z%. 2.0. Nec poteft hic Spi- 
iritus in Ecclefia tota manere, nifi eriam in mcmbris qui- 
bufdam permaneat, nam extra haec membra non eft Ec- 
clefia , quae nihil aliud eft quam colle&io fidelium ut 
membrorum. Si vero quibufdam hoc promittatut , tum 
omnibus: omnium cnim idem jus eft in promiflionibus 

evan- 



Early European Books, Copyrighl © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



30 4 ARTICULUS Q^IX I N T II S, 
cvangclicis. Mandatorum vero obfervatio, non cft anv, 
tcccdens conditio ad fpiritus donationem , fcd confe- 
qucns ejus effe&um. Tertium autem ab omni probabi* 
litate relinquitur. Levcm enim confolationcm hoc di- 
fcipulis attuliffet , ad mitigandum dolorem qucm Chri* 
ftimors allatura faitijs, audirc intentionem cfle Dei, 
confolatorcmipfis perpctuum darc, fed non tam ccrtam 
eifeiilam intcntioncm, quin irrita ficri poflit, &eventu 
fcio carere. Abfolutam ctiam certitudincm ejufdcm even- 
tus confirmat alibi Chriftus verbis expreflis. Mat. 28.20. 
Ecceegovobifcnm fum^ omnibws diebus> ufque ad covfummatio- 
t:em feculi* 

Cap. III. I 

Argumcntum fecundum. 
Pag. nj. 

C / De//s omnes vere fideles ita cuftodiat, ut neque finaliter ne- 
'fidele"* ^4t**&dkerdefkimt> tum fieri non potejl ut deficiant. Sed 
confelvare verumprius. i. Cor. r. 8. ejr ro. rj. r. Theff.^. 23. 2. rhcff.y 3. 
<* totali Phil. 1.6. Ergo ejr fecundum. 

&finali Rcfp. Rcmonftr. in genere, Confervationem hanc ejuf 
afojiafid. dem generis effe cumpromiffwne^ id eft,fub conditione praceda- 
nea, qtuafidelibus exigitur, nempe nifi defmt ipftftbi, quodDeus 
illos eft fideliter ejr effcaciter confervaturus & fuftentaturus. 
Ubiilludquidemhbenrer agnofco, &: ampleclor criam, 
cuftodiam hanc ejufddm omnino generis cile cum illa, 
quanititurjpromiflione. Hancautem certam &immu- 
tabilem efle, nec ab humano arbitrio fufpendi , palam 
jam fa&um eft ad argumentum pra?cedcns. Harc tamcn 
mfuper hic vellcmobfervari. r. Conditionem hanc (ut 
fldelis quifque ofKcium fuum faciat) prtcedaneam ab illis 
fieritam adconfervationem, quam ad promiflionem di- 
vinam. hoc autem poftto, confequcns eft illud, ofticium 

illud 



Deumo- 
mnes vere 



D E PERSEVERANTIA. ,05 
illud hominis fidelis , nullo fwodo praeftari vi hujus vcl 
:>romifIionis vel cofervationis.nihil enimpnecedaneum, 
ifficitur iila vircute, qux eft in a&u confequente. 2. Nc- 
iiiincm exeorum fententia. perDei gratiam in fnic con- 
icrvari, qui orricio iiio decft. Hanc cnim conditioncm 
V^ccdancam faaunt ad fuftcntationem illam quam ha- 
>emus a Deo. 3. Conftantiam fidci prxrequiri ficcun- 
ulum corumfentcntiam) ad confcrvationcm in fide (con- 
iantia enim cftpars orricij noftri) quum tamcn idquod 
confcrvat, confrantiam rei confervatx, antcccditfempcr, 
u caufa. Hxc adeo abhorrcnt a communi Scripturarum 
icntcntiaacndcliumfcniu, ut non indigcant folicita ulla. 
tefutatione. Commimiigiturhacexccptionc omiifa,quid 
Ligjila tim adtcruntad imgula teftimonia, vidcbo. 

Primum habctur 1. Cor.r.8. 9. Qm eiiam confirmabtt vos 
fque ad ' finem inculpatos in diem Iefu C.hrifli. Varia rcfpon- ' 
ient Rcmonftr. 1. Nihilhic altad docert, quamnon fiatnrum l '*-' 9 
\er Beijtdditatem^ quo minus confirmentur. Scd 1. Sj hoc to- 
ium illud fit quod lufcc verbis docetur, ubi gratiam Dei 
midat,que fidclibus datur pcr Iefum Chriftum,uti vcrf 4. 
jadicat,tum nihilmajus habctur in evangelica promiiTio- 
:e,quam fuitoliininpii&olcgal! :non ftetit cnimper Dci 
rdclitatem quo minus homincs in iilo fuerint ad a:tcrnam 
iram confinnati.i.Tum etiam idcm j udicium faciendum 
Jft de vocationc , qua* confirmationis hujus ftatuitur ex- 
nmplu m : fidclis efi Dem per quem vocati efits , id eft , pe r quem 
^onfletit quinvocatifueritis. Qua?intcrpretatio fiadmitta- 
tiur, mm non in iftis a&ibus vocandi & confirmandi tan- 
flum, fcd&inrcdcmptioncjuftificatione, ca^tcrifqueom- 
dibusdivinazgratia? cfrcdis,obvium & ficilcfophiftis erir, 
irincipalem&propriameorum caufamubivispotiuscol- 
03care,quam in Dci <z;ratia. Quamvis emm per Deum non 
J::etitquin hxc lic effent, quod unicum iignificaturquum 
tfeusilla feciiTe dicitur, ab alio tamcn cffici poteft utfint. 

Q3 Rcfp. 1. 



t.Cmnth. 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



22. 



$06 ARTICULUS Q^U I N T U $, 

Colojf. 1. Refp. i. idem ijfdem penevPrbispromitti Coloff. i. 22. adje&a 
dferte condttioneifiqmdem permanetis in fide fundati & ftabiles. 
Ubi i. non dicut verum:nec enim in illo verfu tam eft pro- 
miflio, quam defcriptio; nec ulla fit menrio confirmatio- 
nis. z. Si verumhoceflet quoddicunt,nihil tamenadrcm 
faceret: eadem enimres 8c abfolute promittitur,quia cer- 
to efficietur 5 &: cum conditione,quia no alias efficietur nifi 
per media: &: in illis medijs hominisipfius exigiturcura. 

Refp. 3. Poffe fic legi, confirmabit vos in adventu> hoc ejl, con- 
firmabit ut ftetis coram ipfo in adventu fuo. Quod nullo modo 
fieri poteft, nifi contra interpretum omnium autoritatcm 
acfidcmjcontravocis tamufum,quam fignificationemrc- 
ccptam; & contra nexum illum immediatum ; quem Apo- 
ftolus ibi facit inter vocationem fidelium & confirmatio- 
nem in ftatu ad quem vocantur. 

Refp-4. idnonfentire Apofiolttm quod nos volumus > quia ex- 
hortationes & admonitiones quas adhibet pofiea, inanes prorfm ef 
fent. Quamcrambem totiesrcco&am^infulfam efle jam 
faepius oftendi,quiancmpcpcr fuafioncs hafce confirma- 
tio llla perficitur, quam Deus nobis promifit. 

Rcfp. 5. Deum e(fefidelem> quamvis dereltnquat eos quiipftm 
derelinquunt, crilliinfidt fiant. i.Tim. 2. 12. 13. Qjiod vcrum 
quidemefTenemofanusncgaverit. Sed 1. qu^ritur an fi- 
delis fitin promiflione de ijs in fide confcrvandis. 2.Relin- 
quendi verbumnon habcturintextu,fcdabnegandi: ab- 
negare ante quis potcft Chriftum,qui verus fidelisnun- 
quam fuit. 

Sccundus locus eft 1. Cor. 10.13. Tentatio vos noncepit, 
nifihumana . Videlis autem eft Detts, qui non ftnet vos tentartfufra 
tdquod poteftisfed pr&fiabit una cum tentattone> ettam evaftonem> 
utpoffitisfufferre. Whi^fufficientes quidem viresad tentattones 
cmnesvincendas, renat is promitti fatcntur Rcmonftr. fedeva- 
fionis promt fftonem non ntficaventibiisproponi: altas non congru- 
retcumpr<egrefiaexhortatione>verf.y. 8. 9. 10. i2.VigiIannbus 

quidcm 



j.Corinth 
10. 13. 



uidemac non d( 



DE PERSEVERANTIA. 



J°7 



ormicnnbus tamlexquam evangclium, 
icribitur,fed is vigilare nosfacit, oculosnoftros apcrien- 
ioqm iplecuftos eft Ifraelis,&non dormirncque dormi- 
:at. Pfal. izi. 4. qui etiam dormientes nos ac torpenres cu- 
rat nec ceflat inclamare, ufque dum e fomno & leclo nos 
cxciravir. Canr. 5. r. arquchuc pracipue faciunt ram ad- 
nortationcs quam comminationes %,qiia fimul iungun^ 
pir cum promiisione. 0 

Tertius eft 1. Thcif. j. 2;. Dewpacisfiincl/ficetvos tctos, ut u Thtp. 

domwtnoftri Iefiu Chrtfti confierventnr, Re/p. Rcmonft. r. Hoc 
\?f[evotum,atcjuetdeonihilpro nohtsfiicere. imohtxc probari, hoc 
^tutffealiterfier/,quoniamApofto/ustamardenterorat,utfcfiat. 
■Sed 1. Votumhocnontcmerefuitconccpcum:fcd a Spi- 
iritufanaofuggcftum;in promiflionefundatum, &in pro- 
mifsionem etiam converium, tum pcr fblcmncm hanc &: 
publicam propofitionem, tumpcr confirmationcm lllam 
adjun&am vcrf 24. Fidelts eft qmvocatvos, qutetiamtdeffit- 
\ciet. 2. CoIIcaio illa vanifsima cft, Apoftolus orat ut Bem hoc 
.prtftet, poteft igitnr altterfiert. Fieri non potuit ut Chriftus 
rcrineretura morre. A&. 2. 24. hoc ctiam noviripfe, tam 
lilla rarionc,qua omnia novir,quam cx co quod pnedi&um 
rueratPfai. 16. 10. Indiebtxtamencarnis fuxdeprecattonibus& 
{upplicationtbus oblatis, ctim clamore valido & lachrymis apud 
eumquipoterat fervare arnortc, &exaudttis prectbus Uberatui 
uitametu.Heb. 5. 7. 

Secundum arq; ctiam tcrtium refponfum coftiruit vetus 
llla cantilena de exhortationibus & commonefactioni- 
bus : de quibus totics jam dictum fuit. 

Reip, 4. Si exacieurgeantttr verba, tamperfeciamimmunitx- 
em apeccatis indepofe probari, quam finalem perfeverantiam in 
de. Sed alium efle fenfum, cum analogia fidei & aliorum 
locorum oftendit,tum etiam ipfa vcrba quibus votum hoc 
explicacur. A Dcopacisillud petiturquodneceflarium eft 



?o8 ARTICULUS QJI INTUS, 

ad pacem cum ipfo confcvvandam.Sanffifcatiopctiturquq 
gradatimficri folct. Praefervatioetiam petitunquae radicis 
perfiftentiam infcrt , non fru&uum & foliortim omnium. 

4 . Quartus locus eft i. ThefT 3. 3. Tideliseft Deus, qaiftabtliet 
2. Thejf. vos, dr cujhdtet ab illo improbo. Refp. 1. idem hoc ejfe cum pro- 

3-3- mifftone prdcedente. 1. ThelT. 5. 23. Bene igitur eft, quod pro- 
mitfionem agnofctintjam , quod votum tantum efle jam 
modo contedebant. Idem autem in utroque loco promit- 
ti, nos non inficias imus: fed alio tamen modo unum illud 
quum cxplicatur, feorfim poteft urgcri. 

Refp. 2. Promi fftonem hanc ejfe conditionalem, ntverf 4. c£ 
2./W/V^/.ColIcctioneplane mira.CofiditPaulus easface- 
re & fathiros ea,qtiae praecipit illis; ergo Deus non abfolu- 
te promifit cuftodire ipfbs a fedudione finali ac totali. Co- 
fiditChriftus Deum Patrem ipfum glorificaturtim:Ioh.i7. 
num qtiidinde fcquetur, hoc abfolutc non fuiflc decre- 
tum &:promi/rumr > Opponunttir fidclcs hominibus pro4 
tcrvis ac fceleratis : ergo cuftodienttir in fide conditio- 
naliter: qtiam male confutx ftmt iftx nugx? 

5. Qjjintus Sailtimus locus cft Ph.i. 6. Perfuasu habens hoc m 
fhiLi.6. s u fore,ut qui incepit in vobts bonu perficiet upfe ad dtclefu Chrtjtt. 

Unum hic Rcmonftrantes refpondcnt, quod proprie 
pertinetad hunc \oc\\m\hanc perfuaftonemhabutfje Apofiobr/h 
fecundum legem charttatk , & judicium £quitatis,( utltquet ex 
verfu fequenti ) ficut juflum ett , ut ego id fentiam de vobis,crc, 
ex conjideratione prAteritornm \ acproinde nonnifi condttioni- 
liter , nempe perfuadcntem fwi , illos non dcfuturos in progrejft. 
Neque prorftis vantim eft qtiod adfcrunt de judicio chari- 
tatis & arqtiitatis, fic enim Apoftolus ipfe aperte mentcm 
fuam explicat. Scd 1. obfervandum eft , jtidiciumiftud 
charitatisincertum efte,non refpe&u elc&orum Sc vcre 
fidelium : deijs enim certiflimc pronunciat alias : fcd 
refpe&u multittidinis eorum qui inter Philippcnfcs Chri- 
fti fidem profitcbantur. Hinc cft quod vcrf. 7. voccm 

illam 



DE PERSEVERANTIA. 



509 



Ilam intcrferit(<?»7/7^w)quam non adhibuit verf. nec 



hicR 



lftr. di 



emorant 

'charitacis ita fpcrabat de omnibus illis: &c ide tancum ju- 
dicio cerciftimo credidic& enunciavftde vcrc fidclibus. 

1. Eandem pcrfuafionem,quamPaulus habuitde falu- 
te verc fidclium, voluir proculdubio in corum ipforum 
ianimis confirmare. Scd illaperfuafio, quae debet eite in 
;animis fidclium de propria fua faluce , non eft ex judicio 
'charicacis,fed fidei ccvzx. Ergo ha^c perfuafio eft cciam 
erca. 3. Pcrfuafionis illius quam exprimicPauIus vcrf 6. 
^ roprium quafi fundamcncum eft,conftans nacura vcl gra- 
icia Dei : fed judicium charicacis non alia rationc propric 
jniticur quam fignis cxccrnis. 4. Iudicium ipfum chari- 
fcatis non recce dicicur condicionalc. Quamvis enim nihil 
jrere prxcer conjecrurahabec;quod camenhabcc,cft abfb- 
jIucu. Charicacis non eftr judicarc Ticium falvum forc 11 
pcrfcvcrcc in fide , hoc ipiius fidei cerciftimu eft pronun- 
ciacum: fed Ticium perfcveracuru,auc cale quid, abiblucu. 

Cap. IV. 

Arvumentum tertium. 
Pag. 428. 

tvlvlficA & vera fides non detur nif elecils , & Vemdefni- Tidem efe 
vi t ccrt 0 , electosfuos ad flutem perducere per fidem; tum ve- propriattr 
re fdeles nunquam fnaiiter aut etiam totaliter defcient. Sedve- eUftwum, 
xrum prim : er<zp ejr poferius. f**s Deus 

Hoc argumcnrum accufant Remonftr. infirmitatis & ad f ahltem 
labfurdicacisapertJC. 1. ggti ex interm Det decreto nihtltate^J^ 
poteft inferri,w/> prius probetur, T)e;:m velle decretum illudexe- " 
\qui viquldam irrcffilnU , cujus contrarium cnte probariconfi- 
dunt. Quo nihil infirmius adfcrh potuit , ne ab ijs quidem 
ijqui mfirmitatem alicujus argumcnti non indicare , fed 
fcmitari ac firpcrarc ftuderent. Nam 1. Ex omni dc- 
: crcto divino de re quacunque prasftanda vcl cfficien- 
•da inferri poteft pcr ncceflarhm confequcntiam , rem 
I Q^q 5 illam 




Early European Books, Copyrighl © 20 1 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



j«o ARTICULUS QJJ I N T U S, 

illam fore , nec fieri pofle ut non iic ; quamvis modus 
illequoDeusidefficiec, fic omnibus hominibusprorfus 
ignotus. Non eflccalias in officio noftro, fidere tali de- 
creto revelaco , fed rogare femper de modo,(quomodo iftud \ 
fiet? ) ncc prius acquicfccre quamillum fciamus:quodin- 
cerverc fideles,proinfidcIicacisnocafoIcchaberi,fecun- |. 
dum fentcntiam illam vctcrcm, qua; Iuftino tribuitur, m- ■ 
<Pk iteyx<& dinvcts 73 Trug <ai& JtS Atyetv : manifcflum tnfide- ( 
litntis argnmentum dtcere de Deo , quo modo*. i. Abfolurum & t 
pcremptorium efle clcftionis decretum , fatentur ipfi; f 
namconditionatumefTenegant.pag.ii8. 3. Nondiccnt : 
ipfi decretum illud quo Deus decrevit fingulares & ccr- c 
tas quafdam pcrfonasfcrvarc, tamdebili virtute perfici uc 
illi poffir ulla creatura refifterc. Rationem (ecundam cx L 
eo deducunc, quod eadcm ratione fequeretur, reprobationisde- r 
cretumcauftm ejje, cur multi non perfeverent. Cujus compa- 
rationis nullam vim cile ad primum articulum demon- 
ftravi. quiafciliccc ncc rcprobationisnec rcprobati finis 

propriedi&uscftdamnacio,ficucfaIuscft ekaionis&ho- 
minis eledi. 

Tertium hujus accufationis argumentum addunt.,gW 
non pofet hinc inferri,fideles totaliter non defecturos , quamvis- 
finalis perfeverantia extndeprobaretur. Utriufque tamcn can- 
dem rationemefTe patct, 1. Quia fi ele&io ex natura fiia 
tam conftans accercafic, ut per fe apoftafiam excludar, 
tum poftquam a&us ejus circa homincm ullum excrcc- 
tur, nonmagis in viaquam finelibcruro ipfuro a defe&io- 
neprajftar. z. Quum primumelc&ionis a&us circaho- 
mincm clc&um cxercetur , falutis ipfius porrionem ali- 
quam communicatipfi : quam fi totaliter amitteret un- 
quam , hoc ele&ionem ipfam non immutabilem efle pro- 
baret , atquc aded, tam in finc quam alias,incertum even- 
cum habere. 

Ha&enus de accufacione: ceftimonia jam cxaminare 

pcrgunc. 



DE PERSEVERANTIA. pj 
ipergunt. Primarius autem locus quem in iftoc argumen- 
to vexant, eft Matth. 24. 2.4. Vt feducerent.fi fieri poffet, cle- Matt. 24. 
ttos. ubi Chriftusipfe teftatur, fierinon poile ut ele&i fe- 2 +- 
ducantur. 

Refp. i. lllud {fi fteripoffet ) poffe , atque etiam nt ipfis vide- 
tur.deberefic explicari , ut nihilaliudfignificet, quam fedufiores 
Ifaciuros.quantum poterunt , ad eleclos feducendos. Qux tamen 
•txpJicatio,necdebetnecpoteftadmitti.Non debet,quo- 
iiiam nullumexcmplum proferri poteft,exullaparte Scri- 
(pturae, ejufdem phrafcos , cjufmodi fenfum ferentis. Non 
(poteft,quiapropofitumChriftiinillis verbiseft indicare, 
quamadmiranda&: efficacia forcnt pfeudoprophetarum 
»'& pfcudochriftorumfigna , (adeo fcilicet, ut feducerent 
«omnes qui feduci poftunt ) non intentionem talium ho- 
iminum, autconatusabijs deftinatosnotarc. Edentfigna& 
miracula : adco utfeducerent. ( id eft, adeo magna , ut feduce- 
rent )fifieri poffet , elefios. Eodem etiam facit, quod di ci- 
tur in textu £ r*V exAeVrv?, etiam ipfbs elecJos t qiu modus 
iloquendicomparationem &; gradationem innuit,a magis 
(probabili , ad illud quod minus eft verifimile. Quod fic 
inon poteft accipi,quafi fcdudores facerent quicquid pof- 
r ~nt ad alios feducendos,atque etam ad eledos.-hoc nam- 
jueminusprobabilefaceretillud quod eft ccrtiiTimum. 
CertuTimum enim eft/eduftores hofcenervos omncs in- 
Jtenturos potius,adprseftantes virosfquales hic Remonft. 
intelligi putant pcr eleftos , ) quamad alios ex vulgo fe- 
^ucendos. 

Refp. 1. Hunc loquendimodnm (fifieripojfet ) non defignare 
femperaiiquid abfolute impojfibile , ut potejt perfpici Gal. 4.15. 
^ci. 2.0.16. Luc. 17.1. Ier.\^.fed& dijfcultatem perficien- 
Ji.Matth.19.13.z6. Quibusomnibusinlocis,femel tantum 
aut iterum hasc cadem phrails habetur {fifieripojfet ) Gal. G^. rr, 
mempe 4. 15. teflimonium reddo vobis,vos ( fi fieri potuifiet) 
veflros oculos efofios, daturosfuifie, Ubi etiam abfolutam de- 

notat 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 



5ii ARTICULUS QJJ I N T U S, 
notat impoffibilitatem.- fieri enim non potuit,ut fuos ocu- 
los ad Apoftolumtransferrent,velutejusoculi fint,ullo 
modo efficerent. Ficri etiamnon potuit,ut jufte (id enim 
fieripoteft,inofficijs,quodjufte potcft) &cum Apoftoli, 
velEcclefix utilitate ,fuos oculos efTbdcrcnt: aut oculo' 
rum eifbffionc gratitudinem &: amorem erga ipfiim de- 
clararcnr. PauJus dicitmfefiinareut (fipojjibt/e ei efit) die 
Acl.2o.i6. PentccoftcsHierofoiymis eifet. Ad.20.i6.refpcduigno- 
rantice fuse fnefciebatenimuttumhocabfolutc impoffibi- 
leforctipfinec nc. ) talis vcro conjedandi ratio Chnfti 
verbis npn potcft affingi. Cxteris in locis cadcm phra- 
fis non reperitur ,fi jicri pojfit. Si etiam in ipfis impoflibi- 
lc fignificet difhcile,tum noffibile ex analogia in hoc loco, 

nihilaliudnotarctquamfacilc.-hocautemquamabfonum 
foret , res ipsa d cclarat, Edentfigna & miracula , adco nt fidu- 
cerent (fi fitci/e effct ) etiam ipfios e/ecJos. Negati tamcn non 
Matth.ip. P oteft '4 uin Matth. 19. 26.impoflibjlitasabfbluta notctur, 
26. eo nem P e jfepfiSi qucm Chriftus ipfe reddit , apud homines: 
&difricultas llla qujeeft in tranfitu cameli pcr fotamen 
acus, nihildiffertabimpoffibilitatc abfbluta, quoad po- 
tentiam ullam creatam. 

Adduntinfuperduplexargumentum,utprobent, defc- 
dioncm eledorumnon dici impoflibilem. 1. ex eo cjuoddi- 
cjtnrverf.it.il. Quoniam mu/tip/icata erit iniquitas^refirigcficet 
charita*multorum:fiedquifiufiinueritadjinem t.fqnc,is fiervabi- 
tar. 1. Ex commoncfacliombm adjcclis , quibus omnes fideles 
adcuramejr diligentiam vocantur. De commonefadionum 
hujufmodi cumcertitudine eventus convenientia, fatis 
antc diditatum eft. Illudunicumaddo,orationemillam 
quam Chrifto, fatis perverse acinvcrccunde, afhngunt, 
Fidete,elec7i mei , nefeducamim , quia fimpliciternon potesl fieri 
ut fieducammi , non minusahcnam efle ab intcrprctationc 
noftra,quam cft a Chrifti vcrbis. In hanc enim fententiam 
Chrifti mcntem concipimus , Videtene fieducamim, tot entrn 

ac tan- 



DE PERSEVERANTIA. 3H 

c tdntis machinationibus veflra fides impitgnabitur, utqui fccun- 
W» elcflionem*tcmam,virtute Dei cuftodtuntur &Spiritttvcr- 
oque ejus, adontncm vigtlantiam excttantur } vix tamen extjlis 
criculis cvadant falvt. 

Vcrfum 12.&13. quod arriner, dico, h extindionem 
cotalem ihi prxdici , charitaris ilJius quse non eft vcrn &: 
•mdicata charitas. Talcs cnim, tcftc Apoftolo, 2.ThcfT. 2. 
(O. ^moremverttatis non reccperunt, ut falvi ficrent. 2. Di- 
«ninurionem etiam parrialcm in vcrc fidelibus connorari: 
fita ut fcnfus iit ; tanta rcgnabunr pofthac fcelcra, ut cha- 
litas quorundam,quicxrerisvidebanrurardcnriores,pe- 
nirus cvanefcar,& alioru fcrvor multiim dccrcfcar,quavis 
cion prorflis cxuantpriftinumfuum aftedum.Vidcantigi- 
jur omnes, ut cavcantfibi ab iftis offeniis.veram fidcm & 
ihariratem ad fincm ufq; rctincntcs : fic etcnim facicntcs 
hlvi crunt.Nihd hicdeapoftafiaroralf vereiandorum. 

Refp. 3. Chriflusftttdet fedtifiionis ejficaciam exaggerare : qt<<t 
mtem effet ifllmc exaggeratio, fi quis dtceret futurum tqttodabfo- 
e ejrflmpltcitcr Jierinon potesi? Ula quidcm non cflcr exag- 
crariouIIanifiaperta:fahitatis,ablbIute dicere futurum, 
mod abfolutc ficri non poreft.Dicere ramen gravem rcm 
iliquamcxalia rc fccuturam, nih prxvalcnsinterccderet 
pcdimcnru, quo interpofito jam fcqui non potcft, hunc 
i!gitimum cflcexaggerandi modii quis dubitat?Efle etiam 
t ivinu, anteccdcs oratio docer, vcrf. zi.iz. Erit tttncaffli- 
iio magna,qttalis nonfttit,nec tinquafiet:& ntfi dccttrtatifiuffent 
ries illi, non fcrvaretur ulla caro:fed propter eleclos decttrtabutttr. 

R e fp. 4. Non efl credtbile,dtabolum caput atqtte principem pfiett- 
^prophetariim, tantum adfiducendttm ejfe adhtbiturttm operd ,fi 
rtretfi nihil effcclttrum apud electos,alios vero reliqnos fine ullo la- 
wrefiuo, certofiuos effe. Hoc fcilicct Chriftianorum eft, dc 
Ayftcrijs divinis judicium faccrc ex ilhs conjcduris,quas 
•e diabolofuppedirarnobis rario.Dico ramen, credibilc 
iobis cflc,diabolumhocquicquid eft opera:,vcIexfurorc, 

Rr adhi- 



Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



314 ARTICULUS QJI INTUS, 

adhibiturum. Adhibuit enim fepius circa Chriftum ip* 
fum,apud quem ic nihil effechirumnovit. Nec ideo tan- 
tum in tentationem hominesinduccreftudet, ut fui fint, 
fed etiamut Dei nomen hoc pa&o ledatur : id quod per 
quemlibet efficere non ceflaret,quamvis ipfum fingularu 
ter eledum efle noflet : quanto magis cum inccrtus ma- 
neatquinam ele&i fint, &c qui non. Huc etiam accedit, 
quod maleficijs, &: conatibus ipfis pravis,adeo delc&atur 
&: quafi pafcitur malignus ifte fpiritus , ut vel animi causa, 
hanc fuam artem , ubi poflit, excrcere femper velit. 

Refp. 5. T^onfequitur , eleftinonpoffunt feduci per figna & 
prodigiapjeudoprophetarum: ergoillinon poff/mt ullo modofeduciy 
*vel ex gratia excidere , & perire. ^Adam non fuit feduftus. 
1. Ttm. U 14. excidit tamen ex gratia. Quam vero mifera 
flinthaec omnia? t. Confequentia nulla formatur a No- 
ftris hic, nec ipfis formanda relinquitur , afferunt hoc di- 
feriedoceri, diferte Chriflum hoc teftart, eleftos non poffe feduci^ 
id eft (utilliinterpretantur, nonergo Jnon pofliint abdu- 
ci , aut feparari a Chrifto. z. Confequentia illa quam in 
textu contineri dicimus,non illa eft quam ipfi hic fingunt, 
Elefti non po(Junt per pfeudoprophetas feduci : ergo non poJf<;nt 
ullo modo fcduct : fed ordine inverfo; Eleftinpnpojfunt ullomo- 
dofeduci : ergo non poffunt per pfeudoprophetasfiduci. 3. Valida 
tameneftillaconfequentia,nonpofliint pcr pfeudopro- 
phetarum figna tot ac tanta feduci , ergo nullo modo. 
Ratio eft, quia modushic fcdu&ionis eft omniumeffica- 
ciflimus : unde etiamejficaaaipfa Satan<e,&: effcaciadeceptto- 
##vocatur. z.Theff. 2:9.11. 4. Firma etiam & altera illa 
confequentia : Sinon poffttfeduci ^tumnonpoteH exadereo* 
perire. Qmfquis enim a Deo difcedir, quamvis peflime fi- 
bi confulat, facitid tamen cum confilio quali quali.fi 
enim confilium omne dcfit, libertas arbitrij deeft. In con- 
filio vero juftamcaufam &: legitimamratiohujus difcef- 
fiis nunquam poteft invcnire. Falfie igitur & fallaci a£ 

fenfuifll 



DE PERSEVERANTIA- 3 rj 
cnfum prasbet femper, iubfpecie vera* ac bonx : Sic air- 
emferri in cenrationem eftetiamfcduci. HocApoftolus 
>aulus exprefsc docet, quum ad communem efficacita- 
empeccati defcribendam phrafin elegit,hujus omnind 
milem, Rom. 7.15. Peccatum feduxitweAlcut &c Hcb.J. 1$. 
ph.4. 22. Prxterea quicquid afcductionis pcriculo pra:- 
at fidelesimmvmesjcui primiparcntes obnoxij fucrunt, 
d etiam a violcnnjs , wl , fi iint aha: tcntationcs ulla: , ea- 
'em ratione libcrare potcft, & libcrabit. Si nec rapi pof- 
nt , quod olim conceirerunt, nec etiam fcduci , mane- 
rbunt indubic,&nonperibunt. 5. Si Adam non fuit le- 
& Jdu&us , non fequitur tamcn eum non potuiife fcduci. Si 
wero in illo ftaru fuiifet, ut non potuiiTctfeduci, tum ncc a 
rgratia excidere potuiilet. 6. Non fic intclligenda funt 
/Apoftoliverba i.Tim.2.14. quafi Adamumfedu&um fuif- 
ifc ncgarct omnino : fcd ex priorc vcrfu rcpctcnda eft vox '* 
lilla , prior. Adam formatus etf prior : Adam non fut feducfus 
frior. 

R efp. 6. Negamus hic refpici ad confilium divinum eleciionis, 
fedjudtcamus hicper elcfios intclltgi , qtti reliquos fide pr&ccllunt> 
jfecundum phrafin Hebrxorum,i.Sam,2tf.i,Tcr.22.7. Efa. 
.22.7. 48.ro. j8. 15. Cant.6.9. Luc.25.35. i.Pct.2.4. A&.y.jj. 

autem ita accipimus , hae una ratio esi, quia hac voce 
yita fumptx , vis feduciionis maxtme ampltficatur : qu<e tanta fo- 
hc dicitur , ut non tantum infirmos , ejr mediocres ,fed& prtcla- 
\rifftmos & exccllentiftmos fa tfide feducerent,nift dtes in eorttm 
-rattam abbreviarentur. Quare ejr Marcus addit, eleciosqttosele- 
git, ideft, qttospecultariter eotempore vult cuflodire. 

Sed 1. disjungunt illa quxfunt omnium rerum conjun- 
fctiifima , eleclos nempe fecundum xternum Dei confi- 
ilium ,& eximiosillos viros qui cxrerosin gratia prxcel- 
Iunt ; Omnes enim hujufmodi prxftantia,& omnis bene- 
'i&io fpiritualis.ab clc&ionc divina promanat.Eph.1.2. 
a. &quieIecl:ifuntinconiiliodivino, eleclifunt adfalutem 

R r 2 per 



1 



jiff ARTICULUS QJU INTUS, 

per fanBificationcm Spiritw>dr fidcm habitam veritati. z/The 
z.i?. 

z. Non dacur exemplum in ulla parte Evangclij,nec p 
totumNovamTeftamentum , ubi voxhxc( elefii) perfe, 
vel abfolutc pofita,fic ullam excellentiam denotat,ut non 
refpedum etiam habeat ad aeternum Dei confilium. Non 

?s Luc.23.35, aut i.Pet.z.4.ubi Chriftus dicitur ele&us. Ideo 
enim ele&us dicitur, quia fr&ordinatm fnt ante jattamundi 

m fundamenta. i.Pet.1.20. Non Ad.9.15. ubi Paulus dicitur 
vaselcft^m.Sic enim hoc Ananias acccpit,cui di&umfuit, 
utfignificaret,PauIumi Deodeflinatum fuife, qui cognofce- 
ret ipftu* voluntatem^ & juflum tllnm vtderet. Aci. zz. 14. Ne- 
que alius cft hujus phrafeos ufus in veteri Teftamento, 
ubiagitur de gratia fpirituali. 

3. Qmim verf 3 i.Mtttet angelos fuos cum tubt voce magnk^ 
congregabunt elcttos ejtua quatuor ventis , palam fit, eos de- 
fignari,quiinconfilio divino prse c^teris cIiguntur,noncft 
probabile , alium hic fenfum ejufdem vocis latere. 

4. Illud quod apud Marcum eft cap. \yzo.clettiquosele- 
gity non modononlabefa&at, fed etiam confirmat inter- 
pretationem reccptam . Pleonafmus enim ille, quos elegit, 
apertenos deducit ad confilium divinum:ficut verf 19. 
rerum conditarum , quas condidit Detts > ad effe&ionem divi- 
nam, fimili phrafi, creaturas omnes refert. Huic autem 
loco dumfuum fenfum imponcreftudent , magnam vim 
inferunt ipfis vcrbis. In eadem ctiam fententia , ubi no- 
menper verbum cxplicatur, ^tkSi quos elegit) nomini 
aliam , &; aliam verbo notioncm adjungunr. Eletti (ajunt) 
id eft > fr&cellentesin ftde^ quos elegit > id eft, vult cuftodtre. 
Si novum quid comminifci voluerint, confentaneum illud 
fane debuerunt fucere , &partibus ad fe invicem magis 
z$tAtis\vc\>pr£cellentes,qnos Detts prtcellere fecit,vcl, cuflodi 
tos 5 quos Dewtuflodit y vel tale quid congruenter po 
nendo. 

5, p 



DE PERSEVERANTIA. 



317 

j. Pcculiaris illa cuftodia per per dicrum afflictionis 
opporrunam decurtationcm , quam"elecl:is hic promitti 
dicunt , ijs magis deberi videtur , qui in fide infirmi funt, 
quam fortibus flc confirmatis : prarfertim, il infirmitasilla 
exdicrumillarum anguftijs oriatur. Fortibus enim non 
adcd noccre poflunt lllx tentationes , quam infirmis. Ho- 
rtimtamcnDcusnon minoremhabetcuram,quameorum 
qui ftintfortifllmi. Arundinem quaflatam ncn finetcon- 
fringi, ncc Iinufumigas extingui. Tcntadonibus omnibus 
oderarifblct.proutftiisviresadeife videt.i.Cor.10.13. 
Rcip. 7. Si mordtcus ttrgeantur mtdx vcrba >feqttct::r ftdeles 
on poffe in ullos errores abduci y ac proinde neque peccare. Qu o d 
erum quidcm eifet , fi nuda vcrba fumantur.fine ill.idif- 
oiitioncquam habcntintextu,&: exqua debentjudica- 
i. Hxc atitem planiflimtim facit, non quamvis hic fedtu 
* ionem intclligi, fed exitialemfolam. 

Sccundumtcitimoniumefl:,Rom.8.z9.3o. quo de loco RomJ.zf 
olixe difccptatum eft in articulo primo,adfecunde par- ?* 
is argumcntum primum. 

Tertium eft Rom. 11.1. Deits poptdum ftum nouabjecit, ***** 
~uem pr^cognovit. 

Reipondcnt Remonflrantes. Deusquidempopulum futtm 
on abjicit : fed quifuit fopttlus Dei perfidem ^poteH non popu- 
-e([eyvelpcr infidelitatem defringi. verf.zo. zi. zz. 23. 
Ubi 1. diftinguunt intcr abjedioncm & defraclrio- 
m , ftne ullo fundamcnto. Apud Apoftolum per 
otum cap. 11. abjecfio, lapfus , diminutio , & defraclio, 
lanum plancacidem fonarc , Ledor attentus ftatim ob- 
fervabit. 

2. Totam vim &:impetum hujus loci declinant. Ni- 
1 cnim de fopulo prxcogni/o rcfpondent,qucm Apofto- 
us innuit abjicinonpoiie,aut ullo pa&o dcfrinfn. 
. Apoftolusnufquamdocctpcrtotu caput,eo?defingu- 
eshomines ftetifle aliquando pcr veram fide in ^ratia, 

R r 3 & poftea 



Rcm.lt. 7 



Rtm. //. 
*9. 



318 ARTICULUS QJI I N T U S, 

& poftea per infidelitatem dcfra&os fuifle. verf. 20.1 1.2,1. 
23. nulla fitmentio fidei,qua defra&i illx unquam ftet 
runt. 

Quartum cft Rom.11.7. Omnes elecfi h&reditatemvit& &ter- 
,n& afequutifunt. Excipiunt Remonftr. T^ihil aliud in textu 
habert quitm elctti afequuti funt , & ftibintelligi , jufittiam , non 
h&reditatcmvit&. Inter juftitiam vero ac vitam talis non eft: 
diftantia , ut alterutram hic excludi putemus. Conjun- 
gunturab Apoftolo pcr totam hanc Epiftolam, quumdo- 
cct ubio^uc^gratiam regnare per jujlitiam in vitam atcrnam. 
Excipiunt. 2. Quamvis eletli afequuti funt jufitiam y vel h<t* 
reditatcm vit&&tern& ( feupotim jm ad illam h&rcditatem ) per 
ftdcm y non fcqui tamen, crgo non pofunt cefare a fide y & bonum 
quod afiequutifunt amittere. 

Cujiis confequentix ratio firmiflima eft,primo excon- 
nexione certa &: infallibili , quam habent inter fe, elecli^c 
falutis afecutio. Si enim vera fit illa connexio , tum ele£his 
nonfuit, qui non aflequitur. Secundo , cx connexionis 
hujus causa, qux conftanscft&: immutabilis, elc&iofci- 
licetipsa, unde eft , quodintextunon dicitur ele&iafle- 
cuti funt, fed eleclio afiecutaesi : quod plus eft quam fi dixif- 
fct ele&i aflccuti funtrquia &: illud d\c\t y &c caufam etiam 
notat hujus adeptionis : quafi diceret, elech , qua ele£H, 
feu ratione &: vi ele£Honis,juftitiam &: vitam vel jus ad vi- 
tam aflecutifunt. Hoc autem ex diametro pugnat cum 
Remonftrantium fentcntia, qui docent non pcr ele&io- 
nem acquirijuftitiam , &; jus ad vitam xternam: fed per 
juftitiam &: perfeverantiam inea,acquiri jusadelc&io- 
nem. 

Quintum ac ultimum teftimonium eft ejufdem cap. 
verf. 29 . Dona & vocatio Dei ejufmodi funt 7 ut eorum ipfum pce- 
niterenonpopt. Refp. Rcmonftr. Etfi Deum donifui nonpce- 
nitet y hominem tamen pcemtere poffe doni accepti vclretenti. Sed 
& Denm etiam donorum fuorum pcenitere >fi homo illis abutatur. 

Gen. 




Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



DE PERSEVERANTIA. 31«? 
Gen.6. i.Sam.ij.&c. Hoc autem quod dicunt argumetatio- 
ni Apoftolic* quafi e regione obfiftit. Sic enim Apofto- 
dtis, quamvis Itidsei fint hoftes evangelij,& valde abufi fint 
(beneficijs ipfisconceflis, firmiortameneftele&ioacpro- 
imiflioDei, demultis eorum vocandis &ad falutem per- 
ducendis , quam uthacindignitate irrita reddatur : ratio 
eft,quiadona harc , qua; pertment ad eleclionem, &vo- 
catio , quahomincs ad perceptionem eorum ducuntur, 
jufmodi runt,uteorum Deum pcenitere nonpoflit. Imd 
vero, refpondent Remonftr. quamvis hoc verum fit ali- 
rquo fenru,fieri tamenpoteft,utipfosIuda?os pceniteatha- 
Irum rerum , &: vocationem , dona , promiflioncm, &: ele- 
dionem omnem afe repellant; atque adeo cfficiant , ut 
eumetiampceniteattamdonorum fuorum , quam vo- 
xationis ad ipfa. 

Illud vero quod objiciunt, de pccnitentia nonnunquam Quomodo 
Deoattnbuta,nihil eft. Nequeenimibi agitur dchujuf- Deopteni- 
odidonis & vocatione : neque proprie intelligi poteft, tentiatri- 
ifi etiam vel fcientiam vel eflentiamDei mutabilcm fa- ^tur. 
:cere velint. Ncminem enim alicujus rei pcenitetproprie, 
[qui cognitaomniahabuit antcqua: ad camfpecl:ant,vel 
•eam contingunt, &:ejufdemomnin6judicijacdifpofitio- 
mis eftcujus antc fuit. Quem vero poenitetfadijhocip- 
ifo quod pcenitet, declarat fe facturumnon fuifle,fi even- 
tum talem prasfciviflet , & eundem habuiflet animum 
iiquem nunc habct. Praeterea , comparationem quandam 
jhic inftitucrc videtur Apoftolus , inter hxc & aliadona, 
jquafidicerer, quamvis multa fint leviora Dei beneficia, 
iquaeaufertfiepe Deusijs quibusantc dederat, quo refpe- 
ldl:u dicituraliquandopocnitere 5 dona tamen & vocatio 
ide quibus nunc agitur,certa funt, nec ita promifla ut 
"poflintnon implen, velutDeum eorum pcenitere poflit 
tunquam. Pcenitentiam igiturillam , quae circa res alias 
itnbuitur fic urgere , ut par fit ctiam ratio in iftis donis, 

quae 



$to ARTICULUS Q^U I N T U S, 

qux funt vocationis &: elecl:ionis,hoc nihil aliud eft quam 
Apoftoli atgumentum in ipfum retorquct e. 

Rcfp. z. Hunc locttm non faccre ad rem : quia hic non aojtur 
de immutabili decreto Aterns, cleclionis >fcd de Iud&orum rejlau- 
ratione : neque de donUfdei rjr perfeverantim ,fed depropo/ito Iu- 
cUos vocandiad evangelu commttnionem, fecundt mftttm fcedus 
qttodexecjui volebat. Sic illis jam folemne eft,partcm unam 
vcritatisalTumere,eaque abuti, ad alteram vel everten- 
dam,veldimovcndam. Vcrumhoc cft quod dicunt.rc- 
ftaurationcm Iudarorum , Sc reftaurandi propofitum in 
iftoc loco tra&ari. Nontamenidcircoa cauiac confide- 
rationcdifceditur , cujusvi efFe&umhocexftiturum fuit. 
Ele&io autem a»ternacft caufa primaria, ad quam Apo- 
ftolusbonum omne falutarcperpetuo folet referre. Non 
rcpulit Deus populumfuum quempraecognovit, vcl prjte- 
legit,\et f z.refervatio fada eft fecundum eleftionem gratia:, 
verf 5. ^7/tfaftecutacft,vcrf 7. quod ad eleciionem, dili- 
guntur,verf iS.cujusuItimi verficuli confideratio Suarc- 
ziumipfum Iefuitam ad intcrpretationem hanc noftram 
spprobandam adduxit. Sic enim ille de Prardeft. lib. 2. 
cap. 6. fcd. ^CDonaDeifunt dfxmtpifyTu, Rom. 11. 29. idefl, 
dona iMa ,qu<eproJicifunturex eleclione, ut indicant verbapro- 
xime prtccdentia >fectmdum eleclionem charifjtmi. 

Vcl etiamfupra modumambigue,&:obfcure nimis lo- 
quuntur , vel illud ipfum quod exprefse concedunt, &: co- 
rum caufam evertit &: noftram confirmat. Quum cnim 
Deum hocpropofitum habere dicunt, vocandi Iudacos 
ad evangelij communionem,&:idcm ipfum exequi vellc, 
plcnitudinc gentium ingrefsa ; vel hoc intclligunt de pro- 
pofitoabfoluto,vel conditionato; vel etiam de commu- 
nioneoblatapervocationemfufficientem,vel de commu- 
nionea&u exercendaper vocationem efficacem. Si de 
propofitoconditionato,&vocationeefficaci,Deumnem- 
pc velle ipfos ad communionem pcrduccrc, fi ipfi non 

defint, 



DE PERSEVERANTIA. 3 „ 

dcfint fibjjvei dc i ropofito abfolu to& vocatione fufficien- 
te,Dcum nempe veiie lylk illa media conccdercqui- 
us pomntad fidemadduci; hxc m (xcuh vcntura non 
ejicicbantur : m prarlentia enim dum Paulus harcfcnbe- 
at,& per hanc ipfam fcriptionem id agebat Dcus , 
ropoficum tale cxcqucbatur , ii vcra hnr qux Remon- 
rantcs dcfendunt. Si vcro de propofitoabioluto ,& vo- 
ationc cmcaci dcbeant hxc exponi ;-tum abfolutum 
ecrctum admittunt , de fide quibufdam injrcncranda ; 
um ctiam pradctermmari quid a Dco fitentur, quod 
on evenit , nifi interveniente hominis Iibera volun- 
ate. 



C a p. V. 
Argumentum quartum, 
Pag. 414. 

Qricquid Dominus nofier Chrtfim Patrem or,t , hoc certo cbrifimn 
fiet.Ioh Il.4r.42. Sed Chrifius orat Patremperfeveran- erare P,- 
'um vcrefdeltum.Luc.iz. xz.Ioh. 17.15. 20 . Rom.%. 34. fide- trem pro 
's tgttttr certo perfcverabtmt. perfeveran 

Ad propofitioncm refpondcnt Rcmonftr. Eamvelabfo- tta fi de ~ 
Je & fnphater inteUigi , vclcnm additione & Imntattone. Um \ & . 
Vifjohte , tumpertculosedicitnr : qnia 1. Cbriflus oravit pro bo- 
Musfiis , nt Pater iUis tgmfceret, &nonfuit exaudttus.z. Orat 
-nos volmt orarepro hofitbus fuis. 3. Orat proftds ut ferven- 
ttr ab tmprobo & fint concordes y qut tamen peccant ,ncc fempcr 
oncordesmanent. c 
Sibi quidem 6,: fux caufx , fi quidpericuli metuant, 
iftaienrcntiaChrifti, abfolutc & umpliciter acccpta, 
c non cft adeo mirum.Scd veritati nihil exindc periculi 
otcft crcan. Quum enim in amicitia ipsa humana,fit mo- 
fumma, non fas eft,amicorum unum quidquam roean- 
m ab alrero non impetrare ; quum etiam nos >fi 

S f talem 



3ii ARTICULUS QJI I N T U S, 

talem fiduciam a-pud Deumhabemus, ipfim.f quidpetieri- 
musfecundtm voluntatemejus>nos attdire. i.Ioh.5.14. Qjian- 
to magisauditfemper Chriftum, in cujus voluntate tanra 
conformitas eft cum divina , ut nihil unquam > nifi quod 
Patri placuit,velpetierit , vel etiam proprie voluerit.^Ra- 
tiones quas adferunt afTertionis tamgravis 5 &periculiplc* 
na^Jlintpalcis ipfis leviores. 0r^i>/>(ajunt ) prohojlibm,ut . 
Tater illis tgnofcem , & non fttit exaudittts. Pro omnibus & 
fingulisfuis hoftibus ipfifputo ) non dicent eum oraffe: 
inter eos enim crant qui peccarant ad mortem, Matth, 
12.24.31. 31. pro quibus nemo dcbetorare. i.Ioh.^.itf.pro 
quibufdam autem exauditum eum fuific 5 nonpoflimt ulla 
rationenegare: quum hujus orationis virtute,tot millia 
Iudxorum, ad unam &alteramPetri concionem,conver- 
fafuerint ad Dominum,&: pcccatorum omnium remif- 
fionemfint a£lu confcquuta. Act.2.4i.&:c. Orat & oravit, 
ut &nos voluit orare ( dicttnt ) pro hoftibm fuis. Qjiod , rcpe- 
titione ilLi dempta ( oravit pro hoftibm) qua fecundojam 
urgetur, quodne femelquidcm opponendum fuit,fpe- 
ciem non habet ullius rationis. Chriftm voluit nosorare pro 
hoftibusfuis : ergo ipfenon impetrat ^quicqutd Patrem ftttmorat. 
Tertiumillud ejufdemeft farinx, orat pro fuis ut ferventur 
ab improboy &ttnumfi wi* Non enim oratutftatim liberen- 
tur abomni pcccaro, &; pmni modo perfe&am habeant 
charitatem : fed ut gradatim hxc fiant, prout eadem res . 
explicatur^Eph.^.i^.i^. &: nihil intercedat, quod talem 
eventum prorfus impedirc pofllt. Qjiam vero temcra- 
rium hoc eft, propofitionem illam cum Chrifti honore 
adeo conjun&am, ( QuicquidPatrem fuum orat hoc tmpetrat) 
negare > &: negandi rationcs tam frivolas adferre? Si ta- # 
mcn totum hoc ipfis concederemus , Chriftum fcilicct 
nonfcmpcr id a Deo impctrarc quodorat^&propofitro- 
ncm hanc ita corrigcrcmus , ^titcqutd ChrifltisprofidclibiU 
vrat 7 i/it(dtmpetrat, anm me ntumhoc candem vimhaberet. 

Hol 



DE PERSEVERANTIA. U j 
rHocautem exprefse fatentur ipfipag. ^yj.quando( ajuntj 
^ wfro talibus orat (id eft, pro fidelibus,qui ex mundonon funt) 
iauditur femper. Vel li hoc non obtineremus, & reducenda 
^elfet \\xc propofitio ad interceflionem illam folemnem, 
'■qux oblationeejusnititur, cujus canon habetur Ioh. 17. 
3firnnimadhuc maneretargumcntum. Dehacautcm cer- 
\to certittsconcluderc nobis licet^Chriflt preces nunquamrejeclum 
iiri. Sunt verba Arminij in Orat. de Sacerdotio Chrifti, 
^pag. 19. 

Sednec adjuvat quidquam illudquod addendum eife 
} putant: Qiacqutd Chriflus Vatrcm fium orat , hoc imj>etrat:eo 
I nempemodoquoorat: velqutcquid abfoiutcorat.Dc mod is ora- 
3 tionis &: impetrationis , qum inter fc convcniant, nemo 
\ fanusdubitare potcft : led hoc nihil impcdit, quin abfo- 
i lutc acfimpliciter vcrumfir, quod in propofinonc habc- 
1 tur. Imo rcfutantur hoc modo objcclioncs illa? de ora- 
1 tione Chrifti pro hoftibus , ut Parcr illis ignofccret, &: pro 
I fuis , ut ab improbo ferventur. Hxc cnim impctrabat eo 
1 modo, quo orabat. Ineptc lgitur interrogant ifti, Qms au~ 
\ fttdicere illum in usfuijje exaudttumfQuis cnim aulit negare, 
j eumexauditumeirc,quiimpctratquod oratcomodo quo 
orat? Neque plus valct additio fecunda, quicqutd Chrif/us 
abjoluteoratjjoc fet.Nam i.j uxta fententiam Arminij,quam 
n aliquandoin pubJicisdifputationibus explicuit(ut teftan- 
tur viri fide digni) nullapropria eft oratio,quaenon fitab- 
foluta: qua? etiam fententia non eft temere damnanda, 
j cum inniti videtur rationibus non contemnendis , prar- 
i fertim illa , quas deducitur aborationis natura. Oratio 
» enim eft fubmiiTa repra:fentatio voluntatis noftrse apud 
Deum , ut ab ipfo perficiatur. Explicatio velleitatis,qua 
quid vellemus , fi aliud non obfifteret , non eft oratio pro- 
prie di&a. Iam vero , nihil volumus proprie quod non ab- 
folute volumus. atque adeo niliil petimus quod non ab- 
folute petimus, quamvis in difpofitione precantium con- 

S f z ditio- 



324 ARTICIILUS Q^tl I N T II S, 

ditionis ratio , virtualiter farpe contineatur. Petimw 
quidemnonnunquam, utunum fiatfialterum contingat: 
cujus quidemconiequedsreifuturitioutconditionataiit 
jrogamus: fed ipfa tamen petitio eft abfoluta , quoniam 
abfolute petimus , ut pofito unQ, ponatur & alterum. 

z.Nullum exemplum proferre poflunt, orationis ali- 
cujus conditionawe , qua ufus unquam eft Chriftus, dum 
pcrfeverantiaedonum fidelibusa Patre contendit. 

Ha&enus de propofitione. Ailumptio fequitur, quam 
fccundum diftin&ionem przemiiTam , neganr. Cbriftm 
(inquiuntj nufquam oravit abfolutam perfeverantiam fideltnm 
infide: imo non tam follicite oraffet ut perfeverarent,J iDeusab- 
foluie fatutjfet eamfore. De re quicquid fuerit , ratio harc 
eft inepta. Orat enim Chriftus Ioh. 17.5. ut glorificer eum 
Paterapudiemctipfumeagloriaquamhabuitapudillura 
priufquam mundus cifer. Hanc tamen glorificationem 
Chrifti abfolute conftitutam fuiilea Patre, Remonftran- 
tes puto non negaturos. Quicquid vero ncgenr vel ccn- 
cedantillijcertumeftjfcientiamvoluntatis divina? de re 
aliqua prsftanda , non extinguerc , fcd accendere potius 
fervorem eandem rempctendi,in ijs qui fpinrum illum 
grarix & precationumacceperunt^quemcffunditDeus 
fuper domum Davidis. Zach. 12. 10. Hoc David confir, 
mat exemplo fuo z.Sam. 7.^7.28.29. ubi hancipfamcau- 
iam eife dicit, curazdificationemfua: domus aDeopeten- 
dam cffejudicabat,&inftanterpetebat,quiaDeus revc- 
Javeratipii decretum fuum,quo conftitueratdomum ejus 
sedificare. Tu enim Iehova, revelafltin aurem fervi tui , dtcen- 
do ', domum ^dificaturm fum tibi : idctrco invenit fervus tu 
cum corde fuo , orandum te ejfe oratione hac, &c. 

Quid? quod hxcipfaratioRemonftranriumfenten- 
tiam prorfus evcrtit. Si cnim tam follicitc non oraiTet 
Chriftus ut abfolute perfeverent fideles,fullud abfolu- 
te Deus ftatuiifct 5 tum ncc orare voluit ut ex condi- 

tione 



DE PERSEVERA N T I A- ns 

oneperfevcrarcnr: hoc enimfhltem tunc tcmporis fuit 
arutum , ut perfeverarent , fi fibi non decflcnt : hoc 
itur non pcrijt Chriftus a Parrc. Scd probationes 
m funt pcrpendendse , cx quibus liquebit , utrum ora- 
o Chrifti abfolura fuerit ncc nc. 

Prima fumitur cx Luc. 22.32. Eg& deprecattfs fum prote, uc. 
e dcfciat fides tm Non negant hic orarc Chriftum ab- 
luram perfcveranriam , vel confcrvationem ccrtam a 
efc&ionc Scd hanc jjecialcm orationem ejfe contendunr, 
? Petn i,velfiltem Apojlolorum ftnguhre privilcgium. Q^uod' 
vcrum eflet,ha:c tamenindclucrarcmur. ' 

1. Fidcles aliquando in graviflima incidcre peccata, 

tamcn non pcnitus cxcidere a gratia &: fide. Petro 

nim Chnftum foedc abncgante , fidcs ejus non penitus 
ifecit. 

2. Ablblutam prsedcrinitioncm fidei , vel perfcveran- 
,ix in fide , non tollcre omnem voluntatis libertatcm; 
:icc admonitioncs inutiles ac vanas eniccre. Nam poft ' 
jrationem hanc oblatam , &: exauditam , libertatem. 

am rctinuit Pctrus , &c admonitionem illam audivit 
iam verf. 46. Surgite & erate , ne introeatis in tentatio- 
cm. . > | 

Scd nequc Pctri proprium fuit hujus orationis bene- 
dcium : Chriftus cnim alloquitur plures , Satanas appe- 
'itvos, &c:nec Apoftolorum tantum : omnes cnimfide- 
?es fupcr eanckm pctram funt acdificati , atque adedijf- 
{em fuftentantur fulcris. Et ad omnesfratres hujus 
(onfolationis & confitmationis rationem fpedarc,Chn- 
l:us ipfenon obfcurc docet vcrf. 35. Sed nihil planius eft, Ivb.i?. 
iuamquodanoftrisadfcrtur,cxIoh.i7.i5.2o.Ubiproreli-^. 
!is d ifcipulis orar , ut Pater eos fervet ab improbo^&c aper- 
profitctur , fe ilhd non tantum orare pro difcipulis fuis, 

Sf 5. fed 



ptf. ARTICULUS QJl I N T U S, 

fed & pro ijs , qui per fermonem ipforum erant credituri in 

ijtfum. 

Refp. Remonftr. petitionemillam verf. 15. ut eos abim* 

probo conferves,poffe dici Jpccialiter pro difcipulis Ja^iameffe^ 
idque refpecfu muneris Apojlolici : vel per improbum tntelligi per- 
fequutiones mintfterium ipforum impedientes. & tllud tempm 
potijftmum rejptci> quo difpergendi erant per Chrifti apprehenfio* 
nem & mortem. Vel Ji per improbum intelligatur peccatum> 
tum Deum a Jua partecufodire ^Jed eorum ejfe ojficium Juum cu- 
rare. Ultimum hocde partibushujus confervationis in- 
terDeum &:hominemdivifis,aliquoties ante examinavi. 
Obfcrvari tamen potefhpartesDei in confervatione Apo- 
ftolorum faltem tales fuillc, ut abfolutam perfeverantiam 
ipfis prxftaret:ac proindcilla officij curam,quam homi- 
<nibus affignant, ccrtitudine perfeverantise non impedirc. 

In reliquo fermone , multis verbis nihil dicunt. Tcm- 
jnis cnim quod Chriftuspotiflimum refpicit, ab ipfoclare 
denotatur, verf 12.15. ( quumejfemcum ijsin mttndo>&c.nunc 
antemadte venio)ilh\d nempe quod difceftum ejus exmun- 
do ad Patrem fequebatur ; non exclufo tamen interca- 
dcntc illofpatio,cujusilli mentionem faciunt. 1. Per im* 
probumvcl malttm illum, &c confervationem ab ipfo , defen- 
fionem cjuidem a perfcquutionibus intelligi non ncgamus: 
fedquatenus tcntationisrationemhabent, ut in precatio- 
ne dominica, phrafin hanc cxpofitam habemus ab ipfo 
Chrifto, 2(e nos indttcasin tentationem ^Jed libera nos a malo: 
ubi malum, &tentatio , eodem fenfu dicuntur. Si vcro 
illa ratione,tum non a folis pcrfequutionibus liberari fuos 
vult Chriftus ,fed &:abomnibus tentationibus,ne in cas 
inducantur, velper easpenitus abdticantur ab ipfo. Hoc 
fic efte, planifiimum illud facit quod verf. 11. habetur, 
Pater fancte Jervaeosin nomine tuo, ut fmt unum ficut & nos: 
ubi ab omni tentatione fervari eos vult , quae a nomine 
Chrifti,acunitatefidei&:charitatis diveliere cos poffit. 

& vcrf 



DE PERSEVERANTIA. 317 
verf n. ubi Chriftus dicitfc cosfervaiTe,quumfuitcum 
s in mundo, &: abillo malo fcrvafte, quod perdidit Iu- 
am. Iudasautem nonperfequutionis vi abreptus fuir r 
d avaritia?.- neq; multum di/cipuli perpeiTifuerant Chri- 
o-cumijspraTente. Hoc ctiam Remonftrantes ipfi nu- 
;)erconceilerunt, quum ad hujus argnmenti propofitio- 
aem dicunt^pag.^.iV,? fuis orat ut ferventur abimprobo: non 
iturfideles peccant i ubiper confervationem ab improbo, 
uftodiama peccato intelligi non tam concedunt, quam 
ocent&rcontendunt. An de Apoftolistantumhajcver- 
a fiant, non eft cur follicite laboremus : verf 20. parcm 
.ffeomniumridelium rationem exprcifis verbis tcftatur: 
Won tantum pro iftis oro>fed&pro ys quiper fermonem eorum cre- 
ituri funt in me. 

Refp. Rcmonftr. r. Vellehk Chriftum idfolum indicarcnon 
rarefepro ^Apoftolis, quafi ' pro fngnlaribus ■ homimbus ,fed ut 
Wo Apoftolis , quorum mwifterio*alij quoque erant credituri, pro 
cftubus quaft re iffi orabat. Hoc eft, non orabat Chriftus pro 
omnibus ridclibus reipfajcd quaft reipfa. Quod fi prius ipfis 
lin mcntcm venilict , potuiftcnt etiam eadem facilitate ad 
'Apoftolos ipfosaptare,dicendo,Chriftum in priore hujus 
iorationisparte, averf.6. id folum indicare velle, fe non 
orare pro fcipfo , quafi pro homine iingulari,fed ut pro Ec- 
clefix capite , cujus autoritate Apoftoli quidam eranc 
imittcndi &: confervandi , pro quibus quali re ipfa orabat. 
Lllbi etiam locus huic efTugio,accomodatior fuilTet, quum 
itranfitio a Chrifto ad Apoftolos verf.6.obfcurior fit & mi- 
inusdiftincta,quam lia:c eft, qua: verf 20. ab Apoftolis ad 
cseteros fideles habetur. Hsec enim tam clara fit ex ipfo 
loquendi modo , ut vel percurrens necciTarid obfervet, 
.'Axiomaeft copulatum, duas rcs inter fe conjungens , &c 
•idisjun&ionem earum negans, orationemfcilicet pro A- 
ipoftolis, & orationem pro cxteris fidelibus; axiomatis 
iviaculum eft conjun&io illa copulativa & : non folum.fed 



ARTICULUS QJU I.NTU S, 

>Ex Remonftrantium vero dcpravatione , non efli 
hujufmodi copulatio propria , non unum ullum axicma, 
fcd duo, quorum uno, ncgaret Chnftus orare fe pro Apo- 
ftolis ut pro fingularibus hominibus, &c altero,nlhrmaret, 
fe pro ijfdemorareut pro Apoftolis. crafia nimis eft haec 
evafio. 

R efp. z. Hoc longius non cffe cxtendendt: m ? quamquod fcqui^ 
tur , ut concordes fint, &perfidem fanciificati, w charitate etiam 
dcvincirentur. Ncque fane opus eftut Jongius extendatur, 
quam ad id quodinfequcntibus verbis indicatur. Vt om- 
nes nnum fint , ficnt tu Pater in me > & ego in te ,ut& ipfiin nobis 
unttmfint. Ubi fubnota ilia generali omnes &c cxtcros fi T 
ddes & Apoftolos et/arn comprehendit : fic enim feries 
illius di&ionis oftendit , 2{on tantum pro Apoftolis >fed& 
pro cAteris fidelibus \ut omnes (tzm Apoftoli quam cxteri) 
un/mfint.Qnum igitiir omnes hos fimulfpc&abat Chri- 
# ftus ut corpus unum , eadefh etiam fe beneficia , ( quoad 
fubftantiam ) orafie omnibus docet. Prxterea unitas hxc 
quam iftis orat Chriftus verf. zr. una eademque rcs eft cum 
illa unitatcqjjam Apoftolis orat verf.u. Serva eos utfint 
unum>prout drnosi quae eadem eft confervatio , &: eadcm 
plane petitio , cum iUa qux repetittir verf 15. Rogo ut ferves 
eos a malo illo. Nullahicpatct rima, qtiapoffunt clabi. De 
R<wi.M* ultimo teftimonio cx Rom. 8.34.fatis difputatum fuit ad 
thcfin primam. 

C a p v t VI. 

v Argumentum quintum. 

les orare -P 437* 

quotidte yp^^ fideles neceffarium ad falutem in Chrifii nomine 

mamia VCC 4 **- 1 0 btinebuntcertoIoh.i6.i$. i.Ioh.).!^. Sed iUi 
&exau- f lc f etmt quotidie perfeverantiam , in vera fide 7 Matth. 6. 13. 
dirL E r g° prfeverantiam in fide certe obtinebunt, 

Miranttir 



DE PERSEVERANTIA. 319 
Mirantur hic imprimis Rcmonftr. hoc argumenrum in 
ledium proferri ; quia velconvenit prorfus cum eorum thefi, 
quadicitur, Chrifiumfideles confervare.fi non defint ojficio,fed 
ejus auxilium implorent.&c. velidem per idem probat, errore 
magno ejr ingente abfurditate. Dcftnent autcm uJterius mi- 
rari,fi adfaosanimo$ attcnte rcferanr. 1. Kic orationem 
(olamfupponi: fed officium totum ab ijs requiri. 2.Pcrfe- 
verantiam ab ipfis incertam ftatui ( confervabttmurfiorent:) 
aic autcm certam : orant ,crgo perfiverabunt. 3. Certam 
lic ftatui , quandocunquc cx ride rogatur : ab iJJis autcm 
ncertam rclinqui ufqueadultimasillaspreccs, quasani- 
ma runcemittit.quumipfaccorporcjam jam eft emit- 
tcnda. 4. Eam hic dici quotidie rogari , non ( ut iJli inter- 
iretantur) quod perleveranrcr petitur ad extremum ufl 
quefpiritum, quamvis ilJud etiam vcrum fit ; fcd quia 
precibus iliis petitur quibus ordinarie fidclcs utuntur. 
/Atque adeo fenfum verum rationis hujus elfe, fideles om- 
nes ab co tcmpore quo fidclcs cxiftunt , pctfevcrantiam 
1 Deo ut ad falutem necciTariam roganr : omnes igitur 
jfidelcs ab eo eriam remporc , certi cfte poJfunt ac debenr 
!de fua perfeveranria. 

. Refpondcnr porrd fpeciatim. 1. Propofitionem effe fal- 
fam , nifi fic refinngatur. t, Qincquid petierint fecundum vo- 
luntatem Dei ; z. Vt cfuotidie orent > & 3. Vtfemper orent, 
,Quod idem eft ac fi dicerenrpromiffionem Chrifti, Ioh. 
16. 13. efle falfam , nifi reftringatur hifce conditioni- 
us. QuaJI conditionesifta?,quatenusnecefraria3funt, in 
Chrifti ac propofitionis vetbisnon continercntur omnes. 

S c d negant voluntatem Dei ejfe , ut fideles eum rogent ne pofi 
fwt deficere. Negent igitur fimul , voluntatem Dei efte, 
iurfidcleseumrogenrmifericordiam&gratiam ilJam,qua 
concefsa,non poflunt damnari. Salus namq;, &qua:cum 
lure conjun&a funr,eade fide &roganrur&accipiunrur. 
na ctiam ncger, voJuntatc Dei efte,ut fideies ita Chriftu 

T t appre- 



H* ARTICUL U S QJI I N T U S, 

apprchcndant , utinipfo redcmptionem habeant, quse 
non finet ipfos perire. Negcnt denique,voIuntatem ejut 
efle> ut ipfum rogcntne finateos deficere. Sienimnon 
fmatvel permittat ifle , fieri non poteft ut unquam pe- 
reant- Nequefane mirum eft , fih^ecomnia negent,& 
quicquid etiam ad falutem fpe&at a Deo unquam rogan- 
dum efle. Illud cnim oratione quaerendum efle non piu 
rancquod abfolute decreti vi donabittir : abfolute au- 
tem ftatutum dicunt , ut quifque fufficientem gratiam 
habeat ad credendum,&:fi credat, adperfeverandum & 
ultra fufficientem illam gratiam.nihil aDeo expe&andum 
efle ,antequam ipfi applicent fefe ad aftum : quid igitur 
peterent,ego certe nonvideo. 

Sed prseter orationem ipfam > requiri etiam dicunt , ut 
quotidie &femper orent. Dormicndi temptis excipientfpe- 
ro in gratiamNicolai Grcvinchovij , qui pag 327. dormi- 
tare eum putat , vcl apud fe non efle, qui cxiftimatho- 
minem dormientem , vel fidei , vel operationis divinx in 
voluntatem > (fine qua tamen oratio vera non exiftit ) 
fubje&um capax efle. Neque ita debent rationis omnis 
oblivifci,ut perfcverantiam in oratione > prarrequifitum 
efle putentadperfeverantiam in fide^quum palam fit fi- 
dem ipfamad orationemprserequiri. Preccs tamen con- 
tinuas, fidem conftantem comitari, haud illibenter fa* 
temtir. 

Refp. 2. Majorem mdlam ejfe in hoc argumento difficultatcm, 
e/uam in yetitione ilta , qua rogatur > /// voluntas Dei ab omnibus 
hominibm fiatin terris >Jicut in c&lo. Sed nodus unus non 
folvitur altero nodo.Dici tamcn potcftficut hic non £qua- 
litatemvelparitatcm, fed fimilitudinemfolam denotare: 
atqueadeo omni generihominum , feu omnibus homi- 
nibus qui regno Dci fefe fubjiciunt , vcl qui hoc rogant 
ex animo ( de alijs cnim non dcbct hoc intelligi) impetra- 
turilludqucdifta pctitiorogat, 



DE PERSEVERANTIA. m 

Rcfp. 3. Qnum fideles orant, ne Deits eos inducat in tent*- 
ionem, tum tmpetrant aDeo.nonmodouttn tentationibus con- 
erventur.fied&neunqttam tnillas tnadant. Quo quid fibi 
elint , nifi roram cau/am nobis tradanr, ego quidem non 



ntclligo. 



Capvt VII. 

oArgumentum fextum. 
Pag. 439 . 

°\UI a Domino noftro Iefu Chrifto , certo yf^//>^ Fid(Us k 
^i^dfincm nfique in ficlcconfiervantur , tllteam nnnqnam vel chrilh 1 
'inaltter veltotaltter amtttcnt. Scd omnes vere fidcles confcr- confervari 
vantura Domino Chrtfio tnfiidc ad fitnem ufiqne, fideliterac cer- certo, ne 
«0. M.6.37.39.^10. 27.18. &: 17.12. criyi- i.Cor.i.$.Fpb.y totalttcr 
ty.Iud.ui.Tim.hii. uPet.i.^.Ergonu//iverefitdelesfitdem fiam & f inall ~ 
ve/fitnaliterve/totaltter amtttent. tcr defi- 

Refpondent Remonftrantcs i.Majorcmnon effe fmpliciter ***** 
veram : quiaconfiervatio fdeltumin ftdc non pendct tantum ex 
erta & ftdelt Iefii Chrifit confiervatione ,fid ' ad hoc ettam requi- 
itttr debttaobedientia ipfiorum fitdeltum,ne officio fito defiint. 

Obedicntiam quidcm debitam,&: officij pr.Tftationcm 
requiri , non- dubitatur , fed nos eam ut perfeverantix 
>artem , &c confcrvantis gratia? effectumrequiri dicimus. 
lemonftrantes vero contendunt, perfeverantiam ipfam 
:x hac obedientia penderc tanquam cx causa. Hoc fatis 
'iquetexiftocipfb rcfponfo. Nam r. ncgant propofitio- 
:iem illam fimplicitcr vcram cffe , qua affirmatur,illos om- 
aes perfeverare qui a Chrifto certo confcrvantur ad fi- 
tem. Negantigitur,confervantemChnftigratiam cau- 
ameflcunicam&fufficientem per fe ad effe&um iftud 
roducendum. Pofita enim caufa: per fe fufficientis a&io- 
e aderTedum,efFeaum ipfumcertofequitur. 2. Exprefse* 
ronunciant , confervationem fideliumin fidenon pen- 

T t 2 derc 



jjt ARTICULUS QJI I N T U S, 

derc tantum ex certa & fidcli Iefu Chrifti confervatione. 
Aliquid aliud igitur indicant eile, ex quo pendet etiami 
Quid autem illud alterum fit, fequentia docent, fedad 
hoc etiam requiritur debita obedientia>&c. id eft , fed pendet 
ctiam exdebitafidelium obedientia. 

Hoc fi verum eftet > tum l majorem nullam efficaciam 
haberet confervans Chrifti gratia , qua mcmbra fua fibi 
confirmar, quamfuit illius gratise,cujus particeps Adam 
fuit in ftatu innocentix: nec potentius aut fortius efiet 
auxilium fecundi Adam , quam fuit primi. Adamo enim 
auxiliumillud conceflfum fuit, & promifiio etiam fa&a, 
ut confervaretur in vita ,fidebitamobedientiam prxfta- 
ret& officiofuonondeefTct. i. Tolleretur etiam difcri- 
menillud,quodApoftolusexProphctaponitintervctus& 
novumfcedus, Hcb.8.9.10. in priorecnim fcrdcreconfer- 
vati fuiirenthomines,fiobedientiam debita pra:ftitiflent. 
3. Hac denique ratione adualis fidclium confervatio,non 
praeveniret eorum obedientiam ut caufa, fed eam fubfe- 
queretur,uteffe£him: quumtamen apertumfit, ideo fi- 
deles obedientiamDeopr<£ftare,quiacofervantur ab ipfoi 
& ideo eos a Deo confe rvari , ut obcdientiam illam prx- 
ftarepoffint,&: a&u prceftenr. 

Refp. x. Mtnorem acceptam ut fonat^fe recipere. Omnesnem- 
pevere fideles confirvart a Domino Chrifto in fide ,ad finem 
tfque.ftdeliter. Qualem illi fonum ex iftis vcrbis elicere 
poftlmt, ut cum eorum fententia concentum habeat , ego 
certe nequeo divinare. Si enim Chriftus omnes fidcles ad 
finem ufque in fide confervct , tum omnes fideles ad fi- 
jiem ufque m fide confervantur& perfeverantrnecfide- 
lium ullus cft , qui non perfiftit in fide ad finem ufque vi- 
tx. Quid igitur eft , quod in ifta parte rcprehendere pof- 
(unt? Nihil inquiunt in ipsa fententia: fed in ejus proba- 
tionc fola. Quanquam lnquiunt vera fit hxc propofirio, 
non tamen probatur locls citatis \ quoniam in ijs paffmnon deji* 
gnetHrcuflodia^ multominu* cuflodiafideltu inevitabiltsinfde: 



DE PERSEVERANTIA' m 

edfidelium % qukfidclium>fi fint & maneant ingratia falutifera. 

Deprobationeautemnon eftcur multum Iaboremus, 
modo vcrum fitilludquod probatum volumus. Pergra- 
:tum nobis facerent Remonftr. fi alios locos loco horum 
fubftitucrcnt, quibus eadem veritas fortius probaretur. 
Ratio tamen illa,qua probationes hasinvalidas elfe con- 
tendunt,nona valore tantum Sc reritate, fed & a fenfu 
comuni relida videtur. i. Incitatis locts non defignari dicunt 
cufiodiam pajfim. Quod fiverum eilet de verbali defigna- 
tione hujus fpfius voculx%nihil tame valeret. Probari enim 
iafTumptiopotcn:,abfq;illa:&xqueprobaturctiamijslocis 
Lubimentiofit conftrmationis , afjervationis , confummationis* 
?& fimilium verbo#u,vel etiam phraiium x-quipollcntium. 
I Sedexprefsc ctiamcufodta dciignatur Ioh. 17.11. z.Tim.i. 
3 1 1 . &: 1. P c 1. 1 . 5 . i.M ulto mintis a j u n t cuftodia fideltttm inevitabi- 
lis in fide. Evitabiliaquidemnon iblcnt bcncficia dici ,fed 
:pericula tantum.-infiillibilem tamcn &c certam cuftodiam 
' fidelium his locis doccri , cx eoru fcqucnti confidcrationc 
liqucbit.Nec illud ncgantipfi Remonftr. fedtantti cufto- 
: diam hanc non efte inf idc contcndunt. Addunt cnim 3. cit- 
\ fiodt amfideh '■;;m q uafideh um,his Iocis probari,^ fint ejrma- 
neant ingratiafiliitifcra. Ubi i.fatentur ilhid quodpriusne- 
tgabant, cuftodiam hislocis paflim defignari/ficenimpro- ' 
nuncimtycufiodiahis locis pajfim nondefignaturymnlto minus cu- 
' ftodiafidcltum inevitabilis in ftdefed ftdeltum, &c. cer te fi fidc- 
lium qua fideliu cuftodia pailim his locis defignetur,tutn 
ahquacuftodia. 2. In contradidioncm etiam incurrunt 
n eo, quod diftin&ionis modo proponunt , non defigna- 
tur cufiodia fdcllum inftde, fed fidelium cjuaftdelium. Sicut 
senim caufii procreans fidclem qua fidelem fic dicitur, 
:quia procreat cum in fide,vcl fidcm ejus procreat : ita 
acaufa conicrvans fidelem, qua fidelcm , cft illa proprie, 
qua; eum in fide, vel ejus fidcm confervat. 3. Dilute m- 
is exponunt promifliones has divinas , dc cuftodia 

T t 3 fideli- 



334 ARTICULUS QJI I N T U S, 

iidelium in gratia falutifera , fi maneant fidcles. Quid 
enim opus eft cufiodia , qua: aclionem denotat, tranfeun- 
tem, &c verfatamcirca rem cuftoditam, fiilla gratia fola 
fpcctctur, qua; eft intra Deum ipfum? Quid opus etiam 
prxfidij illius,cujusPetrus mentionemfacit i.Epift.c.1.5. 
ad hoc , ut dum quis manetin fide, ingratia etiam perma- 
neat?fed meliusJiax difcuticntuninfingulariumlocorum 
examinationc. 

i.hb.6.37 i.Ioh.6.57. Qujcquid datmihi Pater,admeveniet, ejr eum 
quivenitad me >nonejiciam foras. Refp. Remorfftr. Stfemper 
veniat^nttnqnam ejicietur:fedqui vemt potett tergiverfari & re- 
trogradi , vcldefcere. 

Sed 1. Advertcndum eft, hanc phrafin , non ejiciam^tx 
meiofin , idem fignificare , quod , tn tternum ertttn familia. 
& communionemea,\ elutver f 40. per Chriftum ipfum ex- 
plicatur, faciam ut habeat vitam sternam.z. kccciWo ad Chri- 
ftum &:permanfio ha?cin cjus communione, fluere dici- 
tur ab ele&ione divina, ^uicqttiddat mihi Pater, &c. quae 
eleclio, cum ccrto &infailibiliter efFecerit utquis acce- 
dat ad Chriftum, eadem etiam &ratione & facilitate ef- 
ficiet utmaneatin co. 

lob.f. 3$. z. Ioh. 6. 39. H&c esi voluntas Patris, ut quicq/tidmihide- 
derit,non perdamex eo , fed refufcitem illud in novifftmodie. 
Refp. Kcmonilv.Non agt hic de amijjionefidelium perdefeclio- 
nema fide, fcddeeorum perditione per mortem. Verbum enim 
es~t ~bvnkia-u>. Ubi tamen manifeftum eft 1. exponcrc Chri- 
ftiimillud quodprius dixerat verf 37. Nj>n ejiciam foras. 
Rationemcnimcurnon ejicict,in voluntate Patris aifi- 
gnat, verf.38. quam voluntatem exponit hoc verf. 35». 
2. Agere Chriftum, de omni eo quod adverfatur illi com- 
munioni,quam fideles habentcwm Chrifto , vel quod vi- 
tam xternam impedirc poffit. Nec vis autufus vcrbi quid- 
quamrepugnat. Sarpe enim fignificatamiflionemmtalios 
locos omittam,Luc.i5. tresparabolae proponuntur,primi 

de ovc 



■ 



E 



D E PERSEVERANTIA. j# 

ie ove perdita, fecunda de drachma perdira , & rertia de 
iliopcrdito, eadem hacvoce £*&upu , eodem hoc fenfu 
sbnftanter ufurpata. 

Deloh. 10.27.28. vide(ajuntilli,& cgoetiamajoj fupra, . , 
lrgumcntoprimo. * "* 

3. Ioh. 17. 11. Quasdediftimihi,ego cttfodtvi, &ncmo ex Wuy.iz. 
ft pert/t. R efp. Re monftr. Refntari confequntionem , verbis 
Wit fequentibus , nifi filim perdittonis , quod bic non debeat 

ymitti. Nec igitur omitti debeat - quod infuper fequitur, 
ic ad objeclionem illam diluendam a Chrifto rum fub- 
ungebarur,»/ Scriptura impleatur : <\ux Scriptura manife- 
l o eft indiciojudam non ita Chrifto darum &: commen- 
atum fuiffc a Parre urcsereros. Novit enim Chriftus qui- 
nam ele&i erant. Ioh. 13.18. 

4. Ioh.13. t, Chriflm dtlexit fnos nfquead ftnem. id cft,Re- i 0 h. n . } . 
fpon. Rcmonftr. ufqueadf/ammortcm. fcd iftud */W,non 
excludit illud atterniraris quod ultra cft : fcdincluditpo- 
P us > & cllt 4* 4-^77^ y^^ft ego , (jr ufquead ca- 
-itiem ego portaturm fum. Vidc etiam Pial. 71. 18. Concedi- 
-w{ inquiunt ) femper eos diligere qui eum diligunt. Quod 
;rum quidcm cft , fed non fatis tribuit amori Chrifti. 
\ cnim Apoftolus ejUs, vcre diccre potuitad Corinrhios, 

cap. 12.15. ^bundevosdiltgo, ettamfiminus diligar, de Chrifti 
amore erga fuos,ariguftius aliquid non deber cogitari:pr£- 
fertim cum diligcndo efficiatut diligatur. 

De 1. Cor.1.8. actum eft in argumenro fecundo. . t .cor.,x 

5. Eph. 5. 23. Chriftm ctf ferv.it or corporis Jui. Refp. Re- Eph. 5 '.^. 
rmonftr. Verttm hoc effe ,etiamre(pecltt cnjufque membri tn cor- 
yre,fed quatenmvivum, & corporismembrum,rationale,pro- 
Sum,acmorigerum. Scd 1. hazcpars eft filutis iiiius quam 
corpori dat,quodomnia ejus mcmbrain hujufmodi vi- 
i:aconfervar. 2. Curat etiam & reftiruitsegra membra, 

)ion qua proba funr & morigera, fed qua membra,licet 
nalefana. 3. Curavit 6c purgavitpeccatis pollutam Eccle- 

fiam> 



35 £ ARTICULUS QJI I N T U S, 

fiam , verf.2.5.26. quum adhuc Ecclefia ejus non fuit adu, 
nifi quoad acternum Dei. dccretum. Duo illa c\ux obji- 
ciunt ex altera parte comparationis,quam Apoftolus ibi- 
dem habet, de marito Sc uxore: uxorem, (ciMccimaritum 

fuum defererepofte>&uxcres proprijs fuis viris fnbjici dcfare,nuU 
lius momcnti funt. Uxor cnim nunquam difcederct a 
marito, fi tantum erga cam valere ac cfficcre poiTit,quan- 
tum Chriftus potefterga Ecclefiam : ipfius enim marit* 
officium eft,difcedentem uxorem ft poflit revocarc. Si 
milia vcro nonfunt in omnibus paria : in co tamen pro- 
portiovaIct,quodficut uxor fubjici debet marito, ficEc- 
clcfia Chrifto. 

6. lud. 1. VocatisaDeo Patre >fanfttftcatis , &alefu Chri* 
fio affervatis. 

Refp. 1. Senonnegare omnem affervationem fantforumife 
neceffttaiem impofitam inevitabiliter in fide permanendi , juxH 
altquod immntabtle decretum. Vocesiftae quas ufurpant, ne 
cejfttas y inevitabilis , impoftta? coa&ionemaliquam fonant, i 
perfeverantix dono prorfus alicnam. Si talem aflervatio- 
nem fideliumonmium agnofcant, qualcm circa Petru 
& reliquos Apoftolos adhibitam fuifle concedcre vidcn- 
tur 5 pag.435. quanempe ccrto fit ut fidesa&u non defi- 
ciat ; tum dcneccjfttateinevitabiliimpoftta>litcmnulhmno* 
bifcum habebunt. Sed revera, nullam fidelium aflerva- 
tionemdoccntjpr^ter illam qux communis eft infide- 
lium,vel apoftatarum.-qua Deusparatuscft eos cfficaci 
ter fervare j fifemctipfi antefervent. 

Refp. z. Hanc affervationem ad prtteritum tempus pertinere: 
veladcertitudtnem vi&> qua ducit ad aternam confervationem: 
faltem non talem effe , qualem noftri volunt , quia monet eos Apo- 
ftolus ad certandum proftde, verf^. & commonefacit de defeclio- 
neexemplo Angelorum. verf.6. Sed 1. temporis yarictasnon 
variat fpeciem aut certitudinem aflcrvationis hujus. He- 
ri,hodie,&in craftinum, idem fcmper cft Chriftus , &C 

eadem 



DE PERSEVERANTIA. ?J7 
adem ejus affervatio. Si igitur antea per Chriftum fuc- 
ant coniervati,erant &porrd etiam ab ipfo confcrvandi, 
ecundum illud Apoftoli , Phll^ gmtncepit tn vobis opttt 
onum.perfictetufque ad diem Iefn Chrt/lt. i. Atquc hujus 
ventus certitudo,nonmediorum aptitudo fola in causa 
eft,quare Apoftolus hicloquitur quafi de re jam facB, 
confervausvclysquiconfervattfih/t. Siilla tota ratio cffcr, 
quamifti reddunt, quia eranr in via qua: ducit ad seter- 
namconfervationem, tumde Adamo ctiam antclapfum 
ootuiffetidem affirmari : fuit cnim in via.quam fifecu- 
us fuiffet, certd perveniffctad confervationem zrcrnam. 
. Objcdtionesquasadduntnonmercnturullam confuta- 
ionem. Monct eos Apoftolus , ut pro vcritatc dcccrtcnt: 
'Cin memoriamijs revocathorrcndafuppliciaeorum qui 
eneficijs Dei abufi fuerant. Ergone incertum fuitan liii 
confervarentur necne? 

7. z.Tim.i.ii. Novtcni credtdi , & mihi perfiiafnmeH, eum 
pojje depoftum meum inillttm diem cufodtre. Re*p. "Remonftr. 
Njn effe qu&fttonem de Da ' potentti, ncque de ejus voltwtate, 
kd de modo. Quum res ipfa tamcn fic fehabeat, ut fi fide- 
lesomncsficaDeo fervatos effc concederent.uteorum 
lemopcnitusafide dcficiat, quamvis mhil omninofta- 

:uerentdcconfcrvationishujusparticuIarimodo,hxcto- 
caquaeftio ftatim eiletfinita. Si vcro & poffc hoc Deum 
jjgnofcant, & etiam proprie velle ; tum idcm eum faccre, 

ua fponte fequetur. 

^ Rcfp.2. Depofitumhicnonesl fides, fedvita aterna. Scd nec 
Idcs proprie eft hoc depofitum, fcd adus deponendi; ncc 
/itaa!terna,quxrescftDci,atqueadc6 non poteft pro- 
jneapudipfum deponi,fcd abipfo reponitur fuis.Animas 
uas ndcles dcponunt apud Dcum, quum cuftodiendas il- 
asipfiusfideicommittuntperfidem,ut reftiruanrur de- 
1110 cum vita iacterna. Hoc dcpofitum fcrvatDeus,dunon 
nitinillumitatum venire , quo iHa vita privarcntur. 

V v Refp. 



2. Tim. u 
12. 



33 S ARTICULUS QJU INTUS, 

Refp. 3 . Tattlum innnere iKrf.14. Detim non cuflodire depofi- 
tumnofirum> nifiquum nos ejus depofitumprobe cuflodimus. qttod 
etiam poffe nos negligere oflendit Apoflolus i.Tim.6.10. Quo- 
rum neutrum ex textu probari poteft. Neque enim ullo 
nutu conditionem talem Timotheo fignificat Apoftolus 
verfi^. Nec de Timothei fimilibus , id eft , vere fidelibus 
loquitur 1.6.20. 

8. Heb. 12. 2. Chriflus efi dux & ccnfummator fitdei. Refp. 
Rcmonftr. Ncn rejpici hic ttllam aclionem Chrifli circa fidem 
noflram : fed illam perfetlioncm fidei quafiuit in Chriflo, propo- 
ni tantum ad imitationem. Se tamen in thefi fiajfos finffe^Chru 
fium effe initium , progrejfum , & exitum fiidei. Vndc nthil ad- 
verfius eos concludi pojfe. Exemplum Chrifti hic nobis pro- 
poni ad imitationem, palam eft: fed iila Chrifti defcri- 
ptiohac occafione profertur y qux&c officium,&: opera- 
tionem ejus circafidcm noftram defignat : dux est drcon- 
fiummator. Quorum titulorumneuter ad merum &c nu- 
dum exemplum quamvis omnium nobiliilimum concinne 
poteft adaptari. Sed Chrifto convcniunt, quoniam ex- 
emplar efficax eft , fidem eorum efficienter perficiens, 
qui in illum rede intuentur 5 ficut Apoftolus optime ex- 
ponit,2.Cor.3. 18. Nos omnes reteciafiacte^gloriam Dominiutin 
fpeculo intuentes , in eandcm imaginem transfiormamur^ ex glortk 
in gloriamficut aDomtni Spiritu. Si vero Chriftus initium, 
progrefliis, &; exitus fidei noftrae fit > tum totaliter ab ipfo 
pendet : &: ipfo tam merito , &c interceffione, quam etiam 
efiicacia, ftahilitionemejus procurantc , nunquampeni- 
tus extinguctur. 

9. i.Pet. 1. 5. Qui virtutls Dei prsfidio cuflodiminiper fidern 
ad fialutem. Refp. Remonftr. Dicitur nos cuflodtri non inftde^ 
fied per fidem. Quali quum cuftodiri dicimur per gratiam* 
non intelligatur etiam , nos cuftodiri in gratia? aut cum 
deducebantur Ifraelitae per defiertum ,non w defierto etiam 
dedu&i fuerint? 

Refp« 



DE PERSEVERANTIA. 33P 
Refp. z. T^on est fermo , quomodo Jidcs in nobis conferve- 
tur,fed qnomodo per fidcm cufiodtamur. Sicut autem cufto- 
diri non potuit Noachus per arcam , nifi arca cuftodita 
feiffet j &: ipfe in arca : fic nec homo per fidem , nifi fidcs 
cuftodiatur, &: homo infide. Hominem autemcuftodiri 
infide, fpe,pace, gatidio, &: fidcm, fpcm, paccm, ac gau- 
dium in hominc, varia: funt phrafes , rcs vcro una. 

Relp. 3. Ex vcrf 15.14. 15. apparct, confervationemhic non 
promitti , nif hac lcge , ut fideles offcinm f.um fdcliter pr&fient. 
^egem quidem hanc fidelibus omnibus ferri ac imponi 
:>er cxhortationes illas apparct. Officia autcm /Ha non 
reneficijs antc commcmoratis prxftrui , ut conditioncs 
ntecedcntcs, vcl prxrequifitas, fcd cxijs deduci , tan- 
uam cx fundamentis ante jactis, attcnto Lectori ftatim 
pparebit. 

Refp. 4. T>em ferio non potuit fidcm eoritm cxplorare ,finon 
\Potuerint defctfcereafde. Qua cadem rationc, imperitiho- 
mines difputare poflunt advcrfus prxfcicntiam divinam; 
eum fcilicet non pofte fidcm hominum fcrio explorare, 
uia cognitam eam &: perfpectam habct ante. Sed Scri- 
)tura docct, Chrifti ipfius fidcm & obcdientiam per ea 
ux paffus eft probatam fuiife. Heb. 5. 8. Quamvis pofitus 
le fuerit extra omnc pcriculum dcfectionis. Chrifhis 
?tiam Deum timuit:ut exemplo fuo doceret, timorcm 
mnemnon efte fruftrancum,ubi perieverantia eft ccrra: 
uod impcrite a Remonftr. objicitur ex verf 17. ubi Pe- 
rushortatur ad Dei timorem. 

Capvt VIII. 

Argumentum fepti?num. 
Pag. 443. 

V I per Spiritum fancium obftgnati ftnt in cordtbus fiis y Ve # £ Ac _ 
iK ^fi certo fervandos ,illi fdcm neque totaliter , neque finali- fapcrspt- 
teramittent. Sedverefideles ita funt pcr Spiritum fancinmob- ruumfan- 

V v z ftgnati. 



54 o ARTICULUS Q^U INTUS, 

ftgnati. i.Cor.i. zr. Eph. 1. 13.4 4. ^4.30. Ergo nunqnamftdem 

finditer ve/ totaliter amittcnt. 

Refp. Remonftrantes i.H&c obfignatio non eftfidelium in 

fide,fed in fxlute , quia credidcrunt ftanteigiturfide^ftat & ob- 

ftgnatio>al/asm>nime. 1. Separant hie iterum ea qux nec 
difparata funt, nec diverfa. Qm obfignat enimin falute, 
obiignat in ijs omnibus , qux neceflario conjun&a funt 
cumfalutc, atque adco in fide. 1. Exprefse etiam dici 
tur Uxc obfignatio ficri/> Chriftum 2.Cor.i.n. id eft,uti 
Chrifto conftantermaneamus perfidcm. 3. Proprius fini 
obfignationis tum externx per facramenta,tum internc 
per Spiritum, eft ut fidcs confirmetur &c ftabiliatur. 4. Ve 
ritas illaquxin cordehcminis jam credentis obfignatur 
non eft mere conditionalis/ Si conftanter perfeveraveris y Jal> 
vuseris, ) ncquc enimopuseft figillo privato ,ad commu 
nem veritatem in fe confirmandam;nequc figilliratiopa 
titur , ut res obfignata in conditioncm inccrtam conjicia 
tur. Abfoluta vcro fi fit, ( fiilvu* eris)&c certa,tum fierino 
poteft, ut unquam a&u evadat falfa : quod tamen fieret 
ii quis obfignatus unquam a fide ac falute deficeret. 

Refp. 2. Qualis promifiio , talis eft ejus obftgnatio. Probavi- 
mws autem promifftonem effe conditionalem. Dico ego ex ad- 
verfo,qualcs illse probationes funt,talis eft hxc aflertio. 
Sed illas improbas & fallaces eflc monftravi , ad argum. 
1. ergo haec afTertio , ( obfignationem effe condttionalem ) non 
eft probanda. 

Sed quare alias ( rogant ) hortaretur Fphefios Apofiolus^ne Spi- 
ritum fanttum trifiitia ajftcerent , & ne fierent fcortatores , &c?- 
Quia inquam ingratiilime faccrent,fi tantam gratiam tam 
indignismodis dehoneftarentrquiaperhas admonitioncs 
efficerevoluitDeusne fic facerent; quia deniqucoften- 
dere voluit > eosquificfacerent , velnunquamhanc obfi- 
gnationemhabuifTe, velfaltemconfolationem ejus, dum 
ficfaciunt,retinerenon pofTe. 

Capvt 



D E PERSEVERANTIA. 



34« 



1:! 

H 



C A P V T IX. 

Arvumentum offiavum. 

o 



Pag. 



444- 



C / fidelk cvnnis , j& />/7<?r arboris >*qud non marcefftt \ domtts txMet 
^ adificata fuper petram , ijtU non cadtt ; ejr femtnis in ilkm comparan 
terram bcnam cadentts , quod rctinetur , ejr frufium conflanter tur rebus> 
frofert ; tumncn peniitts unquam deftctt fedadfnem ufqueper- qtu ftabi- 
feverat. Scdvcrum frius: ifal. i. 5. Matth.j. 24. 25. Luc.8.15. lesfunt,&- 
Ergo ejrpoflerius. ftrfcve- 
Rcfp. Rcmonftr. Hts ejr hujufmodt comparattonibtts falu- 7Antum 
tem ejrfcelicitatemfdelium qui perfeverant doceri :non perfeve- ar & mnt ' 
ranttamtpfam. Scd ipfa conftantia immota,&: pars eft de- 
fcriptionis fidclis,& ctiam foclicitatis illiusqu&ipfiadju- 
dicatur, Pfal.92. 14.15. quo nomine intcr pnvilegiafidc- 
liumhifce locis exprefse numcratur. 

Pfal.1.3. Plantatio , &: fru&ificatio, fuum locum habcnt pf a u.j. 
in fimilitudinis inftituta: rcdditione, fed perpctua viridi- 
tas & vigor prxcipue ibi fpe&atur ,ut repra^fentans ad 
oculum,perpetuitatem illamfoelicis vitae, cujus parsnon 
minima in perfeverantia collocatur. Objiciunt Rcmonft. 
Tum ftdelis abominationibtts fefe polluens , dicendtis efl virere. 
Cujusconfequentiacvisnullacft. Neque enimfideles id 
faciunt, nifi cxtraordinaria aliqua tentatione ad tempus 
prasoccupatijncquejudiciumfaccredebemusdepromif- 
fionum divinarum impletionc, autfidelium ftatutacon- 
ditione,cx eo quodm extraordinarix tentationis &: de- 
fertionis hora contingit, quam de vita hominis judicari 
debet, ex eo temporequo eum videmus deliquium ani- 
mi pati. 

Matth, 7. 24. aperte teftatur Chriftus omnem vere fi- Mdtth.7. 
delem falutem fuam haber e fupra petram immotam, & in *4* 
W Vv 3 tcn- 



34 i ARTICULUS Q^U I N T U S, 

tentationibus perfeverare. Objiciunt Remonftr. 6)#/^y_ 
cantnonfiunt tales. Qjiod verum quidem eft deijs, qui ita 
peccant, ut ardificationem illamdiruant.-iedharceftcon- 
folatio quam omnibus vere fidelibus largitur ibi Chri- 
ftus, nullas tentationes eo ufque adverfus corum fidem 
prarvalituras. 

Dum fiactt verbum Dei ( ajunt illij nulla vts extema noce- 
bit ei. Verum illud quoquc : fed lianc noxam in fpecie 
Chriftus docet abefle, Non cecidit , Njn cadet , hoc eft,non 
removebitur ab a^dificatione illa fupiapetram.-cujus pro- 
^miifionis , fi conditioncm prarrequifitam faciant, conftan- 
"teradhxrerepetrarmim eam fententiam cxindc forma- 
bunt , quafi di&um fuilfet ,finon cadat , non cadet. 
luc. S. ij. Ex Luc - 8 - J 5- exiftimant Remonftr. nihil pofte conclu- 
di. Sed qui animadvertit bonam illam terram rctinere 
femenin fefe, &fru£tum fcrre cum patientia;nequeideo 
cam propric ac primo efic bonam , quia femen rctinct: 
fedideofemenretinercquiaeft bona> & illam ipfam in- 
ternambonitatem,velhoneftatem , difrercntiam facere 
hujus terra» , a catteris omnibus externe fpeciofis; is facile 
videbit, conftantiam in fide, vcrae fidei perpetuam co- 
mitem hic pronuncian. 

C a p v T . X. 

aArgumentum nonum. 

C / tj qui deficiunt a fide quam aliquandiu profiejp fimt, nun- 
^ quamverefdeles fiuerunt^tum i/ quivere fdeles fiunt , mm- 
quam defiiciunt.Sed pritts verum Igh. 8.31. i.Iob.z.iy. Heb.5.6. 
14. Ergo ejrpoflerius. 

Nonlongumhic faciunt Rcmonftr.Duo fe dicunt pra> 
terituros , 8c refpondent etiam ad teftimonia duo. Qux 
pra:tereuntautem, ca non plane omittunt, fed quafi rc- 

fpicien- 



DE PERSEVERANTIA. m 
fpicientes a tergo , lapidem unum aut alterum in illa 
projiciunt. t. Faradoxum effe ( putant ) dicere , eos qui a ftde 
deficittnt , nunquam antea habutjfe veramfidem. & i. Fidem qu& 
illls tribuiturintelltgendam effedeexterna fidci confeftone. Quse 
fieftent quidem paradoxa, id eft, admirabilia, contra- 
quc hominum opinionem , nihil tamen idcirco contine- 
rent, aut a veritate, aut a ratione Scriptura; tam alicnum, 
uteonomine rejiciendaputentur. Sed ab hujuimodi for- 
mis loqucndi, non abhorret ufus ipfe communis. Stella: 
cadere dicuntur de carlo , qua ncque vcrat ftella? fue- 
t runt,ncqucpropne m ca-Io, fcd ita iblum videbantur. 
: Hift rio a iccna dcfcendcns , deiincre dicitur rex autmi- 
Ilcs eiie.quumtalcm fc antca iimulabat. Scd quicquid 
) fit de opinionc & ufu communi j ccrtum eft, hunc mo- 
» dum loquendi Chrifto & Apoftohs non raro fuifte in 
i uiu Sic enim lcgimusLuc.S.i$.Q,j C ttnquenonhabet,etiam 
1 q'<odputatfe habereaufereturabtllo. Bc Ioh. 2.23.24. Mttlticre- 
1 dtderunttnnomen ejus.videntes ftgna qu& edebaf.tpfe atttem Ie- 
| fwsnon credcbatfemetipfumels, eo quodtpfe noffet omnes,nec opm 
habercttttquifquam teffaretur de homine : tpfe enim fciebat qttid 
effetm homme. Ubi cxprefse docemur fideles multos in 
Scnptura dici,non quia veram fldem habebantin cordc, 
fedquiatales externc apparcbant. Ab hac autem fidei 
fpecieacprofeifionequi poftca diiccdunt, ij dcficere di- 
cuntur a fide,quamvis veram ac fblidam fidem nunquam 
I habuerunt. ? 

ObjiciuntRemonftr.hujusinterpretationisincommo- 
da eiie multa 5 ea nempe , exhortattones ad perfiveranttam in 
fide vehementer concuti \ periculttm defe&ionts valde mintm pec~ 
catum apoflafu elevxri , defcriptiones taltum in Scnptttris propo- 
.1 (has pervem.Quum tamenad perfeveranti* folicite ftu- 
dendum,mhil magis urget, quamintelligere,folosperfe- 
verantcs coram Deofideleshaberi ; & periculum defe- 
j ftionis non plane tollatur a veris fidelibus,fedipfa defe- 

ctio 



)fe 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



544 ARTICULUS QJI I N T U S, 

&io fola ; neque gravius peccatum cogicari fere poflit, 

?iuam agnitam veritatem ex odio blafphemare , quod 
acere folenr ij qui nunquam vere fideles fuerunr. 

A prazteritionibus ad folutiones accedunt : ubi i. ad 
Ioh. 8.31.& Hcb.3.6^.14. refpondcnt,homines tum demumdif- 
cipulos Chrijli , domum Chrifti, participes Chrifti fore , ft perfe- 
veravertnt ad finem ; non ut fignificetur, eos ante ftnem viu fita, 
vere dtfcipulos aut credentes non fuiffe \fed qttod quicqtad ante, 
prioris eorumjlatus nulla habeatur coram trtbunalt Chrifti ratio, 
nonmagisac finunquam id fuiffent ,nifi ad finem perfeverave- 
rint . Iudicem enim fententiam de hominc pronunciare , non ex eo 
quodfuit , fedexeo quod eft. 

Ubi 1. artificium illud notandum , quo Ledori vellent 
fuadere, Noftrorum fententiam efle, nemincm efeveredtf- 
cipulum Chrifti , aut credentem anteftnem fitaviu ; quum pa- 
lamfit,inhoc ipfo argumcnro, aNoftris affumi ,perfe- 
verationem fignum eife non antecedens ,fcd confequens 
verum difcipulum ac fidem Chrifti. 2. Obfervandum 
etiam quantacum licentia tempus prafens, in futurum 
vertunt, in teftimonijs ipfis recirandis, non exponendis 
tantum.In textu enim habetur,/ manferitis veredifcipulimei 
eftts,domtts Chrifttfumus , ejrparttcipcs ejtts facli fumus: quam 
le&ionem quum fibi nonfavere videbanr,in aliam com- 
murant,fine uJla ha:fitationc,(f/7^&:y?/w/^in/^verrenrcs. 

3. Ad virasfinem &rfururum judicium fine ulla ratio- 
nereftringuntilladida,qua:infuis Iocis, ad prcefentem 
hominum conditionem aperre refcrunrur. Nam Ioh. 8. 
31. 32. cognirio veriraris Iiberarricis vere difcipulis pro- 
mittitur , qux finem vita:, & futurum judicium femper 
antccedit. 

2. Plufculum coloris in vcrbis illis lohannis reperiri 
fatentur. 1. 10I1.2. i 9 . Exnobisegrejftfunt, &rc. fed Sc hunc 
locumprater fenfum ejusgenuinumcirari dicunr,quem 
fic oftendunt ; Iohannes ( aj unt ) loquitur defalfts ejranttchri- 

ftianis 



DE PERSEVERANTIA. H$ 

Hanls doEloribus, qtd egrefftfuerant .tanquamfi fuiftent mifft 
\a,b Apoftohs, & interea ex cojtu Apoftolorum & orthsdoxorum 
Q)oclorumnoncrant:namffiti[fent ta/es, permanfifent cttra ip- 
Jts, hoceft, regreJJiadApoftolosfmfent, &incommnnione eorttn- 
dem orthodoxorum k quibm m$ffi fuerant , manfjfent , tamy.tam 
legationefua probe defunch. Iti quo tam fuavi commcnto, 
nilul qmdquam invcnio prajter fabuJas male confuca^ 
Nami.Nullamcnciofitinccxcu alicujus milfoms: ncque 
>tale quid probari poceft ullo pacfo cx vcrbis ilhs ernfsi 
r unt, nifi per tricam illam fophifmacis formam,quidam qui 
mgebantie mictiab Apoftolis, diccbanturcxijscarcin- 
edifti antichriftidiccbancur ab ijs ccri- e fll : ergoiS an- 
"chrifti fmgebanc fc micci ab Apoftolis. 

2. Nullamvcri fimilicudincm habcc,ilIos falfos do- 
ictores qmncgabant Chriftum mcarnc vcmifc ( quod pri- 
rmarium ancechriftorum horum do^mafuit i.Ioh 4 i)fi. 
fturosunquamfe abApoftolis Chrifti fuifle miffos. 3.Ple- 
inque omncs Apoftoli defierant jam in vivis cflc , quum 
iohannes hanc Epiftolam fcribebat : fi igitur miifionem 

Apoftolorumjaaallentiftinebulones,rcditumtamen ad 
Apoftolosj&manfioncm cumipfislohannes minime de- 
•iderafler. 4. Si revcrfioibla dcfidcrata fuiifecinijs,cum 
bhannisrationihil ^Xztz^Egrefsifirnt.fdnonerantcxno- 
Iw.Unteicihcet cgrcflioncm illam ) qumnon funt reverfi. 
;?otuerant enim exijs ante fuifle, quamvis denuononre- 
a/erterentur. 5. Nulla in tcxtu fitmcntio ullius rever- 
jionis^edpermanfionistantum. 6. Pcrmanfio haec op- 
:>omcur egrcflionijpcrmanfiircntwdcft^nonegrelfi fuif 
cnt: ted cx Remonftr. intcrpretatione , pcrmaiiiio,id cft, 
-everho cum egrefllonc optime convcnit & confentit. 
.7. Concefsa Rcmonftrancium glofsa, ApoftolusipfePau- 
lus vix potcft ab impietate dcfcndi , qui fero ad Apofto- 
•oseftregrefliis, &diu cumipfisnon permanfit. S.Iohan- 
)i.cmhngunteandcmrationemhic profcrre, quam Chri- 
I Xx ft us 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



54* ARTICULUS Qjl I N T U S, 

ftus olim, ab eo ipfo propofitam , vitiofam efle monftra- 
rat: Luc. 9. 49. Prohibuimttseum, quianon fcquiturte nobiftum. 
9. Culpschujus, quamantichriftisiftis affingunt ,haereti- 
ci talesnon folent efle rei. Non enim tam fugerefolent 
confbrtiumfidelium quam abijs fugari:idquodin eorum 
rcdivivaprogenie , Socini familia, videre licet : qui uni- 
tatcm & communionem cum orthodoxis habere velma- 
xime ftudent. 7. Confilium illud Dei , quo hserefes iftx 
ordinatx dicuntur,///^/^m>/ non omneseffe ex nobis } crzf- 
se nimisdetorquetur , quum fic cxponitur, Ex quo factle 
poterat apparere , eos non effe Apofolicos Docfores, neque abillis 
miffos. Genuinam interpretationem , ab ifta longe diffi- 
dentem , cum noftra vero omnino conjun&am , Apofto- 
lusnobis ingerit quafi in osipfum, i.Cor.11.19. Oportetha* 
refcs inter vos effe ; ut qui probatifunt^ manifefttfant inter vos. 

Objiciunt autem Rcmonftr. adverfus interprctatio- 
nem noftram, Eamneque cum Apofoli verbis , nequecum ejui 
fenfu conjijlere. Ts^oncumverbis ^quiadicitur , fed ex nobis non 
erant) non> quia ex nobis non erant. Non cum fenfu & fcopo,quti 
pramonet de Antichriflis , & hortaturad perfeverantiam. Ver- 
ba quod attinet , illafunt, quse axiomadifcrctum, & ar- 
gumenta diverfa notare folent: non hoc y fed i//ud,vc\, hoc efl, 
fed non illud. Optime igitur conveniunt illi fententitf, 
quam nos crcdimus hic ab Apoftolo proponi : quanquatn e 
nobis egrefftfunt , atqueadeo ex nobis videri poffint fuifje, quip- 
pe Jidem Chrifianam adtempu* una nobifcum profefi: tamen ex 
nobis non erant , id esi , vera folidaque fde imbuti. In fenfu 
etiam diftbnum nihil occurrit : per iftas enim praemoni- 
tiones, & exhortationes, confirmantur veri fideles, & ne 
difcedant cumillis apoftatis, quafi retinaculis Dei cohi- 
bcntur. 



Cap, 



D E PERSEVERANTIA. 347 
Capvt XI. 

oArgumentum decimum. 
Pag. 447. 

C / ftdeles ita fint peccato mortui, ut us iterumnon domine- In rerc 
tun ita ex Deo natiper femen in ijsmanens , ut non pofiint f^cMus 
dare operam peccato ; itaftde donati ,ut vincant fuos hoffes, <£> f ew P cr m « 
db ipfis non vincantur ; tum nonfnaliter vel totaliter fuam fi- nm f men 
demamittunt. Sedverumpritts: Rom.6.z.%.y.u. i.Iohry.y.&j. ye ^ ncTA " 
4. 18. Apoc.2.0.6. Rom.% 3 j .37.38. Ergo & pojteriw. ^tum 
Rcfp. Remonftr. ad Rom.<>. 2.8.9.10. 1 1. T^thil altud tbinmquam 
doceri , qttam iniquum ac indecorum ejfe, ut qtii renati funt ad pec- domnart. 
cata revertantttr ; quod Chrifii mortem ac vitamreferre debent, Rom.ts.;. 
ftvelint ejfe Chrijliani; quodvirtttte gratU fatis haberentvi- 9 '9MJi 
rium ad hac prtfianda. Hxc quidcm /bi docentur : fednon 
hxc fola. Docct cnim Apoftolus , complantatione coa- 
lefcerc fideles inunumvcrf 5. itaut hujus infitionis ne- 
ceflarium confequens fit , pcrinde cos peccato mori &c 
vivcre Deo, ac Chriftus mortuus eft &: refurrexit, id- 
que perpetuo progrcflu , fine revcrfionc ad priftinum il- 
lum ftatum. Regrefltim hunc omnibus indecorum eflc 
monet,qui Chriftinomenprofitentun&quamvisin qui- 
bufdameorumlocum habcat,qualcs illi fucruntdequi- 
busPetrusloquitur 2. Pet. 2.20.111 ijs tamenqui vere Chri- 
fto funt infiti , ruinam talcm per Chrifti gratiam prohibe- 
ri. Harctamenfatcornonftmt adcoclara , utanfamom- 
nemcontradicendi tollant, fi per fc confidcrcntur fola,&: 
nonlucem&vimaccipiant, a clariflimo ilio Iohannisef- 
fato, 1. Ioh.3.9. Qmfquisnatiis eH ex Deo peccato non dat ope- i.iQh.3.9. 
ram, quiafemen ipfius manet in eo: nec potettpcccxre , eo qttodex 
Deo natus efi. Cujus teftimoni) vim , ;ut evitare poflmt 
Rcmonftr.nullumlapidcm immotum relinquunt : fed 



Xx 



quam 



54« ARTICUL II S QJl I N T U S, 

quam fruftra fintinhoctoto conatu,idfigillatim often- 
det fequens hoc examen. 

Obiervant Noftri , per natttm ex Deo, intelligi verum fi- 
delem, qui dicitur nonpeccare, nec pojse peccare , eo ufque ut 
pcccatum ipfi iterum dominetur , cujus immunitatis dtue 
redduntur rationes : una, quia regenerationis fmen in eo ma~ 
nct: altera, qttodex Deofitnatm- Rcip. Remonftr. i. Teccatum 
hic ad certam quandampeccatt fpeciem ,regnantis nempe , vel do- 
minantis, temere, & fine jttfta causa reftringi. Synecdochcn 
autcm hic gcneris habcri , & ad aliquam fpccicm vclgra- 
dumpeccati hanc phrafin rcftringeMdam effc , manife- 
ftum eft cx alijs Soripturx locis , ubi fimplicitcr & uni- 
vcrfaliter prout fonat,accipi hoc non pofle docemur,quod 
renatusnon peccat: Legimus ettimlac.j.z. Jn mttltis ojjendi- 
mm omnes. Et hu j us ipiius Epiftohe cap. 1.8. Si dixcrimm 
nos peccata non habere ; nos ipfos fallimus , & veritas in nobis non 

. Ad iftam autem fpeciem vcl gradum,rcgnantis nem- 
pe peccati,hanc fcntentiam eflc refercndam , non illud 
Iblum fuadct, quod vox hcec intenfive ftimpta, vel aggra- 
yationem fecum fercns , fic accipi folct in hcris literis; 
fed ctiam,quodidcm hic Apoftoluscap.^.17.18. candem 
fententiam hoc modo explanat. Qmim enim ibi repetit, 
verfi8. quodhicaflirmat, {Qttifquis genitusef/ ex Deo , non 
peccat) verf. 17. liquidis verbis oftenciit, loqui Ccdepeccato 
ad mortem, id eft , de pcccato rcgnante ad mortem. Hujus 
autem gencris,mortifcra:ncmpenatura^totalemapofta- 
fiam eile, vel regnumpeccati in ijs qui vel femel fuerunt 
illuftrati , & guftaverunt ca:lcftem gratiam, Apoftolus al- 
ter aperte docetadHeb.6.4.5.6. 

Refp. 2. Phrajtn hanc (non poteft ) varie accipi in Scriptur*. 
Hicvero,n:hi/ altudfigmficare ', quam naturam & conditionem 
filiorum Dei ejfe, ut vi ejjicacis charttatts & defidertj , quodrege- 
neratione{ ut novx creatur&)acceperunt, quam maxime indeco- 
rum exiftiment contrarium natura fuA facere, qut ipfos in vysDe- 

mini 



! 



n 

: 



DE PERSEVERANTIA. 349 
iniita quafi facitincedere, utmoleflnm &gravc fttillispeccare, 
<uia hecipforumnaturA&confuetudini rep:,gnat, proinde efi 
'ttafi quod fieri non potest. 

Quicquid ver6 fit de variohujus phrafeosufu in alijs 
locis , fignificationem illam non poteft hoc loco ferre, 
quamvohmtifti. Nam 1. Gradatio manifefta continetur 
in his verbis, qua furgitoratio aminore ad majus y Nonpec- 
cati T(ec potejl peccarc : adeo ut non poffe peccire ,majus quid 
fit, quam fimpliciter nonpeccare. Sed diffculter peccare >&in- 
decorum idcxtflimare , minus cft multo , quam non peccare: 
eo igitur fenfu , non dicitur hic , renatttm ncn poffe peccare. 
Sentcntiam Apoftoli in contradicrionem transforrnant. 
Nam renatm non peccat , &: revattts peccat , quamvis adjicia- 
tur diffutdter &indecore, enndcm plane rcm 6c aftirmant 
6c ncgant. 3. Non eft difficile rcnatis in qusedam p£c- 
cata labi: imo difficilc, molcftum, &grayc eft (propter 
concupifcentiam carnis ) ab ijs abftinere, Rom.7.18. Gal. 
;5.i7-utin difcipulis videre eft,Matth. z6. 40. 41. 43. Ad 
:unam autempeccati fpeciem hanc phrafin rcftringi ne- 
gabant Rcmonftr. in exceptionc pnore. 4. Difficile non, 
eft renato in graviflimum infidelitatis peccatum relabi, 
;fi vera fint qu# Remonftrantes doccnt. Pro arbitrio 
enim fuo , eum velcredcre dicunt, vcl ailcnfum negarc: 
&nihilmagis in potcftatehominiseile, quam ad utrum- 
Jibet horumvoluntatemfuam libere inclinare. 5. Con- 
fuetudo non prohibet omnes renatos pcccare. Multi 
enim «orum novinj funt in iide , nec iteratisaclibusad- 
hucbene facere confueverunt. Confuetudoautcm bend 
faciendi eorum tantum eft, qui cum Mnafone audiunt 

^XcitOl ILOtfypitl, A&.21.16. 

Adhancvero interpretationemfuam confirrtiandam, 
rationes nonnullas adhibent Remonftrantes , quje qui- 
idem operculum conftituunt dignum tali patella. 1. Con- 
qrtiere dicunt cum multls Scriptur* locis, quibusnatura & con. 

X x 3 dh h 




Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



55"o ARTICULUS Q^U I N T U S, 

ditio pietatis defcribitur, tunt refieclu loquutionis ipfius , tum rel 
quoque. Scd dicunt folum, non probant. Duos locos profe- 

Tfalu 9 .\. runt ex Pf.119.3. Ioh.14.23.in quibusneceademeftloquu. 

I9h,i4..2$. tio,nam poiTibilitatis & impoflibilitatis nulla fit mentio; 
nec eadem res: nam dc regenerationc , ac feminc divinoi 
ejufquc manfione,altum ibifilentium habetur. 2. Congrue- 
rehoc Apoftoli fcopo putant. Quod fi verum fit, nihiita- 
men exindeconcludi potcft , quia pars quzevis argumcn- 
ti Apoftolici congruitfcopo cjus, nec tamcn facit illa 
congruitas,utnih:I amplius ineodcmargumento conti- 
neatur. 3. Senfumalias abfurdum fore dicunt,(nepeccate y quia 
non poteftis peccare ) pugnantemcum multis Scriptur* locis; & 
cum multis peccantium exemplis: illudetiamincommodum fecum 
trahentem , quod qudcunquepeccata , quamltbct fceleraie acfiagt- 
gitiose afilijs Dei commitantur , illis imputari non poffunt pro 
peccatis. 

Sed r. pervertunt noftram intcrprctationem : qu* ta- 
lem conftituitadhortationem ; Cavete fratres ne peccatisin- 
dulgeat is : qiiodfiquisfaciat, & natum fe tamen ex Deo putet y fe- 
ipjum plane decipit : qui enim natus efi ex Deo , non ita facere fo- 
let .necqmdemfieri potefl utficfaaat. 2. Nullum teftimo- 
nium,neque exemplumullum proferre poiTunt, quofal- 
fumarguiturid,quodhica Noftris affirmatur, eo fenfu 
quo femetexponunt. 3. Principiumpctunt,&illudfup- 
ponunt verum , quod in quadtione poni norunt ; ficri fci- 
licet poftc , ut homo renatus flagitiose ac fccleratc 
vivat. 

Refp. Remonftr. 3. ad rationcm illam , qux hifce verbis 
cominctur, guoniamfemenipfiusineo manet. Ubi duo con- 
tendunt; 1. ex phrafi illa manendi,nihil ccrti concludipof- 
fe. 2. Nihil faltem adverfus ipfos pro noftta fententil. 
Illud utoftendant,varias quidemadfcruntrationes,fed 
ponderis omnis inanes. 

1. ghia Scrtptura y & maxime Johannes, iltud manere , & 



DE PERSEVERANTIA. 
effe , fipe pro eodem uferpat , non confderata ejus proprietate. 
Ioh. 14.17. dri.Ioh. L.4.6. 14.24.^3. 5.14. if. Quodfiplai 
ne verum efTet, argumentum hoc tamen nihil infirmarct. 
Si etenimvarius hujus vocis ufus in facris literishaberur! 
tumficdebetexponi inloco aliquo fingulari , prout fub- 
je#afententia,&:aIia:voces adjunftaf madent,licetalium 
fenfumhabeatinmultis alijs locis. Qiiamvis igitur mane- 
r^farpe nihil aliud fignificarct quam^ hoc tamcn in lo- 
co, ubiverba fiunt dcfemineDei, dcfemine immortali,de re- 
generatione ad vitam aternam, deeo denique ftatu, quihominem 
ncc peccare, nec pofe peccare fnet , nihil magis eft confenta- 
neum , quam cam hujus verbi fignificationem cligcrc, 
qux maximc congruit aeternitati. Nequc tamen ex ifhs 
qux citaruntlocis,probaripoteft quod a)unt, manercfa- 
fe ufarparipro efe, non confdentta ejus proprietate. 

Ioh. 14. 17. Apud vos manct, ex verfii praecedentc, de- Uh.ij.j 7t 
et exponi de conftanti permanfione, alium advocatum da- 
>tt vobts,ut maneat vobifcum in atcrnum. Confideratur etiam 
•roprietas hujus vocis i.Ioh.2.4.6. 14. i 4 . f 1C ut intellige- , *>b 2 4 
e daturverf 2. 7 .Manettnvobis ,manebitis in eo. Illud ve- 6. 1+ a l 
o meprumeuSquodobjiciunthic Remonflr. Sttperfluum 
rjje, hortart eum qut proprte manet in Chrifto, ut ambulet ftcut 
aut hortari ut maneat , qui manet & ccrto manfurus e(l. 
Manfionis enim efFcdum cft ambulatio fanda , & ejus 
contmuatio efl ulterior manfio / ad cffcdi autem & con- 
tmuationis hujus produftionem, Apoftoli hortatio ell 
mediumaccommodatum. Neq;penitus negligitur hujus 
/erbi proprietas. i.Ioh.3.14. Chmon dtltgit fratrem , manet t-lch. S .t 4 
m morte. Eam enim tyrannidem mortis denotar,qu* per- *$> 
manfura eft m arternum ex natura fua , nec removeri po- 
:cft,nifivirtute aliqua fupcriorc. Ex Negatione autem . 
Ila>qu* verf if. reperitur, Nullushomictda habet vitam ater- 
ia tn jemanentem,nihiU\iud poteft concludi, quam, oc- 
:ahonepraecedentis phrafeos ? idnon manere dici in ho- 

micida, 



$5* ARTICULUS QJU INTUS, 

micida, quodnunquam in co fuit : vica enimseterna nun- 
quam fuitinillo ,qui odio Icthali profequitur fuum fra- 
trem. Tale autem peccati mSncipium defignat ibi Io- 
hannes nomine homicidse.-in quo nihil eft quod^rgumen- 
tum noftrum lxdit. 

z. Secundam rationcm fic difyonuntiScriptura agit de duo- 
hm manendi generibm y qnorum alterum eji temporale^ alterum 
dternum acperpetuo durans, Ioh. 8. 3^. 1. loh.^.ij. Ioh. 1. 39. 40. 
Lucio.j. Illudctiam manere> accipitur aliquando pro florerc^re- 
gnare , & potentem effe, Pfal. 1 1 9. 1 11. loh^. 3 6. Effet confideran- 
dum f quomodo hicdebeat accipi. Qu^am conclufionem nemo 
fanus non fua fponte concedit. Inter confiderandum au- 
tem,obfervamus, 1. Excmplumnullumhicproferri tem- 
poralis alicujus manfionis , niii quum hocmanere $vo com- 
morari aut diverfari ponitur : hxc autem vocis hujus mo- 
dificatio , in iftoc loco , locum non habet. 2. Ex eo ipfo 
loco qucm iili primariumfaciunt Ioh.8.35. probari facile 
poffe,xternam fideliumpermanfionem.Qu.um enimte- 
ftaturibi Chriftus verbis cxprciTis , Filtum in Aternum ma- 
nere\ &: palam fit fideles omnes recipere filiorum adoptio- 
nem jfequitur etiam eos omnes inseternum permanere. 
3. Eam ipfam rationem in vcrbis his alTerri , de quibus 
nunc difputatur, quirenatus, vclregeneratusefl. 4. Regnum 
& potentiam , cum xtcma permanfionc filiorum, opti- 
me confiftere &c convenire. 

3. Tcrtiamrationcm ex vcrbisipfis pcttint : Orationisfl- 
//,70 (ajunt ) nonpermittit , utproprie accipratur ku voxhoc in 
loco. 1 . Quia h&c feminls manfio nihiljuvat ad hoc ut renatm non 
peccet :pot erat illud non manere, & hic quoque non peccare. i-Qup- 
niam hac rationc femen hoc maneret in renatis , etiam quum pec- 
catumin illisregnat. Hoc autem argumentandi fiIum>adeo 
eft tenue,ut nullas omnino habeat vires. Caufamipiam 
procreantem & confervantem fim&itans, nihil valcread 
uon peccandum ; regenerationis conftantem gratiam, 

peccati 



• DE PERSEVERANTIA," 
pcccatiregnum nihil prohibere; pofie hominem non pcc- 
care,per totam fuam vitam, (eoufque enim extenditur 
actus illius negatio ) quamvis gratia Dei per totum illud 
fpatium non maneat in ipfo ; maniioncm gratia: in regno 
peccati doceri , quum talis manfio docetur,qua regnum 
illud certo removetur; hxc inquam tam cruda commen- 
ta , nihilferium ac verum , nc pra: fe fcrunt quidem. 

Hactenus quid certitudinisinhoc argumento fitvfdi- 
mus. Videndum nunc quas cauias adfcrunt Remonftr. 
curiftinc nihiladverfusipfos concludi po/Tit. 

r. Sub hoc permanente femine comprehenditur aut Spiritus 
regenerationts una cumfis frucJibus, quos non pcrmancre fcm- 
ycr manifeftumensaut fwe frucTibus , quodncque honeflum esi 
\ipfi Spmtui , nec nobis ffficiens advitam. 

Et femcn autem , & cum fcmine fruftus manent in re- 
natis : fed cum eo difcrimine , quod inter virtutem eft 8c 
ejus cxercitium. Virtutis aftus primus nunquam pror- 
fus deeftrjufta tamen vis& exercitatio cjus, aliquando 
nonrepentur. Suamhyemem habetarbor juftitix,quan- 
dofrudus aduales dcfiderari folent.-quum tamenin ra- 
dice interim, &feminis vis , & ejus virtute frudtus ipfi 
modo quodam delitcfcunt. Eodem hocmodofitin c*te- 
ns fideIibus,quoin Petrofidem reimanfifleconceduntip- 
fi Remonftr.pag^.quando frucl:umillum quem debuit, 
tion r rorcrebat. 

z. HocManerenonjromittinobis(d\cunt)niJipr*cuntecon- 
"iitione,Ioh.\^.qua manente,manet nobifcum Deus. Dile&io- 
>nem noftram etgaDeum,&:obfervationem ejus manda- 
xorum , per conditionem hanc prareuntem intelligunt- 
fquam etiam preire faciunt diledionem Dei crsa nos 
&:cjusacceirumad nos,xquc acmanfionem ejusinno- 
Dis. Hxc enim omnia arque pendent cx conditione illL 
"Siqmsdiligitmcfermonem meum fervabit>& Pater meus di- 
: { tget eumy & ad eum veniemus, ejr apud tpfam habitabimus. Si- 

Y 7 cur 



Early European Books, Copyrighl © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



354 ARTICULUS QJI INTUS, 
ctitautemdilc&io Dci erga nos , &: gratiofa ejus vifita- 
tio , dile&ionem &: obedientiam noftram re ipfa praeve- 
nit. i.Ioh.4.10. quamvis obfervationis fenfus Sc quorun- 
d:tm etianJ eJFefttium ratione, eafdem fubfequantur > fic 
ctiam ejufdem gratise conftantia vel manfio, eodem pla- 
ne modo , dileftionis & obcdientise noftrse conftantiam 
&; pnevcnit ut caufa , &: fubfequendo tanquampraemium 
fempercomitatur. 

Talia funt,qux de fcmine permanente objcda fucrunt 
;i Remonftr. Adverfus altcram illam rationcm ( quia ex 
Dco natus efi ) nihil adfcrunt pra:ter duas minutulas in- 
tcrrogationcs,quae vix ullam fpeciem habent alicujus dif- 
ficultatis. 1. Si /^r (ajunt ) fit ratio, qttiex Deo natusefi, tdcirco 
peccare non poteft,quoniam ex Deo natus e/I, an non idem per idem 
probatur fNonfinquam ego)nifiveloppofita,vel caufapro- 
creans &efte&um,unumfint acide.exDeo enimnafci,& 
poflc peccare , vel deficcre a Deo , funt inter fe contraria: 
cx Deo nafci , &: non poffe ita peccare , funt caufa &: eftc- 
ftnm : ficttt vcracitas in Dco & pofle mcntiri, inter fe op- 
ponunttir more contrariorum: eademautem veracitas,&: 
non pofle mentiri, caufa eft & eftcftum. Probationis au- 
temexplicata forma hax eft; fi rcgencrationis ea natura 
flt, ut apoftafiam cxcludat, tum qui regcnitus eft, non po- 
teft deficcre: fed regcnerationis talis eft nattira : crgo qui 
renattis eft non poteft dcficcre. Necidcntitas hic ulla 
major cft, quam quum dicitur, Dcus verax non poteft 
mentiri, quia Dcusvcrax eft. 1. Quamvimh&cratio infe 
haberet , nifi illaacciperetur > ut a nobis explicatur, de natura & 
proprietate regenerationis >qu£ fiettit ac inclinat homines adbe- 
num >& avertit a malolD eilla (inquamjnatura &proprie- 
tate rcgcnerationis intclligenda funthaec verba:non ra- 
men prout a vobis explicatur,quafi incertum eflct,utrtim 
hxc regcnerationis natura prsevaleret nccne,ad prohi- 
bendum finalcm ac totalem apoftafiam ; fed cuma&ualis 
efficacise certitudinefumma, Ha- 



DE PERSEVERANTIA. 
Ha&enus dc vcrbis illis Iohannis cx Epift.i. cap.j. verf 
9. defumptis: duo alia teftimonia fequuntur,quae ejufdcm 
Epift. cap. 5. repcriuntur. 

Primumhabeturverf ^Qujcquid natum efi exDeo,vin- i.Ub.f.4. 
cit mundum: & hxc efi vicJoria nofira quat vicit mundnm , nem~ 
pefides nofira. Refp. Remonftr. F ide confervata , vwcere filios 
Dei : fed qtmfiionem effe, an fidem ipfam ncn pofftnt abj/ccrc , ac 
proinde fuferari a mundo ,pofiqt/am cam fpcrarint, qr/odifiinc 
non foteHfrobari. Sedquumrenatus omnis, pcrfidcm ,fi- 
deihoftesvincit,&ided vincit,quia fidemnon abjicitauc 
amittit,* ncc aliter vinci poteft quam illi tcntationi ceden- 
do , qua ipfa fides impugnatur ; qui fidclem vincere, &: 
non vinci teftatur , oftendit etiam fidcm ipfam non ex- 



tingui. 



Alter locus cft verf 18. Scimus quod quifquis natm cst ex i.ioh.s.il. 
Dco,nonpeccat:fedqui genitus eft ex Deo , confcrvat fc ipfum, 
& improbm ncn attingit illum. Refp. Remonftr. Tfrhpl hic 
aliudproponi , quam qui illifint , quijure titulo fil/orum Dei infi- 
gniri pojftnt : ij nimirum qui bonis opcribus fcfc dedunt.prout 
regenerationis virtute moventur. Nihil itaque hic ampl/us dici, 
quam eum quifilms Dei efi, confervare fe ipfum: & eum qui feip- 
fum non confervat , non ejfe , veldefinere ejfe fluim Dei. 

Scd i.amplius,& aliud quid indicantprima illa vcr- 
ba , Scimm quod quifquis genitus eft ex Dcc , non peccat : qu o- 
rum eadem cftmens, cumilliscap.3. verf. o. quxRcmoiv 
ftrantibusadverfari,fatis ante monftra#. t. Hacratio- 
ncnullam confolationcm adhibcrct hic Apoftolus cr^.i 
verefideles,depeccaro ilload mortcm ,cujus verbis an- 
tegreiTis mentionem feci/let:qucm tamcn primarium effe 
Apoftoli fcopum , feries contextus demonftrat. 3. Magni- 
ficentius nihil pnedicarethic Apoftolusde ftmircgcnc- 
rationis per Chriftum , quam quod vcrc dici potuit dc 
Adamo in ftatu gcncrationis vcl creationisprima' ; quum. 
ladhuc fuic cxtra Chriftum. Dignitatcm enim, quatunc 

Y y i indu- 



35* ARTICULUS QJ[1 I N T U S, 
indutus fuit, diutius non potuit retinerc,quam dum con- 
fcrvarct femet in juftitia , cp movebatur ut confervaret, 
&non confervans femetcum illaperdidir. 4. Sihocin- 
dicare voluiflet Apoftolus , cumquife nonconfervat , non ejfe 
diutius» %>el definereejfe exDeo naturn, tum in praefenti tem- 
pore dixifiet , tyjvu/fyj©* , non in praterito, yt^jv^(^ t 
•ftivifoe. Hoc cnim propric dici non potcft , eum qui ge- 
nitus fuit ex Deo, fefe confcrvarc , &c eum qui fe non con- 
fcrvar, non fuijfe gcnitum cx Deo , fi vera fint qux Re- 
monftr. affirmant: fcd tantum, eum qui eft gcnitus, ita fa- 
cerc, &quiitanonfacit,non^genitum exDco. 

Ad illuftrationem corum qua: ex Iohanne prolata fue- 
runt de rcgcnerationis natura, adduntobiter Noftri, nos 
tantumfemel regenerari , ficut ejr tantum femel nafcimur: ac ide» 
femel tantum bapttyri innoftrx regenerationis obfignationem. 

Refp. Remonftr. Figuratam locutionem non effe tam lateex- 
tendendam, ut omnibuspartibus quadret , & congruatcum re * 
qtia eft fumpta : fe tamen hoc tempore pojfe concedere regeneratia- 
nem tantum femel ' Jieri , ejr deficientesnullosunquamreftaur/tri. 

Dc figurata locutione quod ajunt , & multis verbis in- 
culcanr,vcrum id quidem eft, fcd vanum tamen hoc in lo- 
co. Nonenimdifputantnoftri,idcirconos tantumfemel 
rcgencrari , quia non /icpius gcncramur: fcd cbfervant ex 
di&is Apoftoli , regencrationcmunicam eile , ac femel 
tantum fieri , quodilluftranr,& explicanr per illam com- 
parationem, undc a&io harc denominationem fuam acce- 
pit. Alterumvero illud,quodab ipfis coneedi pofte di- 
cunt, eft hxrefis vetusNovatianorum &: Catharorum. 

Rc/p. z. Non ejfe abfurdumiterato renafci,quia folarumqtta- 
litatumeft immutatio: &Scriptura illuddiferte ftgntftcat Galat. 
4-19- Hoc tamen abfurdum videtur, duplicinominc 
i.refpeftu rclationis illius qua: oriturex regenerationis 
a&u. Patris enim &filij relatiomutua, non habetfunda- 
mentum in a&u pra:/enti 3 ut amans & amatum , fed in 

a&u 



D E PER.SEVERANTIA. 3 j 7 
a&u pratcrito , ut erliciens 6c efFe&um. Pater namque 
dicitur,non quia generat fed quoniam generavit filium: 
quod autem jam fa&um eft, infe&um fieri non poteft: ncc 
fundamentumigitur hujusrelationis,nec ipfa relatio tol- 
lipoteft, dum fubjeda mancnt. Si autcm ficri non poflit, 
- nt definat efle filius Dei,qui femel ab ipfo gencratus fuit, 
tumfubabfurdumvidetur,utfccundorenafci velregene- 
rari dicatur. z. Eadcmetiamcftratiojurisilliusquod Fi- 
lius Dci acquirit ad ha.'reditatcm fuam seternam. Vel 

enim adoptione ac rcgcncratione duplicc nititur jus illud 
lxreditarium , vcl una fbla. Si duplice, rum una non fuffi- 
ciet, fi una, tum duplexeft fuperfiua, quorumneutrumab 
illis nifi abfurde poteft affirmari. Quamvis autem re<rc- 
ncratio poffit referri ad qualitatum immutationem ; har 
;:amen qualitatcs , eflcntialis ac vitalis principij rationcm 
. labcnt , ad homincm vel cfleaturam novam ; atque adcd 
pfa mutatio eft fuo modo cflentialis. De hujus autem 
>-egcnerationis totali rcnovatione, non loquitur Apofto- 
lus ad Gal.4.19. tum cnimncc Eccicjiamncc Fiholos illos ap- 
pellare potuit, antequam perfeciflet illudquodagebat; 
aec tzm formarc quam gtgnere Chriftum in iftis laborafTet, 
i penitus ab ipfis difcefliifet. 

Refp. 3. Diftutaripofte, utrumrenati fic deficiant, ut quibufi 
iam regenerattonkpartibus non revulfis ,( cognitionefal. ejrac- 
ufationeiniwi ) non opus habcant denuo regenerari , quamvU 
fuod relinqtittur illis nihil eos juvarc fotc(i,abquenovk conver- 
hne , ad quam reduci poteft per idquodin eo manettan vero om- 
m regenerationlspartesabjicientes,renafcidenue nunquampof 
tnt> Difputari quidem varia polFunt,qua- non poffunt dc- 
cndi. Talia funthtfcrefponfionishujus cfFara. i.Omnem 
ogmtionem qu& Accufationem animt efficit,partem effe regenera- 
wnts. z. Manere hominem in eo ftatu , ut regenerari non opus 
vtkitad vitam&ternam, drtamen advitam nihil eo ftattt per 
t jnvetur. 3 . Omnem hominem , qui in peccato covnitionem & 



,quiin peccato cognitionem& 
Y y 3 tccti- 



35 3 ARTICULIIS QJI I N T U S, 

accufationemanimi habet , ad converfionem reduci pofe,ftne re- 
generatione. 

Refp. 4. Baptifmum non repeti,quianovumfadus noninitun 
nec mandatum ullum extat , illum repetendi. Qux quidem 
verac runt rationes: fed hoc fundamcnto nituntur ambse, 
quod initiatio 8c infitio in Chriftum , cujus fymboluro 
proprium cft in Baptifmo,femeltantumfu:,necrepetitio- 
nemullamadmittit. Alias enim refponderi poflet , ncc 
fcedusnovum in ccena dominica pacifci,fcd padum rc- 
novari;& quum eadem fit ratio ac neceflitas,cur utriufque 
facramenti (acpius repctitio fiat, mandatum illud quod 
circa unum adhibetur, ad alterum etiam extendendum 
efle. Videtur ctiam novum fcedus iniri debere, fi fpiri- 
tualismors intervcniat, quoniam obligatio viventis per 
mortemfolvitur: adeo ut,fiquis moriatur,&denu6re- 
furgacf ficutinLazaro accidit ) matrimonij prioris le- 
ge non teneri cum, fcd contrahcre de novo debere docU 
quidam colligantex Rom.7.2. 
lud.$. Deludse ^.cumiftiufinodi adverfarijs non arbitrorcon- 
Afoc.2o.6 tendendum efle. Firmiuseftillud ex Apoc. zo.tf.defum- 
ptum, Beatus ejr fanclus qui habet partem in refurreciione prima: 
in hosenimfecunda mors non habet poteftatem: fed erimt Sacer-. 
dotesDei& Chrifti: cujus verba fere fingula, defenfionem 
iUamRemonftrantium convellunt,qua promiifionisillius 
eventum, inconditionem incertam conjiciunt, modo in 
prima refttrrecJioneconftantcsperfeverent.Nam 1. Beatusne- 
moproprie dicitur cx pofieflione corruptibilis vel amil- 
fibilisalicujus boni. 1. Beatus,hacratione,nonefletquif- 
quam dicendus, quum habet partem in illa refurre&io- 
ne,fedquumhabctejusfincm,id eft, non ante mortem. 
3. Refurre&iofarpe fecunda, tcrtia , vel etiam vicefima, 
illa nempequarproxime antemortemhabetur,poftmor- 
tis & vine viciflitudines multasfplures enimRemonftran- 
tcsfaciunt)bcatitudinimulto conjun&ior efletquam pri- 

ma. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesl LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 



DE PERSEVERANTIA. 355) 

1 ma. 4. Mors ctiam fecunda non tam opponeretur re- 
) furre&ioni huic, quam qux eftomnium ultima .-plures 
1 cnimnumerofpiritualesmortes, quamprimam&: lecun- 
dam , ftatuunt Remonftrantes. 5. Ratio illa qux huic 
: fubftruitur promiiTioni, Ertint Sacerdotes Dei & Chrifli,ccr- 
titudine ejus , finalem perlevcrantiam antcccdere palam 
) oftendunt: un&ionem hanc cnim accipiuntfidelesante- 
> quam ad metam illam attingant. i.Ioh. 2.2,7. quamvis an- 
r te perfecramejusfruitioncm conftans &fortis perfiften- 
; tia requiratunquodfolum docctur Apoc.2.11. Nequc op- 
pofitum quidquam ijs verbis continctur, qua:Remonftr. 
i huc rcfcruntcx Ezech.i8.& 33.nullacnim inillis fltmen- 
; tio, vcl reftrreclionis prinu pcr fidcmin Chriftum vcl Sa- 
. cerdotij fpiritualis per cjus unctionem: fcdlegalis difpcn- 
fationis juftitiamonftratur , qux gratix evangelicse pra:- 
judicium nullum adfcrre debet. 

Triumphalis illa Pauli profcflio reftat, Rom. 8. 35. 37. Rom.s.^ 
38. qux conclufionis vice a Noftris adhibetur , Quis fepa- 37-3*- 
rabit nos acharitate Chrifli? Num afflictio ejrc? inibin hisomni- 
bus amplim quam viciores ftmus. T^am mihi perfuafum esi , ne- 
que mortem, neque vitam> neque ullam rem aliam conditam,pofle 
nos feparare a charitate Dei-, qtta eft in Chriflo Iefu Domino no- 
flro. Hxc autcm exultantis fiducixcxpreniomecdebet, 
nec poteft nobis eripi. 

Hoc tamen fatagunt Remonftr. duabus rationibus. 
X. Quiahxc gloriatio e(l tantum fidelinm perfldem : itaquere- 
i tinentesfldem non poffunt dubitare, quin mhilpofftt eos ab illa 
charitate feparare, qua Chriflm illos dilexit. 

Ubi illud quidem vere obfervant, hanc gloriationem 
i fblorum fideliumeireperfidem:perfeverantiaenimquam 
. Apoftolus docct &: nos tuemur, noneftinfidelium,fed 
i fideliumin fide, ac per fldem. Sed in eo pervertunt Apo- 
ftoli mcntem, quod confolationem hanc,in conditionem 
( utipfi voluntj dubiam dc incertamconjiciunt,hoc modo 

jiitil 



I 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 



ARTICULUS Q^tl I N T U J, 

Nihil efficirt quin Deusnos diligat y nec poffumus de ea redubita* 
re>Ji nosfdem conflanter retineamus. 

Nam x. fides noftra,non antccedit ut caufa, fcd ut effe- 
&umfequitur charicatcm illam fpecialem 3 qua nos com- 
ple&itur Chriftus. Rom. 5.8. Gal.2.20. Apoc.i. 5,6.2. Di- 
le&io illa Chrifti, eam habct naturam,five proprietatem, 
utnonpatiatur amatos afedivellei:illa igittirefficiet, ut 
fidem fuam retineatconftanter. 3 Hocfcnfu, idem seque 
potuit affirmari de Adamo integro, nihil potuifle eum 
a charitate Dci feperare ; dumfcilicet juftitiamfuamre- 
tinebat. 4. SicPauIi fententiam diluunt, quafi dixiflet, 
non poflimus a charitate Deifcparari,dumpermanemus 
in illa :nec dcilla poflumusdubitarc, dumeam certoap- 
prehenfam habemus. Fidesenimcft ccrta apprehenfio 
charitatis vel mifericordix Dci in Chrifto: & in fide ma- 
nere, eftin charitate Dei manerc. 

2. Secundam adfcrunt rationcm ^Quitin toto hoccata* 
logo , non recenfetur peccatum. 7(ec mirum ( ajunt ) quia pecca- 
tum hominemdr Deumdiflerminat. Ffa.^.i.nccprodeftadfa- 
lutem y quod de ijs omnibus rebus quas Apoflolus hic includit>af 
frmatur vcrfzS. Singularis quidem peccati mentio non 
fit ,quoniamafflid:ionum omnium aculeus cft. i.Cor.if. 
56. &r fcopus etiamomnium tentationum.-nondcbuitigi- 
tur feorfim in ifto catalogo poni , quia in omnibus & fin- 
gulis eorum qux memorantur , prxcipuum locum tenet : 
qux eadem eftratio 5 curnon reccnfcatur peccatum in- 
terhoftesillos , adverfus quosarmaturam Dci afliimere 
jubemur. Eph.tf. 12. Sedquum Satanx conatus omnes 
eo dirigantur , ut fidcm in Chriftum nobis excutiat;&: 
contra eos omnes vi&oresnos &plus quam vi&ores fo- 
re,fidem fibi nobifque faciat Apoftolus ; oftcndit fimul 
manifcfto, fidem nobisnunquam excutiendam,qu:ecun- 
que nos urgent tentationes. Quum ctiam nihil proprie 
poteftatem habeac hominem a Deo feparandi , prarter 

peccatum; 



J DE PERSEVERANTIA. 361 

epeccatum ; &: nihil id effe&urum dicit Apoftolus , perin- 
i de eft ac fi dixiilctmihil quidquam, vcrum fidelem eouf- 
5 que m tcntationem &pcccatum indu&urum, ut ej us vi a 
:charitate Dci penitus feparetur. Nec tamcn omne pcc- 
; catum, omncra homincm a Dco penitus diftermmare /b- 
.lct, fcd regnans tantum. Imb, fi(cum Augu/tino dc Corr. 
4&grat.cap.9.j quxdam pcecata, pcr Dcigratiam & emi- 

nentem directionem, ad falutem fidchbus proriccre,& 
tin bonum cooperari dicamus,quatcnushumiiiorcs, cau- 
: tiores, do&iores, & fcrvcntiorcs, horuin occafione,fiunt; 
:nihilhoc abcffetaverb. Paulus tamcn hocnomine vidc- 
mir affirmarcomncs advcrfitatcs in bonum fidclibusce- 
^dercquiafidcm ipfam ubi vcram invcniunt, non cver- 
:tunt , fed probant & firmant. Pcccatum ctiam ipfum, 
;nonpoteftfidcIemdumfuam fidcm rctinet,aDei cha- 

ritate feparare. Quum igitur dc tali fideh hanc gloria- 
:tionem inteliigi Remonftrantes affirmant , pcccatum 
1 ahud non deberit fupponcre , quam quod cum fidc con- 
.fifterepotcft. 

C a p v t X I. 
\Doctrina Confefsionis & Catechef.os Belgicx 
de Terfeverantia vere fidelmm. 

\T> OST Iocupletiflimam hujus caufe probationcm , ex 
lllis teftimonijs & argumentis , qu* funt omniexce- 
ptionemajora;pra:fumptiones quaidam adjiciebant No- 
ftri, ex . confeflione Belgica Art. 29.54. & 35 . & cx Cate- 
chefi, Refp. 1. 28.32. 5t.5z.53.y4.58.tf4.7tf.127. nec non ex 
1 llieologorum Leydenfium judicio,quod DD. Ordini- SetitmU 
< bus traaiderunt 9. Decemb. anno 1595. *n ncgotio Cor- Vro f4°- 
mclij Wiggcri,quiintcr alia, cenfebant , opmonemilUm rum ' 
VFiggert, qua docutt, elettos Dei pro fua «rbttrij libertate ex 

Z 2 federe, 



Ley- 
<ium. 




i$l AKTICUL US QJI I N T U S, 

fcedere , dr Dei gratia exciderepoffe , adeo alienam effe a Scru 
pturis ficrisy harum Ecclfiarum Confefjione & Catechifmo re- 
ceptOyUtneque cum tjskene conciliaripofftnt , nequefine gravi 
damno & fcanddo , doceri in Ecclefia Dei. 
Sententia L Refpondenr hic Remonftr. in genere ; Variascon. 
Confejfio- fcjftones aliarum Ecclefiarum , nihtl diferte de hac re definire\ 
num alia- a [ las re ji cere diferie fententiam T^ofirorum ; quA tamen inter fe 
rumEccle- ($ncor ^ es p er manent in fidei harmonia. Vnde concludunt y i. lice* 
parum. ^ . ^ ^y er s e fi rat tribm in hoc articulo contradicere , fidei ve~ 
ritate ac unttate neceffaria retenta ; i. Confefftonis BelgicA defi* 
nitionenhfi tale quid definierit , effe recentem,privatam, & con- 
tra confenfum Ecclefiarum reformatarum inter fe, & ex dia- 
metrocontrafcopum^ in qttem omnes Confefponesconfcripu fttnt. 

i. Qjuod forum fuum proprium quafi declinant, & alias 
Ecclefias appellant; dimdentiamfuam in eo produnt,&: 
periculi mctum,fi ex Confeflione &: Catechifmo rece- 
pto , in ifta causa judicium feratur.z. Confeflionum qiu- 
rundam in articulis quibufdam filentium,nullum prxju- 
dicium caeteris poteft adferre. Maxima autem pars no- 
ftne fententias adftipulatur. Vix,aut ne vix quidem,unam 
eft invenir e , quse certo dici potcft repugnare. 

3. Quoufquevero difcederepoflintafententiarecepta, 
finc crimine fidei \xfx, hoc non eft hujus loci : ncc infti- 
tuti mei eft dehac re quidquam pronunciare. 4. Si tamen 
verum eflet, quod pro vero fupponunt illi, Confeflionem 
fcilicet Belgicam, tale quid, vel citra, vel contra quaf- 
dam alias confefliones definijfle; hxc tamen non fatis ju- 
fta foret caufa, cur recens y privata y confenfui Ecclefiarum& 
fcopo fuo repugnans audiret, ab ijs prsefertim,qui interami- 
cos ejus nomina fua profitentur, qui fciunt alias varias 
Confeflioncs cum fua in hac re confentire, nec pofiunt 
ignorare, illas qu# diflentire videntur, in multis efle im- 
perfe&as. 

2 Refp. 2. Ea qut producuntur, elici fter confeqttentias ex locis^ 

qu* 



D E PERSEVERANTIA. & 
qui. de alijs rebus agunt. Quod idcm a Saducads potuiflet 
Chrifto refponderi , quum refurre&ioncm probabat ex 
illis verbis , Deus Abrahami, Deus ifeaei, ejr Deus Iacobi, Luc, 
20. 37. Per confequentiamenim cliciebat quod voluit.ex 
eo loco, ubi alia res agebatur. Nec tamen folis confc- 
quentijs agi in iftis teftimonijs omnibus , documento 
lint Catechcfcos illa clarifllma vcrba,Refp. 54. Crcdo,mt 
vivum ejus coetus ( ad vitam a:ternam clecti ) membrumejfe y 
ejrperpetuo manfurum. 

Refp. Rcmonftr. 3. Loca producfa t reele intellccia , vel pro j- 
feprorfus facere, vel huc non pertinere. Si vero tum dcmum 
rede qua: fcribuntur intclligantur , quum cx mente fcri- 
bentium accipiuntur , Sc ex vcrborum fignificationc ac 
ufu probato,tum certe Confefllonis &c Catechefeos lo- 
ca nulla funt , qua: rcdc intellc&a , poflunt facere pro 
Rcmonftrantium causa. Notum cftenim,ncc fine im- 
pudentiapoteft ncgari, ram autores pnmos harum for- 
mularum, quam profeftbrcs ac intcrpretes earum omnes, 
a Remonftrantium dogmatis alienos prorfus fuifle. Ne- 
que fane re&am hanc inrelligentiam reperire poflumus 
in Remonftrantium ipforum interpretatione. 

Pro nobls (inquiunt ) facit art. 29. quo de ejufmodi Chri- Attk. 
flianis agitur , qui adverfus carnem certanty omnibus diebus vi- Con f e ff' 
t& fuA. Qjui docct igitur, omnes vere fidcles perfevera- 
re adfinemvita% &; eos quinon perfeverant ,non eflcvel 
fuiflc fideles , is facit pro Remonft. quamvis illi contra- 
rium plane doceant, multos nempefideles,non perfevc- 
rarc per rotam vitam 5 & illos qui temporarij funt, asquc 
veram fidem habere ac permanentes. Nicol. Grevinch. 
pag. 141. Profe etiamfacere dicum Art.$$.quia baptifmus efi Artic.34. 
folls fdelibus ejr in fde perfeverantibus , tejlimonium ttern* Con f e f 
Dei benevolentia. Quafi fidcles , &c perfeverantes in fide, 
ijdem ipfis eflentjautnullum teftimonium hujusbcne- 
volentiasfideles haberentinfefe,antequam adfinemper- 

Z 2 z fevcra- 



3<?4 ARTICULUS Q^U I N T U S, 

feverarinc; &: ipia benevolencia &: gracia qux in bapcif- 
rno obfignacur , non efler caufa propria cur iidelis in 
fide fua perfeverar. 
Artic.v. hancremfacere negant Art. 35. tibi vitafiiritualis folis 

Confejf. eleclis peculiaris efic dicitnr. Hoc camen facic, 1. Nemincm 
non cle&um , veramfpiricualem vicam , auc veram fidcm 
unquamhaberc. 2. Eleclrionem etfecaufamanreceden- 
cem veras fidei ac \itx fpiricualis. 3. Vicam fpiricualem 
non magis amicci, quam ele&ionem2ecernam. 
Zeff.adlo- Dc Rcfponfionibus Cacechecicis non refpondenc figifc 
ca cx ca- latim , fed cbiervant in genere , 1. ^igere illas de perfeve- 
tecb. pro- rantiain gratia ,non in fide. 2. De feparatione per affiicliones t 
ducla. non per peccata. 3. Quafdamampliw non dicere,quam Dei au- 
xiliumnon defuturum. 4. Exomnibus commodijfime pro nobis 
acceptis , non probari impoffibilitatem defeclionis ,fed acium fo- 
lum perfcverantix. 
•Reff. ca- 1. Quorum primum, aperce falfum ,oftendirRefp. ^r. 
tech.51. UD j D eus nos p r0 tegere & defendere dicitur contra ornnes ho- 
fies, acqne adcd concra cencaciones illas quas fidem no- 
Keff. 53. ftram impugnanc. Refp. 53.54. qux de Aterna JJiritus man- 
fionc in fidelibus &: de perpetua fdelium tn Chrifio manfione, 
H.efp.127, expreflis verbis agunc. Refp. denique 127. qiuc agicde 
fuftencacione &confirmacione fidei, qua fic,uc in ipiri- 
ruali ccrcamine non fuccumbac , fed incegram candem 
vi&oriam ferac. 

Reff.32. z . Secundum eciam refucanc Refp. 32. 51. & 127. ubi 
mcncio fic pugnas contra peccatum, proredionis conrra 
omnes hofies, Satana mundi , ejr nofir* ipforum carnis. Rcfuca- 
tur etiamfua propria vanirare,affli&ioncsenimnonfe- 
paranr nos aDeo, nifi in tentationcs ac peccatum indu- 
cendo. Quumigicur cerrumfir, aflii&iones nosnonfe- 
paracuras, ccrrumeciam cft , earum occaiione, non in- 
ducendos nos in calia peccaca , qu-a: fcparacionem calcm 
inferrent. 

3. Tcr- 



n 



DE PERSEVERAN T I A. ^ 
Tertium nullius cft momcnti. Si cnim dequibuf- 
dam vcrum eflct qu.od ajunt,de crcteris tamenid non 
Dftendit, eas attt pro ipfis facere , aut huc non pertincrc. Imo 
perd,iftud ipfum quodconcedunt, vel maxime contra 
eos fzcit. Si enim certum iit, auxilium Dei nunquam nobis 
deftturum ,eo fenfuqui m rcfponiiombus hifcc contine- 
tur , tum certum etiam eft , Spiritum JDei, inhabitantem, 
unientem, vivifcantem , & gubcrnantcm , nunquam nobis 
defuturum. Hoc enim auxilium illud cft , quod nobis 
ad perfcverantiamneceflarium eile, &aDeo etiamcon- 
ferri , docetRcfp. j6. > Refp.yff, 

Ultimum autcm cft merum cffugium. Si enim om- 
jics fideles a&u pcrfeverent , idque vi promiilionis &: 
gratix divinas , &: hoc ab omnibus fidclibus ccrta iide fi- 
bimet credcndum fit,qujefimul docenturin Catechefi, 
tum certum eft , fideles non pofle a fide deficcrc, co fcn- 
fu, quo nos hoc fieri poife ncgamus . Nihil cnim amplius, 
quifquam unquam Noftrorum, conccdrfibipoftulavit. 

RcfpondentRemonft.adjudiciumThcologorumLey- 4« 
denfium, feorfim. r. llludpnvatumeffe tantum paucorumdo- Xfft^J* 
ciorttm jttdicium : ctti oppom poffunt judicia mnlta. Quodnon **?Z 
miru eft.quum non commune folum confcnfum ( ii unum ^fjT 
autalterum cxcipiasjomniuminterpretum &docrorum J ™ n r llt 
qui in ReformatrsEcclcfijs, Anglicis, Gallicis ,BcIgicis, 
BC plerifque Gcrmanicis, per feculum integrum clarue- 
r unt , prtvatam doctorum quorundam fentcntiam appel- 
lare folcnt ; fcd & Confcilionis publica: definitionem, 
quam communem habet cumEcclefiarum parte maxima, 
mvatam pronuntiant,pagina proxime prxcedente.In hoc 
tamen negotio , & judices ipiipublici fuerunt Theologi- 
zx facultatis Profeilbrcs, & publica Ordinumaurorita» 
c, ad fentcntiamfercndam vocati fucrc. 

De oppofitione aliorum judiciorum quod ja&ant , nc- 
.]uc verumeft ; iimilc quid cnim pro fe non poifuntad- 

Z z 3 ferre, 



tf6 ARTICULUS Q^U I N T U S, 

ferre, in Ecciefiafcilicet &: Academia tam pura , com- 
muni confenfu omnium Theoiogorum , qui etiam judi- 
ces dativel conftitutifuertint afummoMagiftratu, tam 
clare unquam pronunciatum fuifie ab altera parte, at- 
que hic a noftra fuit. Et vanum ctiam cft : non enim 
alid tcndit hujus judici) allegatio, quam ut exinde palam 
fiat,Remonftrantium do&rinam pugnarecum eo, quod 
hucufque in Acadcmijs 6c Ecclefijs Belgicis traditum 
fuit. Hujus autem contrariumnonpoflunt illiprobare, 
quicquid extrancum eligant opponendum. 

Refp. i, Tale judicium nunquam ab Ecclefjs unanimiter eon- 
frmatum fuifje. Quia fcilicet, nullusab eo tcmpore habi- 
tus eft conventus , vei Synodus Ecclcfiarum omnium 
Belgicarum : nec quidquam omnino unanimiter ab ijs 
confirmatum fuit. 

Intcrrogant poftea fatis futiliter, Cur obefjet ipfis magts 
Gomari,quam prodejfet Arminij judicium. Qjjali Gomari fb- 
iius hocjudicium fuiflet, &c non etiam , Iunij , Trelcatq, 
Baflingij 9 ncc non iy&usVtenbogardi? Cur etiam producitur 
( qtixrunt ) tale judicium, quod non poteft confrmare velveri- 
tatem , velEcclefarum reformatarumin genere confenfunP.N t\ 
idco tamen produci poteft,ut fi veritas inde non poflit 
confirmari,ejus tamenconfirmatio poflit hcc pa&o ali- 
quatenus illuftrari. Probatur etiam hoc teftimonio,re- 
ceptam Bcigicarum Ecclefiarum fententiam Remon- 
ftrantium dogmatis adverfari : faltem prxfumptionis vim 
habet, ufque dum contrariumab ipfis evincatur. 
lobamw ^An fc itur monflratum ( rogant ) quod forte aliqui noflrum 
Vtenbo- tum aliter judicarint , quamjam nobifcum proftentur? Hic pro 
gardus. Utenbogardoftio laborant,ne inuraturipfiinconftantias 
Fr. lunp nora; q Uoc l tam acriter jam illam caufam tuetur , quam 
^PerCt- f°l cmn,ter damnavit tit non ferendam. Sed tJr fm 
verantU nium ( a j unt ) tum damnajfequod ante fcripferaty Deum ( fcili- 
fiddium» cct ) v° n defuturum , fi nobis non defimus. Itcm> Fieri pojfe, ut 

jujlus 



DEPERSEVERANTIA. 367 
4ufim vel fidelis deficiat : in Heb. 5. 6. & 6. 4. 5. 6. Qtiam 
■comparationem ijs verbis inftituunt , quafi mutatio qui- 
Jdem fententia: communis fucrit utriufque ; fed in Uten- 
(bogardo honeftior modus & ratio fa&i : ille tanttim aliter 
\tum judicabat ,quam nunc profitetur : at vero Iunimtum dam- 
mavit , quod ante fcripferat. Sed atrox efthaec injuria,qua 
'violant memoriam , fan&iflimi fimul Sc conftantiflimi vi- 
;ri. Ille enim conftanter femper docuit,Fidem veram fem- 
per conjunBum habere donum perfeveranti/n fnalis. Difp.33. 
thef. 11. Difp. 37. Coroll. 1. Not. in Ep.Iuda? verf 3. in 
Pfal. i.inEzech.33. iz.&; alibi paflim. Neque contra- 
rium quidquam in ijs locis continetur, quos Remon- 
fftfantcs hic objiciunt, cx enarrat:ejus in Heb. 3. &<$". 
Prior namque fententia ( a Deo nihil nobis defuturum eft, 
\modone nobis defmm ipfi) qua infirma: mentes noftriead 
:officium fuum cxcitantur, talis eft,utexilla, per nul- 
. lam analyfin, aut confequcnciam logicam , vel incertitu- 
: do pcrfeverantia: probari poflit , vel quidquam eorum 
: quae in Wiggero damnavit. In pofteriore vero &: ver- 
j ba & mentem autoris, non fine manifefta calumnia per- 
1 vertunt. Verba , quia hominis jufi vel fidelis titulo , non 
: ornat illum Iunius,de quohxc pronunciat ; fed quaerit 
i indefinite , pojjitne fieri, ut qui illa Dei dona, qu£ Apofiolm 
enumcravit , acceperunt ex ijs decidant: & uno verbo rcfpon- 
dct,poffe exctdere. Eos autem quos excidere pofle dicit 3 
a vere fidelibus , aperte diftinguit poftea,dum ijs ha?c do- 
na fic dicit exhiberi,/*/ ipfifibinon applicent eafalutaritenut 
qiu nonfint contemperata inipfis fide jufia per Spiritumfan- 
Bificationis. Mentem etiam ejus , quam injuriose detor- 
quent , in eadem explicatione oftendit ipfe planiflimc; 
ubi,quofdam efle docet, qui non poffunt excidere,elec7os nem- 
pe Dei , qui dona gratia ,cum radice ac fonte percipiunt , & ift 
corde habent illa recondita per fidem , & bonam confcientiam. 
I De caeceris autem concludic , non debere cuiquam videri 

mirum, 



5 SS ARTICULUS Q^U I N T U S, 

mirum , fi ex ijs bonis dicuntur decidere , qui fundamentum^ $jl 
fin ,radicemque ,ac fontem bonorumnitnquam tcnuerunt. Hanc 
ego gravitfimam hujus caufse detemiinationem, termi- 
num eftevolo iftius difceptationis : cujus finem nullum 
aliumpropofui,necfructum voveo,quam poteftatis , ve- 
xitatiSy & gratix divinae illuftrationem, unacum fi. 
deJium exinde humili firma grataquecon- 
folationc. Faxis tu 5 Deus omnis 
gratix, in Chrifto Iefu. 
Amem 



P I N I S. 



Typis Isaaci ElZiEVIRI, 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2 




Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest UC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K2 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

232 K 2
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Coronis ad Collationem Hagiensem, quaÌ‚ argumenta pastorum Hollandiæ adversus Remonstrantivm quinque Articulos de DivinaÌ‚ prædestinatione, et capitibus ei adnexis, producta, ab horum exceptionibus vindicantur Auctore Guilielmo Amesio"

See other formats
